Cw 1

Biometria ryb

Cechy merystyczne- cechy policzalne- te, które się policzyły (np. liczba kręgów, liczba łusek na linii bocznej) Niektóre z nich służą do dokładniejszego określania taksonomii.

Cechy mierzalne- (plastyczne, biometryczne) - szereg dokładniejszych pomiarów ciała ryb. Cechy te wykorzystywane są w celu określenia zmienności kształtu i proporcji ciała, głowy oraz płetw różnych populacji jednego gatunku ryb. Wartość cech mierzalnych nie jest stała, zmienia się wraz ze wzrostem ciała ryb i zależy od stadium…

CELE POMIARÓW:

-selekcja

-określanie wpływu środowiska

-określanie płci

Pomiary bezwzględne-pomiary prosto z ryby wyrażone w jednostkach miary np.mm,cm

Pomiary względne-wymiary ciała ryby wyrażone w % w stosunku do długości ciała.

KSZTAŁT GŁOWY

Długość głowy: od początku głowy do najdalej

wysuniętej części pokrywy skrzelowej,

Długość pyska: od początku głowy do oka,

Średnica oka,

Przestrzeń zaoczna: od tylnej krawędzi oka do

najdalszego końca pokrywy skrzelowej,

Wys. głowy: najwyższe miejsce między pokrywami

Skrzelowymi, a początkiem głowy,

Szerokość głowy: mierzy się w miejscu zetknięcia

tułowia z głową

KSZTAŁT TUŁOWIA

Dł. całkowita: od początku głowy do końca ogona,

Dł. ogonowa: od początku głowy do wcięcia ogona,

Dł. ciała: od początku głowy do nasady płetwy ogon.

Dł. przedgrzbietowa: od początku głowy do nasady płetwy grzbietowej,

Dł. zagrzbietowa: od końca płetwy grzbietowej do nasady płetwy ogonowej,

Największa i najmniejsza wysokość ciała ryby,

Dł. przedanalna: to odległość od początku pyska do linii pionowej dochodzącej do pł. A,

Dł. trzonu ogonowego: od linii pionowej określającej

podstawę płetwy D, do nasady środkowego promienia płetwy ogonowej,

Szerokość największa - najszersze miejsce brzucha,

Szerokość najmniejsza,

Obwód ciała: mierzona w miejscu największego wygrzbiecenia,

Kształt i rozmieszczenie płetw

Dł. płetwy parzystej: wzdłuż najdłuższego promienia

Dł. płetw nieparzystych: po linii grzbietu,

Wys. płetw nieparzystych: wzdłuż promienia

najdłuższego tej płetwy,

Dł. płetw nieparzystych:

Odległość między płetwami piersiowymi i brzusznymi

Odległość od nasady płetwy brzusznej do nasady

płetwy odbytowej

Cw 2

Wielkość ryb i metody jego wyznaczania

Metody oznaczania wieku:

1.Metoda Petersena

- metoda stała polegająca na wykreśleniu krzywej rozkładu długości ryb z odłowionej próby.

Po zmierzeniu długości ciała wszystkich osobników sporządza się wykres , odkładając na osi odciętych długość ciała ryb, a na rzędnych ich liczbę. powstała krzywa ma mniej lub bardziej wyraźne wierzchołki, których powinno być tyle ile jest grup wieku w badanej próbie.

- przy stosowaniu tej metody wskutek dużej zmienności osobniczej wzrostu ryb niejednokrotnie trudno odróżnić poszczególne grupy wiekowe. Dotyczy to szczególnie grup starszych, w których często tej samej klasie mogą występować młode i szybko rosnące osobniki, jak również takie o wolniejszym tempie wzrostu.

- w takich przypadkach otrzymuje się wyraźnie 1 wierzchołek na wykresie, mimo iż ryby miały różny wiek.

2.Kości

- używa się kości płaskich tworzących wieczko skrzelowe oraz kości wchodzące w skład pasa barkowego i kość skoblową.

Sposoby przygotowania kości

-gotujemy lekko rybę, wyjmujemy z niej kości, obieramy z skóry i oczyszczamy z mięśni. Kości należy odtłuścić (benzyną , eterem) a to wymaga warunków laboratoryjnych.

Kręgi też muszą być odpowiednio przygotowane; wygotowane i odtłuszczone i pocięte na cienkie płytki w celu sporządzenia szlifów.

Oglądając je w świetle padającym można dostrzec szerokie matowe białe strefy przyrostów letnich oraz wąskie i ciemne odpowiadające okresom zimowym.

W świetle przechodzącym (oglądamy preparat oświetlamy od dołu) szerokie strefy są ciemne, a wąskie jasne

3.Promienie płetwowe

Odczytu dokonujemy na podstawie poprzecznych szlifów 1 promienia płetwy. W zależności od gatunku ryby odczytu dokonujemy na różnych płetwach:

-piersiowych-jesiotr, sum

-brzuszne-sandacz

-grzbietowa i odbytowej -karaś, lin, karp

4.Statolity-otolity

Są to kamyki błędnikowe w uchu środkowym. Stanowią narząd równowagi. Zbudowane są z soli wapnia .W każdym błędniki są 3 statolity. Do odczytu wieku używa się największego z nich zwanego strzałka

Są trudności w odnalezieniu ich w czaszce oraz w obróbce Wymagają szlifowania ( są bardzo kruche) ponadto niekiedy barwienia lub gotowania w miodzie z późniejszym prażeniem

5.Łuski

Zbudowane są ze zw. mineralnych głównie węglanu wapnia , fosforanów oraz związków organicznych będących składnikiem skóry, skleroproteidów. Budulcem są tkanki kostne różniące się między sobą składem chemicznym i budową histologiczną.

Rodzaje łusek

a) plakoidalne- najbardziej pierwotne, właściwe dla spodoustych, nazywane są zębem skórnym

b) ganoidalne- spotykane przeważnie u form kopalnych, a obecnie występuje tylko z rodz Poiypterus Colonichtys (wytępują m.in. u jesiotrokształtnych)

c)kosmoidalne- występują u wymarłych ryb trzonopłetwych(latimeria) i dawnych dwudysznych

d) elastyczne- właściwe dla większości ryb, mają widoczne skleryty (słoje przyrostowe) pozwalające określić wiek ryby

• cykloidalne (koliste) -gładkie w dotyku (karpiowate: lin, szczupak)

• ktenoidalne (grzebykowate, zgrzebłowate)- o powierzchni szorstkiej w dotyku z ząbkami wapiennymi (okoniowate; okoń, sandacz, jazgarz)

Preparowanie łusek

5-10 minut moczymy w słabym roztworze amoniaku i po oczyszczeniu ze śluzu i nabłonka odkładamy pomiędzy szkiełkami podstawowymi pod mikroskopem lub robiąc rzut łuski na ścianie i liczymy pierścienie przyrostów rocznych.

B U D O W A Ł U S K I

Ćw 3

Tempo wzrostu

To przyrost długości ciała lub masy ciała ryby w określonym czasie. Tempo wzrostu w większości przypadków z roku na rok staje się coraz słabsze, ale odnotowuje się stałe zwiększanie masy i długości ciała ryb. Bujny wzrost przypada przeważnie na okres młodości i twa ściśle do osiągnięcia dojrzałości płciowej do pierwszego tarła.

Po pierwszym tarle następuje zmniejszenie się szybkości wzrostu, która w dalszym ciągu maleje

*Czynniki wpływające na wzrost ryb

a) wewnętrzne

-genotyp

-właściwości gatunku

-wpływ hormonów

b) zewnętrzne

- temperatura -ilość i skład pokarmu -zawartość tlenu w wodzie

-pH -substancje rozpuszczone w wodzie :odchody i zasolenie -działalność człowieka

- tzw. Czynnik przestrzeni

Metody określenia tempu wzrostu;

-bezpośrednia obserwacja- obserwujemy ryby przez cały okres wzrostu. Można ryby oznakować, ale niektóre sposoby znakowania wpływają ujemnie na przyrost

-Metody „odczytów wstecznych”- aby określić jaką długość miała ryby w kolejnych etapach życia, wystarczy zmierzyć długość jej ciała w chwili odłowu, całkowitą długość łuski oraz przyrost łuski w poszczególnych latach (oznacza się mierząc odległość między kolejnymi pierścieniami wzdłuż promienia, wyznaczonego od jej centrum do brzegu oralnego lub kauzalnego.

-Między wzrostem łuski a wzrostem długości ciała istnieje stosunek prostej zależności, nie dotyczy to natomiast masy ryb. Promień łuski rośnie proporcjonalnie do wielkości ciała.

Problemy:

-metoda ta jest praktyczna i prosta, jednak pojawiają się pewne błędy w odczycie.

Zwane jest „zjawisko pozornej zmiany szybkości wzrostu”

W początkowym okresie życia młode ryby nie posiadają łuski, powstają one dopiero później. Empirycznie określono dla niektórych gatunku wielkość, przy którym następuję tworzenie łuski.:

-płoć- 16mm

-świnka 20mm

-lin-23 mm

- inną trudnością jest występowanie uszkodzeń i pierścieni dodatkowych na łusce. Łuski po zregenerowaniu są pozbawione centrum, dlatego tez brakuje początkowych pierścieni i określenie tempa wzrostu i wieku ryb jest niemożliwe

*Znaczenie znajomości tempa wzrostu

1. Pozwala określić, kiedy ryby są najbardziej dochodowe. Powyżej granicznych wymiarów wielkości ryby pobierają karmę nie na wzrost, lecz zużywają na energię do życia.

2.Dzięki obserwacji wielkość przyrostów można określić warunki, w jakich ryby żyły w poszczególnych latach.

3. Tempo wzrostu jest pomocne przy wyznaczaniu wymiaru ochronnego i gospodarczego.

*Znakowanie ryb

Cel:

-poznanie wędrówki ryb (ryby jedno i wielośrodowiskowe)

-cele hodowlane(ocena rodziców, identyfikacja przyrostów poszczególnych osobników)

*Znakowanie

-indywidualne daje więcej informacji, ale jest trudniejsze i bardziej pracochłonne, poza tym nie zawsze jest możliwe

-grupowe znakowanie całych zespołów ryb kolorami lub figurami geometrycznymi, amputacja płetwy(jednak jest to problem bo ryby regenerują je). Znakowanie nie daje zbyt wiele informacji.

Miejsca znakowania;

*Znaczniki

-szczęka dolna-obrączki, klipsy

-pokrywy skrzelowe-pinezka z grotem, Klipsy

-płetwa grzbietowa- klipsy w płetwie lub znaczniki z pętelką

-ciało-znakowanie ciekłym azotem lub azotem srebra ( tzw.lapis)

-płetwy-wycinanie wzorków lub obcinanie całkowicie płetwy.

Przy znakowaniu znacznikami, które posiadają pętelkę należy uwzględnić poprawkę na wzrost ryby, w przypadku złego znaczka ryba będzie cierpiała

*wady znakowania

- niektórzy naukowcy dopatrują się wpływu znakowania na tempo wzrostu ryb, poprzez stres mniej jedzą, mniej rosną (szczególnie gdy znaczek na szczęce)

- wpływ na przeżywalność, jeśli mamy do czynienia z rybami młodymi

-trzecim problemem jest sprawa odpadania znaczków, dlatego wykorzystuje się zasadę podwójnego znakowania np. po roku przebywania w wodzie 81-90.5% znaczków z przodu płetwy grzbietowej zostało zgubione

---