wady postawy ciała, gimnastyka korekcyjna


 

 

TEMAT:

 

 

Wady postawy u dzieci w młodszym wieku szkolnym

-profilaktyka i korekcja

 

 

 

 

Opracowanie:

 

 

Wstęp

 

I.                  Problematyka wad postawy w literaturze

 

    1. 1.    Filogenetyczny rozwój postawy ciała

    1.   Postawa ciała człowieka w jego rozwoju

    2. Anatomiczno-fizjologiczne mechanizmy postawy ciała

    3.   Metody oceny postawy ciała

 

    1.    Podział i przyczyny powstawania wad postawy

 

    1.    Najczęstsze wady postawy i ich charakterystyka

    1.  Plecy okrągłe

    2. Plecy wklęsłe

    3. Plecy wklęsło-okrągłe

    4. Skoliozy

3.5 Wady klatki piersiowej

3.6 Wady kończyn dolnych

    1. Błędy postawy

4.    Zapobieganie i przeciwdziałanie wadom postaw

5.    Gimnastyka korekcyjno-kompensacyjna

6.    Przykładowe konspekty zajęć gimnastyki korekcyjnej

 

  1. II.            Bibliografia

 

0x01 graphic

 

MOTTO: „Pionowa postawa tworzy człowieka,

bez niej nie ma kultury, bez kultury

świat nie jest wart, by na nim żyć...”

PHELPS

 

 

Wstęp:

 

Wady postawy stanowią w czasach współczesnych istotny problem zdrowotny naszego społeczeństwa. Gwałtowne zmiany środowiska życia człowieka odbijają się na im zdecydowanie niekorzystnie. Człowiek w swych mechanizmach obronno-adaptacyjnych nie jest w stanie nadążyć za dynamiką zmian cywilizacji, czego dowodem są masowo dostrzegane zaburzenia postawy.

Fizyczna postawa człowieka jest nawykiem ruchowym kształtującym się na określonym podłożu morfologicznym i funkcjonalnym oraz związanym z codzienną działalnością danego osobnika. Jest wyrazem stanu fizycznego i psychicznego jednostki. Stanowi więc wskaźnik mechanicznej wydolności zmysłu kinetycznego, równowagi mięśniowej i koordynacji nerwowo-mięśniowej. W ciągu całego życia człowieka postawa ciała ulega zmianom, najwięcej jednak w okresie wzrostu.

W wieku 7-10 lat, czyli w młodszym wieku szkolnym, występuje pierwszy okres krytyczny dla postawy fizycznej dziecka. Związany jest on ze zmianą trybu życia, z przejściem z dużej swobody ruchu na kilkugodzinne przebywanie w pozycji siedzącej w szkole, często jeszcze w niewłaściwych warunkach. Toteż początek nauki w szkole powoduje zwykle pogorszenie postawy. Jednocześnie okres ten charakteryzuje się ogromną biologiczną potrzebą ruchu, która umiejętnie pokierowana może być najważniejszym stymulatorem rozwoju organizmu.

 

I.                  Problematyka wad postawy w literaturze

 

1.1.                 Filogenetyczny rozwój postawy ciała

 

Znamienną cechą człowieka jest wyprostowana postawa ciała oraz chód na dwóch dolnych kończynach. Człowiek jako jedyny w świecie istot żywych przyjął spionowaną postawę ciała, wyłączył górne kończyny z funkcji podporowych i lokomocyjnych, uwolnił dłoń do innych zadań.

Proces pionizacji postawy ciała dokonywał się powoli na drodze ewolucyjnych przemian. Trzeba było około 30 milionów lat zanim protoplasta człowieka zmienił postawę czworonożną na dwunożną (W. Dega 1970).

W długotrwałym procesie przybierania tej postawy zachodziły istotne zmiany w budowie ciała człowieka.

Stabilna i ekonomiczna pionowa postawa człowieka stwarza dogodną pozycję wyjściową do lokomocji. Ułatwieniem jest również symetria budowy ciała w płaszczyźnie czołowej. Odstępstwa od symetrycznego rozłożenia masy ciała takie jak: asymetria narządów wewnętrznych, asymetria ruchowa związana z prawo lub leworęcznością, mogą być jednym z czynników wywołujących wady postawy. Istnieje wiele cech anatomicznych, na co wskazuje antropologia, które dowodzą że budowa człowieka nie jest całkowicie idealna z punktu widzenia kinetyki i statyki pionowej postawy.

 

 

1.2.                 Postawa ciała człowieka w jego rozwoju

 

Przyczyn zmienności postawy trzeba upatrywać między innymi w warunkach anatomicznych i fizjologicznych, w działaniu centralnych refleksów postawy, w filogenetycznym i ontogenetycznym jej rozwoju (J.Nowotny 1990, T.Kasperczyk 2001).

Postawę dziecka możemy ocenić dopiero przy pierwszych samodzielnych próbach stania. Kręgosłup posiada już wtedy wykształcone przodowygięcie w odcinku szyjnym i lekkie tyłowygięcie w odcinku piersiowo-lędźwiowym. Plecy małego dziecka są lekko zaokrąglone lub zupełnie płaskie, kończyny dolne ustawione w lekkim zgięciu w stawach biodrowych i kolanowych. Brzuch w związku z bardzo słabymi mięśniami wchodzącymi w skład jego ściany jest mocno uwypuklony.

Zmiany w postawie u dziecka w okresie przedszkolnym postępują powoli i polegają na coraz wyraźniejszym kształtowaniu się przodowygięcia kręgosłupa w odcinku lędźwiowym (lordoza lędźwiowa) oraz stopniowym zmniejszaniu nadmiernego uwypuklenia brzucha. Znaczne uwypuklenie brzucha, zaokrąglenie pleców, odstawanie łopatek, wysunięcie barków i głowy ku przodowi są wadliwe, należy więc im przeciwdziałać.

W okresie szkolnym należy zwrócić uwagę na dwa okresy krytyczne w kształtowaniu postawy ciała dziecka, gdyż wtedy właśnie powstaje lub ujawnia się najwięcej wad postawy (M.Kutzner-Kozińska 1988).

Pierwszy okres krytyczny przypada na wiek 6-7 lat i związany jest ze zmianą trybu życia dziecka. Istota tej zmiany tkwi w przejściu ze swobodnego w dużej mierze, indywidualnie regulowanego przez dziecko reżimu ruchu-wysiłku i odpoczynku, w narzucony kilkugodzinny system przebywania w pozycji siedzącej, często w niewłaściwych ławkach szkolnych.

Drugi okres krytyczny w kształtowaniu postawy ciała dziecka przypada na wiek pokwitania, charakteryzujący się intensywnym przyrostem wysokości ciała. Jest to tzw. skok pokwitaniowy. Zaczyna się on wzrostem kończyn dolnych, a w rok później tułowia. Narusza to dotychczasową równowagę, zmienia proporcje ciała oraz istniejący uprzednio układ środków jego ciężkości. Poprzednie czucie i nawyk postawy są nieadekwatne do zmienionych warunków morfologicznych. Siła mięśni odpowiedzialnych za postawę ciała jest niewystarczająca do jej stabilizacji w tych warunkach, gdyż szczyt jej przyrostu następuje około 14 miesięcy po szczycie wzrastania wysokości. Brzuch znów się uwypukla, plecy są często nadmiernie okrągłe. Głowa pochylona ku przodowi stwarza wrażenie zbyt ciężkiej w stosunku do utrzymującej jej szyi.

Koniec okresu dojrzewania, to równocześnie ponowne kształtowanie się dobrej postawy. Następuje ostateczne uformowanie przodowygięcia w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, brzuch znowu staje się płaski, silnie rozwija się tkanka mięśniowa.

Powyżej 35 roku życia może ponownie wystąpić pogorszenie postawy. Brzuch zaczyna wystawać i lekko zwisać. Pogłębiają się wszystkie fizjologiczne krzywizny kręgosłupa, a w związku z równoczesnymi zmianami zachodzącymi głównie w krążkach międzykręgowych, zmniejsza się jego długość.

Kształtowanie postawy starzejącego się człowieka, zależy w dużej mierze od ogólnego stanu jego zdrowia, rodzaju wykonywanej pracy oraz warunków bytowych.

Postawa zmienia się także w ciągu dnia pod wpływem najróżnorodniejszych bodźców. Dobre samopoczucie, radość, chęć dobrej prezentacji, słowem wszystko co tonizuje człowieka, pobudza do przyjęcia lepszej postawy i odwrotnie - przygnębienie, zmęczenie, złe samopoczucie -

- sprzyjają wadom postawy (T.Kasperczyk 2001).

 

 

1.3.                 Anatomiczno-fizjologiczne mechanizmy postawy ciała.

 

Pionowa postawa ciała człowieka jest uwarunkowana ułożeniem ruchomych elementów ciała: głowy, klatki piersiowej, miednicy i kończyn względem siebie oraz sprawnością i wydolnością mięśni szkieletowych.

Anatomicznym kluczem postawy ciała jest kręgosłup.

Jest osią naszego ciała, stanowiącą jego kostne rusztowanie. Długość kręgosłupa mierzona w linii prostej wynosi około 40% długości ciała, a długość mierzona wzdłuż krzywizn wynosi 45%.

Na budowę kręgosłupa składają się 34 kręgi:

 

Każdy kręg składa się z części przedniej, czyli trzonu kręgu i z części tylnej, czyli łuku kręgowego. Każdy kręg łączy się z poniżej i powyżej leżącymi kręgami za pomocą stawów, torebek stawowych, wiązadeł i mięśni.

Kręgosłup dzieli się na pięć odcinków: szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy, guziczny.

0x01 graphic

Rys.1 Odcinki i krzywizny fizjologiczne kręgosłupa.

 

 

 

 

 

Kręgosłup pełni trzy podstawowe funkcje: podporową, amortyzacyjną, kinetyczną.

Funkcja podporowa polega na podtrzymywaniu wyżej położonych segmentów, w związku z czym podlega on znacznym obciążeniom, wzrastającym ku dołowi. Zwiększają się wymiary i wzmaga intensywność tworzących go kręgów. Zadania przenoszenia obciążeń pełnią głównie trzony kręgowe. Drugim elementem umożliwiającym utrzymanie przez kręgosłup tak dużych obciążeń są jego krzywizny fizjologiczne.

Funkcję amortyzacyjną dzielą krzywizny kręgosłupa i krążki międzykręgowe. Naprzemienne krzywizny w płaszczyźnie przednio-tylnej kręgosłupa upodabniające go do sprężystego resora, amortyzują wstrząsy i chronią przed nimi kręgosłup i ośrodkowy układ nerwowy. Ochronnie działają również krążki międzykręgowe z zawartymi w nich sprężystymi jądrami miażdżystymi.

Funkcja kinetyczna uzależniona jest od ruchomości jego krzywizn. Krzywizny szyjna (lordoza) i lędźwiowa są giętkie, odznaczają się znaczną ruchomością, natomiast krzywizna piersiowa (kifoza) jest strefą bardziej usztywnioną.

Ruchowy aparat człowieka, którego osią jest kręgosłup, zbudowany jest z kości, chrząstek i tkanki łącznej. Nie może on samodzielnie utrzymywać swojej pozycji ani jej zmieniać. Dopiero mięśnie, które można tu porównać do elastycznych lin przy maszcie, umożliwiają prawidłową stabilizację i ruchy ciała. Za utrzymanie postawy w pozycji stojącej odpowiedzialne są następujące mięśnie:

 

  1. a)                z przodu:

  • b)                z tyłu: