Elementy patologii układu nerwowego wykład 1 26.11.2012

„Neurologia prenatalna”Amielti Son - podręcznik

Temat: Patofizjologia układu nerwowego - Na podstawie M. Steuden i Herzyk

STRUKTURA I FUNKCJE UKŁADU NERWOWEGO

Neuron - podstawowa jednostka funkcjonalna UN.

- ich liczba komórek wynosi 300-500 miliardów

- w porównaniu z kamórkami innych układów mają bardzo ograniczona możliwość regeneracji - proces neurogenezy w sferze hipotez

„Neurony można określić jako podstawowe jednostki funkcjonalne w sieci nerwowej, w której nośnikiem informacji jest sygnał (impuls) nerwowy, rozprzestrzeniający się dzięki podstawowej właściwości neuropobudliwości”

90% budowy neuronu stanowią dendryty, które doprowadzają informację do komórki, ciało komórki i akson

Funkcja neuronów:

- przesyłanie impulsów uzależnione jest od pobudzenia obecnego na wielu synapsach

- przesyłanie impulsów nerwowych uzależnionych jest od pobudzenia obecnego na wielu synapsach ( najczęściej)

- zasada : wszystko albo nic

- komunikowanie się drogą potencjałów elektrycznych i chemicznych

- zasada konkurencyjności - możliwość uszeregowania kliku neuroprzekaźników z uwagi na ich różną zdolność do wiązania się z danym receptorem

- swoistość receptora

Synapsy nerwowe:

- opóźnienie synaptyczne

- synapsy pobudzające i hamujące

- zjawiska sumowania się i hamowanie bodźców

Od neuronu do układu funkcjonalnego:

• Komunikacja i przekazywanie informacji ma sens w kontekście funkcjonowania całego organizmu

• Aktywność pojedynczych neuronów składa się na sieć neuronalne tworzące wyspecjalizowane systemy operacyjne w mózgu.

Wyodrębnienie 2 części układu nerwowego:

• Obwodowej i ośrodkowej (centralnej)

• OUN ( ośrodkowy) podlega dalszym podziałom

• Herzyk: „OUN charakteryzuje się piętrową budową , zgodnie z którą wcześniej ewolucyjnie i ontogenetycznie struktury tworzą dolne warstwy podczas gdy obszary rozwijające się później zajmują piętra górne”.

Opona mózgu :

1. opona twarda

• mocna warstwa zewnętrzna, ściśle przylegająca do wewnętrznej powierzchni czaszki. Posiada „ścianki działowe” - dzieli czaszkę na względnie odrębne przegrody. Są one przyrośnięte do czaszki, zapobiegają przemieszczaniu się bardzo miękkiej i delikatnej tkanki mózgowej, a tym samym jej rozerwaniu przy nagłych ruchach głowy. Dwie główne” ścianki działowe” - to sierp mózgu i namiot móżdżku.

2. Opona pajęcza

• bardzo cienka i delikatna, przedzielona od opony twardej cienką warstwą płynu mózgowo-rdzeniowego, za pomocą cienkich pasemek tkanki przytwierdzona do trzeciej opony miękkiej…

3. Opona miękka

• …3 opona miękkiej, a przestrzeń pomiędzy oponami pajęcza a miękka zwana jest jamą podpajęczynówkową.

Funkcje tych wszystkich opon to - zamknięcie, zapobieganie uszkodzeniom

Ogólna topografia mózgu

Mózgowie składa się z 3 gł. Części

• Półkule mózgowe

• Pień

• Móżdżek

Półkule mózgowe stanowią lustrzane odbicie :

• Półkule mózgowe - lustrzane odbicie

• Pokryte przez pofałdowaną korę mózgową odkrywającą wewnętrzną istotę białą ( włókna nerwowe) i głęboko położone skupiska istoty szarej ( komórki nerwowe tj. zwoje podstawy mózgu)

• Między półkulami przebiega szczelina podłużna, oddzielająca je całkowicie od siebie w części czołowej i potylicznej ( czyli przedniej i tylnej)

• W części środkowej łączy je ciało modzelowate ( grube pasmo istoty białej)

ciało modzelowate - przekazywanie informacji z półkuli do półkuli.

Powierzchnie:

1. Wyróżniamy;

1. Boczna

2. Górna

3. Przyśrodkowa

4. Brzuszna

• Pofałdowane części kory mózgowej nosi nazwę zakrętów lub zwojów, poprzedzielanych bruzdami

• Najważniejsze bruzdy to boczna

Podział na płaty mózgowe:

Płat limbiczny i układ limbiczny:

• Na pośrodkowej części każdej półkuli mózgowej znajduje się pierścień struktur - zakręt obręczy, zakręt hipokabowy, zakręt podpoiłowy, formacja hipokampa, zakręt zębaty

Układ limbiczny - funkcje:

• Razem struktury te noszą nazwę układu limbicznego, choć sensowność jego wyodrębnienia neguje wielu neuropsychologów z racji połączenia z wieloma obwodami, a co za tym idzie - wieloma funkcjami

• Papez w '37 roku zdefiniował role układu limbicznego, jako podłoże kontrolowania emocji.

• Jest on połączony gęstą siecią dróg nerwowych tzn. że ma wpływ na wiele funkcji, nie tylko na emocje. Połączony jest za pomocą nerwowych struktur

Kora para limbiczna:

• Usytuowana pomiędzy strukturami limbicznymi, a nową korą i zorganizowana w 2 wydzielone systemu: hipokampa ( negatywna emocja np. gniew; brak możliwości kontrolowania złych emocji) i ciała migdałowatego.

Hipokamb:

• Istotną rolę w tym układzie przepisuje się formacji hipokampa, który stanowi „ państwo w państwie”.

• Rolą jego jest modyfikowanie reakcji organizmu w odpowiedzi na bodźce płynące ze środowiska, w tym blokowanie zachowań dotyczących na skutek zauważenia „zmiany” w środowisku.

• Adaptacyjność - dostosowanie się do nowych warunków, świadczy to o sprawnym hipokampie

• Dotyczy pamięci z okresu prenatalnego

Kora mózgowa:

• ukształtowała się w układzie nerwowym najpóźniej

• Zazwyczaj opisuje się jej sześciowarstwową budową, która charakteryzuje nową korę ( w odróżnieniu od starej prakory dominującej u niższych zwierząt)

• Poziom jej złożoności charakteryzuje gatunek ludzki. Kora charakteryzuje się 6 warstwami. Poziom złożoności wyznacza np. poziom rozumowania. Umożliwia ocenę nie tylko z własnej prespektywy

Funkcjonowanie okolicy kory:

• Ruchowa ( zakręty przyśrodkowy)

• Czuciowy ( zakręt zarodkowy)

• Kora czołowa - odpowiedzialna jest za rozumowanie, selektywność, syntezę i analizę bodźców

• Kora przedruchowa - jeżeli dojdzie do uszkodzenia w tym obszarze, występują zaburzenia ruchowe. Ma duże znaczenie u dzieci ponieważ nie mają większy ruchów z automatyzowanych - jest im trudniej pewne rzeczy sobei wyobrazić, należy od nowa budować sekwencję ruchów

(Poniższą rycinę należy się nauczyć, będzie na egzaminie do uzupełnienia!!)

Strefy korowe wg. Łurii

1. Strefy pierwszorzędowe - specyfika modalna - składa się z Komorek regulujących na jedną modalność zmysłową, ale i z komórek regulujących na inne stymulacje, odpowiadających za utrzymanie odpowiedniego tonusu kory.

2. Strefy drugorzędowe - przylegają do pierwszorzędowych projekcyjnych okolic, tam informacja specyficzna dla określonej modalności zostają zintegrowane w znaczną całość” pełnią funkcje kojarzeniowe”; Gnozja - spostrzeganie.

(Charakter ponadmodalny)

3. Trzeciorzędowe - położone w tylnej części półkul mózgowych, Służą do integrowania informacji z różnych modalności zmysłowych, ( w styku kory ciemieniowej - somatosensorycznej, skroniowo - słuchowej oraz potylicznej - wzrokowej). W tych strefach nakładania się pól kojarzeniowych, zanika specyfika poszczególnych modalności. Integrowanie bodźców wszystkich zmysłów . Uszkodzenie kory 3-rzędowej pwoduje zaburzenie integracji sensorycznej.

(obrazek)

Pień mózgu dzieli się:

• Rdzeń przedłużony

• Mosty

• Śródmózgowie

• Międzymózgowie

Międzymózgowie to najbardziej złożona struktura OUN. Zawiera m.in. wzgórze- połączone wieloma włóknami z korą,

Podwzgórze- zawiera jądro istotne dla wielu funkcji, m.in. emocje, sen, głód, pragnienie, regulacja temperatury.

- homeostaza to równowaga.

Pień mózgu - odpowiedzialny jest za utrzymanie funkcji potrzebnych do życia. Kiedy gospodarka regulacji np. serotoniny, jest zaburzona to zaburzone są również jego funkcje.

Kora i funkcje poznawcze Układ limbiczny

I analiza emocji funkcje afektywne, kontrola

Pamięć, wartość

Pień mózgu

Podwzgórze, homeostaza, obwodowy układ nerwowy

Autonomiczny układ nerwowy receptory u efektory

Organizmu świat

Budowa zew. półkul mózgowych :

1. Istota biała - zbudowana z milionów wypustek ( aksonów komórek nerwowych)

2. Włókna dzielimy na 3 rodzaje:

• Kojarzeniowe ( łączą różne okolice w obrębie 1 półkuli) wyróżniamy tu takie struktury jak pęczek podłużny górny, dolny haczykowaty

• Spoidłowe - łączą równoważne pola lub struktury w obu półkulach, prowadzą w głąb ale pionow

• Projekcyjne - przewodzą impulsy z głębszych struktur kory

(Uszkodzenie mózgu zakłóca procesy homeostazy. Pojawiają się wówczas patogenne czynniki wewnętrzne, które dezorganizują aktywność mózgu.

Zagrożenie aktywizuje:

• Procesy dezintegracyjne

• Samonaprawcze ( kompensacyjne) , których celem jest reintegracja( odbudować) funkcji mózgowych ( kompensowanie skutków uszkodzenia).

Cecha mózgu:

Plastyczność - istotna cecha mózgu istotna w okresie uszkodzenia.. umożliwia odbudowanie struktur mózgu.

Plastyczność neuronalna to fundamentalna właściwość żywego mózgu, zachodząca we wszystkich stadiach jego rozwoju, która pozwala na neuroadaptacyjne zmiany do mobilnych warunków środowiskowych, oraz zwiększa szansę przetrwania i wyzdrowienia uszkodzonego mózgu ). - zdolności do zmiany

3 rodzaje plastyczności:

• Rozwojowa - dotyczy każdego dziecka rozwija się wraz z aktywnością; dotyczy w toku doświadczeń budujemy nowe drogi , w toku doświadczeń rozwijają się funkcję mózgu

• Kompensacyjna - mamy do czynienia z nią po uszkodzeniu, mam na celu odtworzenia stanu przed uszkodzeniem

• Pamięciowa - podczas uczenia nabywamy nowe kompetencje, zdobywamy nowe informacje

Plastyczność rozwojowa:

• Zależność rozwoju mózgu zależy od genetycznego wzorca

• Okres płodowy - dostosowanie się do zmieniających się warunków środowiskowych, wpływy te w okresie prenatalnym mogą mieć znaczenie głownie negatywne. (Mózg rozwija się w jeden zapisany sposób.) np. FAS

• Modyfikacja utworzonych we wczesnym dzieciństwie połączeń synaptycznych pod wpływem doznań zmysłowych. Uczymy się nowego spojrzenia na świat, nowych zachowań

• W rozwijających się strukturach korelacji pomiędzy aktywnością neuronów a aktywnością układów aferentalnych ( czuciowe) - doświadczenia zmysłowe wpływają na rozwój dróg czuciowych, co oznacza, że aby dziecko prawidłowo się rozwijało musi doznawać różnych modalności (wzrokowych, słuchowych, czuciowych)

Mediator plastyczności;

• Receptory glutaminergiczne typu MNDA wychwytują sygnały współwystępowania pobudzeń. Jest podstawą powyższych zmian. Pobudzają się równoległe drogi nerwowe

Cele kompensacji: (plastyczność kompensacyjna)

Celem aktywności kompensacyjnej jest redukcją skutków uszkodzenia i odzyskiwanie przed chorobowych sprawności ( także potencjału sprawności, w rozumieniu możliwości uczenia się). Celem jest ponowne odtworzenie zdolności uczenia się.

• Plastyczność uruchamia też procesy dezintegracyjne.

• Celem plastyczności jest przejęcie przez jedną półkulę funkcji drugiej półkuli, uszkodzonej

• Plastyczność współistnieje z cechą specjalizacji strukturalnej.

• Im większa złożoność funkcji tym mniejszy zakres plastyczności

• Funkcje plastyczności ograniczają też predyspozycje genetyczne

• Im większa złożoność funkcji tym mniejsza zdolność ograniczone są również genetycznie.

Od czego zależy plastyczność:

• Cechą plastyczności kształtuje wiele czynników i uwarunkowań.

• Reakcja mózgu na uszkodzenia to reakcje spustowe, które mogą trwać przez długi okres i obejmuje cały system nerwowy - metafora kaskady.

Cecha plastyczności ma charakter uniwersalny ( procesy z nią związane uruchamiają się wskutek każdego uszkodzenia). Uniwersalność oznacza również współwystępowanie procesów dezintegracyjnych i naprawczych.

Różnice indywidualne obejmują przejawy, strategie, zakres i skuteczność tej aktywności. Fakt uszkodzenia ma znaczenie krytyczne, ale może być modyfikowane przez uwarunkowania.

Czynniki plastyczności :

- genetyczne

- środowiskowe

MAŁE DZIECKO A USZKODZENIA

W przypadku, gdy do uszkodzenia mózgu doszło we wczesnych stadiach jego rozwoju nie ma możliwości wykorzystania wcześniejszych wzorców ruchowych, gdyż dziecko nimi nie dysponuje. Terapie ukierunkowane są wówczas na torowanie dróg nerwowych ( prawdopodobnie).

W neuropsychologii bardzo istotna jest ocena możliwości i ograniczenia poprawy lub stopnia powrotu zaburzonych funkcji.

Proces diaschizy:

Diaschiza to uogólniona reakcja neurofizjologiczna uruchamiana we wczesnej fazie uszkodzenia mózgu ,czyli na etapie szoku neuronalnego, która polega na blokadzie czynności obszarów usytuowanych w pobliżu i w odległym dystansie do miejsca uszkodzenia, a nawet drugiej „zdrowej półkuli” ( Herzyk). Wszystko zależy od tego, czy dane uszkodzone miejsce jest powiązane z innymi obszarami.

Jest procesem samoistnym, naprawczym i zmienia się w czasie:

• Zmiany związane z procesami naprawczymi dokonują się m.in. na poziomie komórek nerwowych

Zmiany polegają na:

• wydzielaniu substancji troficznych ( wzrostu) stymulujących regenerację uszkodzonych obszarów

• uszkodzony akson tworzy nowe rozgałęzienia

• rozpoczynają się aktywizować istniejące w mózgu połączenia, które mogą przejąć funkcje uszkodzonych neuronów

• następuje podwyższenie wrażliwości na bodźce

• zachodzi długotrwałe wzmocnienie synaptyczne.

Im bardziej rozległy obszar uszkodzenia, tym głębszy i bardziej rozlany stopień zaburzeń i mniejszy zakres kompetencji.

Wielkość hipotez na temat skutków uszkodzenia mózgu:

Ważna hipoteza efektu masy: im bardziej rozległy obszar uszkodzenia, tym głębszy i bardziej rozlany stopień zaburzeń i mniejszy zakres kompensacji ( por Łuria). Sam fakt uszkodzenia nie ma znaczenia krytycznego, ma je zakres szkodzenia

Mechanizmy adaptacji uwzględniają:

• Organizację funkcjonalną mózgu ( np. równoległe połączenia)

• Możliwość przejęcia poszczególnych funkcji przez inne obszary

• Reorganizację funkcjonalną obszarów, które mają ściśle określoną i trwałą specjalizację.

Behawioralny aspekt remisji funkcji - poprawa funkcji zaburzonych stanowi typowe zjawisko w większości schorzeń mózgu ( poza głębokimi narastającymi zmianami patologicznymi) - Herzyk. Przy większości funkcji zaburzonych jest typowa poprawa , poza zaburzeniami, chorobami degeneracyjnymi.

Czynniki modyfikujące skuteczność zmian samo naprawczych:

• Czynniki neurobiologiczne - specyfika dotyczy kładu nerwowego, zależna od indywidualnych cech

• Czynniki zewnętrzne środowiskowe i psychogenne- które kształtują w ISTOTNY sposób działanie mechanizmów adaptacyjnych. Np. oddziaływanie alkoholu na płód.; choroba; doświadczenia bliskości z dzieckiem. Są to czynnik zarówno negatywne jak i pozytywne, wzmacniające i patologiczne, które w istotny sposób działają na adaptację: wpływ alkoholu na płód, doświadczenia bliskości z dzieckiem. Terapia związana z nowymi operacjami myślowymi

Wykład nr 3 10.12.2012

DOJRZEWANIE UKŁADU NERWOWEGO

Rozwój OUN -w pierwszej połowie ciąży jest zdominowany przez procesy rozmnażania i migracji komórek w drugiej wzrostu i różnicowania Komorek nerwowych. Ten etap trwa także po urodzeniu dziecka. Tzw. Encefalizacja charakterystyczna jest dla naszego gatunku.

ETAPY ROZWOJU CENTRALNEGO UKŁADU NERWOWEGO:

1. Namnażanie komórek i migracja - przebiega bardzo szybko pomiędzy 8 a 18 tygodniem ciąży, pierwszy okres ciązy. Proces ten zachodzi WG. Kodu genetycznego „ Wszystkie zdarzenia, które wpływają na liczbę, różnicowanie czy rozmieszczenie gleju będą miały wpływ na migrację i organizację tkanki nerwowej oraz na proces mielinizacji. Patologia gleju na wczesnych etapach rozwoju może mieć poważne konsekwencje dla rozwoju i dojrzewania mózgowia.”. Czynniki środowiskowe mogą ten rozwój zakłócić a nie go wspierać. Komórki przedostają się i zmieniają swoje położenie

2. Migracja neuronalna - miedzy 12 a 24 tygodniem ciąży - m.in. tworzenie się półkuli korowej. Obecność przejściowych komórek, ulegają apoptozie ( celowej śmierci, ulegają rozpadowi).

3. Różnicowanie korowe / organizacja

- Pod koniec migracji neuronalnej początkiem organizacji warstwy końcowej.

- Każdy neurom rozwija dendryt i aksony, tworzy się system nuroprzekaźnictwa.

- Największa ilość połączeń nerwowych ma miejsce do 2.rż. Maksymalna gęstość połączenia - ok. 8msc życia. Mózg po urodzeniu wazy 350g. szybko rośnie - najszybciej podczas 3-4 r.ż., co wiąże się ze wzrostem neuronów, dendrytów, mielinizacją, unaczynieniem mózgowia. ( 7.r.ż. mielinizacja się kończy)

4. Zaprogramowanie śmierci części komórek nerwowych ( w 1 okresie płodowym, 5 roku życia, okres dojrzewania

5. Mielinizacja - proces dynamiczny w niektórych rejonach toczy się aż do wieku dorosłego. Program mielinizacji - wskaźnik oceny procesu dojrzewania OUN. Proces mielinizacji obserwujemy poprzez obserwację kontroli dziecka nad sobą. Ekspresja i kontrola emocji

6. Dojrzewanie nadrzędnego i podrzędnego układu ruchowego. Kierunek przejmowania kontroli przez system wyższy i przemiana motoryki odruchowej w dominacje ruchów dowolnych. Kiedy dziecko się rodzi jego stan układu nerwowego oceniamy na podstawie jego odruchów, automatyzm ruchów. Późniejszym okresie już nie bo dziecko ma ruchy zaplanowane. Od odruchów do ruchów dowolnych

7. Dojrzewanie pozostałych funkcji mózgowych.

- Połączenia asocjacyjne dojrzewają w czasie - niektórzy uważają, że pełna ocena możliwa jest dopiero ok. 8r.ż.

- dojrzewają wszystkie funkcje wyższe (rozumowanie, empatia, planowanie, ocena moralna dziecka 7-8 letniego

Kalendarz rozwoju mózgu:

• 2 lata masowa reorganizacja kory mózgu zapominanie zdarzeń pierwszych dwóch lat życia. Duża część połączeń niknie i powstają nowe dlatego nie pamiętamy okresu sprzed 2 roku życia. Wspomnienia są stabilne powyżej 2 roku życia

• 6 lat - mózg 3x większy niż w momencie narodzin.

• Ok. 12 lat - stabilizacja płatów czołowych, ok. tego wieku następuje dojrzenia w warstwie psychicznej

• Ok. 20 lat - koniec reorganizacji, niewielkie zmiany następują przez całe życie.

W życiu płodowym:

Podczas życia płodowego - struktury przejściowe wrażliwe na niedotlenienie. Uszkodzenia te pozostają bez śladów anatomicznych. (Struktury, te przecież zanikają), ale ich następstwem może być reorganizacja funkcji.

Dojrzewanie:

„Dojrzewanie nie polega na występowaniu po sobie niezależnych zjawisk, jest to kaskada powiązanych procesów, w której zaburzenie na jakimkolwiek etapie może wpłynąć na etap kolejny.” I i IV etap są ze sobą powiązane. Widać związek na poziomie funkcji nawet jeżeli nie ma związku anatomicznego.

Reasumując:

• Dziecko po urodzeniu jest bardzo niedojrzałe, lecz w ciągu 2 lat ono i jego mózg rozwija się bardzo szybko. Mózg rozwija się w zakresie motoryki, języka, interakcji społecznych - zatem mamy możność obserwować wskaźniki rozwoju mózgu w tych właśnie sferach rozwoju.

• 9.50 wm. ( Skala ? )

• Wobec dzieci, których poziom rozwoju odbiega od kalendarza zwykło się używać słów „ opóźnienie” - dziecko w późniejszym stadium będzie w tym samym stadium co inni w tym okresie, bardziej adekwatne w wielu przypadkach, byłoby „ odchylenie” - efekt może być inny niż miał być.

• Skale obejmują sferę motoryki, mowy i interakcji społecznych, SA one wyznacznikiem rozwoju CUN i mózgu

Rozwój neuromotoryczny - zasady:

• Dojrzewanie zstępujące wyższego układu kontroli ruchu

• Podstępuje relaksacja mięśni w kierunku zstępującym: od kończyn górnych , po dolne.

• Ok.1 roku życia okres fizjologicznej hipotonii, rozluźnienie wycofuje się z powodu rozwoju mięśni; wysiłku fizycznego, aktywności dziecka

• Nabywanie funkcji ruchowych ( napięcie czynne) także odbywa się w porządku zstępującym - najpierw kontrola głowy, potem pozycja siedząca, stojąca - wreszcie chód.

• Istotna jakość ruchu - sekwencyjność, nabywanie pewnych umiejętności

• Kolejność nabywania pewnych umiejętności jest zgodna z kalendarzem rozwoju dziecka

• Ominięcie jakiejś formy rozwojowej jest niekorzystne dla CUN

• Wraz z rozwojem napięcie mięśniowe maleje

Podsumowanie:

WAŻNE: Ocena ruchu, języka i społeczna, jako ocena funkcjonowania CUN!!!!!!!

07.01.2013

Ocena neurologiczna noworodka

Neurologiczna ocena noworodka opiera się na ocenie

• Motoryka odruchowa, reaktywności na bodźce zewnętrzne, cykl snu -czuwania, akcja serca i oddech.

- Aktywność odnosi się do pnia mózgu

• Obserwacja reakcji dziecka z otoczeniem motoryki spontanicznej świadczą o rozwoju wyższego układu ruchowego

- Ocena f. mózgu na poziomi półkul

Obwód głowy ( norma 32/38 cm)

• Istotna zgodność lub niezgodność obwodu głowy z innymi parametrami rozwoju somatycznego, co jest nawet istotniejsze niż czy obwód mieści się w granicach normy

Przyrosty obwodu:

• Prawidłowe przyrosty obwou głowy w 1 r.ż : 2 cm przez pierwsze 3 m.

• 1 cm przez kolejne 3 m.

• 0.5 przez kolejne 6.

• Ważna jest proporcja z obwodem klatki piersiowej: obwody te równoważą się ok. 3 - 5 cm, a potem klatka jest większa od głowy o 1-2 cm.

Morfologia twarzoczaszki

• Ciemiączka przednie i tylne

• Szwy czaszkowe, ich rozejście vs zachodzenie na siebie może sugerować nieprawidłowości.

• Kształt czaski, podniebienia

Ciemiączka

• Przednie - romb na czubku główki. W chwili narodzin ma zazwyczaj ok. 2x2 cm wielkości, ale zdarza się ciemiączka centymetrowe. Zmniejszają się wraz ze wzrostem niemowlęcia. Ostatecznie zarasta miedzy 9 a 18 miesiącem.

• Tylne - ma kształt trójkąta. Zrasta wcześniej niż przednie - miedzy 6 tygodniem a 4 miesiącem życia dziecka

Zachowanie dziecka:

• stan snu/ czuwania ( w jaki sposób przebiegają)

• ocena płaczu ( normalny, obnośny, urozmaicony, szczery, bez zaburzeń )

• Nadpobudliwość ( przesadny płacz, trudności w uspokajaniu, zrywanie się)

- Jest 5 poziomów/ stanów aktywności dziecka:

1. Dziecko śpiące lub usypiające

5. Oczy otwarte, ruchy wykonuje duże

3. Otwarte oczy. Nie wykonuje ruchów dużych. Oceniamy dziecko w stanie spokojnego leżenia.

• Zbyt mała reaktywność

• Objawy stresu w toku interakcji ( poza kryzysami przywiązania 8/9 i 18 miesiąc) - unikanie kontaktu wzrokowego, zdenerwowanie podczas relacji z innymi ludźmi

Bierne napięcie mięśniowe

• Ocenianie przez poruszanie kończynami dziecka ( dziecko musi być uspokojone, czuwające, leżące w osi środkowej - głowa )

Motoryka spontaniczna

• Ogólna ruchliwość może być postrzegana jako nieprawidłowa, gdy ruchy tracą harmonijność i złożoność, są skąpe, stereotypowe, nieobecne lub prawie nieobecne, asymetria połowicza. np. dziecko wygina się jak rogalik.

• Ruchy ręki, palców, mimiczne ( czy mogę odczytać nastroje dziecka, języka)

Ruchy prowokowane - czynne napięcie mięśniowe

• Próba trakcyjna ( odpowiedz przemieszczanie tułowia do przodu i do tyłu podczas trzymania za rączki dziecka)

• Odruchy prostowania tułowia i kończyn

Odruchy we wczesnym okresie rozwoju:

ODRUCHY BĘDĄ NA TEŚCIE !!!

Odruchy pierwotne

• moro, w ułożeniu na plecach , podnoszone delikatnie na wysokość kilku cm , przez pociągnięcie za rączki przy wyprostowanych kończynach górnych, puszczenie - opadanie na plecy, wyzwolenie odruchu ( prostowanie ramion, z wyprostem przedramion, następnie przywiedzenie ramion ze zgięciem przedramion). Wygaszenie 2-4 miesiąc, możliwe do 7. Miesiąca.

W pierwszej Fazie: ruch odbywa się od centrum do peryferii ciała. Dziecko otwiera środek ciała, prostując ręce i palce, bierze głęboki wdech i zatrzymuje się w tej pozycji. Podczas tej fazy niemowlę odczuwa dezorientacje, gdyż jego ciało traci stabilność.

W drugiej fazie: odbywa się od peryferii ciała do środka. Dziecko zamyka środek ciała, zgina kończyny, zaciska palce w pięściach, robi wydech. ( ruch rąk i palców jest podobny do gestu obejmowania) - jest to odpowiedz na ześrodkowanie ciała i powrót do pozycji płodowej w próbie ucieczki przed bodźcem i ochrony całego organizmu.

Odruchy podparcia - chodu automatycznego:

• Dziecko jest trzymane w pozycji pionowej pod pachami, w trakcie zbliżania nóg do podłoża i wywoływanie nacisku podłoża na stopy pojawia się toniczne napięcie mięśni zginaczy i prostowników, co powoduje podparcie tułowia.

• Powinien zaniknąć do 2 miesiąca.

Odruchy ssania i szukania

• Wywoływanie odruchu polega na drażnieniu okolic kąta ust. : otwarcie usy, wysunięcie jezyka i zwrocie głowy w kierunku zadziałania bodźca, występuje u noworodka donoszonych i utrzymuje się do 3 miesiąca życia

• Ssanie

Odruch chwytny

• Fizjologiczny polegający na zaciskaniu palców i przywiedzeniu kciuków reakcji na ucieknięcie strony dłoniowej palców. Odruch chwytny dotyczy także kończyny dolnej, gdzie na skutek uciśnięcia palców po stronie podeszwowej obserwuje się podeszwowe zgięcie palców

• Odruch jest fizjologiczny dla pierwszych miesięcy życia. Powinien zanikać w kończynach górnych po 4 miesiącach życia, a kończynach dolnych po 12 miesiącach.

Odruchy skrzyżowanego wyprostu:

• Stymulowanie 1 kończyny dolnej w wyproście, analizujemy, wyprost po szybkim zgięciu i wycofaniu drugiej nogi, rozłożeniu palców stów , przywiedzenie stopy do stopy badanej

• Fizjologiczny w 3 miesiącach życia.

Asymetryczny toniczny odruch szyjny:

• ATOS - asymetryczny, toniczny odruch szyjny, zgięte kończyny, głowa zwrócona w stronę wyprostowanych, wygaszenie.

U dziecka dochodzi do tonicznego wyprostowania kończyny górnej i dolnej po stronie, w którą zwrócona jest twarz i zgięcie kończyny po stronie , w którą zwrócona jest potylica.

• Pierwsze pół roku życia, konieczny do porodu, a potem do przeżycia - uniknięcie uduszenia się w leżeniu.

Odruch Galanta:

• U dziecka ułożonego na brzuchu drażni się skórę bocznej powierzchni ciała na wysokości lędźwiowej. Dochodzi do zgięcia tułowia w stronę drażnioną

• Nie występuje lub jest osłabiony w dzieci z obniżonym napięciem mięśniowym

• Do 6.m.ż.

Drgawki:

• Uogólniony

• Ogniskowy

• napady

Ocena w kierunku ZESPOŁU WZMOŻONEGO CIŚNIENIA WEWNĄTRZCZASZKOWEGO ( SENNOŚĆ, WYMIOTY, POWTARZAJĄCE SIĘ ZWIEANIE NIEREGULARNY ODDECH, OBJAW ZACHODZĄCEGO SŁOŃCA ZABURZENIA NAPIĘCIA )

CLAMS - kwestionariusze.

- etapy rozwoju mowy, interakcje społeczne : kwestionariusze.

Iloraz rozwoju - bada się funkcje mózgowe np. na podstawie skali Brunet - Lezine czy DSR.

Stwierdza się, że

- czynności mózgowe wyższe są niemal zawsze deficytowe w przypadku patologii

- czynności mózgu wyższe są niedokształtowane w przypadku MPD

Rozwój embrionu od zapłodnienia komórki do powstania mózgu i jego dojrzewania.

Pierwsze neurony powstają w 4-5 tygodniu z ektodermy ( powstaje z niej też skóra)-

NEURULACJA. Neurony dzielą się 70- 100 razy , potem przestają.

14.01.2013

Kilka zagadnień szczegółowych:

10 problemów z obszaru neurologii dziecięcej ( Bernard, 2009)

• ADHD ( dotyczy od 5% do 10% populacji w wieku wczesnoszkolnym)

• Epilepsja ( padaczka )

• Problemy rozwojowe wskutek uszkodzenia CUN

• Bóle głowy ( migreny rozpoznaje się około 5 roku życia )

• Zaburzenia okołoporodowe

• Niepełnosprawność intelektualna

• Mikro. Makrocefalia ( zmniejszenie/ powiększenie głowy dziecka )

• Zaburzenie motoryczne

• Infekcje CUN

• Zaburzenie neuro mięśniowe

Rola wczesnej opieki w przebiegu zaburzeń neurologicznych ( Reigart,Faap 2009)

• Wczesna opieka psychopedagogiczna a zapobieganie wtórnym zakłóceniom rozwoju ( np. ADHD)

• Wczesne podawanie leków np. w przebiegu dziecięcej epilepsji

• Przebieg neurorozwoju - motoryka, język, zachowania społeczne

• Niespecyficzne objawy nieprawidłowości:

- Obawy w obszarze aktywności dziecka: niepokój, częsty płacz, budzenie się, bierność

- Objawy w sferze ruchu

- Inne: drżenie, trudności w wodzeniu wzrokiem,

• Wyższe funkcje psychiczne:

- uwaga - obserwacja dziecięcej aktywności celkowej, zaangażowanie, rozpraszalności

- umiejętności językowe - bierna i czynna mowa ( różnica miedzy mową czynna a bierną )

• Pamięć - propozycja badania

• Małe dziecko - pytania o aktualne doświadczenia.

6 latek - np. kiedy ma urodziny, pamięć długotrwała ( po 5- 10 min po kilkukrotnej ekspozycji bodźca ), w wieku szkolnym - nazwiska/imiona przyjaciół i nauczycieli.

6/7 lat

• Czytanie i pisanie - głoskowanie prostych słów, druk podstawowych liter

• Liczenie do 10, także do tyłu

• Dni tygodnia ( 7latek)

• Miesiące ( ok. 9 lat )

• Czytanie emocji ( posługiwanie się ilustracjami w książkach, pytamy się takiego dziecko, jaki wyraz ma dana osoba na obrazku, jak się ona - do 7 roku życia rysunkowe a po tym wieku zdjęcia .

• Nastrój - ryzyko zaburzeń nastroju u dzieci

Konsekwencje chorób neurologicznych na przykładzie migreny:

• Konsekwencja bólu

- dalekie

- bliskie

• Stres - wpisanie w system sprzężeń

• Czynniki osobowościowe

• Związek z depresją, zaburzeniami lękowymi, niższe poczucie, jakości życia

Dzieci mające migrenę przejawiają: napięcie, lęki, same radzą sobie z problemami, wysokie wymagania stawione wobec siebie

Migrena w wieku dziecięcym - pytania:

• Czy występuje aura?

• Zmiany nastroju?

• Miejsce bólu?

• Czas trwania?

• Jak wygląda dynamika bólu?

• Jakie leki są skuteczne?

• W jakim okresie dnia występuje ból.

• Czy dziecko obserwuje zmiany w polu widzenia

• Jak wiele dni opuściło w szkołę z powodu migreny w ostatnich półroczu >?

• Rodzinna historia choroby

Migrena dziecięca - diagnoza:

• Przynajmniej 5 epizodów migreny ( od 1 - 72h )

• Duże/ średnie natężenie bólu

• Pulsujący charakter bólu

• Wyłącza z aktywności

Powyższe objawy musza występować zawsze!

• Nudności, wymioty ( 5 lub 6 )

• Fobia, fonofobia ( 5 lub 6 )

Występują zamiennie. ( nudności/ fobia )

„ Neurobehawioralne” zaburzenia

• ADHD

• Zaburzenia uczenia się

• Zaburzenia językowe

Język i komunikowanie się

• 0-12 miesiąca - predykatory rozwoju mowy ( pierwsze słowa )

• 12-24 miesiąca - „wczesny” język

• 24 - 42 miesiąca- eksplozja słów

• 3,5 - 7 lat - wzrastająca płynność mówienia

• 7-12 l. - komunikacja kompetencja

Dyspraksja rozwojowa:

• Zaburzenie neurologiczne, szacuje się, że 6% populacji dzieci jest dotkniętych dyspraksją

• Objawy w obszarze:

- sekwencji ruchowych, ubieranie się, konstrukcyjna dystrakcja.

Związek z innymi funkcjami:

• Funkcjonowanie społeczne

O czym jeszcze można by mówić ?

• Spektrum autyzmu

• TIKI

• Depresja - rdzeniowy zanik mięśni

• Lęki, choroby neuromięśniowe

• MPD

• Małogłowie/wielkogłowie

10

---