GOSPODARKA PIENIĘŻNA ORAZ FINANSOWA - EWIDENCJA KSIĘGOWA .

Rachunkowość Budżetowa 10/2005 z dnia 16.05.2005 (str. 4)

MAGDALENA RYPIŃSKA

Wydatkowanie dochodów własnych w państwowych i samorządowych jednostkach budżetowych

Istota dochodów własnych oraz zasady ich tworzenia są dosyć jasne, jednak przekształcenie dotychczasowego rachunku środków specjalnych w rachunek dochodów własnych, a także wydatkowanie dochodów własnych sprawiają jednostkom budżetowym jeszcze wiele kłopotu.

Zasadniczą zmianą wprowadzoną przez ustawę z 25 listopada 2004 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz zmianie niektórych ustaw było uchylenie art. 21 ustawy o finansach publicznych, który w całości dotyczył i regulował kwestię środków specjalnych w jednostkach budżetowych. Na to miejsce art. 18a powołano do życia dochody własne jednostek budżetowych, które zastąpiły środki specjalne.

Wydzielony rachunek dochodów własnych mogą utworzyć jednostki budżetowe uzyskujące dochody z:

• opłat za udostępnianie dokumentacji przetargowej,

• spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej,

• odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie oddane jednostce budżetowej w zarząd bądź użytkowanie.

Decyzję o utworzeniu rachunku dochodów własnych pochodzących z tych właśnie tytułów podejmuje kierownik zarówno w państwowej, jak i w samorządowej jednostce budżetowej, z tym że dochody pochodzące z wymienionych wyżej źródeł mogą być przeznaczane tylko na określone cele (konkretnie - cele związane ściśle ze źródłem ich pochodzenia).

Dochody pochodzące z opłat za udostępnianie dokumentacji przetargowej mogą być przeznaczane na sfinansowanie wydatków bieżących i inwestycyjnych związanych z prowadzonym postępowaniem przetargowym.

Dochody pochodzące ze spadków, zapisów i darowizn mogą zostać przeznaczone tylko na cele wyznaczone przez darczyńcę lub spadkodawcę, natomiast dochody z odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie przeznacza się wyłącznie na odtworzenie tego mienia.

Wyżej opisane ograniczenia w wydatkowaniu tych dochodów dotyczą zarówno państwowych, jak i samorządowych jednostek budżetowych.

Oprócz wymienionych dochodów jednostki budżetowe mogą gromadzić na rachunkach dochodów własnych również dochody określone w uchwale organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Mogą one pochodzić na przykład z prowadzonej dodatkowo działalności (chociażby wynajmu pomieszczeń).

Państwowe jednostki budżetowe tworzą również rachunek dochodów własnych na mocy decyzji kierownika jednostki, po uzyskaniu przez niego uprzednio zgody odpowiednio ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody, jeżeli dochody będą pochodzić z tytułów określonych w art. 18a ust. 2. W szczególności z działalności wykraczającej poza zakres działalności podstawowej, określonej w statucie, polegającej między innymi na świadczeniu usług, w tym szkoleniowych i informacyjnych.

Przy wydatkowaniu tych dochodów ograniczenia mają tylko jednostki samorządowe, ponieważ uchwała jednostki samorządu terytorialnego tworząca dochody własne przy danej jednostce określa zarówno źródła ich pochodzenia, jak i przeznaczenie.

W związku z tym samorządowe jednostki budżetowe mogą przeznaczać dochody własne gromadzone na podstawie uchwały na cele wymienione w tej uchwale.

Natomiast państwowe jednostki budżetowe mogą przeznaczać dochody własne utworzone przez kierownika za zgodą właściwego organu na finansowanie wydatków bieżących i inwestycyjnych (nie są więc praktycznie ograniczone w wydatkowaniu tych środków).

Ograniczenie ustawowe w wydatkowaniu

Należy jednak pamiętać, że zarówno jednych, jak i drugich jednostek budżetowych dotyczy jedno ograniczenie ustawowe, a mianowicie dochodów własnych wraz z odsetkami nie wolno przeznaczać na finansowanie wynagrodzeń osobowych.

Wielu kierowników jednostek zastanawia się zatem, co po zmianie ustawy z wynagrodzeniami z tytułu umów zleceń i umów o dzieło, które zazwyczaj opłacane były z dawnych środków specjalnych.

W komentarzu do paragrafów wydatków dotyczących wynagrodzeń osobowych w klasyfikacji budżetowej wyjaśniono, że do wynagrodzeń osobowych zalicza się wynagrodzenia wynikające z umów o pracę, a w szczególności: wynagrodzenie zasadnicze, dodatki za staż pracy i inne, premie i nagrody, wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy, nagrody jubileuszowe i odprawy.

Tak więc na mocy tych przepisów można uznać, że wynagrodzenia z umów o dzieło i umów zlecenia nie są wynagrodzeniami osobowymi i można je finansować z dochodów własnych.

Okres przejściowy

Ze względu na to, że nowe regulacje dotyczące dochodów własnych ustalone zostały dość późno, uwzględniono okres przejściowy, w czasie którego nastąpi likwidacja środków specjalnych bądź ich przekształcenie w dochody własne.

W państwowych jednostkach budżetowych termin ostatecznego przekształcenia bądź likwidacji środków specjalnych minął 31 marca. W samorządowych jednostkach budżetowych środki specjalne funkcjonować mogą do 30 czerwca 2005 r. W tym okresie jednostki w ramach tych środków egzekwują należności i regulują zobowiązania.

W przypadku gdy w miejsce środków specjalnych nie zostaje utworzony rachunek dochodów własnych, następuje ich likwidacja. Może ona nastąpić na dzień 30 czerwca (ostateczny termin ustawowy), ale też jak najbardziej można dokonać jej wcześniej, jeżeli jednostka ma już informację, że nie będzie gromadzić dochodów własnych i nie pozostały do uregulowania żadne zaległości w zakresie zobowiązań i należności.

Środki pieniężne zgromadzone na rachunku środków specjalnych podlegają odprowadzeniu do budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Natomiast pozostałe na dzień ostatecznej likwidacji środków specjalnych nieściągnięte należności i nieuregulowane zobowiązania przejmuje jednostka budżetowa, przy której funkcjonowały środki specjalne.

Jeśli natomiast w miejsce środków specjalnych tworzy się dochody własne, to zgromadzone środki pieniężne, należności i zobowiązania stają się środkami pieniężnymi, należnościami i zobowiązaniami dochodów własnych.

Szczególną uwagę należy zwrócić na to, że dochody własne gromadzone z różnych tytułów powinny trafiać na oddzielne rachunki bankowe, w celu zapewnienia właściwego rozliczenia odsetek. Wynika to z faktu, że odsetki bankowe od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku dochodów własnych jednostek budżetowych zwiększają stan środków pieniężnych, ale z danego tytułu (na przykład odsetki od środków pochodzących z darowizny powiększają tę darowiznę). Koszty prowadzenia rachunku dochodów własnych zmniejszają natomiast stan środków pieniężnych na tym rachunku (patrz schemat).

Należy pamiętać, że przekształcenie środków specjalnych w dochody własne powinno znaleźć odzwierciedlenie w ewidencji księgowej. Należy więc utworzyć nowe konta, na których będą ewidencjonowane nowo powstałe dochody własne (np. jeżeli operacje na rachunku bieżącym środków specjalnych księgowane były na koncie 131, to po przekształceniu należy to konto pozostawić, a utworzyć nowe dla dochodów własnych np. 131-1 „Rachunek bieżący dochodów własnych”).

Przy ewidencji dochodów własnych powinno się również prowadzić analitykę pozwalającą na rozliczenie poszczególnych tytułów dochodów własnych, ze względu na to, że plany finansowe sporządza się oddzielnie dla każdego tytułu dochodów własnych (z tym że dochody gromadzone na podstawie uchwały lub decyzji kierownika państwowej jednostki budżetowej traktowane są jako jeden tytuł). Zapewne sprawozdawczość w zakresie dochodów własnych zorganizowana będzie tak, aby rozliczać oddzielnie poszczególne tytuły tych dochodów.

Wszystkie zmiany związane z dostosowaniem ewidencji księgowej do właściwego ujmowania operacji dotyczących dochodów własnych powinny zostać uwzględnione w dokumentacji przyjętych zasad rachunkowości (powinna ona zostać zaktualizowana).

Nadwyżka dochodów własnych

Problemy jednostkom budżetowym sprawiają też zasady ustalania nadwyżki dochodów własnych, do której odprowadzania państwowe jednostki bud-żetowe są zobligowane ustawą, natomiast samorządowe jednostki mogą zostać zobowiązane do ustalenia i odprowadzania takiej nadwyżki do budżetu jednostki samorządu terytorialnego w uchwale tworzącej rachunek dochodów własnych w danej jednostce.

Szczegółowo zostało to uregulowane w nowym rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 26 stycznia 2005 r. w sprawie gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych oraz zasad i terminów rocznych rozliczeń i wpłat do bud-żetu.

Na mocy tego rozporządzenia państwowe jednostki budżetowe dokonują wpłaty na rachunek bud-żetu państwa nadwyżki dochodów własnych, ustalonej jako różnica pomiędzy stanem środków dochodów własnych na dzień 31 grudnia a wysokością 1/6 planowanych na dany rok budżetowy wydatków finansowanych z dochodów własnych.

Samorządowe jednostki budżetowe dokonują wpłat nadwyżki dochodów własnych ustalonej na dzień 31 grudnia na zasadach określonych w uchwale jednostki samorządu terytorialnego tworzącej rachunek dochodów własnych.

W państwowej jednostce budżetowej nadwyżkę ustala się odrębnie dla każdego tytułu gromadzenia dochodów własnych.

Wpłaty nadwyżki wszystkie jednostki dokonują do 5 lutego roku następującego po roku budżetowym.

Podstawy prawne

• Ustawa z 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2703)

• Ustawa z 25 listopada 2004 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 273, poz. 2703)

• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. z 2001 r. Nr 153, poz. 1752)

• Rozporządzenie Ministra Finansów z 20 września 2004 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz.U. Nr 209, poz. 2132; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 283, poz. 2828)

• Rozporządzenie Ministra Finansów z 26 stycznia 2005 r. w sprawie gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych oraz zasad i terminów rocznych rozliczeń i wpłat do budżetu (Dz.U. Nr 23, poz. 190)

Rachunkowość Budżetowa 8/2005 z dnia 16.04.2005 (str. 5)

ANETA CHOWAŃSKA

Dochody w jednostkach budżetowych

Jakie są zasady ewidencji i rozliczania dochodów?

Zasady wydatkowania i gromadzenia środków pieniężnych w jednostkach budżetowych określa ustawa o finansach publicznych, oraz rozporządzenia wykonawcze do tej ustawy.

Dochodami budżetu państwa są (art. 62 ustawy o finansach publicznych) m.in.:

• podatki i opłaty, które na mocy innych ustaw nie stanowią dochodów jednostek samorządu terytorialnego, funduszów celowych lub innych podmiotów sektora finansów publicznych,

• cła,

• wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa,

• dywidendy,

• wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego,

• wpłaty nadwyżek dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych, nadwyżek środków obrotowych państwowych zakładów budżetowych oraz części zysku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych,

• odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa,

• inne dochody publiczne.

Dochody i wydatki jednostek budżetowych ujęte są w planach finansowych na dany rok budżetowy, w szczegółowości część, dział, rozdział, paragraf - odrębnie dla dochodów i wydatków. Wiąże się to z metodą finansowania działalności jednostek bud-żetowych - jest to metoda finansowania brutto. Polega ona na tym, że jednostki budżetowe w całości otrzymują środki na działalność, natomiast osiągnięte dochody przekazują do budżetu państwa. Konsekwencją tej zasady jest konieczność prowadzenia przez jednostki budżetowe wyodrębnionego rachunku bankowego dla dochodów i wydatków budżetowych.

Charakter dochodów

Dochody budżetowe dzielimy na:

• przypisane - czyli takie, które ujmowane są najpierw na kontach należności i przychodów, w wysokościach ujętych w odpowiednim dowodzie księgowym (np. fakturze, decyzji),

• nieprzypisane - czyli takie, które ujmowane są na koncie przychodu w momencie wpływu na rachunek bankowy.

Na wyodrębnione konto dochodów budżetowych przyjmowane są:

• wpłaty przypisanych i nieprzypisanych dochodów jednostek budżetowych, wynikające z podstawowej działalności,

• wpłaty z zysku gospodarstwa pomocniczego,

• wpływy z lat ubiegłych, czyli zwroty wydatków dotyczące poprzedniego roku budżetowego,

• wpływy ze sprzedaży składników majątku jednostki budżetowej,

• wpływy z tytułu należności dla płatników składek, wynikające z odrębnych przepisów,

• wpływy z tytułu oprocentowania środków na rachunkach bankowych jednostki lub oprocentowania środków na pomocniczych rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych, chyba że odsetki te na podstawie odrębnych przepisów mogą być przeznaczone na inne cele.

Z konta dochodów budżetowych dokonywane są:

• zwroty nienależnie pobranych dochodów,

• zwroty nadpłat,

• przekazanie środków na rachunek budżetu państwa, w terminach określonych w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie szczególnego sposobu wykonywania budżetu państwa. Zgodnie z przywołanym rozporządzeniem dochody zgromadzone na rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych, przekazywane są według stanu środków na:

- 5. dzień miesiąca - do dnia 10. danego miesiąca

- 10. dzień miesiąca - do dnia 15. danego miesiąca

- 15. dzień miesiąca - do dnia 20. danego miesiąca

- 20. dzień miesiąca - do dnia 25. danego miesiąca

- 25. dzień miesiąca - do dnia ostatniego danego miesiąca

- ostatni dzień danego miesiąca - do dnia 5. następnego miesiąca.

Na koniec roku budżetowego wpływy zaksięgowane na koncie dochodów budżetowych do dnia 8 stycznia następnego roku należy przekazać do budżetu państwa do dnia 15 stycznia.

Ewidencja księgowa i rozliczanie dochodów w jednostkach budżetowych

Do ewidencji dochodów budżetowych, zgodnie z załącznikiem nr 2 do rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych, służą następujące konta:

101 - Kasa

130 - Rachunek bieżący jednostek budżetowych

221 - Należności z tytułu dochodów budżetowych

222 - Rozliczenie dochodów budżetowych

290 - Odpisy aktualizujące należności

750 - Przychody i koszty finansowe (służące do ewidencji operacji finansowych, w szczególności wartość sprzedanych udziałów, akcji, papierów wartościowych, odsetek)

760 - Pozostałe przychody i koszty (służące do ewidencji dochodów niezwiązanych ze zwykłą działalnością jednostki, m.in. wpływy ze sprzedaży materiałów, środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych)

800 - Fundusz jednostki

860 - Straty i zyski nadzwyczajne oraz wynik finansowy

W prawidłowej ewidencji dochodów jednostek budżetowych bardzo ważne jest zachowanie czystości zapisów na poszczególnych kontach, jest to związane z uzgodnieniami poszczególnych obrotów, i tak np. obroty strony „Ma” konta 130 muszą być zgodne z obrotami konta 222.

Sprawozdawczość

Sprawozdawczość jednostek budżetowych określona jest w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie sprawozdawczości budżetowej. Dla dochodów jednostek budżetowych obejmuje sprawozdanie:

Rb-27 - miesięczne/roczne sprawozdanie z wykonania planu dochodów budżetowych,

Rb-23 - miesięczne/roczne sprawozdanie o stanie środków na rachunkach bankowych.

Sprawozdanie Rb-27 sporządza się w szczegółowości dział, rozdział, paragraf, w związku z czym do konta 130 konieczne jest prowadzenie szczegółowej analityki - w podziale na części, rozdziały i paragrafy klasyfikacji budżetowej.

Podstawy prawne

• Ustawa z 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2703)

• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 10, poz. 66)

• Rozporządzenie Ministra Finansów z 18 grudnia 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. Nr 153 poz. 1752)

• Rozporządzenie Ministra Finansów z 13 marca 2001 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. Nr 24, poz. 279; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 250, poz. 2505)

• Rozporządzenie Ministra Finansów z 28 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania budżetu państwa (Dz.U. Nr 285, poz. 2854)

Rachunkowość Budżetowa 8/2005 [dodatek: Rachunkowość w jednostkach ochrony zdrowia] z dnia 16.04.2005 (str. 5)

Różnice kursowe w księgach rachunkowych

Aleksandra Szewieczek

asystent w Katedrze Rachunkowości Akademii Ekonomicznej w Katowicach

Część 1

Rozliczanie transakcji w walutach obcych jest obecnie powszechną praktyką. Na rozwój tego rodzaju wymiany gospodarczej wpłynęły przede wszystkim procesy globalizacyjne, których przejawem było m.in. przystąpienie Polski do wspólnego rynku unijnego.

Problematykę różnic kursowych należy rozpatrywać z punktu widzenia przepisów podatkowych oraz z punktu widzenia przepisów bilansowych (ustawy o rachunkowości).

Ustawy podatkowe odnoszą się do różnic kursowych ustalanych jedynie na dzień dokonania transakcji. Nie przewidują natomiast ustalania takich różnic na dzień bilansowy, a więc na dzień sporządzania sprawozdania finansowego. Z punktu widzenia przepisów o podatkach dochodowych mamy do czynienia z różnicami (zarówno dodatnimi, jak i ujemnymi) korygującymi uzyskane przychody oraz poniesione koszty. Zgodnie z przepisami bilansowymi różnice kursowe rozpatrujemy wyłącznie jako różnice dodatnie - ujmowane jako przychody finansowe, lub ujemne - ujmowane jako koszty finansowe. Nie przeprowadza się wówczas przyporządkowania tych różnic do kosztów lub przychodów, których powstanie je wywołało.

Zasady wyceny transakcji wyrażonych w walutach obcych

Transakcje gospodarcze wyrażone w walutach obcych ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia po właściwym kursie ustalonym na ten dzień (art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości):

Wyrażone w walutach obcych składniki aktywów i pasywów wycenia się na dzień bilansowy po średnim kursie NBP, ustalonym na ten dzień (kurs ten zawarty jest w tabeli kursowej ogłaszanej przez NBP).

UWAGA!

Jeśli aktywa lub pasywa są wyrażone w walutach obcych, dla których bank, z którego usług korzysta jednostka lub NBP, nie ustala kursu wymiany, to kurs tych walut ustala się w relacji do wskazanej przez jednostkę waluty odniesienia, której kurs jest ustalany przez NBP.

Różnice kursowe, powstałe na skutek wyceny bilansowej, nie są uznawane za przychody lub koszty w procesie ustalania zobowiązań z tytułu podatku dochodowego. Stanowią one tzw. różnice kursowe niezrealizowane. W związku z tym istnieje konieczność ustalania aktywów lub rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego, chyba że jednostka, na podstawie ustawy o rachunkowości, jest zwolniona z takiego obowiązku. Upraszczając przedstawione operacje gospodarcze, w niniejszym opracowaniu pominięto te związane z ustalaniem odroczonego podatku dochodowego.

Rodzaje różnic kursowych i sposoby ich odnoszenia

Sposoby odnoszenia różnic kursowych (ustalonych zarówno w trakcie roku obrotowego, jak i na dzień bilansowy) są różne. Zależą od podstawy ich ustalania, której dotyczą. Uregulowania zawarte w ustawie o rachunkowości prezentuje tabela 1.

Sposoby odnoszenia różnic kursowych, na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, są uregulowane w odmienny sposób niż w przepisach ustawy o rachunkowości. Zależą one od tego, czy różnice kursowe dotyczą przychodów czy kosztów, czy też sprzedaży (wykorzystania) waluty własnej - zob. tabela 2.

Jeśli między dniem zarachowania przychodów wyrażonych w walutach obcych a dniem ich faktycznego otrzymania występują różne kursy walut, to przychody takie podwyższa się lub obniża o różnice wynikające z zastosowania kursu kupna walut z dnia faktycznego otrzymania przychodów, ustalonego przez bank, z którego usług korzysta jednostka, oraz z zastosowania kursu średniego NBP z dnia uzyskania przychodów (art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Jeżeli natomiast koszty wyrażone są w walutach obcych, a między dniem ich zarachowania i dniem zapłaty występują różne kursy walut, to koszty takie podwyższa się lub obniża o różnice wynikające z zastosowania kursu sprzedaży walut z dnia ich zapłaty, ustalonego przez bank, z którego usług korzysta jednostka, oraz z zastosowania kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia zarachowania kosztów (art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Ewidencja księgowa różnic kursowych

I. Ewidencja różnic kursowych z tytułu należności i zobowiązań

Jednostka gospodarcza, prowadząca księgi rachunkowe, powinna stosować przepisy ustawy o rachunkowości. Jej przepisy nakazują prowadzenie ksiąg rachunkowych w języku polskim i w walucie polskiej. Tym samym, w przypadku zaciągnięcia zobowiązań lub ustalenia należności wyrażonych w walutach obcych, a także kupna waluty obcej, niezbędne jest odpowiednie ich przeliczenie na walutę polską.

UWAGA!

Nie oznacza to zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania walut obcych, w których jednostka rozlicza transakcje lub które posiada. Musi być pozabilansowo prowadzona ewidencja rozliczanych walut obcych (np. wartość należności, zobowiązań w walutach obcych, wartość walut obcych znajdujących się w kasie lub na rachunku dewizowym, wartość inwestycji w walutach obcych itp.).

Poza tym, na bieżąco należy ewidencjonować różnice kursowe, powstałe zarówno w momencie regulacji, jak i na dzień bilansowy.

Niestety, jeśli w odniesieniu do należności następuje spadek kursu waluty obcej, to kwota należności ulega zmniejszeniu o ujemne różnice kursowe, które zostaną ujęte w księgach rachunkowych na koncie kosztów finansowych. W trakcie ustalania zobowiązania podatkowego różnice te nie są wliczane do kosztów uzyskania przychodów, lecz pomniejszają wartość przychodów podlegających opodatkowaniu.

Analogiczna sytuacja występuje w przypadku spadku kursu w zakresie zobowiązań. Z punktu widzenia ustawy o rachunkowości występują różnice kursowe dodatnie, ujmowane jako przychody finansowe, natomiast z punktu widzenia przepisów ustawy o podatku dochodowym występują różnice kursowe, które pomniejszają wartość poniesionych kosztów uzyskania przychodów.

Należy zatem odpowiednio rozwiązać ewidencję księgową, aby w jak największym stopniu usprawnić proces liczenia podatku dochodowego. Możliwe jest tu wyszczególnienie w ramach przychodów finansowych, na poziome ewidencji syntetycznej lub analitycznej - w zależności od potrzeb i decyzji jednostki:

• dodatnich różnic kursowych,

• dodatnich różnic kursowych ujmowanych jako korekta kosztów podatkowych,

• dodatnich różnic kursowych zarachowanych bilansowo,

natomiast w zakresie kosztów finansowych wyodrębnienie:

• ujemnych różnic kursowych,

• ujemnych różnic kursowych ujmowanych jako korekta przychodów podatkowych,

• ujemnych różnic kursowych zarachowanych bilansowo.

Propozycję rozwiązania w zakresie ewidencji księgowej oraz ustalania różnic kursowych związanych z ustaleniem oraz regulacją należności i zobowiązań na przełomie kilku lat przedstawia poniższy przykład.

PRZYKŁAD 1

Ewidencja rozrachunków w walutach obcych

Jednostka otrzymała 15 listopada 2004 r. fakturę od dostawcy zagranicznego (z terenu UE) na kwotę 12 000 euro. Natomiast 29 listopada 2004 r. wystawiono fakturę za sprzedane usługi na kwotę 2500 euro. Spłatę 1000 euro otrzymano od odbiorcy 17 grudnia 2004 r. Natomiast 22 grudnia 2004 r. spłacono zobowiązanie w kwocie 2000 euro. Pozostałe kwoty wierzytelności wyceniono na dzień bilansowy.

Operacje gospodarcze:

1) Fa: otrzymano fakturę dostawcy zagranicznego: 12 000 euro, wyceniona po kursie średnim NBP z 15.11.2004 r. 4,2733 zł 51 279,60 zł

2) Fa: wystawiono fakturę dla odbiorcy zagranicznego: 2500 euro, wyceniona po kursie średnim NBP z dnia uzyskania przychodu (29.11.2004 r.) 4,2203 zł 10 550,75 zł

3) WB: wpływ 17.12.2004 r. 1000 euro od odbiorcy, wycenione po kursie kupna banku, z którego usług korzysta jednostka 4,0786 zł 4 078,60 zł

3a) ustalono różnice kursowe powstałe w dniu otrzymania części należności: 1000 euro x x 4,2203 zł = 4220,30 zł - 4078,60 zł = 141,70 zł

(różnice kursowe ujemne, które podatkowo wpływają na pomniejszenie przychodów podlegających opodatkowaniu)

4) WB: 22.12.2004 r. spłacono część zobowiązania wobec dostawcy zagranicznego: 2000 euro, wycenione po kursie sprzedaży banku, z którego usług korzysta jednostka 4,1648 zł 8329,60 zł

4a) ustalono różnice kursowe powstałe w dniu spłaty części zobowiązania: 2000 euro x x 4,2733 zł = 8546,60 zł - 8329,60 zł = 217,00 zł

(różnice kursowe dodatnie, które podatkowo wpływają na pomniejszenie kosztów uwzględnianych w podstawie opodatkowania podatkiem dochodowym)

5) wycena rozrachunków na dzień bilansowy:

a) wycena należności: 1500 euro po kursie średnim NBP z dnia bilansowego (31.12.2004 r.) 4,0790 zł = 6118,50 zł, w księgach figuruje należność po kursie pierwotnym 4,2203 zł, stąd różnice kursowe ujemne wynoszą 211,95 zł

b) wycena zobowiązań: 10 000 euro po kursie średnim NPB 4,0790 zł = 40 790 zł; w księgach figuruje zobowiązanie po kursie 4,2733 zł, stąd różnice kursowe dodatnie wynoszą 1943,00 zł

Bardzo często pojawia się wątpliwość, jak należy ewidencjonować różnice kursowe w kolejnych latach, szczególnie ze względu na przepisy podatkowe. Rozwiązań jest kilka. Proponuje się wystornowanie w kolejnym roku zapisów dokonanych na dzień bilansowy, przy czym storno takie może być dokonane na początku kolejnego roku (pod datą pierwszego stycznia) lub dopiero w momencie regulacji wierzytelności. Na kontach przychodów i kosztów finansowych, w następstwie operacji stornujących, mogą pojawić się przejściowo ujemne salda. Nie powinno to jednak budzić żadnych zastrzeżeń ze strony organów kontrolujących. Na pewno wpływa to jednak na zniekształcenie wyniku finansowego bieżącego okresu. Pozytywnym efektem takiego postępowania jest proste, bo wynikające z ewidencji księgowej, ustalanie różnic kursowych dla celów podatkowych.

Innym rozwiązaniem jest pozostawienie wartości należności i zobowiązań wyrażonych w walutach obcych na poziomie ustalonym na ostatni dzień bilansowy, a w momencie ich uregulowania ustalenie na przełomie roku różnic kursowych wyłącznie w wysokości różnicy pomiędzy ostatnią wyceną bilansową a wartością na dzień zapłaty. Mankamentem takiej metody, która proponuje najbardziej idealne rozwiązanie z punktu widzenia przepisów bilansowych, jest trudność w ustalaniu różnic kursowych dla celów podatkowych. Konieczne jest tu bowiem prowadzenie właściwej ewidencji poza systemem księgowym.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ

W jednostkach, w których wartość różnic kursowych jest niewielka w stosunku do wartości przychodów i kosztów, można stosować uproszczone rozwiązania i stornować wartość różnic kursowych ustalonych na dzień bilansowy. W pozostałych jednostkach nie powinno się jednak przedkładać zasad podatkowych nad zasady bilansowe.

Kolejne księgowania związane z ustalaniem różnic kursowych w następnym roku, opisanego powyżej przykładu, przedstawia poniższy przykład:

Operacje gospodarcze:

1) storno zapisów księgowych wynikających z wyceny bilansowej roku 2004:

a) storno czerwone różnic kursowych dotyczących należności 211,95 zł

b) storno czerwone różnic kursowych dotyczących zobowiązań 1943,00 zł

Dalsze operacje związane z regulacją zobowiązań i należności wycenianych w walutach obcych oraz ich wyceną na dzień bilansowy w kolejnym roku pominięto, gdyż przebiegają one w sposób analogiczny jak w roku 2004. Otrzymanie należności wyceniane jest po kursie kupna banku, z którego usług korzysta jednostka, obowiązującym w dniu wpływu należności, łącznie z ustaleniem różnic kursowych poprzez porównanie kursu waluty z dnia wpłaty oraz kursu waluty z dnia powstania należności (czyli 29.11.2004 r.), natomiast zapłata zobowiązań wyceniana jest po kursie sprzedaży banku, z którego usług korzysta jednostka, obowiązującego w dniu zapłaty, łącznie z ustaleniem różnic kursowych poprzez porównanie kursu waluty z dnia zapłaty oraz kursu waluty z dnia powstania zobowiązania (czyli 15.11.2004 r.). Wycena bilansowa nieuregulowanych na dzień bilansowy kwot następuje natomiast po kursie średnim NBP, obowiązującym w dniu bilansowym.

II. Ewidencja różnic kursowych wynikających z wypłaconych pracownikom w związku z podróżą służbową zaliczek w walutach obcych

Różnice kursowe są także związane z udzielaniem pracownikom zaliczek w walutach obcych na podróż służbową oraz rozliczaniem tych zaliczek. Udzielenie pracownikowi zaliczki w walucie obcej wycenione jest według kursu, po którym nastąpił zakup tej waluty. Przy dokonywaniu rozliczania zaliczki w praktyce stosowane są dwa rozwiązania księgowe:

• rozliczanie zaliczki po kursie, po którym została ona udzielona, wskutek czego nie powstają różnice kursowe,

• rozliczanie zaliczki po kursie średnim NBP, wskutek czego mogą wystąpić różnice kursowe.

Należy jednak stosować pierwsze z przedstawionych rozwiązań, gdyż w trakcie udzielania i rozliczania pracownika z zaliczki na poczet podróży służbowej nie mogą powstać różnice kursowe. W momencie udzielenia zaliczki nie następuje przecież wypływ pieniądza poza przedsiębiorstwo. Tym samym zaliczka udzielona pracownikowi powinna zostać wyceniona po kursie, po którym nastąpił zakup danej waluty. Należy więc zastosować kurs sprzedaży banku, z którego usług korzysta jednostka. Rozliczenie zaliczki następuje również po tym samym kursie.

Trzeba jednocześnie zaznaczyć, że drugie podejście, polegające na rozliczaniu zaliczki po kursie średnim NBP z dnia rozliczenia zaliczki, wynika z faktu, że powstałe zobowiązania wycenia się po kursie średnim NBP (a rozliczenie kosztów np. podróży służbowej jest przykładem takiego zobowiązania). Przy takim rozwiązaniu na koncie rozrachunków z pracownikami powstaną różnice pomiędzy wartością udzielonej i rozliczonej zaliczki, które zostaną odniesione na konto dodatnich lub ujemnych różnic kursowych.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ

Zarówno w pierwszym, jak i drugim przypadku wartość kosztów będzie taka sama, inny będzie natomiast ich rozkład. Przy zastosowaniu pierwszego rozwiązania całość trafi na konto kosztów podróży służbowych. Natomiast stosując drugie, w przypadku wystąpienia różnic kursowych, część kwoty rozliczonej podróży służbowej trafi na konto kosztów działalności operacyjnej, a część wynikająca z różnic kursowych na konto przychodów lub kosztów finansowych.

Proces rozliczania zaliczki udzielonej w walucie obcej, rozliczanej zgodnie z pierwszym z powyżej omówionych wariantów, przedstawia przykład 2.

PRZYKŁAD 2

Ewidencja zaliczki udzielonej pracownikowi w walutach obcych

Zakupiono 04.04.200X r. w banku 100 USD po kursie sprzedaży w wysokości 3,0155 zł. Całość tej kwoty 10.04.200X r. wypłacono z kasy pracownikowi w formie zaliczki na koszty podróży służbowej. Pracownik rozliczył się z pobranej zaliczki 20.04.200X r.:

• koszty noclegu i posiłku 45 USD,

• diety 25 USD.

Pozostałą część kwoty zwrócił do kasy. Jednostka 25.04.200X r. odsprzedała 30 USD po kursie kupna banku z tego dnia, w wysokości 2,9985 zł.

Operacje gospodarcze:

1) zakupiono, płacąc gotówką, 100 USD po kursie 3,0155 zł 301,55 zł

2) wypłacono pracownikowi zaliczkę na koszty podróży służbowej 100 USD po kursie 3,0155 zł 301,55 zł

3) pracownik rozliczył się z pobranej zaliczki:

a) koszty podróży służbowej 70 USD, rozliczone po kursie, po którym udzielono zaliczki 3,0155 zł 211,08 zł

b) pozostałą część kwoty pracownik zwrócił do kasy: 30 USD po kursie 3,0155 zł 90,47 zł

4) odsprzedano w banku 30 USD, bank odkupił walutę po kursie kupna 2,9985 zł 89,96 zł

4a) różnice kursowe ustalone na dzień sprzedaży waluty (ujemne) 0,51 zł

W przypadku gdy pracownikowi należy się dopłata do kosztów podróży służbowej, kwota tak ustalonej dopłaty będzie rozliczana po kursie, po którym nastąpił zakup zwracanej dodatkowo pracownikowi waluty (a więc po kursie sprzedaży banku z dnia zakupu przez jednostkę waluty). Jeśli natomiast pracownik otrzymuje zwrot poniesionych wydatków w walucie polskiej, to rozliczenie pozostałej części niepokrytych kosztów (które pierwotnie wyrażone są w walucie obcej) następuje również po kursie sprzedaży banku, z którego usług korzysta jednostka, ale obowiązującego w dniu wypłaty należności.

UWAGA!

Różnice kursowe ustalone w trakcie rozliczania zaliczki w walucie obcej stanowią koszty podatkowe.

Koszty z tytułu różnic kursowych od własnych środków lub wartości pieniężnych w walutach obcych ustala się jako różnicę między wartością tych środków, obliczoną przy zastosowaniu kursu sprzedaży walut z dnia faktycznej zapłaty oraz kursu kupna walut z dnia ich otrzymania, albo kursu sprzedaży z dnia nabycia walut, ogłaszanego przez bank, z którego usług korzysta jednostka (art. 15 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

UWAGA!

W razie odsprzedaży bankowi pozostałości waluty po rozliczeniu zaliczki, gdy następuje wzrost kursu kupna w stosunku do kursu, po którym nabyto walutę, powstają dodatnie różnice kursowe.

Przychody z tytułu różnic kursowych od własnych środków lub wartości pieniężnych w walutach obcych ustala się jako różnicę między wartością tych środków, obliczoną przy zastosowaniu kursu kupna walut z dnia faktycznego otrzymania przychodu, oraz kursu kupna walut z dnia ich otrzymania albo kursu sprzedaży z dnia nabycia walut, ogłaszanego odpowiednio przez bank, z którego usług korzystał podatnik (art. 12 ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Podstawa prawna

• ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 213, poz. 2155

• ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 25, poz. 202

Rachunkowość Budżetowa 4/2005 z dnia 16.02.2005 (str. 15)

KRYSTYNA GĄSIOREK

Kasowa obsługa budżetu - przepisy wykonawcze

Minister Finansów, korzystając z delegacji ustawowych ustawy o finansach publicznych, wydał rozporządzenie w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania budżetu państwa oraz rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad obsługi centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa, zakresu informacji dotyczących wykonania budżetu państwa oraz terminów ich udostępniania w ramach obsługi centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa, które weszły w życie 1 stycznia 2005 r.

Głównymi dysponentami środków budżetu państwa są dysponenci części budżetowych zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania budżetu państwa. Dysponent główny środków budżetu państwa ustanawia bezpośrednio mu podległych dysponentów środków budżetu państwa drugiego i trzeciego stopnia. Natomiast dysponent środków budżetu państwa drugiego stopnia ustanawia bezpośrednio mu podległych dysponentów środków budżetu państwa trzeciego stopnia. Dysponent główny środków budżetu państwa może być jednocześnie dysponentem środków budżetu państwa trzeciego stopnia, w zakresie wykonywania wydatków ujętych w planie finansowym jednostki.

Kierownicy państwowych jednostek budżetowych podległych dysponentom głównym mogą być dysponentami środków budżetu państwa drugiego lub trzeciego stopnia. Wykonywanie budżetu państwa kończy się na dysponentach środków budżetu państwa trzeciego stopnia.

Dysponent główny może, w porozumieniu z Ministrem Finansów, ustanowić dysponentami środków budżetu państwa kierowników państwowych jednostek organizacyjnych niebędących państwowymi jednostkami budżetowymi.

Dla obsługi budżetu państwa prowadzone są następujące rachunki bankowe:

• tworzące centralny rachunek bieżący budżetu państwa;

• bieżące państwowych funduszy celowych;

• bieżące zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych;

• pomocnicze;

• placówek.

Obsługę centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa prowadzi Narodowy Bank Polski.

Obsługę bankową rachunków bieżących państwowych funduszy celowych prowadzi Narodowy Bank Polski, chyba że Minister Finansów wskaże do obsługi tych rachunków Bank Gospodarstwa Krajowego, uwzględniając warunki określone w art. 107 ust. 2a ustawy o finansach publicznych.

Obsługa bankowa rachunków bieżących zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych oraz rachunków pomocniczych, może być wykonywana przez dowolne banki.

Do obsługi centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa prowadzone są rachunki bankowe dla:

1. budżetu państwa dla wpływów budżetowych, odrębnie dla każdego rodzaju dochodów, z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych, od osób fizycznych, podatków pośrednich, podatku akcyzowego, dochodów pobranych przez państwowe jednostki budżetowe oraz pozostałych dochodów,

2. budżetu państwa dla obciążeń budżetowych z tytułu przekazywania dysponentom części budżetowych środków na dokonywanie wydatków,

3. budżetu państwa dla przychodów i rozchodów, przychodów budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych pochodzące: ze sprzedaży papierów wartościowych oraz z innych operacji finansowych; z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego; ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych; z otrzymanych pożyczek i kredytów oraz przychody jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych uzyskiwane w związku z prowadzoną przez nie działalnością oraz pochodzące z innych źródeł oraz przyjętych depozytów,

4. budżetu państwa dla środków finansowych na wydatki, które nie wygasają z upływem roku budżetowego,

5. państwowych jednostek budżetowych, odrębne dla dochodów i wydatków, z wyłączeniem placówek,

6. państwowych jednostek dla środków na prefinansowanie,

7. urzędów skarbowych do gromadzenia dochodów budżetowych, z wyodrębnieniem rachunków dla: wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych, wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych, wpływów z podatków pośrednich oraz pozostałych dochodów,

8. izb celnych do gromadzenia dochodów budżetowych z podatku akcyzowego.

Stan środków budżetu państwa stanowi suma sald powyższych rachunków bankowych.

Obsługa wymienionych powyżej rachunków bankowych prowadzona jest na podstawie umów rachunku bankowego i obowiązujących norm prawnych.

Rachunki bankowe budżetu państwa wymienione w punktach od 1 do 4 służą do:

• gromadzenia dochodów budżetu państwa pobieranych przez urzędy skarbowe, państwowe jednostki budżetowe, urzędy celne i izby celne,

• przekazywania środków budżetu państwa na sfinansowanie wydatków budżetu państwa, ujętych w planach finansowych dysponentów głównych i podległych im dysponentów drugiego i trzeciego stopnia, oraz przyjmowania zwrotów środków budżetu państwa w danym roku budżetowym przez dysponentów głównych i podległych im dysponentów niższego stopnia,

• przeprowadzania operacji finansowych związanych z finansowaniem potrzeb pożyczkowych budżetu państwa w zakresie sprzedaży i wykupu papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa na rynku krajowym i zagranicznym; zaciągania i spłaty pożyczek oraz kredytów na rynku krajowym i zagranicznym; innych operacji związanych z zarządzaniem długiem Skarbu Państwa,

• obsługi niewygasających wydatków budżetu państwa,

• przyjmowania wpływów z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa,

• obsługi operacji związanych z udzielonymi z budżetu państwa oprocentowanymi pożyczkami krajowymi i zagranicznymi i ich spłatą, w zakresie ustalonym w ustawie budżetowej,

• przekazywania udziałów w dochodach budżetu państwa jednostkom samorządu terytorialnego, w terminach i na zasadach określonych w odrębnych przepisach,

• przekazywania środków na rachunki urzędów skarbowych, izb celnych i państwowych jednostek budżetowych na wniosek kierowników tych jednostek, w celu zapewnienia realizacji zwrotów wynikających z rozliczeń pobranych dochodów,

• obsługi operacji związanych z prefinansowaniem i z realizacją innych przychodów i rozchodów wynikających z ustawy budżetowej.

Rachunki bieżące państwowych jednostek budżetowych

Rachunkami bieżącymi państwowych jednostek budżetowych (pkt 5) dysponują dysponenci środków budżetu państwa. Rachunki bieżące państwowych jednostek budżetowych służą do rozliczeń operacji finansowych związanych z realizacją dochodów i wydatków budżetu państwa.

Na rachunki bieżące dochodów przyjmowane są:

• dochody budżetowe państwowych jednostek budżetowych, wpłaty nadwyżek środków obrotowych zakładów budżetowych, nadwyżek dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych oraz części zysku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych,

• wpływy z tytułu zwrotu wydatków, jeżeli zwrot następuje po upływie roku budżetowego, w którym wydatku dokonano,

• wpływy z tytułu oprocentowania środków zgromadzonych na rachunkach pomocniczych państwowych jednostek budżetowych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

Natomiast z rachunków bieżących dochodów dokonywane są:

• zwroty nadpłat i zwroty kwot nienależnie pobranych wraz z oprocentowaniem uregulowanym odrębnymi przepisami,

• przelewy zrealizowanych dochodów budżetowych na odpowiedni rachunek bankowy budżetu państwa.

Na rachunki bieżące wydatków przyjmowane są:

• wpływy środków pieniężnych od dysponenta wyższego stopnia,

• zwrot środków pieniężnych z rachunków bieżących wydatków dysponenta niższego stopnia,

• wpływy z tytułu zwrotu wydatków dokonanych w tym samym roku, w którym poniesiono wydatki.

Z rachunków bieżących wydatków dokonywane są:

• wydatki bieżące i inwestycyjne,

• przekazania (przelewy) dotacji i subwencji dla jednostek samorządu terytorialnego,

• przekazania (przelewy) pozostałych dotacji, ujętych w ustawie budżetowej,

• przelewy środków pieniężnych do dysponentów niższego stopnia,

• zwroty środków niewykorzystanych w danym roku budżetowym, na rachunek bieżący wydatków dysponenta wyższego stopnia,

• przekazania (przelewy) środków dla placówek oraz na opłacanie składek do organizacji międzynarodowych.

Do kasowej realizacji wydatków objętych planem finansowym państwowych jednostek budżetowych zostali upoważnieni dysponenci części budżetowych i kierownicy państwowych jednostek budżetowych bezpośrednio podległych tym dysponentom. Do realizacji tych wydatków, służy rachunek bieżący wydatków państwowej jednostki budżetowej.

Dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego oraz pozostałe dotacje ujęte w ustawie budżetowej przekazywane są z rachunku bieżącego wydatków dysponenta głównego środków budżetu państwa lub dysponenta drugiego stopnia, jeżeli dysponent główny ujął w jego planie finansowym taki rodzaj wydatku w związku z realizacją dotowanego zadania, z wyjątkiem:

• dotacje gminom mogą przekazywać zespoły i delegatury wojewódzkie Krajowego Biura Wyborczego;

• urzędy statystyczne mogą przekazać dotacje przyznane Głównemu Urzędowi Statystycznemu na finansowanie spisów powszechnych i zadań zleconych gminom w związku ze spisami rolnymi;

• kierownik państwowej jednostki budżetowej przekazuje gospodarstwu pomocniczemu dotacje, o których mowa w art. 20 ust. 7 i 8 ustawy o finansach publicznych, z rachunku bieżącego państwowej jednostki budżetowej.

Po uzgodnieniu z Narodowym Bankiem Polskim, z zastępczej obsługi kasowej (wpłaty i wypłaty gotówkowe) w najbliżej położonych oddziałach innych banków mogą korzystać państwowe jednostki budżetowe mające siedzibę poza miastem, w którym Narodowy Bank Polski prowadzi obsługę kasową. Dyspozycje rozliczeń bezgotówkowych jednostka budżetowa przesyła bezpośrednio do oddziału Narodowego Banku Polskiego prowadzącego jej rachunek bieżący.

Realizacja wypłat gotówkowych następuje do wysokości środków zgromadzonych na rachunku bieżącym jednostki, na podstawie czeków podpisanych zgodnie z kartą wzorów podpisów potwierdzoną przez oddział Narodowego Banku Polskiego prowadzący rachunek bieżący tej jednostki.

Państwowa jednostka budżetowa otwiera odrębny rachunek pomocniczy dla dochodów własnych, jak również odrębny rachunek pomocniczy funduszu motywacyjnego, o którym mowa w art. 18b ustawy o finansach publicznych.

Rachunek bieżący gospodarstwa pomocniczego otwiera się na podstawie decyzji kierownika państwowej jednostki budżetowej, powołującej gospodarstwo pomocnicze. Służy on do gromadzenia środków pieniężnych z przychodów własnych oraz dotacji budżetu państwa i pokrywania z tych środków wydatków związanych z działalnością gospodarstwa.

Państwowa jednostka budżetowa prowadzi jeden rachunek pomocniczy dla sum depozytowych i sum na zlecenie. Kierownik państwowej jednostki budżetowej otwiera, za zgodą dysponenta głównego, rachunek pomocniczy (sumy na zlecenie) dla wykonania zadań.

Sumy na zlecenie służą do:

• finansowania ze środków zleceniodawcy zadań zleconych do wykonania państwowej jednostce budżetowej lub państwowemu zakładowi budżetowemu przez inne jednostki organizacyjne,

• gromadzenia środków na finansowanie inwestycji realizowanych z innych źródeł niż środki własne państwowej jednostki budżetowej, otrzymanych od innych jednostek organizacyjnych.

Środki na finansowanie inwestycji realizowanych z innych źródeł niż środki własne państwowej jednostki budżetowej, otrzymanych od innych jednostek organizacyjnych, jeżeli pochodzą ze środków budżetowych, zwraca się do 31 grudnia danego roku budżetowego na rachunek bieżący, rachunek wydatków państwowej jednostki budżetowej, która przekazała środki, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

Państwowa jednostka budżetowa po wykonaniu zlecenia w terminie określonym w umowie rozlicza się przed zleceniodawcą z otrzymanych środków, a pozostałe środki, jeżeli przepisy odrębne nie stanowią inaczej, przekazuje na rachunek zleceniodawcy.

Sumy depozytowe są to sumy obce (środki pieniężne) przechowywane przez państwowe jednostki budżetowe, w szczególności kaucje, wadia oraz sumy stanowiące przedmiot sporu, otrzymane w związku z postępowaniem sądowym lub administracyjnym. Sumy depozytowe są przechowywane na rachunku pomocniczym państwowej jednostki budżetowej.

Akredytywa budżetowa (wyodrębnienie środków na czas określony lub do odwołania) służy do finansowania zadań ze środków budżetowych: zleconych przez państwową jednostkę budżetową jednostce organizacyjnej, osobie fizycznej lub wykonywanych przez wyodrębnioną delegaturę (komórkę) tej państwowej jednostki budżetowej, mającą siedzibę w innej miejscowości.

Kierownik państwowej jednostki budżetowej, za zgodą dysponenta głównego, otwiera rachunek pomocniczy dla finansowania zadań w formie akredytywy budżetowej, na czas określony lub do odwołania, i upoważnia kierownika jednostki organizacyjnej do dysponowania środkami akredytywy budżetowej. Środki akredytywy budżetowej niewykorzystane do końca roku budżetowego zwraca się do 31 grudnia danego roku budżetowego na rachunek bieżący wydatków, z którego przekazano środki.

Rachunek ten podlega zamknięciu z upływem okresu, na który otwarto akredytywę budżetową, lub z dniem jej odwołania, a stan środków na dzień zamknięcia przekazuje się na rachunek bieżący wydatków, z którego przekazano środki na otwarcie akredytywy budżetowej.

Rachunki bankowe dla środków na prefinansowanie

W Narodowym Banku Polskim kierownik państwowej jednostki, w porozumieniu z właściwym dysponentem części budżetowej, otwiera rachunek bankowy do prefinansowania zadań realizowanych z udziałem środków z budżetu Unii Europejskiej.

W przypadku występowania kosztów prowadzenia rachunku bankowego państwowe jednostki budżetowe finansują je ze środków na wydatki budżetowe, a pozostałe jednostki ze środków własnych; uzyskane z tytułu prowadzenia tego rachunku dochody - odprowadzają na dochody budżetu państwa, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

Na rachunek ten przekazywane są z rachunku budżetu państwa środki finansowe, w trybie i terminach określonych w umowie pożyczki na prefinansowanie. Natomiast wykorzystanie środków następuje z rachunku bankowego państwowej jednostki w wyniku dyspozycji właściciela rachunku bankowego lub jego pełnomocnika, ustanowionych zgodnie z umową rachunku bankowego na cele wskazane w umowie pożyczki.

ZAPAMIĘTAJ!

Polecenie przelewu środków finansowych z rachunku budżetu państwa na rachunek bankowy państwowej jednostki, powinno zawierać w polu „tytułem” numer umowy pożyczki na prefinansowanie. Państwowe jednostki zobowiązane są do stosowania w polu „tytułem” polecenia przelewu, numeru umowy pożyczki na prefinansowanie przy zwrocie niewykorzystanych środków finansowych na rachunek budżetu państwa.

Wymienionych powyżej zapisów nie stosuje się do pożyczek na prefinansowanie zadań Wspólnej Polityki Rolnej.

Rachunki bieżące urzędów skarbowych i izb celnych

Rachunki bieżące urzędów skarbowych i izb celnych (pkt 7 i 8) służą do gromadzenia wpływów budżetowych z tytułu podatkowych i niepodatkowych należności budżetowych. Z tych rachunków bieżących nie mogą być dokonywane wypłaty, z wyjątkiem:

• zwrotów nadpłat i oprocentowania tych nadpłat, na podstawie odrębnych przepisów,

• przekazywania pobieranych przez urzędy skarbowe dochodów jednostkom samorządu terytorialnego oraz należnych tym jednostkom udziałów w dochodach budżetu państwa, w terminach i na zasadach określonych w odrębnych przepisach,

• przekazywania środków z tytułu potrąceń z dochodów, ustalonych na podstawie odrębnych przepisów.

W ramach centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa, dochody budżetu państwa zgromadzone na rachunkach bieżących urzędów skarbowych, izb celnych i państwowych jednostek budżetowych, z wyjątkiem placówek; przekazywane są przez te jednostki na rachunki budżetu państwa, z zachowaniem rodzaju wpływów, według stanu środków na:

• 5 dzień miesiąca - do dnia 10 danego miesiąca,

• 10 dzień miesiąca - do dnia 15 danego miesiąca,

• 15 dzień miesiąca - do dnia 20 danego miesiąca,

• 20 dzień miesiąca - do dnia 25 danego miesiąca,

• 25 dzień miesiąca - do dnia ostatniego dnia miesiąca,

• ostatni dzień danego miesiąca - do dnia 5 następnego miesiąca.

Należy pamiętać, że przekazywane kwoty dochodów, w tych terminach należy skorygować o zwroty nadpłat dokonane do dnia przekazania i zwroty nadpłat przewidywane w ciągu pięciu dni po terminie przekazania, jeśli w tym czasie upływają terminy zwrotów nadpłat, ustalone w odrębnych przepisach.

Urzędy skarbowe i urzędy celne mające siedzibę poza miastem, w którym Narodowy Bank Polski prowadzi obsługę kasową, mogą korzystać z zastępczej obsługi kasowej (wpłaty gotówkowe) w najbliżej położonych oddziałach banków w zakresie wpłat gotówkowych z tytułu wpływów podatkowych i niepodatkowych należności budżetowych, odpowiednio do kas urzędów skarbowych lub kas urzędów celnych.

Polecenia przelewu

Polecenia przelewu oraz dowody wpłat na rachunki i wypłat z rachunków bieżących urzędów skarbowych i izb celnych powinny zawierać, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, symbol paragrafu klasyfikacji budżetowej w polu „tytułem”.

W polu „tytułem” powinien być zawarty:

• symbol 910 - w przypadku gdy polecenia przelewu związane są z przekazem dochodów pobranych przez urzędy skarbowe i izby celne na rachunki budżetu państwa;

• symbol XX-930 - w przypadku polecenia przelewu związanego z przekazem dochodów państwowych jednostek budżetowych. W miejscu umownego symbolu „XX” - należy wpisać właściwy symbol części budżetu państwa, w ramach której dochody zostały zrealizowane;

• symbol 920 - w przypadku polecenia przelewu służącego do przekazywania środków budżetowych;

• numer umowy pożyczki na prefinansowanie - w przypadku polecenia przelewu środków finansowych z rachunku budżetu państwa na rachunek bankowy państwowej jednostki, do prefinansowania zadań realizowanych z udziałem środków z budżetu Unii Europejskiej. Państwowe jednostki zobowiązane są do stosowania w polu „tytułem” polecenia przelewu, numeru umowy pożyczki na prefinansowanie przy zwrocie niewykorzystanych środków finansowych na rachunek budżetu państwa.

Okres przejściowy

Po raz pierwszy do rozliczeń za rok budżetowy 2005 stosuje się przepisy dotyczące rozliczeń w okresie przejściowym po zakończeniu roku budżetowego.

Dla operacji na rachunkach bankowych centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa po zakończeniu roku budżetowego, Minister Finansów wprowadził okres przejściowy w celu zaliczenia operacji dokonanych z końcem roku budżetowego na rachunkach właściwego roku budżetowego w rozporządzeniu w sprawie szczegółowego wykonywania budżetu państwa. Wykazane w tabeli na str. 19 terminy nie dotyczą operacji dokonywanych przez państwowe jednostki na rachunku bankowym dla środków na prefinansowanie.

Podstawy prawne

• Rozporządzenie Ministra Finansów z 28 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania budżetu państwa (Dz.U. Nr 285, poz. 2854)

• Rozporządzenie Ministra Finansów z 28 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad obsługi centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa, zakresu informacji dotyczących wykonania budżetu państwa oraz terminów ich udostępniania w ramach obsługi centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa (Dz.U. Nr 285, poz. 2855)

Rachunkowość Budżetowa 24/2004 z dnia 16.12.2004 (str. 6)

DOROTA MACHNIK

Ewidencja środków pieniężnych i rachunki bankowe jednostek budżetowych

Środki pieniężne i krótkoterminowe papiery wartościowe to najbardziej płynne składniki majątku jednostki. Środki pieniężne to pieniądze oraz jednostki pieniężne krajowe i zagraniczne w gotówce i na rachunkach bankowych, czeki i weksle obce, które są płatne w ciągu 3 miesięcy od daty ich wystawienia. Krótkoterminowe papiery wartościowe to akcje, obligacje, bony skarbowe, czeki i weksle obce płatne w okresie dłuższym niż 3 miesiące od daty ich wystawienia.

Obrót gotówkowy

Konto 101 „Kasa” służy do ewidencji obrotów pieniężnych gotówkowych. Podstawą zapisów na tym koncie są dowody obrotu kasowego będące załącznikiem do raportu kasowego. Dowodami tymi mogą być faktury, rachunki z zapisem „zapłacono gotówką”, listy wypłat wynagrodzeń, wnioski o zaliczki, dowody wypłat własnych do banku ostemplowane przez bank, dowody potwierdzające przyjęcie gotówki do kasy.

Zmiany stanu gotówki ewidencjonowane są pod datą ich powstania. Nieudokumentowane przychody lub rozchody stanowią odpowiednio nadwyżki lub niedobory gotówki. Nadwyżki przekazywane są na konto dochodów budżetowych, niedobory zaś obciążają kasjera, jeżeli kierownik jednostki nie zdecyduje inaczej.

Saldo konta 101 jest zawsze debetowe i informuje o stanie środków pieniężnych znajdujących się w kasie. Patrz schemat 1.

Rachunek bieżący jednostki budżetowej

Na rachunek bieżący jednostki budżetowej wpływają środki na finansowanie działalności jednostki przekazane przez dysponenta wyższego stopnia oraz przyjmowane są dochody pobrane przez jednostkę budżetową. Ponieważ w jednostkach budżetowych nie ma możliwości pokrywania wydatków z osiągniętych dochodów, rachunek bieżący rozdzielony jest na subkonto dochodów i dubkonto wydatków.

Konto 130 „Rachunek bieżący jednostek budżetowych” na koniec roku nie wykaże salda, ponieważ wszystkie zgromadzone dochody zostaną przekazane na konto budżetu państwa, a niewykorzystane środki zostaną zwrócone jednostce nadrzędnej. Wynika to z metody brutto finansowania jednostek budżetowych.

Zapisy na koncie 130 dokonywane są na podstawie wyciągów bankowych

W trakcie roku saldo Wn konta 130 subkonto dochodów wskazuje na wysokość dochodów budżetowych, które nie zostały jeszcze przelane na rachunek dochodów budżetowych urzędu skarbowego. Zaś saldo Wn konta 130 subkonto wydatków wskazuje na wysokość środków, jakimi dysponuje jednostka, a które nie zostały jeszcze wykorzystane.

Rachunek bieżący

Środki specjalne to środki finansowe gromadzone przez jednostki budżetowe na podstawie odrębnych ustaw i uchwał, przeznaczane na finansowanie celów wskazanych w tej ustawie (uchwale). Konto 131 „Rachunek bieżący” służy do ewidencji działalności środków specjalnych. Jeżeli w jednostce występuje kilka środków specjalnych, to należy prowadzić ewidencję analityczną, z podziałem na każdy rodzaj środka specjalnego.

Rachunek pomocniczy

Jednostki budżetowe posiadają także pomocnicze rachunki bankowe. Ewidencja operacji dotyczących środków wyodrębnionych na tych rachunkach dokonywana jest na koncie 139 „Inne rachunki bankowe”. Zapisy na tym koncie dokonywane są na podstawie wyciągów bankowych.

Na tym koncie ewidencjonuje się:

• akredytywy budżetowe otwarte przez jednostkę budżetową - to wyodrębnione ze środków przeznaczonych w planie finansowym na wydatki jednostki na czas nieokreślony środki budżetowe, które są przeznaczone na finansowanie określonych zadań,

• kwoty wyodrębnione z tytułu pokrycia czeków potwierdzonych - to kwoty zdeponowane i zablokowane na rachunku wystawcy czeku rozrachunkowego posiadającego potwierdzenie banku wystawcy (trasata),

• sumy depozytowe - to środki znajdujące się przejściowo w dyspozycji jednostki budżetowej, głównie są to kaucje, zabezpieczenia, sumy sporne będące przedmiotem postępowania sądowego lub administracyjnego,

• sumy na zlecenie - to środki przekazane przez inną jednostkę, osoby prawne i fizyczne na sfinansowanie zleconego zadania.

Rachunek środków funduszy specjalnego przeznaczenia

W jednostkach budżetowych funkcjonuje również konto 135 „Rachunki środków funduszy specjalnego przeznaczenia” służące do ewidencji środków pieniężnych pozabudżetowych funduszy specjalnego przeznaczenia, tj.

• zakładowego funduszu świadczeń socjalnych - ewidencjonowane na koncie 851 „Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych”,

• państwowych funduszy celowych - ewidencjonowane na koncie 853 „Fundusze pozabudżetowe”,

• innych funduszy o specjalnym przeznaczeniu - ewidencjonowane na koncie 853 „Fundusze pozabudżetowe”.

Do konta 135 powinna być prowadzona ewidencja analityczna dla poszczególnych funduszy.

Ewidencja operacji gospodarczych dokonywanych na rachunkach bankowych jednostki (powiązania między rachunkami bankowymi a kasą oraz między rachunkami bankowymi a kontem „Krótkoterminowe papiery wartościowe i inne środki pieniężne” nie uwzględnia poniższy schemat; zostały one przedstawione w schemacie nr 1 i 3).

Inne środki pieniężne

Krótkoterminowe papiery wartościowe i inne środki pieniężne ewidencjonowane są na koncie 140 „Krótkoterminowe papiery wartościowe i inne środki pieniężne”.

Krótkoterminowe papiery wartościowe są to aktywa nabywane przez jednostkę budżetową w celu ich dalszej odsprzedaży, w państwowych jednostkach budżetowych są to głównie znaki, ale także akcje.

Inne środki pieniężne to otrzymane czeki obce oraz weksle obce płatne do 3 miesięcy od ich wystawienia, a także środki pieniężne w drodze.

Do konta 140 powinna być prowadzona ewidencja analityczna umożliwiająca ustalenie wartości poszczególnych papierów wartościowych i wartości środków w drodze.

Saldo konta 140 jest zawsze debetowe i wskazuje na wartość posiadanych przez jednostkę krótkoterminowych papierów wartościowych i innych środków pieniężnych.

Podstawy prawne

• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 213, poz. 2155)

• Ustawa z 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych. (j.t. Dz.U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 123, poz. 1291)

• Rozporządzenie Ministra Finansów z 18 grudnia 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla bud-żetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. Nr 153, poz. 1752)

• Rozporządzenie Ministra Finansów z 29 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych oraz szczegółowych zasad i terminów rocznych rozliczeń i wpłat do budżetu przez zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych (Dz.U. Nr 122 poz. 1333)

• Rozporządzenie Ministra Finansów z 29 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania budżetu państwa i szczegółowych zasad obsługi rachunków bankowych budżetu państwa oraz zakresu i terminów sporządzania przez Narodowy Bank Polski informacji i sprawozdań z wykonania budżetu państwa w ramach obsługi bankowej budżetu państwa (Dz.U. Nr 122 poz. 1335)

Rachunkowość Budżetowa 8/2004 z dnia 16.04.2004 (str. 11)

MAGDALENA RYPIŃSKA

Ewidencja dofinansowania z PFRON do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych zatrudnionych w jednostkach budżetowych

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych powstał na mocy ustawy o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych z 9 maja 1991 r. Obecnie fundusz ten działa na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z 27 sierpnia 1997 r.

Przychodami funduszu są głównie środki pochodzące z obowiązkowych miesięcznych wpłat dokonywanych przez pracodawców.

Dofinansowanie ze środków Funduszu

W przypadku jednostek sektora finansów publicznych do dokonywania wpłat na PFRON zobowiązane są państwowe i samorządowe jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, instytucje kultury oraz jednostki organizacyjne zajmujące się statutowo ochroną dóbr kultury uznanych za pomnik historii, które zatrudniają co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, a wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych jest niższy niż 2%. W kolejnych latach wskaźnik ten ulegnie zmianie i będzie wynosił 3% w 2005 r., by wzrastać o jeden procent co roku, aż do 2008 r., a więc będzie to 4% w 2006 r., 5% w 2007 r. i 6% w 2008 r. oraz w latach następnych.

W związku z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych pracodawcy (w tym także kierownicy jednostek budżetowych) mogą starać się o przyznanie różnego rodzaju dofinansowania ze środków PFRON na określonych ustawowo zasadach. Dofinansowania te mogą dotyczyć na przykład:

• zwrotu kosztów poniesionych w związku z przystosowaniem tworzonych lub istniejących stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych, stosownie do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności,

• zwrotu kosztów rozpoznania przez służby medycyny pracy,

• dofinansowania wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzeń wypłacanych osobom niepełnosprawnym.

Pracodawcy zatrudniający osoby niepełnosprawne ujęte w ewidencji prowadzonej przez PFRON przysługuje na zasadach określonych w ustawie miesięczne dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych, wypłacane raz na dwa miesiące.

SCHEMAT

Objaśnienia do schematu:

1. Należności przypisane stanowiące dochody budżetowe.

2. Wpływ należności na rachunek bieżący (subkonto dochodów).

3. Przelew zrealizowanych dochodów na rachunek bieżący jednostki nadrzędnej.

4. Przeksięgowanie zrealizowanych dochodów budżetowych na podstawie sprawozdania (Rb-27).

Ewidencja księgowa

Dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych z PFRON stanowi dochód jednostki budżetowej, który powinien być odprowadzony do jednostki nadrzędnej.

W związku z tym ewidencja tego dofinansowania to ewidencja dochodów budżetowych. Zasady ewidencjonowania dochodów przedstawia schemat z poprzedniej strony.

Do konta 130 „Rachunek bieżący - dochody” powinna być prowadzona analityka według podziałek klasyfikacji budżetowej (paragraf dochodu dla dofinansowania PFRON - 097 „Wpływy z różnych dochodów”).

Dofinansowanie PFRON jako dochód jednostki budżetowej powinno zostać uwzględnione w planie finansowym tej jednostki. Jednostka powinna też składać sprawozdanie Rb-27 z wykonania planu dochodów budżetowych.

Jeżeli dochody nie zostały uwzględnione w planie finansowym jednostki (np. dofinansowanie stanowiące dochód zostało przyznane w trakcie roku budżetowego, po zatwierdzeniu planu), dyrektor jednostki powinien zwrócić się do organu wykonawczego jednostki nadrzędnej z prośbą o zatwierdzenie zmian w planie finansowym jednostki i w ten sposób włączyć dochody w plan finansowy na dany rok budżetowy.

Podstawy prawne:

• Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 23, poz. 776; ost.zm. Dz.U. z 2003 r. Nr 228, poz. 2262)

• Rozporządzenie Ministra Finansów z 25 marca 2003 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów (Dz.U. Nr 68, poz. 1307; ost.zm. z 2004 r. Nr 33, poz. 290)

• Rozporządzenie Ministra Finansów z 18 grudnia 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. Nr 153, poz. 1752)

Rachunkowość Budżetowa 4/2004 z dnia 16.02.2004 (str. 11)

DOROTA MACHNIK

Ewidencja odsetek przez jednostkę budżetową

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy wynika to z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu - art. 481 § 1 i art. 359 § 1 Kodeksu cywilnego.

Pojęcie odsetek

Odsetki można rozpatrywać w dwojaki sposób - jako wynagrodzenie lub jako odszkodowanie. W pierwszym przypadku odsetki to wynagrodzenie za korzystanie z cudzych pieniędzy (także innych dóbr ruchomych) lub za obracanie własnymi pieniędzmi w cudzym interesie (odsetki te mają charakter kredytowy). W drugim przypadku odsetki to odszkodowanie za opóźnienie w wykonaniu zobowiązania pieniężnego.

Kodeks cywilny nie przewiduje generalnego obowiązku płacenia odsetek. Obowiązek ten musi wynikać z czynności prawnej (głównie z umowy) lub z ustawy, orzeczenia sądu albo z decyzji innego właściwego organu; może też wynikać ze zwyczaju.

Charakter rozliczenia o odsetki

Odsetki mają charakter akcesyjny, gdyż roszczenia odsetkowe nie mogą powstać bez roszczenia głównego, czyli roszczenia o zapłatę zasadniczej sumy pieniężnej. Wynika z tego również nieważność, tj. nieważność zobowiązania głównego przesądza o nieważności zobowiązania płacenia odsetek; zależność ta nigdy nie występuje odwrotnie. Charakter uboczny roszczenia odsetkowego nie powoduje możliwości uzyskania samoistnego bytu prawnego; jeżeli roszczenie odsetkowe już powstanie, to jest niezależne od zobowiązania głównego. Samodzielność wierzytelności odsetkowej pozwala na to, że może ona być przedmiotem odrębnej umowy o przejęciu długu czy umowy poręczenia.

Termin płatności odsetek i ich przedawnienie

Kodeks cywilny normuje termin płatności odsetek jedynie w zakresie odsetek zwykłych (za używanie obcych pieniędzy), nie normuje on jednak terminów odsetek za opóźnienia. I tak, w braku odmiennego zastrzeżenia co do terminu płatności odsetek, są one płatne co roku z dołu, a jeżeli termin płatności sumy pieniężnej jest krótszy niż rok - jednocześnie z zapłatą tej sumy (art. 360 k.c.).

Kodeks cywilny stanowi także, że jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, termin przedawnienia wynosi 10 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - 3 lata. Na podstawie tego artykułu przyjmuje się, że odsetki są świadczeniami okresowymi i podlegają przedawnieniu trzyletniemu, w tym samym terminie co należność główna.

Wysokość odsetek

Dłużnik popada w opóźnienie, jeżeli nie spełnia świadczenia pieniężnego w terminie, w którym stało się ono wymagalne, także wtedy, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia, chyba że wierzyciel wyraził zgodę na zmianę tego terminu.

Odsetki są należne wierzycielowi od dnia wymagalności zobowiązania głównego, tzn. aby uniknąć obciążenia odsetkami, dłużnik musi dokonać zapłaty należności głównej w wyznaczonym terminie. W wypadku regulowania należności pieniężnej w formie bezgotówkowej zapłata jest uznawana w dniu uznania rachunku bankowego wierzyciela, w przypadku płatności drogą pocztową wygaśnięcie zobowiązania następuje w dniu doręczenia należności wierzycielowi.

Jeżeli wysokość odsetek nie jest określona w sposób szczególny, należą się odsetki ustawowe. Wysokość odsetek ustawowych, jak również zakaz zastrzegania oraz pobierania odsetek wyższych od tych, które zostały określone jako maksymalne, określa rozporządzenie Rady Ministrów. Aktualne przepisy nie określają jednak wysokości odsetek maksymalnych. Jeżeli strony w umowie zastrzegły odsetki bez bliższego wskazania ich stopy, to stosowana jest wysokość odsetek ustawowych. Suma odsetek zależy od wysokości stopy procentowej, wielkości długu głównego i czasu trwania tego długu (opóźnienia w płatności).

Obecnie wysokość stopy procentowej odsetek kształtuje się na poziomie 12,25% w stosunku rocznym - odsetki ustawowe.

Możliwość odliczania odsetek od odsetek

Odsetek od zaległych odsetek można żądać dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że to strony po powstaniu zaległości zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do sumy dłużnej. Jest to norma bezwzględnie obowiązująca, dlatego wszelkie umowy naruszające ten zakaz są nieważne. Zakaz anatocyzmu (umawiania się z góry na zapłatę odsetek od odsetek) nie dotyczy długoterminowych pożyczek udzielanych przez instytucje kredytowe.

Ewidencja odsetek w księgach jednostki

Nieuregulowanie zobowiązań lub należności w umownym terminie powoduje naliczenie odsetek za zwłokę w zapłacie. Odsetki ewidencjonuje się w momencie ich zapłaty lub na koniec każdego kwartału na koncie rozrachunków z dostawcami i odbiorcami w korespondencji z kontem:

• przychody i koszty finansowe, w przypadku gdy dotyczą działalności finansowanej ze środków budżetowych lub gospodarki pozabudżetowej,

• właściwego funduszu, w przypadku gdy dotyczą działalności finansowanej z funduszy specjalnych,

• inwestycji (środków trwałych w budowie), w przypadku gdy dotyczą działalności inwestycyjnej.

W budżecie ważne jest właściwe zakwalifikowanie dochodu lub wydatku w odpowiedniej podziałce klasyfikacji. I tak, wpływy z tytułu odsetek wykazuje się w § 090 (odsetki od dotacji wykorzystywanych niezgodnie z przeznaczeniem lub pobranych w nadmiernej wysokości), § 091 (w przypadku odsetek od nieterminowych wpłat z tytułu podatków lub opłat) lub § 092 (pozostałe odsetki).

Wydatki związane z odsetkami ujmuje się w § 456 (odsetki od dotacji wykorzystywanych niezgodnie z przeznaczeniem lub pobranych w nadmiernej wysokości), § 457 (w przypadku odsetek od nieterminowych wpłat z tytułu podatków lub opłat), § 458 (pozostałe odsetki) lub § 430 (koszty i prowizje bankowe).

Z odsetkami wiąże się również kwestia naruszenia dyscypliny finansów publicznych poprzez popełnienie czynu polegającego na:

• zaniechaniu ustalenia należności jednostki sektora finansów publicznych, a także pobraniu,

• ustaleniu lub dochodzeniu tej należności w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia oraz niezgodnym z przepisami jej umorzeniu lub dopuszczeniu do przedawnienia,

• dopuszczeniu do zwłoki w regulowaniu zobowiązań jednostki sektora finansów publicznych, powodującej uszczuplenie środków publicznych wskutek zapłaty odsetek za opóźnienie w zapłacie.

Operacje gospodarcze związane z odsetkami

Podstawy prawne

• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. Nr 121, poz. 591; ost.zm. Dz.U. z 2003 r. Nr 229, poz. 2276)

• Ustawa z 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 155, poz. 1014; ost.zm. Dz.U. z 2003 r. Nr 189, poz. 1851)

• Rozporządzenie Ministra Finansów z 18 grudnia 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. Nr 153, poz. 1752)

• Rozporządzenie Ministra Finansów z 18 lipca 2000 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów (j.t. Dz.U. z 2003 r. Nr 68, poz. 634; ost.zm. Dz.U. z 2003 r. Nr 137, poz. 1307)

• Rozporządzenie Rady Ministrów z 18 września 2003 r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych (Dz.U. Nr 166, poz. 1613)

• Obwieszczenie Ministra Finansów z 26 czerwca 2003 r. w sprawie stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych (M.P. Nr 37, poz. 540)

• Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2003 r. Nr 124, poz. 1151)

Gazeta Prawna 53/2005 [dodatek: Urząd i Obywatel] z dnia 16.03.2005 (str. 4)

Gdzie księgować wadium przetargowe

Czy wpłacone przez wykonawcę robót wadium przetargowe na rachunek państwowej jednostki budżetowej należy ewidencjonować na rachunku bieżącym (subkoncie wydatków) jednostki czy też na oddzielnym rachunku?

- Na rachunki bieżące - subkonto wydatków państwowych jednostek budżetowych - wpływają środki na finansowanie działalności jednostki przekazane przez dysponenta wyższego stopnia, zwroty środków pieniężnych z rachunków bieżących oraz wpływy z tytułu zwrotu wydatków dokonanych w tym samym roku, w którym poniesiono wydatki (par. 9 ust. 1 rozporządzenia ministra finansów z dnia 29 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania budżetu państwa i szczegółowych zasad obsługi rachunków bankowych budżetu państwa oraz zakresu i terminów sporządzania przez Narodowy Bank Polski informacji i sprawozdań z wykonania budżetu państwa w ramach obsługi bankowej budżetu państwa (Dz.U. nr 122, poz. 1335 z późn. zm.).

Jednostki budżetowe posiadają ponadto pomocnicze rachunki bankowe, gdzie dokonują operacji dotyczących środków wyodrębnionych na tych rachunkach na koncie 139 „Inne rachunki bankowe”.

Rachunki pomocnicze otwierane są na potrzeby:

• akredytywy budżetowej,

• sum na zlecenie,

• sum depozytowych,

• środków specjalnych.

W katalogu środków gromadzonych na oddzielnych rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych występują sumy depozytowe, czyli środki znajdujące się przejściowo w dyspozycji jednostki budżetowej. W myśl par. 12 ust. 1 ww. rozporządzenia, sumy depozytowe są to sumy obce (środki pieniężne) przechowywane przez państwowe jednostki budżetowe i zakłady budżetowe, w szczególności kaucje, wadia oraz sumy stanowiące przedmiot sporu, otrzymane w związku z postępowaniem sądowym lub administracyjnym.

Państwowe jednostki budżetowe prowadzą jeden rachunek pomocniczy dla sum na zlecenie oraz sum depozytowych.

Podstawowe zapisy księgowe na koncie 139 „Inne rachunki bankowe” są następujące:

1. Przelew na rachunek pomocniczy otwartej akredytywy budżetowej, wystawionych czeków potwierdzonych lub przelew środków na konto sum depozytowych wynikających z niepodjętych wynagrodzeń finansowanych ze środków budżetowych:

Wn konto 139 „Inne rachunki bankowe”/Ma konto 130 „Rachunek bieżący jednostki budżetowej” (subkonto wydatków),

2. Wpływy z tytułu wpłat sum depozytowych i sum na zlecenie, w tym również naliczone przez bank odsetki od sum stanowiących własność osób fizycznych i prawnych z wyjątkiem państwowych jednostek budżetowych:

Wn konto 139 „Inne rachunki bankowe”/Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki”,

3. Przelew z tytułu zwrotu sum depozytowych i sum na zlecenie:

Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki”/Ma konto 139 „Inne rachunki bankowe”,

4. Naliczone przez bank odsetki od zgromadzonych sum wpłaconych przez państwowe jednostki budżetowe:

Wn konto 139 „Inne rachunki bankowe”/Ma konto 225 „Rozrachunki z budżetami”,

5. Odprowadzenie do budżetu naliczonych odsetek dotyczących wpłat dokonanych przez jednostki budżetowe:

Wn konto 225 „Rozrachunki z budżetami”/Ma konto 139 „Inne rachunki bankowe”.

Barbara Kołodziej

Gazeta Prawna 38/2005 [dodatek: Urząd i Obywatel] z dnia 23.02.2005 (str. 4)

Czy księgować w momencie zapłaty

Czy w jednostkach budżetowych odsetki dotyczące nieuregulowanych zobowiązań lub należności w rozrachunkach między kontrahentami należy ewidencjonować w momencie ich zapłaty? Jeśli tak, to jak należy je księgować?

TAK, odsetki ewidencjonuje się w momencie ich zapłaty lub na koniec każdego kwartału na koncie rozrachunków z odbiorcami i dostawcami. W jednostkach budżetowych mogą wystąpić następujące rodzaje odsetek: • związane z rozliczeniami i roszczeniami,

• dotyczące rozrachunków publicznoprawnych,

• oprocentowanie i prowizje bankowe od środków zgromadzonych na rachunkach bankowych,

• oprocentowanie od zaciągniętych kredytów.

Kwestie prawne związane z odsetkami w rozrachunkach między kontrahentami regulują: ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.) oraz ustawa z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U. nr 139, poz. 1323 z późn. zm.). Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, jednostka jako wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, nawet jeśli nie poniosła żadnej szkody i opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, co zostało uregulowane w art. 481 par. 1 k.c.

Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, jednostce należą się odsetki ustawowe. Wysokość odsetek ustawowych wynosi od 10 stycznia 2005 r. - 13,5 proc. w stosunku rocznym.

Istotną sprawą jest określenie terminu zapłaty w umowie zawartej z kontrahentem albo podanie go na fakturze potwierdzającej sprzedaż. W tym przypadku odsetki liczone są, poczynając od pierwszego dnia następującego po dniu, w którym upłynął umowny termin zapłaty.

Jeżeli w umowie nie ma podanego terminu zapłaty ani nie wynika on z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być niezwłocznie spełnione po wezwaniu dłużnika do jego wykonania (art. 455 k.c). Jednostka ma wówczas prawo naliczyć odsetki zwłoki, jeżeli po upływie określonego w umowie czasu od otrzymania faktury mającej cechy wezwania do zapłaty zobowiązanie nie zostało uregulowane. Tak więc jeśli umowa nie określa terminu zapłaty, należy podać go na fakturze potwierdzającej sprzedaż towaru.

Zgodnie z par. 7 pkt 2 rozporządzenia ministra finansów z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości (...) (Dz.U. nr 153, poz. 1752), odsetki od należności i zobowiązań, w tym również tych, do których stosuje się przepisy dotyczące zobowiązań podatkowych, ujmuje się w księgach rachunkowych w momencie ich zapłaty lub w wysokości odsetek należnych na koniec kwartału.

Zapisy księgowe związane z ujęciem odsetek będą następujące:

1. Naliczenie odsetek z tytułu zwłoki w zapłacie należności:

Wn konto 201 „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami” / Ma konto 750 „Przychody i koszty finansowe”,

2. Zapłata naliczonych odsetek przez dłużnika: Wn konto 131 „Rachunki bieżące” / Ma konto 201 „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”,

3. Naliczenie odsetek od niezapłaconych w terminie zobowiązań (z wyjątkiem odsetek związanych z funduszami celowymi i inwestycjami):

Wn konto 750 „Przychody i koszty finansowe” / Ma konto 201 „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”,

4. Zapłata odsetek należnych wierzycielowi z tytułu zwłoki w zapłacie:

Wn konto 201 „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami” / Ma konto 131 „Rachunki bieżące”.

Barbara Kołodziej

Rachunki podstawowe :

Konto 135 - rachunek funduszu pracy ;

Konto 130 - rachunek podstawowy budżetu ;

Rachunki specjalnego przeznaczenia :

Konto 137 - rachunek środków pomocowych ;

Konto 138 - rachunek prefinansowania ;

Konto /konta rachunku projektu - w miejsce konta 137 ( rachunek środków pomocowych ) - dotyczy zasady wyboru konta 135 z podziałe na fundusz pracy oraz rachunek projektu przy jednoczesnym podziale tego konta według schematu :

135 - fundusz pracy ;

135 /1 - rachunek projektu ( wtedy wyłączenie konta 137 jako rachunku środków pomocowych ) .

Ich specyfikacja jest istotna z uwagi na źródła finansowania oraz rozliczania środków w ramach działania objętych projektem .

W związku z powyższym warianty rachunków bankowych będą wyglądały następującą :

WARIANT 1

Konto 135/1 jako rachunek projektu w ramach działania .

Wn 135/1 i Ma 135 z przelotowym księgowaniem przez konto 140 lub 240 - przekazanie środków z funduszu na rachunek projektu . Konto 140 lub 240 jest odzwierciedleniem dwóch wyciągów bankowych - pierwszy to konto 135 a drugi to konto 135/1 . Powyższe dotyczy tylko części z funduszy pracy .

Wn 135/1 i Ma 130 z przelotowym księgowaniem przez konto 140 lub 240 - przekazanie środków budżetowych na rachunek projektu . Konto 140 lub 240 jest odzwierciedleniem dwóch wyciągów bankowych - pierwszy to konto 130 a drugi to konto 135/1 . Powyższe dotyczy tylko części budżetu .

Przy tym założeniu istotne jest to czy z rachunku projektu realizowane są wydatki czy też tylko w puli refinansowania z EFS . Przy założeniu , że tylko z EFS - u to rachunek projektu obejmuje wydatki w ramach puli z wyłączeniem części nie objętej refinansowaniem jednakże na zasadę realizacji winno być ujęcie na rachunku projektu całości zadania ( całości wydatków )

WARIANT 2

Przy tym wariancie rachunek projektu ma oznaczenie - konto 137 jako rachunek środków pomocowych bez względu na źródło finansowania ( łącznie z funduszem pracy ) . Tak jak w wariancie 1 musi nastąpić zasilenie tego konta .

Wn 137 i Ma 135 z przelotowym księgowaniem przez konto 140 lub 240 - przekazanie środków z funduszu na rachunek projektu . Konto 140 lub 240 jest odzwierciedleniem dwóch wyciągów bankowych - pierwszy to konto 137 a drugi to konto 135 . Powyższe dotyczy tylko części z funduszy pracy .

Wn 137 i Ma 130 z przelotowym księgowaniem przez konto 140 lub 240 - przekazanie środków budżetowych na rachunek projektu . Konto 140 lub 240 jest odzwierciedleniem dwóch wyciągów bankowych - pierwszy to konto 130 a drugi to konto 137 . Powyższe dotyczy tylko części budżetu .

W księgowaniach tych pominięte jest konto 853 - fundusz pracy ( zarówno wariant 1 jak i 2 ) z uwagi na jego obciążenie dopiero w korespondencji z kontem rachunku bankowego projektu ( 135/1 lub 137 ) w zależności od przyjętej zasady ewidencji . Jednakże nie wyklucza to możliwości stosowania innego rozwiązania a polegającego na :

Wariant 1 oraz 2 w ewidencji księgowej -

• Wn 853 i Ma 135 - uruchomienie środków z funduszu pracy ( pierwszy wyciąg bankowy ) oraz Wn 135/1 i Ma 240 lub ewentualnie 228 rozliczenie środków pomocowych jako wydatków ( drugi wyciąg bankowy ) . W tej wersji konto 240 lub 228 zamyka się z chwilą uruchomienia wydatków Ma 135/1 i Wn 240 lub 228 .

• Wn 853 i Ma 135 - uruchomienie środków z funduszu pracy ( pierwszy wyciąg bankowy ) oraz Wn 137 i Ma 240 lub ewentualnie 228 rozliczenie środków pomocowych jako wydatków ( drugi wyciąg bankowy ) . W tej wersji konto 240 lub 228 zamyka się z chwilą uruchomienia wydatków Ma 137 i Wn 240 lub 228 .

Bez względu na wariant konto rachunku bankowego projektu musi rozliczane zgodnie z treścią umowy oraz zasad określonych w odrębnych przepisach regulujących funkcjonowania środków pomocowych przy uwzględnieniu specyfiki jaką jest Fundusz pracy .

ILOŚĆ RACHUNKÓW BANKOWYCH

W zakresie funduszu pracy jeden rachunek bankowy - ewidencja na koncie 135 ;

W zakresie budżetu - konto 130 wraz z subkontami do niego - dochodów i wydatków ( tak zwane sb dochodów i sb wydatków )

W zakresie projektu - konto 135/1 jako rachunek pomocniczy do konta 135 ale tylko na potrzeby ewidencji rozliczeń projektu - ilość kont jest uzależniona od ilości projektów w ramach działań lub konto137 jako rachunek podstawowy dla projektu w ilości właściwej dla ilości programów w ramach działań .

Stąd też istotne jest ustalenie jakie działania i ile schematów :

Działania 1.2 oraz 1.3 schemat a ;

Działania 1.2 oraz 1.3 schemat b .

UWAGA !

PUP realizujący odpowiednio dane działanie w ramach schematu z konkretną nazwą programu jest zobowiązany do wydzielenia odrębnego rachunku bankowego tak zwanego rachunku projektu .

Dodatkowo do każdego rachunku bankowego projektu analityka musi zapewniać :

• Podział procentowy środków zgodnie z zasadą współfinansowania ze środków EFS oraz pozostałych źródeł ;

• Komplementarności wyciągów bankowych w zakresie realizacji zadania ;

ELEMENTY UZUPEŁNIAJĄCE DO RACHUNKÓW BANKOWYCH .

Do takich elementów zaliczyć możemy dwa zagadnienia :

• Odsetki a vista na rachunku bankowym projektu z tytułu zgromadzonych środków pomiędzy zasileniem rachunku a dokonaniem wydatku ;

• Koszty prowadzenia rachunku bankowego wraz z kosztami przelewów w zależności od typu umowy z bankiem . Te zagadnienie jest uzależnione od tego czy PUP jest zobligowany do prowadzenia rachunku bankowego na zasadach określonych przez Starostwo powiatowe czy też nie .

Odsetki - stanowią źródło dochodów z tym , że uzyskane na rachunku projektu winny być traktowane jako element zwiększający stan funduszu celowego - pracy . Zatem ich ewidencja musi być tak realizowana aby odnieść je na fundusz pracy :

1. Wn 135/1 lub 137 ( w zależności od wariantu ) Ma 853 - wyciąg bankowy z odsetkami przypisanymi w rachunku ;

2. Ma 135/1 lub 137 oraz Wn 140 lub 240 - wyciąg bankowy na przelew odsetek na rachunek funduszu ;

3. Wn 135 oraz Ma 140 lub 240 - wyciąg bankowy na zasilenie z rachunku bankowego funduszu pracy .

przy założeniu , że całość zadania w ramach działania jest całkowicie finansowana ze środków funduszy pracy bez :

• środków budżetu J.S.T. ;

• prefinansowania z pożyczki z budżetu państwa - traktowane także jako środki budżetu j.s.t. .

W sytuacji istnienia w/w źródeł współfinansowania zadania odsetki na rachunku bankowym będą zupełnie inaczej rozliczane , a mianowicie :

1. w przypadku środków j.s.t z podziałem procentowym na rachunku ( odpowiedni procent wynikający z relacji środków j.s.t. do funduszy pracu w stosunku ogółem ) ;

2. w przypadku prefinansowania w ramach pożyczki z budżetu państwa odsetki dotyczą rachunku bankowego utworzonego w BGK i stanowią odpowiednio dochód funduszu oraz środków j.s.t. według podziału procentowego .

Koszty prowadzenia rachunku oraz przelewów .

W tym zakresie najważniejsze kwestie zamykają się w :

1. kwalifikowalności -jako wydatek do refundacji ;

2. sposobu ujęcia i rozliczenia w księgach rachunkowych .

ad.a Zagadnienie kwalifikowalności zostało opisane w dalszej części niniejszego opracowania ;

ad.b Sposób ujęcia i rozliczenia uzależniony jest odpowiedzi na pierwsze zagadnienie tj. kwalifikowane czy nie ?

Zatem ewidencja księgowa przedstawia się następująco :

Ma 135/1 lub 137 oraz Wn 853 - naliczone i pobrane koszty bankowe ( ogółem ) ;

Ma 135/1 lub 137 oraz Wn 400 - jak wyżej ale w części nie dotyczącej funduszu pracy , stąd też podział procentowy kosztów bankowych według schematu jak do odsetek na rachunku bankowym - pamiętać wtedy należy o podwójnym rozdziale księgowania :

Ma 135/1 lub 137 oraz łącznie Wn 853 i 400 według proporcji .

W celu prowadzenia ewidencji księgowej środków pomocowych w jednostce budżetowej niezbędne jest :

1. stosowanie klasyfikacji budżetowej dla ewidencji środków pomocowych ;

2. podział zadania na : wydatki kwalifikowalne obejmujące wkład własny oraz prefinansowanie jak i wydatki niekwalifikowalne .

Z czterech wyżej wymienionych elementów na pierwszy plan wychodzi podział zadania na wydatki z jednoczesnym zaklasyfikowaniem ich do właściwej podziałki klasyfikacji budżetowej w zakresie podawania czwartego symbolu numeracji do paragrafu wydatkowego . Stąd też klasyfikowanie winno być ujęte w niżej wymieniony sposób , mimo że inny sposób też jest stosowany o którym dalej .

Wariant pierwszy :

• koszty ( wydatki kwalifikowane ) rozumiane jako wkład własny beneficjenta - końcówka 9 do paragrafu wydatkowego ;

• koszty ( wydatki kwalifikowane ) rozumiane jako prefinansowanie - końcówka 8 do paragrafu wydatkowego ;

• koszty ( wydatki niekwalifikowane ) rozumiane jako elementy nie objęte projektem ( działaniem ) - końcówka 0 do paragrafu wydatkowego .

Wariant drugi :

• koszty ( wydatki kwalifikowane ) rozumiane jako wkład własny beneficjenta - końcówka 9 do paragrafu wydatkowego ;

• koszty ( wydatki kwalifikowane ) rozumiane jako prefinansowanie - końcówka 8 do paragrafu wydatkowego ;

• koszty ( wydatki niekwalifikowane ) rozumiane jako elementy nie objęte projektem ( działaniem ) - końcówka 9 do paragrafu wydatkowego - z uwagi na fakt , że końcówka 9 jest stosowana do wszystkich wydatków związanych z realizacją projektu a których źródłem finansowania są środki budżetu J.S.T .

Pamiętać należy , że :

1. wydatki ujmowane z końcówką 8 winny być ujmowane na kontach rozrachunkowych 228 lub 223/1 jako element wydatku finansowanego w ramach prefinansowania ;

2. wydatki ujmowane z końcówką 9 winny być ujmowane na kontach rozrachunkowych 223 jako element wydatku budżetowego ;

3. wydatki ujmowane z końcówką 0 winny być ujmowane na kontach rozrachunkowych 223 jako element wydatku budżetowego ;

4. wszelkie wydatki przed ich ostatecznym rozliczeniem w przypadku przekazywania dotacji winny być zawieszane a koncie 240 do czasu ich ostatecznego rozliczenia celem uniknięcia korekt na koncie 400 lub 810 .

EWIDENCJA KSIĘGOWA DOTACJI W RAMACH PROJEKTU - JEDNOSTKA NIE JEST BENEFICJENTEM

W celu zaewidencjonowania takich środków należy :

1. zaksięgować zasilenie rachunku projektu ;

2. rozksięgować przekazanie środków do beneficjenta .

1. Księgowanie zasilenia :

Wn 137 oraz Ma 228 i 223 lub Wn 137 i Ma 228 ( tylko prefinansowanie ) - zasilenie konta projektu w całości przez Organ prowadzący ; natomiast wkład własny 130 Ma i Wn 240 ( pierwszy wyciąg bankowy ) oraz zasilenie ( drugi wyciąg bankowy ) Ma 240 oraz Wn 137 - w tym przypadku wkład własny zasilany jest przez jednostkę z rachunku podstawowego a nie prze Organ prowadzący .

2. Księgowanie rozchodu :

Ma 137 i Wn 240 - jako księgowanie przekazania dotacji ( transzy ) pod wyciąg bankowy . Czasowe zawieszenie do rozliczenia wydatków .

Można jeszcze zrobić to inaczej :

Ma 201 i Wn 240 - przypis należnej beneficjentowi dotacji oraz Ma 137 i Wn 201 - przelew -księgowanie pod wyciąg bankowy .

3. Księgowanie rozliczenia :

Ma 240 i Wn 400 jeśli dotacje odnosi się na koszty a później na wynik finansowy konto 860 lub ;

Ma 240 i Wn 810 - jeśli dotacje odnosi się na konto 810 - rozliczenie dotacji a następnie na wynik finansowy 860 .

W obu przypadkach efekt końcowy - konto 860 - jest taki sam .

Informacje uzupełniające :

1. konto 240 pełni funkcję rozliczeniową „ kosztów i wydatków „ w czasie aż do ich ostatecznego rozliczenia na rzecz przekazującego ;

2. wkład własny oraz prefinansowanie muszą być rozdzielane na konta 223 ( końcówka 9 ) oraz 228 ( końcówka 8 ) odpowiednio ;

1. Sprawozdanie budżetowe oraz fundusz jednostki :

W celu ujęcia zrealizowanych wydatków sporządzane jest sprawozdanie RB - 28s w którym :

1. wykonane wydatki ujmuje się na podstawie rozchodu do konta 137 Ma - saldo ;

2. wykonane wydatki rozdziela się na te zakończone końcówką 8 i 9 odpowiednio .

1. EWIDENCJA KSIĘGOWA WŁASNYCH PROJEKTÓW

W przypadku realizacji własnych projektów rozliczenie projektu oraz jego ewidencja jest uzależniona od zasad finansowania .

WARIANT PIERWSZY :

Jednostka budżetowa jest beneficjentem . W takiej sytuacji księgowania będą wyglądały następująco :

1. Księgowanie przychodu środków ( projekt miękki ) :

Ma 760/1 i Wn 137 - ewidencja wpływu pod wyciągiem bankowym ;

Ma 228 i Wn 227 - ewidencja dochodów oraz wydatków na środkach pomocowych .

UWAGA !!!!!!

Z uwagi na fakt , że z rachunku bankowego ( konto137 ) mogą być tylko realizowane wydatki , nie jest możliwym przekazanie zrealizowanych dochodów na środkach pomocowych do organu .

2. Księgowanie rozchodu :

Ma 201 i Wn 400 - faktura lub rachunek ;

Ma 137 i Wn 201 - zapłata ( wyciąg bankowy ) ;

Ma 130 i Wn 201 - zapłata ( część - wkład własny benficjenta )

3. Sprawozdanie RB - 28s i 27s :

W tym wariancie należy :

• Rb - 27s należy sporządzić w paragrafie 2708 na kwotę środków pomocowych otrzymanych na rachunek za miesiąc za który otrzymano je ;

• Rb - 28s należy sporządzić ( sporządzać ) za okres miesięczny z ujęciem wydatków finansowanych z prefinansowania oraz wkładu własnego ( np. 4308 i 4309 )

1. WARIANT DRUGI

Jednostka budżetowa realizuje zadanie . W takiej sytuacji rachunek bankowy projektu jest otwierany przy Organie wraz z pełnomocnictwem dla Kierownika jednostki .

1. Księgowanie wpływu środków :

Wn 137 i Ma 228 - konto 137 jest odzwierciedleniem rachunku bankowego przy organie z tym , że polecenia przelewów dokonywane są przez jednostkę i wyciągi bankowe są dla jednostki łącznie z ich ewidencją księgową .

Zasilenie rachunku może być dokonane z organu lub poprzez jednostkę po uprzednim otrzymaniu środków .

UWAGA !!!!!

Organ prowadzi ewidencję memoriałową u siebie .

Dodatkowe księgowanie to zasilenie rachunku o wkład własny :

Wn 137 i Ma 223

2. Księgowanie rozchodów środków :

Ma 137 i Wn 201 - zapłata ;

Ma 201 i Wn 400 - księgowanie faktury .

Ważnym elementem jest poprawna dekretacja faktury lub rachunku z uwagi na współczynnik wkłady własnego oraz prefinansowanie .

WARIANT TRZECI

Pożyczka w ramach prefinansowania :Pełnomocnictwo dla Kierownika

1. Księgowanie otrzymania , zasilenia rachunków bankowych w BGK oraz zapłata :

Wn 130 i Ma 223 - otrzymanie środków na przekazanie do BGK ;

Ma 130 i Wn 240 - przekazywanie do banku środków pod płatności ;

Ma 240 i Wn 137/1( wkład własny ) Wn 137/2 ( koszty prefinansowania itp.) - naliczenie wartości środków do przekazania do banku ;

Ma 201 i Wn 400 lub 080 - faktura lub rachunek za zakup ;

Ma 137/1 i Wn 201 - zapłata z wkładu własnego ;

Ma 137/2 i Wn 400 lub 080 - koszty i prowizje oraz odsetki od pożyczki ;

Ma 228 i Wn 201 - zapłata z pożyczki ( prefinansowanie ) - pozabilansowe konto 137 lub 260 .

2. Księgowanie rozliczenia :

Ma 760 i Wn 227 - wpływ refundacji jako spłata pożyczki - Rb 27s oraz Rb 28s na realizację wydatków .

1. WARIANT CZWARTY

Pożyczka na prefinansowanie - memoriał w jednostce budżetowej . rachunek bankowy przy organie .

Ma 201 i Wn 400 lub 080 - faktura lub rachunek zakupu ;

Wn 201 i Ma 223 oraz 228 - księgowanie na podstawie PK do wyciągów bankowych na zapłatę rachunków i faktur ;

Ma 223 i Wn 400 lub 080 - koszty prowadzenia rachunków i odsetki ;

Ma 130 i Wn 201 - zapłata faktur lub rachunków - koszty niekwalifikowane .

Przy takim rozwiązaniu należy pamiętać , że ewidencja księgowa w jednostce prowadzona jest memoriałowo w zakresie :

1. wkład własny ;

2. prefinansowanie ;

3. koszty i obsługa pożyczki ;

a koszty niekwalifikowane są rozliczane kasowo bowiem jednostka na tą część otrzymuje środki ( Ma 223 i Wn 130 )

Powyższe księgowania nie dotyczą elementu finansowania z funduszu celowego - fundusz pracy

---