ZADANIE 1

Poniższy schemat przedstawia budowę neuronu.

1. nazwij elementy budowy neuronu oznaczone cyframi 1 - 5.

1.	Dendryt - wypust krótk
2.	Jądro neuronu
3.	Akson - wypust długa lub neuryt
4.	Przewężenie Ranviera
5.	Synapsa

2. określ funkcje elementów oznaczonych cyframi

	funkcja
1.	Odbiera impuls - dośrodkowo
3.	Przewodzi impuls - odśrodkowo

3. wpisz w tabelę elementy budowy neuronu, które tworzą w układzie nerwowym substancję białą i szarą.

substancja biała	substancja szara
Wypustki kom nerwowych (osłonka mielinowa)	Perykariony kom nerwowych

ZADANIE 2

Schemat przedstawia kolejne etapy drogi promienia świetlnego przez oko człowieka.

Uzupełnij braki dopisując odpowiednie części tego narządu:

^^^^^^^^ > rogówka ciecz wodnista komory przedniej źrenica soczewka galaret ciało szkliste siatkówka nerw wzrokowy

ZADANIE 4


Schemat przedstawia elementy łuku odruchowego.

1. z poniższych określeń wybierz te, które opisują odpowiednie elementy łuku odruchowego:

1 - efektor, 2 - neuron czuciowy, 3- neurohormon, 4 - receptor, 5 - ośrodek, 6 - neuron ruchowy, 7 - neuron pośredniczący, 8 - synapsa

A - 1 B - 6 C - 5 D - 7, E - 2 F - 4

2. określ jaki typ łuku odruchowego przedstawiono na schemacie.

Bezwarunkowy polisynaptyczny

ZADANIE 5

Schemat A przedstawia wykres zmian potencjału we włóknie nerwowym, a schematy 1, 2, 3 - przewodzenie impulsu nerwowego we włóknie.


Rozpoznaj, który schemat: 1, 2 czy 3 jest prawdziwy dla wykresu ze schematu A.

2 -depolaryzacja

ZADANIE 6


Rysunki A i B przedstawiają przewodzenie impulsów we włóknach nerwowych.

1. nazwij rodzaje włókien nerwowych zaprezentowane na schematach A i B.

A -bezrdzenne bezmielinowe, B -rdzenne mielinowe

2. podaj, w którym z przedstawionych włókien jest większa szybkość przewodzenia impulsów nerwowych. Odpowiedź uzasadnij.

B-bo przepływ impulsów odbywa się skokowo od przewężenia do przewężenia Ranviera

ZADANIE 7

Napisz, który z rodzajów autonomicznego układu nerwowego odpowiada za regulację dopływu światła do oka:

za zwężenie źrenicy oka odpowiada układ przywspółczulny (parasympatyczny)

za rozszerzenie źrenicy oka odpowiada układ współczulny (sympatyczny)

ZADANIE 8


Schemat przedstawia przekazywanie impulsów między komórkami nerwowymi.

Nazwij elementy synapsy zaznaczone na schemacie.

Lp	nazwa
1.	Błona presynaptyczna
2.	Błona postsynaptyczna
3.	receptory w błonie
4.	Pęcherzyki synaptyczne z mediatorem (adrenalina,serotonina)
5.	Szczelina synaptyczna
6.	Mitochondria (dostarczają energię)

ZADANIE 9


Na przedstawionym schemacie budowy oka człowieka podpisz zaznaczone elementy:

A - twardówka

B - tęczówka (zabarwienie)

C - naczyniówka (czopki pręciki)

D - nerw wzrokowy

ZADANIE 11


Na schemacie zaznaczono płaty półkul mózgowych.

1. nazwij poszczególne płaty:

1 - czołowy (pamięć,ruch)

2 - skroniowy (słuch,mowa)

3 - ciemieniowy (ciepło,zimno)

4 - potyliczny (wzrok)

b. określ lokalizację ośrodka wzroku potyliczny

ZADANIE 12


Schemat przedstawia budowę ośrodkowego układu nerwowego:

Rozpoznaj zaznaczone struktury i uzupełnij tabelę:

nr	struktura	funkcja
1.	kresomózgowie	Wzrok,słuch,myślenie,uczenie
2.	móżdżek	kontrola nad mięśniami szkieletowymi
3.	śródmózgowie	Podkorowe ośrodki wzroku,słuchu
4.	Rdzeń przedłużóny	Ośrodkikaszlu,kichania,ssania, połykania

ZADANIE 13



Poniżej przedstawiono dwa schematy

Wykorzystując powyższe schematy skonstruuj łuk odruchowy .

odruch bezwarunkowy (monosynaptyczny)

ZADANIE 14

Uzupełnij informacje dotyczące budowy siatkówki oka człowieka.

cecha / struktura	czopki	pręciki
ilość	6-7 mln, mało	125 mln
rozmieszczenie	Plamka żółta	równomiernie
barwnik	jodopsyna	rodopsyna
funkcja	Widzenie barw	Czarno-białe

ZADANIE 15

odruchy bezwarunkowe	odruchy warunkowe
Wzrokowe(trwałe)	Nabyte(nietrwałe)
Niezależne od naszej woli	Zależne od naszej woli
Dziedziczne, szybszy czas reakcji	Niedziedziczne, wolniejsz czas reakcji

Podaj po trzy cechy charakterystyczne dla odruchów warunkowych i bezwarunkowych w formie zestawien

ZADANIE 17

Dokonaj analizy poniższych schematów A, B, C, D.




1. rozpoznaj na schematach A, B, C i D wady wzroku i oko zdrowe.

2. do każdego typu wady dobierz odpowiedni rodzaj szkieł korekcyjnych.

ZADANIE 18

Schemat przedstawia budowę ucha człowieka.




1. uzupełnij tabelę zestawiającą budowę i funkcje ucha.

część ucha	budowa	funkcje
ucho zewnętrzne	Małż uszna, przewód słuchowy zewn, błona bęben	Lokalizdżwięku, skup fal
ucho środkowe	Jama bęben, młoteczek, kowadełko, strzemiączko, trąbka słuchowa	przenoszenie drgań do ucha wewnętrznego; wyrównywanie ciśnień po obu stronach błony bębenkowej
ucho wewnętrzne	przedsionek, ślimak, kanały półkoliste, nerw słuchowy	Narz równowagi(3 kanały półkoliste, narz słuchu

ZADANIE 19

Wymień dwie cechy charakterystyczne dla wegetatywnego układu nerwowego.

1. działa niezależnie od woli człowieka

2. zawiera włókna współczulne i przywspółczulne-działają antagonistycznie

ZADANIE 21

Fale dźwiękowe pokonują w uchu człowieka długą drogę, zanim - zamienione na impuls nerwowy - dotrą do ośrodka słuchowego w mózgu. Uszereguj prawidłowo wymienione niżej etapy drogi fal dźwiękowych:

młoteczek 4 błędnik błoniasty 7

nerw słuchowy 8 małżowina uszna 1

kanał słuchowy 2 błona bębenkowa 3

strzemiączko 6 kowadełko 5

ZADANIE 22

W związku z dużą aktywnością ruchową i koniecznością szybkiej reakcji na bodźce u człowieka i wielu innych organizmów wykształciła się dwojakiego rodzaju kontrola wielu procesów życiowych: nerwowa i hormonalna.

Porównaj dwie dowolne cechy koordynacji nerwowej i hormonalnej.

1. nerwowy- szybki, horm- wolny

2. nerwowy za pośrednictwem impulsów nerw, horm-włókna krwionośne

ZADANIE 23

Rysunek przedstawia w sposób uproszczony przekrój przez rdzeń kręgowy człowieka.

1. określ kierunek przewodzenia impulsów nerwowych (do i od rdzenia) przez korzenie tylne i przednie

tylny do istoty szarej rdzenia, przedni od rdzenia

2. wyjaśnij, z czego wynika, że nerwy rdzeniowe mają charakter mieszany, tj. czuciowo - ruchowy.


Odpowiadają za narządy zmysłów i koordynację ruchową

ZADANIE 24

Poniżej podane są przykłady działań autonomicznego układu nerwowego.

1. zwęża oskrzela,

2. hamuje wydzielanie śliny,

3. zwiększa częstość skurczów serca,

4. pobudza wydzielanie soku żołądkowego,

5. zwęża naczynia krwionośne,

6. pobudza wydzielanie adrenaliny,

7. przyspiesza trawienie.

Z wymienionych przykładów działań układu autonomicznego wybierz te, które są reakcjami na sytuacje stresowe części współczulnej tego układu oraz podaj przykład sytuacji stresowej, w której może wystąpić jedna z wybranych przez Ciebie reakcji.

Egzamin, sprawdzian, zdarzenia losowe

ZADANIE 26


Rysunki 1, 2, 3 przedstawiają zależność reakcji neuronu (wytwarzanie potencjału czynnościowego) od nasilenia bodźca. Zależność tę wyraża zasada „ wszystko albo nic”.

Wyjaśnij, wskazując odpowiednie rysunki, na czym polega reakcja neuronu na bodźce zgodnie z zasadą „wszystko albo nic”.

(Bodziec podprogowy 1) nie każdy bodziec jest w stanie wywołać depolaryzację. Każdy bodziec o sile większej niż progowa wywołuje potencjał czynnościowy o takiej samej wartości (2i3) +40mv

ZADANIE 29

Ze względu na rodzaj odbieranego bodźca receptory dzielimy na następujące grupy:

1. fotoreceptory c. mechanoreceptory,

2. chemoreceptory, d. elektroreceptory.

Określ, do których z wymienionych grup należą receptory umożliwiające funkcjonowanie:

I - narządów smaku i węchu

II - narządu słuchu i równowagi.

I - b II - c

ZADANIE 30

Ilość światła docierającego do siatkówki oka zależy od wielkości źrenicy. Wielkość ta jest regulowana przez tęczówkę oka i zależy od warunków świetlnych otoczenia.

Wyjaśnij, w jaki sposób warunki świetlne otoczenia wpływają na wielkość źrenicy oka.

Przy zwiększeniu natęż światła źrenica się zwęża, gdy natęż światła maleje źrenica się

ZADANIE 31

W Polsce i na świecie zauważono od dawna zanikanie u niektórych dorosłych umiejętności czytania i pisania, czyli zjawisko wtórnego analfabetyzmu, mimo że opanowali oni te czynności w szkole.

a. określ, do jakiej kategorii odruchów należą umiejętności czytania i pisania oraz wyjaśnij, dlaczego.

Warunkowy ponieważ te umiejętność nabywamy w czas zycia aby nie zanikły trzeba je ćwiczyć

b. podaj prawdopodobną przyczynę zaniku tego typu odruchu wśród wtórnych analfabetów.

Ponieważ ta umiejętność jest utrwalana

ZADANIE 32

Łuk odruchowy jest podstawową formą aktywności nerwowej. Z podanych niżej elementów skonstruuj łuk odruchowy i określ, do jakiego typu odruchów należy.

mięśnie ręki, receptory skóry, neuron rdzenia kręgowego, wysoka temperatura, neuron ruchowy, neuron czuciowy

1. schemat łuku odruchowego.

2. Receptory skóry-neuron czuciowy-neuron rdzenia kręgowego-neuron ruchowy-miesień reki

3. typ odruchu: bezwarunkowy

ZADANIE 34

Detekcja zapachów, np. pachnących kwiatów, odbywa się w tylnej części jamy nosowej, na obszarze pokrytym nabłonkiem węchowym. Tu znajdują się receptory węchowe, z których każdy połączony jest aksonem przekazującym informację do opuszki węchowej, tuż za jamą nosa. W opuszce aksony skupiają się w tzw. kłębuszkach, z których informacja przesyłana jest do innych części mózgu, w tym do kory węchowej.

Na podstawie powyższego tekstu narysuj schemat ilustrujący przekazywanie bodźców węchowych do mózgu.

Bodziec zapachowy-receptory wechowe nabłonka węchowego-opuszka węchowa-kora węchowa z mózgu

ZADANIE 36


Rysunek przedstawia reakcję komórki nerwowej na działający bodziec.

Każdy bodziec działający na komórkę nerwową prowadzi do powstania potencjału czynnościowego.

Na podstawie analizy danych na wykresach oceń prawdziwość powyższego stwierdzenia, podając argument na poparcie swojego stanowiska.

NIE bodziec popdrogowy nie jest w stanie wywołac potencjału czynnościowego i depolaryzacji

ZADANIE 38


Podaj nazwy elementów łuku odruchowego zaznaczonych na rysunku. Wskaż kierunek przesyłania impulsu nerwowego.

1. receptor

2 .neuron czuciowy-1biegunowy

3. neuron pośredniczący-wielobiegunowy

4. neuron ruchowy-wielobiegunowy

5. efektor

ZADANIE 43

Wymień powód, dla którego układ współczulny nazywa się układem „walki lub ucieczki”.

Przyśpiesza akcję serca dochodzi do wzrostuciśnienia krwi,roszerzaja się oskrzela przyspieszona wentylacja płuc,rozszerzone źrenice

ZADANIE 44

Budowa i funkcjonowanie oka umożliwia rozróżnianie barw i wielkość natężenia światła, pozwala ostro widzieć przedmioty z różnej odległości, daje możliwość oceny odległości od przedmiotów i ich przestrzennych kształtów.

Wyjaśnij, dlaczego w nocy, aby lepiej dostrzec jakiś przedmiot, należy skierować wzrok nieco w bok od jego rzeczywistego położenia.

Patrzenie w bok sprawia że światło pada na preciki które w nocy są odporne za odbieraniem światła

ZADANIE 46

Wymień elementy, z jakich składa się każdy łuk odruchowy. Podaj gdzie mieszczą się ciała neuronów uczestniczących w tym odruchu.

Receptor, neuron czuciowy, neuron pośredniczący, neuron ruchowy, efektor

Ciała neuronów czuciowych umieszczone są w zwoju ciała neuronów ruchowych mieszcza się w rdzeniu kręgowym w ośrodku UN

ZADANIE 47

Wyjaśnij, co to jest stres i jakie ma on znaczenie dla organizmu oraz podaj jeden czynnik stresogenny (stresor).

STRES- reakcja organizmu na czynnik psychiczny lub fiz. Ma znaczenie adaptacyjne, umożliwia przetrwanie trudnych warunków

ZADANIE 49

Z podanych cech wybierz cztery, które odnoszą się do móżdżku.

1. uważa się go za miejsce powstawania myśli i pojęć abstrakcyjnych,

2. odgrywa istotną rolę w utrzymaniu postawy ciała,

3. jest odpowiedzialny za koordynację, płynność i precyzję ruchów,

4. przypisuję się mu rolę w umiejętności planowania i rozważania ich następstw,

5. jego uszkodzenie powoduje zanik koordynacji, zaburzenia równowagi i właściwej

sekwencji czasowej ruchów, chwiejny i niepewny chód,

6. bierze udział w rozwiązywaniu problemów matematycznych, filozoficznych, hamuje emocje,

7. jego uszkodzenie powoduje zmianę osobowości - niefrasobliwość, nieodpowiedzialność, zaburzenie więzi rodzinnych i społecznych, brak samokontroli, zwłaszcza panowania nad mową,

8. kontroluje napięcie mięśni.

ZADANIE 51

Poniższe rysunki przedstawiają klasyczne doświadczenie I. Pawłowa.






1. na podstawie analizy rysunków przedstaw kolejne etapy doświadczenia.

A-zostaje podany pokarm, jest to bodziec biologiczny pojawia się odruch ślinienia

B-wraz z pokarmem zostaje właczony dzonek dochodzi do skojarzenia bodzca pierwotnego z zastępczym

C-zostaje uzyty tylko bodziec zastępczy pies ślini się jest do bodziec warukowy

2. za pomocą jednego argumentu określ znaczenie odruchu warunkowego. zastepuje bodziec biologiczny-pomaga w nauce

ZADANIE 52

Schemat przedstawia budowę ośrodkowego układu nerwowego człowieka.


Podaj nazwy struktur, które pełnią ochronne dla ośrodkowego układu nerwowego.

1. kości czaszki

2. kręgosłup - stanowi ochronę dla rdzenia kręgowego

3. opony mózgowo-rdzeniowe (3) (twarda*pajęcza*miekka)

4. płyn mózgowo-rdzeniowy chroni odżywia

ZADANIE 54

Budowa i funkcjonowanie oka umożliwia rozróżnianie barw i wielkości natężenia światła.

Podaj nazwy struktur oka odpowiedzialnych za wymienione powyżej procesy oraz określ ich lokalizację.

Rozróżnianie barw-czopki,

rozróżnianie natężenia światła-pręciki

ZADANIE 55


Rysunek przedstawia powstawanie obrazu na siatkówce oka.

Opisz, w jaki sposób obraz przedmiotu powstaje na siatkówce, oraz wyjaśnij, jakie struktury i gdzie położone zapewniają jego prawidłową interpretację.

-odwrócony, pomniejszony,rzeczywisty

-ośrodek wzroku, płat potyliczny

ZADANIE 56

Zanalizuj zamieszczony wykres.

1. określ w przybliżeniu częstotliwość dźwięków najlepiej słyszalną dla młodzieży. 2000-3000drgan/sek.

2. określ, w kierunku jakich dźwięków (wysokich czy niskich) przesuwa się wrażliwość słuchu wraz z wiekiem (do jakich częstotliwości).

W kierunku niskich

3. określ, czy wykres przedstawia pełny zakres wrażliwości ucha ludzkiego na dźwięki. Uzasadnij swoją opinię.

Nie ponieważ to tylko czesc od 20 do 25tys

ZADANIE 58

Na schemacie przedstawiono zmiany krzywizny soczewki w czasie akomodacji.


Wskaż schemat, który przedstawia krzywizny soczewki w czasie patrzenia na przedmioty znajdujące się blisko. Odpowiedź uzasadnij, posługując się jednym argumentem.

W czasie patrzenia na przedmioty bliskie soczewka przybiera kszta łt wypukły silniej załamuje promienie świetlne, które padaja na siatkowke

ZADANIE 62

Zaznacz częstotliwość dźwięku, na którą reaguje ludzkie ucho?

1. poniżej 16 Hz,

2. od 16 Hz do 10 000 Hz,

3. od 16 Hz do 20 000 Hz,

d. powyżej 20 000 Hz.

ZADANIE 65

Wyjaśnij, dlaczego ludzie widzą trójwymiarowo.

Bo pole widzenia prawego i lewego oka nakładają się na siebie

ZADANIE 68


Podaj nazwę komórek wytwarzających osłonkę mielinową. Wymień pozostałe funkcje tych komórek.

Lemocyty - dostarczają substancji odżywczych, usuwają zbędne produkty

ZADANIE 73

Dokonaj podziału wymienionych poniżej receptorów według rodzaju odbieranej energii: pręciki, komórki smakowe, ciałka dotykowe, czoki, receptory zimna, receptor węchowy, komórki zmysłowe narządu spiralnego (Cortiego).

Fotoreceptory-preciki,czopki

Chemoreceptory-kom smakowe recepor wechowy

Mechanoreceptory-ciałko dotykowe,kom Cortiego

Termoreceptory-receptory zimna

ZADANIE 72

Podstawową rolę w przewodzeniu impulsów nerwowych odgrywa błona komórkowa neuronów. Zachodzą w niej złożone zjawiska elektrochemiczne.

Schemat przedstawia przewodzenie impulsów nerwowych we włóknie nerwowym.

Zaproponuj krótki komentarz do każdego rysunku, uwzględniając zmiany zachodzące w błonie komórkowej.

A - błona kom.znajduje się w stanie polaryzacji.Potencjał spoczynkowy-70mv spowodowana jest obecnością Na + na zewnątrz aktywna

B - ma miejsce depolaryzacji powstaje potencjał czynnościowy K+ na zewnątrz, Na+ do wewnątrz

C -zachodzi depolaryzacja a za nią repolaryzacja K+ do wewnątrz A Na+ do zewnątrz

ZADANIE 74 (4 pkt.)

Rycina przedstawia zjawiska elektrochemiczne zachodzące w błonie komórkowej.

1. wymień źródło energii pompy sodowo - potasowej (utrzymującej polaryzację spoczynkową) w błonie komórkowej neuronu. Podaj nazwę rodzaju transportu, dzięki któremu istnieje polaryzacja spoczynkowa błony.

ATP który ulega rozkładowi do ADP +Pi transport aktywny

2. odczytaj ze schematu i podaj wartość potencjału czynnościowego. Wyjaśnij zasadę działania pompy sodowo - potasowej podczas depolaryzacji błony komórkowej neuronu.

+40mV po zadziałaniu bodzca otwieraja się kanały jonowe przez która do kom. Wnika Na+ a K+ przechodz do zewnatrz-depolaryzacja błony

ZADANIE 75

Łuk odruchowy jest drogą, jaką impuls nerwowy przebywa od receptora do efektora. Z podanych poniżej elementów skonstruuj schemat łuku odruchowego i określ, do jakiego typu odruchu należy.

bodziec - wysoka temperatura, mięsień dwugłowy ramienia, neuron ruchowy, skóra z receptorami, neuron czuciowy, neuron rdzenia kręgowego.

Bodziec-skora z receptorami-neuron czuciowy- neuron rdzenia kregowego neuron ruchowy-mięsien dwugłowy ramienia

ZADANIE 77 (2 pkt.)

W momencie przypadkowego dotknięcia gorącej powierzchni zaobserwujemy cofnięcie ręki, zarówno u rocznego dziecka, jak i u osoby dorosłej.

Podaj nazwę rodzaju odruchu, którego przykładem jest opisana reakcja. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem.

Bezwarunkowy-jest to reakcja automatyczna

ZADANIE 79 (2 pkt.)


Poniższym rysunkiem zilustrowano proces akomodacji oka, czyli dostosowania się soczewki oka do ostrego widzenia przedmiotów odległych (A) i bliskich (B).

Opisz, na czym polega proces dostosowania się soczewki oka do ostrego widzenia przedmiotów z różnej odległości.

Dostosowanie się soczewki do ostrego widzenia polega na zmianie jej zaleznosci od odległosci przedmiotu

A-z daleka- soczewka płaska

B-z bliska-soczewka wypukła

ZADANIE 81 (1 pkt.)

Wszystkie łuki odruchowe składają się z tej samej ilości neuronów przewodzących impulsy nerwowe między receptorem a efektorem.

Oceń prawdziwość powyższego stwierdzenia, uzasadniając swą opinię jednym argumentem.

Błedne bo wystepuje odruch mono i poli synaptyczny

---