O wyższości oporu R nad współczynnikiem U

czyli jak mierzyć „ciepłość" domu

Izolacyjność cieplną ściany, dachu lub stropu moż­na określać jedną z dwóch wartości:

• współczynnika przenikania ciepła U (dawne „k"),

• oporu cieplnego R.

Współczynnik U to po prostu odwrotność oporu cieplnego R( U = 1: R) (tabela 1), Opór ścian, da­chu i innych elementów zewnętrzne! obudowy decy­duje o tym, jak szybko będzie uciekało ciepło z nasze­go domu. Do oceny jakości termicznej przegród wystarczy zatem znać ich opór cieplny R.

Od lat rośnie grubość ocieplenia domów uznawanego za wystarczające

Tabela 1 Zależność między oporem cieplnym a współczynnikiem przenikania ciepła: większe R to mniejsze U
Opór cieplny R [ m^2 * K / W ]	Współczynnik U przenikania ciepła [ W / m ^2 * K ]
1,00	1.00
1,50	0,67
2,00	0,50
2,50	0,40
3,00	0,34
3,50	0,29
4,00	0,25
5,00	0,20
6,00	0,17
10,0	0,10

Opór cieplny w krajach Unii Europejskiej i nie tylko W ubiegłym roku zostały ustanowione przez CEN (Europejski Komitet Normalizacyj­ny) unijne normy na wyroby do izolacji cieplnej. Zgodnie z tymi normami, na etykietach wyrobów izolacyjnych producent będzie zobowiązany umieścić informację o warto­ści ich oporu cieplnego R, Dzięki temu będzie można łatwo sprawdzić, ile dodatko­wego oporu cieplnego przyniesie wbudowanie konkretnego wyrobu izolacyjnego,

Opór cieplny będzie podawany z dokładnością do trzech cyfr znaczących z zaokrą­gleniem w dół co 0,05, a zatem oznakowanie produktów będzie na przykład nastę­pujące: R = 2,50; R - 1,65 itp.

We wszystkich krajach Unii Europejskiej producenci zaczynają oznaczać w ten spo­sób swoje wyroby izolacyjne od marca 2002. Oznaczenia staną się obowiązkowe w ca­łej Unii od marca 2003,

Wartości oporu cieplnego R będzie towarzyszyć litera od A1 do F, oznaczająca kla­syfikację ogniową wyrobu (A1 oznacza klasę najwyższą, czyli wyroby niepalne, a ko­lejnymi literami od B do E oznaczane będą wyroby o coraz większej palności, aż do niesklasyfikowanych wyrobów oznaczanych literą F).

Zmiany polskich wymagań dotyczących ochrony cieplnej budynków od II wojny światowej: maksymalne wartości l (dawne k] i minimalne R

Wyprzedzając wymagania unijne, niektórzy producenci wyrobów izolacyjnych w Polsce już drukują na etykietach wartości oporu cieplnego R.

Są kraje, w których już obecnie w przepisach związanych z ochroną cieplną bu­dynków podawane są wymagane wartości oporu cieplnego przegród - R. Dotyczy to np, Holandii. Belgii, Ukrainy, Czech, częściowo, także Francji. Wartość R występuje również we wspólnej międzynarodowej i europejskiej normie (obowiązującej również w Polsce): jest tam sposób obliczania izolacyjności cieplnej wyrażonej współczynnikiem U. oparty na uprzednim obliczeniu oporu cieplnego przegrody R. Niewiele zatem potrzeba, byśmy zmienili nawyki i przestawili się na ocenianie R zamiast U.

Tak było kiedyś

Do niedawna izolacyjność cieplną domu sprawdzało się, obliczając wartości współczynników przenikania cie­pła k (U) wszystkich jego przegród zewnętrznych: dachu, ścian i stropu nad piwnicą lub - w domach niepodpiwniczonych - podłóg na gruncie. Trzeba było budować tak, żeby te współczynniki nie przekraczały wartości maksy­malnych k max, podawanych w kolejnych wersjach pań­stwowych przepisów. Kiedyś te graniczne wartości byty bardzo duże i dopiero w latach osiemdziesiątych (prawie 10 lat po kryzysie naftowym!) zaczęty maleć (rys. 1), z dużym opóźnieniem goniąc zmiany w przepisach bu­dowlanych wprowadzane w krajach zachodnich.

Tabela 2 Jakie powinny być przegrody w bardzo ciepłym domu
Element domu		Zalecana przez nas wartość oporu cieplnego R
Dach, stropodach i strop pod nieogrzewanym poddaszem		5.0 (nawet 6,0)
ściany zewnętrzne		4,0
Ściany ogrzewanych	wystające mniej niż 1m piwnic nad teren	2,0
		wystające powyżej 1 m nad teren	2,5
	Strop nad piwnica	ogrzewana	1,5
		nieogrzewana	2.5
	Podłoga na gruncie	z ogrzewaniem	3,0
		bez ogrzewania	2,5
Podłoga nad przestrzenia wentylowana nad gruntem		4,0

Rozpoczętą w tamtym czasie edukację społeczeń­stwa w zakresie energooszczędnego budowania do­mów można w sumie uznać za udaną, świadczą o tym choćby pytania osób zainteresowanych budo­wą domu. Szukając projektu i robiąc zakupy budow­lane, pytają często: Jakie jest „ka" ścian, dachu, okien? l nikt nie ma wątpliwości, że im mniejsza war­tość współczynnika , tym lepiej,

Bardzo ciepły dom, czyli jaki?

W bardzo ciepłym domu wszystkie przegrody ze­wnętrzne są bardzo dobrze ocieplone, czyli mają duży opór cieplny. Wspólnie ze specjalistami z zakre­su ochrony cieplnej budynków ustaliliśmy listę zale­canych wartości oporu cieplnego ścian, dachów i in­nych elementów zewnętrznej obudowy nowo wznoszonych domów (tabela 2). Są one niekiedy znacznie wyższe od wymaganych przepisami, ale zapewniamy wszystkich - zastosowanie tych zaleceń na pewno się opłaci!

Państwa zadaniem będzie tylko dopilnować, by suma oporów cieplnych w każdej z rozpatrywanych przegród domu odpowiadała wartości podanej w ta­beli 2. Jak to sprawdzić, napiszemy w następnym numerze, Można będzie przy tym skorzystać z „Kół­ka ciepłej ściany", które dołączyliśmy do tegoroczne­go numeru styczniowego.

Wiesław Rudolf Rysunki: Krzysztof Rodak

W następnym numerze między innymi: jak określić potrzebną grubość izolacji cieplnych i jak kupować materiały izolacyjne.

---