Wprowadzenie do psychologii - zagadnienia ogólne - Z. Łoś

1. Rodzaje reprezentacji:

• Paivio - teoria dotycząca imagenów. Paivio twierdził, że istnieją zarówno logogeny - odpowiadające za obrazy słowne, werbalne, jak i imageny, które tworzą reprezentacje obrazowe w umyśle.

• Kiedy porównywane są obrazki, uruchamia się system obrazowy i w tym systemie przebiega operacja porównania wielkości.

• Kiedy pokazuje się słowa, to najpierw uruchamiany jest system werbalny. Potem dzięki istnieniu relacji referencyjnej między tymi dwoma systemami - uruchamiane są specyficzne imageny w systemie obrazowym. Te generują odpowiednie obrazy i w końcu może nastąpić porównanie wielkości dwóch wskazanych obiektów.

• Polemika Kosslyna i Pylyshyna

• Kosslyn jest przedstawicielem stanowiska obrazowego

• Pylyshyn jest przedstawicielem stanowiska propozycjonalnego

• Stanowisko obrazowe - wszyscy potrafimy zidentyfikować obrazy umysłowe na podstawie introspekcji.

• Stanowisko propozycjonalne - istnienie reprezentacji głębokich w postaci zbiorów twierdzeń

• Dzięki ich polemice opracowano wiele nowych metod eksperymentalnych badania wrażeń. Jedną z nich jest chociażby badanie przeprowadzane na zwierzętach. Dotyczy ono tego, czy zwierzęta są w stanie w wyobrażeniach wykonywać operacje podobne do tych, które wykonuje człowiek.

2. Rodzaje receptorów

• fotoreceptory (widzenie)

• chemoreceptory (smak i zapach)

• mechanoreceptory (wrażenia słuchowe i dotykowe, równowaga)

• termoreceptory (wrażenie ciepła i zimna)

3. Próg absolutny

• minimalna ilość energii fizycznej potrzebnej do wytworzenia doznania sensorycznego

4. Próg różnicy

• minimalna różnica w wielkości bodźca fizycznego powodująca różnicę w odczuwanym doznaniu sensorycznym

5. Fazy procesu spostrzegania

3) Organizacja percepcyjna (synteza cech) - wynik postrzegania głębi, stałości, itp.

2) Wrażenia - wynik procesów sensorycznych

1) Stymulacja środowiskowa

6. Charakterystyka procesów percepcji

• Percepcja- proces poznawczy, spostrzeganie, postrzeganie, sposób reagowania, odbierania wrażeń.

• podział pola percepcji(figura/tło)

7. Prawa percepcji

• Prawo podobieństwa - elementy podobne do siebie tworzą figurę

• Prawo wspólnej drogi - elementy poruszające się w tym samym kierunku, są postrzegane razem i tworzą jedną figurę (np. klucz ptaków na niebie)

• Prawo bliskości - elementy położone blisko siebie tworzą jedną figurę, natomiast oddalone od siebie mogą należeć do różnych figur. Np. chociaż liczba liter w obu szeregach jest taka sama, to w górnym szeregu spostrzegamy dwie grupy YYYY i YYYY, podczas gdy w dolnym - cztery YY, YY, YY, YY.

• Prawo dobrej kontynuacji - elementy łagodnie przechodzące jeden w grudi tworzą postać, natomiast nagła zmiana kierunku powoduje oderwanie się od siebie tych elementów, które mogą tworzyć odrębne figury.

• Prawo domykania - System percepcyjny dodaje brakujące elementy w spostrzeganym przedmiocie i zamykając kształt niekompletnej figury, tworzy umysłowy obraz rzeczywistości, którego nie ma w świecie fizycznym.

• figura i tło (odwracalność) Indianin i Eskimos jako zamienne figury i tła zmiana figury na tło zależy od nastawienia obserwatora

• pregnacji(symetrii)

8. Procesy uwagi

• Uwaga - zdolność do ograniczania materiału wyjściowego i wybiórczego skupiania się na jego części

9. Funkcje uwagi

• - selekcjonująca

• - czujności (oczekiwania na sygnał)

• - poszukiwania (przeglądanie, by znaleźć to, co potrzebne)

• - nadzorowanie informacji jednoczesnych (podzielność uwagi)

10. Funkcje zarządcze

• Przełączanie między zadaniami, procesami, czynnościami

• Hamowanie niepożądanych elementów, bodźców zakłócających

• Odświeżanie informacji w zakresie pamięci roboczej

• Koordynacja czynności wykonywanych w tym samym czasie

11. Formy uczenia się

Uczenie się - oparty na dośw. proces, który prowadzi do względnie trwałej zmiany zachowania lub potencjału zachowania (posiadanych możliwości)

Formy uczenia się:

• Warunkowanie klasyczne

• Warunkowanie instrumentalne i sprawcze

• Uczenie się przez obserwację

• Uczenie się reguł (niekoniecznie werbalnie, też obserwacja)

• Tworzenie map poznawczych

• Uczenie się przez wgląd (Gestalt)

1.Style uczenia się

2.Pamięć

Proces lub zdolność umysłu do rejestrowania, przechowywania i odtwarzania doświadczenia

3.Rodzaje pamięci

• Ultrakrótka (rejestr sensoryczny)

• Krótkotrwała (operacyjna)

• Trwała

a) Deklaratywna (jawna)

- epizodyczna: zdarzenia (często z życia, pamięć autobiograficzna)

b) Niedeklaratywna (niejawna, ukryta)

- zdolności proceduralne (percepcyjne, motoryczne, poznawcze)

- torowanie percepcyjne (priming)

- pamięć nieświadoma (semantyzacja, habituacja)

- warunkowanie

Priming - in. Efekt poprzedzania. Polega na tym, że bodźce wcześniejsze mają wpływ na odbiór bodźców późniejszych. Może to ułatwiać lub utrudniać spostrzeganie

4.Fazy procesu pamięciowego (Tulving)

1. Zdarzenie - spostrzeżenie zdarzenia

2. Kodowanie spostrzeżenia

3. Przechowywanie śladu pamięciowego

4. Rekodowanie (eksploracja zdarzenia)

5. Przechowywanie śladu rekodowanego Mały cykl

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

6. Poszukiwanie informacji w pamięci

7. Decyzja

8. Pamięć świadoma

9. Decyzja o zachowaniu

10. Zachowanie - zdarzenie - spostrzeganie zdarzenia (+ powtórki)

Duży cykl

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

5.Mały cykl pamięciowy

Informacja nowa (która w jakiś sposób wiąże się z uzyskanymi wcześniej) może uruchamiać procesy eksploracji, które dostarczają dalszych informacji. Te z kolei uruchamiają kolejne procesy eksploracji itd. W taki sposób przyswajamy np. wiedzę o rzeczach, które nas interesują albo są związane z naszym hobby.

6.Duży cykl pamięciowy

Informacja zostaje przywołana z pamięci i ujawniona w zachowaniu po czym zostaje przez jednostkę spostrzeżona i ponownie zakodowana.

7.Myślenie

Złożony proces umysłowy polegający na tworzeniu nowych reprezentacji poznawczych za pomocą transformacji dostępnych informacji. Najczęściej spotykane czynności myślenia to - rozumowanie i rozwiązywanie problemów.

8.Rodzaje operacji umysłowych

• porównywanie

• analiza rozkładowa spostrzeżenia na elementy

• synteza (złożenie całości z elementów ważnych i nieważnych)

• abstrahowanie (po rozłożeniu na części wyrzucamy zbędne elementy)

• uogólnianie (scalanie tylko ważnych elementów)

• wartościowanie

9.Pojęcia

Schematy umysłowe reprezentujące przedmioty, czynności i organizmy żywe oraz ich właściwości

10.Zasady tworzenie pojęć

- Wg. Podobieństwa

- Wg. Egzemplarzy

- Wg. Statystyki i doświadczenia

Wskazanie cech istotnych, czyli koniecznych i wystarczających (w nauce).

11.Rodzaje problemów

• dobrze i źle zdefiniowane

• otwarte i zamknięte

• dywergencyjne (mają wiele rozwiązań) i konwergencyjne (mają jedno rozwiązanie )

12.Fazy procesu rozwiązywania problemów (Hayes, Sternberg)

Rozwiązywanie problemu - aktywność, która zmierza do zredukowania rozbieżności pomiędzy stanem aktualnym a pożądanym lub narzuconym stanem docelowym

1. identyfikacja problemu (wykrycie problemu - sytuacja ma cechy problemu, )

2. definiowanie problemu (formułowanie celów)

3. wybór strategii (analiza środków i celów )

4. zdobywanie informacji (adekwatne do problemu i strategii)

5. alokacja zasobów poznawczych (dynamika przydziałów zasobów )

6. monitorowanie postępu (proces kontrolny, śledzenie przebiegu procesów )

7. ocena poprawności rozwiązania (sprawdzenie zakresu odpowiedniości rozwiązania i możliwych ograniczeń przy wprowadzeniu go w życie )

13.Emocje

Emocja to subiektywny stan psychiczny uruchamiający priorytet dla związanego z nią programu działania. Odczuwaniu emocji towarzyszą zazwyczaj zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne i pantomimiczne oraz specyficzne zachowanie

14.Pięć teorii emocji

• Jamesa-Langego (obwodowa)

Działanie człowieka poprzedza odczucie stanu emocjonalnego

1. Zdarzenie

2. Spostrzeżenie zdarzenia

3.Pobudzenie ośrodkowego ukł. Nerwowego

4. Pobudzenie autonomicznego ukł. Nerw.

5. odpowiedź peryferyjna (wzrost tętna, pocenie się)

6. Uczucie - spostrzeżenie odpowiedzi peryferyjnej

zmiany fizjologiczne są wcześniejsze i dopiero ich spostrzeżenie prowadzi do pojawienia się uczucia, które jest emocją np. odczuwamy złość bo zaciskamy pięści lub boimy się ponieważ drżymy itp.

• Cannona-Barda (wzgórzowa/ talamiczna) siedlisko emocji we wzgórzu wzrokowym

Siedliskiem emocji jest mózg, a nie autonomiczny ukł. nerw. oraz narządy wewnętrzne. Kora mózgowa hamuje reakcje emocjonalne a ich źródłem jest wzgórze.

KORA MÓZGOWA

MODULUJE

AKTYWNOŚĆ WZGÓRZA

połączenie o charakterze hamującym

ZDARZENIE POBUDZENIE NIESPECYFICZNE

POBUDZENIE

-wyzwanie adaptacyjne WZGÓRZA FIZJOLOGICZNE

ZACHOWANIE EMOCJONALNE

TYPU ,,WALKA” LUB ,,UCIECZKA”

Niespecyficzne pobudzenie fizjologiczne - ludzie mówią, że czują się tak, jakby odczuwali emocję, ale nie jest to emocja

• Schachtera-Singera (pobudzenie + interpretacja) - emocje pojawiają się jako wynik spostrzeżenia własnego pobudzenia

Proces emocjonalny powstaje w 3 krokach :

1. podmiot musi się znaleźć w stanie pobudzenia

2. podmiot musi przypisać pojawienie się tego pobudzenia działaniu pewnych czynników sytuacyjnych

3. na podstawie interpretacji dokonanej w kroku 2. podmiot musi werbalnie oznaczyć powstały stan emocjonalny.

• Lazarusa (oceny poznawczej)

(poznanie emocja)

emocje są procesami, które stanowią wynik specyficznej reakcji między organizmem, a środowiskiem; emocje pojawiają się tylko w takich układach reakcji między jednostką, a środowiskiem, które są dla jednostki źródłem potencjalnych korzyści lub szkód.

Ocena sytuacji jest niezwykle istotna, zależy od emocji przeżywanych wcześniej   

• Zajonca (emocja poznanie)

afekt poprzedza spostrzeżenie i pojawia się od niego niezależnie. Reakcje emocjonalne mogą wyprzedzać świadome rozpoznanie bodźca. Emocje mają wpływ na procesy poznawcze i na nasze sądy.

14.Emocjonalność pozytywna i negatywna (Tellegen)

Każda z emocji jest punktem w dwywymiarowej przestrzeni - subiektywnie odczuwanej przyjemności i przykrości. Wymiary te są od siebie niezależne.

15.Składowe procesów emocjonalnych

• Pobudzenie fizjologiczne

• Stan subiektywnych odczuć

• Ekspresja, zwłaszcza mimiczna

• Gotowość do działania

16.Intrapersonalne funkcje emocji

• Koordynacja systemów reagowania

• Zmiana hierarchii reakcji

• Wsparcie fizjologiczne

• „skróty'' w przetwarzaniu informacji

17.Interpersonalne funkcje emocji

• Komunikacja i kontrola

• Ustalanie relacji z innymi osobami, obiektami, ideami

• Przechowywanie wpływów ewolucji, uczenia się i kultury (emocje współpracują z pamięcią )

18.Cztery systemy aktywacji emocji wg Izarda

• Neuronalny (system neuronalny wzbudza emocje poprzez np. podniesienie temperatury krwi. Procesy w mózgu wywołują emocje)

• Sensomotoryczny (swobodna ekspresja sygnałów zewnętrznych emocji aktywuje ją. Np. wysiłek fizyczny wywołuje emocje)

• Motywacyjny in. Afektywny (procesy sensoryczne wzbudzają emocje: ból, smak, zapach)

• Poznawczy emocje generują także procesy poznawcze, takie jak kategoryzowanie, wnioskowanie, oceny poznawcze

31.Prawa emocji wg Frijdy

1)Prawo znaczenia sytuacyjnego-stwierdza, że emocje stanowią odpowiedź na strukturę znaczeniową sytuacji. Przykładem może być bardzo głośny dźwięk. Może on wywołać strach lub zaskoczenie. Najczęściej jednak syt. Oceniana jest w kategoriach możliwości realizacji dążeń lub też blokowania ich realizacji. Np. Gdy szef marszczy brwi może być to różnie odebrane: albo jako zbliżający się wybuch gniewu wobec podwładnych, albo jako zastanawianie się jak pomóc podwładnym.

2) Prawo zaangażowania- mówi, że emocje powstają wtedy, gdy jakieś zdarzenie jest ważne dla celów i motywów danej osoby. Wielkość zaangażowania określa intensywność emocji. Np. w momencie kiedy dwie sytuacje wydają się być korzystne dla jednostki to w obu syt. Pojawiają się emocje pozytywne. Jednak silniejsza emocja wystąpi wtedy, kiedy jednostka jest bardziej zaangażowana albo kiedy stojący przed nią cel wydaje się być bardziej wartościowy.

3) Prawo bezpośrednio postrzeganej rzeczywistości- ludzie reagując emocjonalnie są przekonani, że ich reakcje zostały wywołane przez faktyczne właściwości sytuacji lub przez faktyczne zachowanie 2 osoby( kiedy ktoś zdenerwuje się po usłyszeniu jakieś uwagi od 2 osoby to jest przekonany, że zareagował tak, ponieważ ta uwaga była obraźliwa. Nie zastanawia się nad tym, że ta obraźliwość wynika z tego, że to on odebrał ją w obraźliwy sposób.

4) Prawo zmiany przyzwyczajenia i odczuwania porównawczego- emocje pojawiają się nie tyle pod wpływem pewnych bezwzględnych wartości bodźcówi ile pod wpływem wartości względnych. Ważna jest różnica miedzy tym czego jednostka oczekiwała a co rzeczywiście nastąpiło. Mówiąc inaczej, układem odniesienia jest poziom adaptacji oraz stopień uwznioślenia czy wyidealizowania wizji przyszłości. Prawo do jest wykorzystywane jako podstawa dla takiej techniki manipulacji, którą jest huśtawka nastrojów( dobry i zły policjant- najpierw ktoś zły potem ktoś dobry przesłuchuje)

5) Prawo hedonistycznej asymetrii- stwierdza ono, że podtrzymywanie przyjemności wymaga zmiany bodźców. Brak zmiany powoduje adaptacje i to, że przestajemy odczuwać przyjemność.(5 kostka czekolady nie jest tak przyjemna jak 1 mimo że nam bardzo słodko). Natomiast bodźce nieprzyjemne nie ulegają HABITUAJI i przez cały czas ich subiektywne awersyjne oddziaływanie nie ulega zmianie. Prawo to jest konsekwencją adaptacyjnej funkcji stanów emocjonalnych.

6) Prawo zachowania emocjonalnego momentu- stwierdza, że zdarzenia wywołujące emocje pozostają skuteczne przez bardzo długi, a niekiedy nieokreślony czas. Ich zdolność do wzbudzenia emocji zmniejsza się wtedy, gdy zostaną one niejako zneutralizowane przez inne powtarzające się zdarzenia, również wywołujące emocje. Prawo to pozwala zrozumieć niektóre zjawiska występujące u ofiar traumy np. przebłyski(bardzo żywe wspomnienia, które nadal potrafią wzbudzać emocje tak silne jak pierwotna trauma).

7) Prawo zamknięcia się w sobie- zdarzenia wzbudzające emocje są traktowane w sposób absolutystyczny. Ludzie nie potrafią dostrzegać elementów kontekstowych sytuacji i nie uwzględniają faktu, że ich dążenia nie są jedynymi dążeniami na świecie. Osoby te nie są w stanie dostrzec innego punktu widzenia niż własny. Przeżywana przez nich emocja przejmuje kontrolę nad procesami przetwarzania inf.- świat postrzegany jest w sposób tendencyjny, a uwaga skierowana tylko na te informacje, które są zgodne z treścią emocji. Trudno uruchomić jakiekolwiek działania, które byłyby różne od działań sterowanych przez daną emocje.

8) Prawo zważania na konsekwencje- prawo to dotyczy kontroli emocjonalnej i stwierdza, że wzbudzenie procesu emocjonalnego uruchamia wtórny impuls, którego celem jest zmodyfikowanie pierwotnego procesu emocjonalnego. Można powiedzieć, że w nasze życie emocjonalne wbudowane są swego rodzaju bezpieczniki. Nawet w wypadku paniki lub ślepego gniewu emocje nie rosną w nieskończoność i po czasie wygasają.(syt. Całkowitej utraty kontroli nad emocjami zdarzają się rzadko i pociągają za sobą konsekwencje- kary przewidziane przez kodeks karny).Procesy kontroli emocji nie zawsze mają na celu przywrócenie stanu pozytywnego lub zredukowanie siły emocji negatywnych.

9) Prawo minimalnego obciążenia- mówi że w sytuacji pobudzenia emocjonalnego ludzie unikają takiego jej ujmowania, które zwiększyłoby jego siłę. Nie mogąc zmienić właściwości sytuacji wywołującej obciążenie, ludzie zmieniają jej interpretację. Zmiana ta może zachodzić na różnych poziomach.

10)Prawo maksymalnego zysku- prawo to dotyczy nie tyle samych emocji, ile pewnej formy ich wpływu na procesy poznawcze. Zgodnie z nim ilekroć istnieje możliwość zróżnicowanego interpretowania sytuacji, wybierana jest taka interpretacja, która maksymalizuje zysk emocjonalny. Frijda podkreśla, że dzięki przeżywaniu emocji jednostka odnosi rożnego rodzaju korzyści.( nasze życie nabiera żywszych barw, emocje przekazują ważne komunikaty otoczeniu).

32. Motywacja- pojęcia tego używa się zarówno wtedy, kiedy organizm podejmuje działania ukierunkowane na uzyskanie jakiegoś elementu niezbędnego do normalnego funkcjonowania, jak i wtedy, gdy nieczego mu nie brakuje. W tym drugim wypadku jednostka stawia sobie nowe cele i chce osiągnąć stan subiektywnie lepszy od istniejącego.

33.Czynniki uruchamiające w teoriach motywacji

34.Modele procesu motywacyjnego:

1) Model homeostatyczny- źródłem motywacji jest zaburzenie homeostazy (równowagi) organizmu. A procesy poznawcze i procesy energetyczne wespół uruchamiają reakcję: reakcja albo przywraca homeostazę i wtedy cykl się kończy albo nie wpływa lub wpływa zbyt słabo na poziom homeostazy i wtedy działania muszą być kontynuowane.

2) Model podnietowy- według niego źródłem motywacji jest bodziec. Bodziec uruchamia odpowiednie procesy energetyczne. Wykonana reakcja albo znosi działanie bodźca i wtedy zachowanie się kończy, albo nie wpływa na działanie bodźca i zachowanie jest kontynuowane.

3) Model poznawczy- będący poniekąd odwrotnością modelu podnietowego. Działające bodźce uruchamiają procesy poznawcze, te zaś uruchamiają procesy energetyczne i kształtują reakcję.

4) Model humanistyczny- mający indeterministyczny charakter, ponieważ zakłada, że źródło zachowań jest wewnętrzne(zachowanie bez bodźców). Reakcje kształtowane są przez wew. Procesy poznawcze i wew, procesy energetyczne. Sytuacja zewnętrzna nie ma wpływu na kształtowanie motywacji zachowania, lecz co najwyżej na przebieg zachowania.

35. Co nadaje kierunek zachowaniu (E. Locke) (?)

- emocje

- potrzeby

- zadania

- wartości

36. Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna (J.Hunt, E. Deci)

a) Motywacja wewnętrzna- tendencja podmiotu do podejmowania i kontynuowania działania ze względu na sama treść tej aktywnośći

b) Motywacja zewnętrzna- działanie realizowane jest ze względu na zewnętrzne wobec niego czynniki, mające być konsekwencją jego wykonywania lub efektywnego zakończenia.

37. Motywacja osiągnięć (J. Atkinson)-

Motywacja osiągnięć- tendencja do osiągania i przekraczania standardów doskonałości związana z odczuwaniem pozytywnych emocji w sytuacjach zadaniowych spostrzeganych jako wyzwanie

Zakładał, że im łatwiej osiągnąć sukces, tym mniejszą na ogół ma on wartość nagradzającą.

(tego jest milion w podręczniku str.608, nie wiem co jest do tego zagadnienia, napisałam definicje a resztę czyli wzory itp. To nie wiem;/)

38. Motywacja własnej efektywności (R. White)

1.Potrzeba kompetencji

2.Przyczynowość osobista- motywacja bycia sprawcą a nie pionkiem

3.Poczucie wewnętrznej kontroli wzmocnień

4.Pragnienie zdobywania kontroli

39. Motywacja dot. obrazu własnej osoby (Festinger)

Trzy stanowsika:

1.Ludzie poszukują danych o jak największej diagnostyczności

2. Ludzie bronią przekonań, które już mają

3. Ludzie dążą do wysokiego poczucia własnej wartości.

40. Motywacja samoaktualizacji i samorozwoju (Rogers, Maslow)

Przejawy:

- otwartość na nowe doświadczenia(przez to lepiej się realizujemy)

- koncentracja na teraźniejszości

- zaufanie do własnego organizmu

- poczucie wolności

- kreatywność

41. Czynniki determinujące siłę motywacji

W modelu ,,oczekiwanie* wartość,,

- napięcie motywacyjne

- antycypowana wartość gratyfikacyjna celu

- subiektywne prawdopodobieństwo osiągnięcia celu

42. I prawo Yerkesa-Dodsona

Zależność efektywności od poziomu pobudzenia

Dla wykonania każdego zadania istnieje optymalny poziom pobudzenia, przy którym zadanie to jest wykonywane najlepiej. Zarówno niższy jak i wyższy poziom pobudzenia upośledza sprawność wykonania

(największa efektywność przy średniej motywacji)

Np.: gdy jesteśmy słabo motywowani do znalezienia pracy, to szukamy jej nieskutecznie (niski poziom pobudzenia emocjonalnego i niski poziom wykonania). Jeśli jednak jesteśmy skrajnie motywowani, bardzo nam zależy i jesteśmy potężnie sfrustrowani, to nasze poszukiwania mogą być chaotyczne, a zachowanie na rozmowach kwalifikacyjnych nerwowe, co także zmniejsza szanse na powodzenie - czyli wykonanie zadania.

43. II prawo Yerkesa- Dodsona

Zależność optymalnego poziomu pobudzenia od trudności zadania

Im trudniejsze jest zadanie, przed którym stoimy, tym niższy jest poziom optymalnego pobudzenia. Zadania łatwe są dobrze wykonane nawet wtedy, gdy poziom pobudzenia emocjonalnego jest bardzo wysoki, wykonywania zadań trudnych jest szybko upośledzane przez wysoki poziom pobudzenia.

Np.: Gdy goni mnie potężny pies, będę szybciej uciekał niż wtedy, gdy goni mnie średni pies. Bieganie jest łatwym zadaniem, wysoki poziom pobudzenia podnosi wykonanie tego zadania. Gdy mam do rozwiązania zadanie matematyczne, z którym się wcześniej nie zetknąłem (trudne zadanie), to lepiej jeśli będę rozluźniony (niski poziom pobudzenia), stres szybko zmniejszy szanse na to, że dobrze je rozwiążę.

44.Konflikty motywacyjne

1.Dążenie - dążenie - sytuacja w której podmiot zmuszony jest wybierać między dwiema pozytywnymi możliwościami, mającymi zbliżony stopień atrakcyjności, wybieramy to co przyniesie większe zyski

2.Unikanie - unikanie - sytuacja w której podmiot zmuszony jest do wyboru między dwiema negatywnymi możliwościami, mającymi zbliżony stopień awersyjności, perspektywa długoterminowa wybieramy to co przyniesie mniejsze straty

3.Dążenie - unikanie- siła unikania w miarę zbliżania się do celu rośnie szybciej niż siła dążenia; sytuacja w której określony wybór decyzyjny wywołuje w podmiocie zarówno uczucia pozytywne jak i negatywne, perspektywa długoterminowa. Można bezwyjściowo się miotać.

45.Fazy działania wg Gollwitzera

1.Przeddecyzyjna( wybór między pragnieniami)

2.Przeddziałaniowa(planowanie)-szczegóły

3. Działaniowa (realizacja)

4.Podziałaniowa (oceny wyniku)- oceniamy czy to powtórzyć, czy nie

46.Cecha

Cecha- względnie stała, charakterystyczna dla jednostki, zgeneralizowana tendencja do określonych zachowań przejawiająca się w różnych sytuacjach.

47.Co charakteryzuje cechy

- ma charakter latentny - (nie można jej bezpośrednio obserwować)

- pojawia się w nieprzypadkowych regularnościach związku

- etykietuje międzyczasowe i międzysytuacyjne podobieństwa zachowań

48.Słabości koncepcji cechy:

- opisuje ale nie wyjaśnia

- niska zgodność sytuacyjna (W. Mischel)

- przejawia się w zachowaniu wyłącznie w interakcji z sytuacją

- jest tylko etykietą stałych różnic indywidualnych w zachowaniu

- cecha jako konstrukt osobowości wcale nie musi istnieć

49.Inteligencja (pięć przejawów)

Inteligencja- to sprawność:

a)przystosowania do środowiska

b)uczenia się z doświadczeń

c)kontroli własnego myślenia

d)podejmowania działań celowych

e)rozumienia złożonych idei

-percepcja

-pamięć

-myślenie

-działanie

50.Rodzaje inteligencji (Hebb, Spearman, Vernon, Cattell)

C. Hebb:

• Inteligencja A (genotypowa)- przez gen

• Inteligencja B ( fenotypowa)- właściwe warunki środowiskowe umożliwiające rozwój

D. Spearman:

- czynnik G - inteligencja ogólna, ujawnia się w funkcjonowaniu.

Edukacja relacji - ujmowanie stosunków między dwoma elementami

Edukacja korelatów - dedukowanie brakującego elementu do którego odnosi się znana reguła

- czynnik S - zdolności specjalne

P. Vernon:

- werbalno- edukacyjna

- przestrzenno- mechaniczna

Cattell:

- Inteligencja płynna - Zdolność dostrzegania złożonych relacji między symbolami i wykonywania manipulacji na symbolach, niezależnie od doświadczenia osobniczego I znaczenia owych symboli.

- Inteligencja skrystalizowana - dysponowanie wiedzą I umiejętnościami ważnymi w danym kontekście kulturowym.

Jedna i drugą są ze sobą połączone i mają podłoże mózgowe

Wstęp do psychologii. Zagadnienia od "Lista zdolności (Thurstone, Gardner)" do "Procesy pierwotne i wtórne".

51. Lista zdolności (Thurstone, Gardner)

L. L.Thurstone. Na inteligencję składa się 7 niezależnych czynników, odnoszących się do aspektów funkcjonowania:

• rozumienie słów 

• płynność słowna

• zdolności liczbowe 

• zdolności przestrzenne 

• rozumowanie

• pamięć

• szybkość spostrzegania 

Jednak dalsze badania samego Thurstone'a wskazały na istnienie jednak czynnika nadrzędnego, który nazwał zdolnością indukcji.

Gardner wyróżnia następujące czynniki:

• inteligencja językowa dotyczy komunikowania się za pomocą języka

• matematyczna i logiczna - dotyczy posługiwania się relacjami pojęć abstrakcyjnych

• wizualna i przestrzenna - umożliwia postrzeganie obrazów, przekształcanie ich i odtwarzanie z pamięci

• muzyczna - dotyczy tworzenia i rozumienia znaczenia dźwięków

• interpersonalna - umożliwia rozpoznawanie i odróżnianie uczuć i zamiarów innych ludzi

• intrapersonalna - dotyczy rozpoznawania uczuć i tworzenia modeli psychicznych

• kinestetyczna - dotyczy posługiwania się własnym ciałem

• przyrodnicza - dotyczy odróżniania i wykorzystywania cech środowiska

52. Temperament- względnie stałe cechy psychiczne występujące u człowieka od wczesnego dzieciństwa, pierwotnie zdeterminowane przez wrodzone mechanizmy neurobiochemiczne. Temperament podlega powolnym zmianom spowodowanym procesem dojrzewania oraz indywidualnym specyficznym oddziaływaniom między genotypem a środowiskiem.

Dwa podejścia do temperamentu:

- przejawia się wyłącznie w emocjach.

- przejawia się we wszystkich obszarach funkcjonowania człowieka.

Na wykładzie o temperamencie jeszcze była długa lista jakiś koncepcji o temperamencie. W podręczniku to chyba jest jakoś na str 776. W zeszycie tylko mam napisane: Temperament: Hipokrates i Galen, Heymans i Wiersma, R. Kagan, Pawłow, E. Kretschmer(budowa ciała-pykniczny, leptosomiczny, atletyczny), W. Sheldon(też budowa ciała), Eysenck, J.Gray, M. Zuckerman.

Skrót niektórych tych teorii:

Teoria Hipokratesa - wyodrębnia cztery podstawowe typy temperamentu: choleryk, sangwinik, melancholik i flegmatyk.

Heymans i Wiersma - wyodrębnili trzy podstawowe cechy temperamentu: aktywność, emocjonalność i funkcję pierwotną/wtórną. Aktywność - (przeciwieństwo bierności) cecha przejawiająca się w ilości czasu, który człowiek poświęca danemu rodzajowi zachowania w domu, szkole, pracy i w czasie wolnym. Emocjonalność-objawia się w sile i częstości występowania reakcji emocjonalnych. F. pierwotna/wtórna - dotyczy intensywności reakcji i czasu ich trwania. Osoby, które dotyczy funkcja pierwotna-reagują szybko i silnie, a ich reakcja szybko zanika. Osoby, których dotyczy funkcja wtórna - reagują słabo a ich reakcja stopniowo się wzmaga i trwa długo.

Teoria Pawłowa- opisana na str 777-778.

Ernst Kretschmer - stwierdził, że ludzie o danym typie budowy ciała mają określone skłonności do chorób psychicznych. Wyodrębnił cztery typy budowy ciała: leptosomatyczny, pykniczny, atletyczny i dysplastyczny. Leptosomatyk -wątła budowa ciała o wydłużonym wzroście. Pyknik - otyły i niskiego wzrostu. Atletyk - umięśniona, silna budowa ciała, szeroki w pasie barkowym i wąski w biodrach. Dysplastyk - budowa bezkształtna, nieregularna, często deformacje. Kretschmer odpowiednio do budowy wyodrębnił trzy typy temperamentów: schizotymiczny, cyklotymiczny i iskotymiczny. Schizotymik - budowa leptosomatyczna, ma skłonności do schizofrenii, zamknięty w sobie, jego emocje wahają się między drażliwością a oschłością, mało podatny na zmianę postaw i nastawień, trudno przystosowuje się do otoczenia. Cyklotymik - budowa pykniczna, tendencje do psychozy cyklicznej, jego emocje oscylują między radością a smutkiem, łatwo kontaktuje się z otoczeniem. Iksotymik - budowa atletyczna, skłonności do epilepsji, spokojny, mało wrażliwy oraz umiarkowany w gestach i mimice, trudno przystosowuje się do zmian w otoczeniu.

Sheldon - też teoria oparta na budowie ciała.

Eysenck(str 782-3 i dalej, strelau) - wg Eysencka osobowość to temperament i inteligencja. Eysenck doszedł do wniosku, że struktura temperamentu/osobowości jest trójczynnikowa - te trzy czynniki to psychotyczność, ekstrawersja i neurotyczność(PEN). Ich struktura jest hierarchiczna. Więcej u Strelaua.

Teoria Zuckermana - Strelau str 788.

53. Osobowość jako zespół cech:

• Podejście alternatywne a zarazem komplementarne wobec podejścia poznawczego w psychologii osobowości.

• Większa koncentracja na opisie niż na wyjaśnianiu osobowości.

• I tu się kończą moje wspaniałe notatki więc jeśli ktoś ma to byłabym wdzięczna gdyby uzupełnił.

54. Pięcioczynnikowy Model Osobowości (Costa i McCrae) - przyjęte w badaniach leksykalnych, psychometrycznych i opartych na swobodnym opisie założenie, weryfikowane na podstawie analizy czynnikowej danych empirycznych, że na strukturę osobowości składa się pięć podstawowych czynników:

• Neurotyczność( emocjonalne zrównoważenie)

• Ekstrawersja(introwersja)

• Otwartość (zamkniętość na doświadczenie)

• Ugodowość( nieustępliwość)

• Sumienność( chaotyczność)

Każda z tych cech składa się z sześciu składników.

55. Neurotyczność -Cecha osobowości(temperamentu), wprowadzona przez Eysencka, mająca status czynnika drugiego rzędu. Neurotyczność składa się z następujących czynników: lęk, przygnębienie, poczucie winy, niska samoocena, napięcie. Przeciwieństwo - emocjonalne zrównoważenie.

Wg Costy i McCrae - ten czynnik osobowości składa się z następujących czynników: lęk, agresywna wrogość, depresja, impulsywność, nadwrażliwość, nieśmiałość.

56. Ekstrawersja(i introwersja) - Wg Junga, dwa typy postaw wyrażające kierunek, w jakim zmierza ogólna energia psychiczna jednostki - na zewnątrz(ekstrawersja) czy też do wewnątrz(introwersja).

W ujęciu Eysencka ekstrawersja jest cechą osobowości mającą status czynnika drugiego rzędu. Składa się z następujących czynników: towarzyskość, żywość, aktywność, asertywność, aktywność i poszukiwanie doznań. Introwersja-przeciwieństwo ekstrawersji.

Wg Costy i McCrae- ten czynnik osobowości składa się z następujących czynników: towarzyskość, serdeczność, asertywność, aktywność, poszukiwanie doznań, emocjonalność pozytywna.

57. Otwartość na doświadczenie - Jeden z pięciu czynników osobowości w ramach modelu PMO. Według Costy i McCrae'a na strukturę otwartości składają się: wyobraźnia, estetyka, uczucia, działanie, idee, wartości.Czynnik zwany otwartością na doświadczenia znany jest też pod nazwami „kultura” lub „intelekt”.

58. Ugodowość -Jeden z 5 czynników osobowości w ramach PMO.Według Costy i McCrae'a składa się z następujących czynników: zaufanie, prostolinijność, altruizm, ustępliwość, skromność, skłonność do rozczulania się.

59. Sumienność -Jeden z 5 czynników osobowości w ramach PMO. Wg C. i McC. Składa się z następujących czynników: kompetencja, skłonność do porządku, obowiązkowość, dążenie do osiągnięć, samodyscyplina, rozwaga.

60. Struktura osobowości wg Mc Adamsa: Struktury osobowości według samego McAdamsa nie mogę znaleźć ale w podręczniku opisana jest wg McAdamsa i Jenifer Pals więc to opiszę. Wydaję mi się jednak, że to jest to samo bo tak samo mam opisane w zeszycie.

McAdams i Jenifer Pals zaproponowali niedawno rozwiniętą wersję całościowego ujęcia osobowości. Punktem wyjścia jest teza o indywidualnym zróżnicowaniu wzorców ewolucji homo sapiens. Biologiczną i ewolucyjnie ukształtowaną stronę osobowości reprezentują wrodzone potrzeby biologiczne, psychiczne i społeczne oraz poznawcze mechanizmy funkcjonowania społecznego np. skłonność do łączenia się w grupy. Indywidualne zróżnicowanie ujawnia się na trzech poziomach organizacji osobowości: na poziomie podstawowych dyspozycji zwanych cechami osobowości, na poziomie określanym jako charakterystyczne przystosowania i na poziomie trzecim obejmującym integrujące historie życia lub narracje osobiste. Dokładniejszy opis tej struktury znajduje się u Strelaua i zaczyna się na stronie 750.

61. Struktura osobowości wg McCrae i Costy: str 750. Teoria pięcioczynnikowa opisuje osobowość w kategoriach sześciu rodzajów zmiennych. Trzy z nich należą do struktury osobowości( są to: podstawowe tendencje(cechy), charakterystyczne przystosowania, koncepcja siebie). Dwie tworzą kontekst, w którym osobowość się rozwija i funkcjonuje i który wywiera na nią wpływ(są to: obiektywna biografia, środowisko(określone jako „wpływy zewnętrzne”)). Jeden opisuje dynamiczne procesy zachodzące w samej osobowości oraz w ramach interakcji między elementami osobowości a kontekstem aktywności człowieka. Definicje tych zmiennych znajdują się w podręczniku Strelaua na stronie 750.

62. Ja podmiotowe i przedmiotowe (James) - James wyróżnił dwa kluczowe aspekty Ja - ja podmiotowe i przedmiotowe. Ja podmiotowe to Ja, które poznaje. Oznacza ono samoświadomość, czyli zdolność do myślenia o sobie, refleksji nad sobą. Ja przedmiotowe to Ja poznawane lub Ja jako obiekt. Aspekt ten określony zaimkiem Me, odnosi się do mnie, do tego, co mnie określa, co rozpoznaję jako moje, mnie określające. Dokładniejszy opis i wyjaśnienie u Strelaua str 732.

63. Ja autentyczne i fałszywe (Horney)

- Fałszywe - zaklasyfikować można jako wyidealizowany obraz siebie. Obraz ten ma wartość subiektywną, służy jako spoiwo utrzymujące podzieloną jednostkę, pełni funkcję obronną. Wyidealizowany obraz sprowadza się do negowania istnienia konfliktów, musi być więc trwały i mocny

- Autentyczne - jako to wszystko, czym dana osoba jest w określonym czasie, to co ma na myśli, kiedy pragnie poznać siebie.

64. Struktura JA:

• Realne -jaka jestem

• Idealne - jaka chciałabym być

• Powinnościowe -jaka powinnam być

• Niepożądane- jaka nie chce być

• Możliwe - jaka mogę być

• Robocze - jaka jestem w tej chwili lub roli.

65. Zasady funkcjonowania osobowości (podręcznik, s. 763):

• Zasada wielopoziomowej organizacji osobowości.

• Zasada przetrwania i adaptacji.

• Zasada podporządkowania układów niższego rzędu układom wyższego rzędu albo odwrotnie układów wyższego rzędu układom niższego rzędu.

• Zasada hierarchicznej bądź sieciowej organizacji poznawczych elementów osobowości, w tym też koncepcji siebie.

• Zasada równoległości procesów automatycznych i świadomych.

• Zasada ciągłości doświadczeń.

• Zasada intencjonalności.

• Zasada dynamiki zmian osobowości.

• Zasada zachowania dynamicznej równowagi.

• Zasada dopasowania potrzeb jednostki i wymagań środowiska jako podstawa przystosowania.

• Zasada wpływu wydarzeń życiowych na osobowość.

• Zasada jedności przeciwieństw.

• Zasada dążenia do zbudowania pozytywnej samooceny i jej podtrzymania.

Dokładne opisy zasad w podręczniku.

66. Nieświadomość - miejsce nieakceptowanych, z reguły wypartych, treści psychicznych - wspomnień, pragnień itp. Ich uświadomienie jest zagrażające, ponieważ są bolesne i/lub budzą lęk.

67. Podświadomość

68. Popęd - 1. Stan funkcjonalny ośrodkowego układu nerwowego, wywołany narastającą potrzebą biologiczną, wyrażający się podniesieniem ogólnego poziomu aktywacji(wzbudzenia) oraz zwiększającym się prawdopodobieństwem uruchomienia akcji ruchowej.

2. W psychoanalizie - Główna siła motywująca zachowanie i ukierunkowująca je na cel, wyrażająca się w dwóch głównych popędach - życia i śmierci.

3.Wg teorii redukcji popędu(Hull, 1943), jakiekolwiek odchylenia od stanu homeostatycznej równowagi stwarza potrzebę. Z kolei potrzeba wzbudza popęd. Popęd jest siłą motywującą do działania.

69. Libido - w psychoanalizie energia psychiczna wytwarzana przez popęd seksualny lub - szerzej - przez popęd życia. Jung rozszerzył znaczenie terminu libido na wszelkie postaci energii psychicznej, niekoniecznie seksualnej.

70. Procesy pierwotne i wtórne -  

Proces pierwotny - sugerowany przez Zygmunta Freuda pierwotny sposób funkcjonowania aparatu psychicznego. Polega on na swobodnym, niczym nie ograniczonym przemieszczaniu się energii psychicznej (pobudzenia, popędu) pomiędzy wyobrażeniami, czego ostatecznym skutkiem jest przejęcie kontroli nad ruchami dowolnymi lub halucynowanie obiektu spełniającego życzenie.

Proces pierwotny jest u małych dzieci jedynym sposobem funkcjonowania, aż do momentu pojawienia się wyparcia pierwotnego. Po zaistnieniu tego wyparcia proces pierwotny funkcjonuje swobodnie jedynie w systemie nieświadomości. W przedświadomości funkcjonuje proces wtórny.

Marzenia senne, halucynacje, urojenia, myślenie autystyczne i życzeniowe są przykładami funkcjonowania procesu pierwotnego.

Na proces pierwotny składają się dwa mechanizmy psychiczne:

• przesunięcie (przemieszczenie) polegające na tym, że jedno wyobrażenie przekazuje drugiemu całą swoją energię;

• zagęszczenie (kondensacja), w którym jedno wyobrażenie bierze na siebie ładunek kilku innych wyobrażeń; efekty tego procesu można obserwować np. w marzeniu sennym, w którym jawna treść przedstawia osobę wyglądającą jak znajomy A, ubraną jak znajomy B, zachowującą się jak jeden z rodziców, podczas gdy śniący wie że to żona.

Proces wtórny - mechanizm psychiczny polegający na myśleniu realistycznym. Za pomocą tego procesu ego formułuje plan zaspokojenia potrzeby zapoczątkowanej przez proces pierwotny, a następnie sprawdza go poprzez testowanie rzeczywistości. W służbie procesu wtórnego pozostają wszystkie wyższe funkcje psychiczne i intelektualne.

71. Przejawy, funkcje i zasady funkcjonowania Id, Ego, Superego

Id, Ego, Superego - struktury osobowości w modelu psychoanalitycznym

	ID	EGO	SUPEREGO
ŚWIADOME PRZEJAWY	Subiektywne doznania, wyobrażenia	Myślenie realistyczne	Wyrzuty sumienia
ZASADA	przyjemności	rzeczywistości	doskonałości
PROCES	pierwotny	wtórny	-----------------
FUNKCJA	Redukcja popędu	Pogodzenie celów ID i Superego	Przestrzeganie norm i wartości społecznych

STRUKTURA OSOBOWOŚCI WG FREUDA

72. Skutki konfliktu

Skutkiem konfliktu pomiędzy poszczególnymi warstwami jest DYNAMIZM funkcjonowania osobowości. Regulacja popędów (przede wszystkim popędu seksualnego)

73. Mechanizmy obronne

• ich rola polega na redukowaniu, radzeniu sobie z wewnętrznym konfliktem i przykrymi napięciami:

1. technika unikania działania: represja (wyparcie), nadmierna samokontrola, supresja (tłumienie), zwlekanie (odraczanie), zachowania obsesyjno-kompulsywne

2. projekcja- freudowski termin przypisywania innej osobie lub obiektowi zewn. Własnych nieakceptowanych cech i właściwości (nadawanie obiektowi świata zew, własnych indywidualnych znaczeń)

3. racjonalizacja

4. technika przemieszczenia: acting-out, fiksacja, inwersja, kompensacja, konwersja, przeniesienie, regresja, sublimacja, substytucja, asceza, reakcje upozorowane, zaprzeczanie własnemu działaniu z przeszłości, zaprzeczanie istnieniu czegoś, nawykowe, utrwalone wzorce zachowań (np. uległość, agresja (psychologia), unikanie, samochwalstwo, dążenie do niezależności, podejrzliwość), omdlenie, robienie się słabym, chorym lub zmęczonym

5. technika zniekształcania rzeczywistości: dewaluacja, dysocjacja, fantazjowanie, nieuzasadniona generalizacja, idealizacja, intelektualizacja, maskowanie, odwracanie sensu, projekcja, racjonalizacja, rozszczepienie (splitting), selektywny brak uwagi, symbolizacja, zaprzeczanie

6. technika przyjmowania cudzych zachowań: identyfikacja, inkorporacja, introjekcja, konformizm, internalizacja

7. mechanizmy złożone, łączące kilka z powyższych: negatywizm, pokuta, naprawienie zła, odwracanie uwagi, samo rozgrzeszanie się, tracenie zainteresowania, zemsta, przesądy

(ich rola polega na redukowaniu, radzeniu sobie z wew. konfliktem i przykrymi napięciami)

• f. katartyczna-uwalnianie napięcia emocjonalnego

• Mechanizmy obronne kształtowane są w procesie socjalizacji.

• Funkcjonują one nieświadomie.

• Pełnią następujące funkcje :

1. - redukują poziom leku

2. - chronią godność człowieka

3. - bronią wysokiej samooceny

4. - ułatwiają znalezienie miejsca we wrogim otoczeniu.

• Mechanizmy obronne nie rozwiązują konfliktów jedynie łagodzą objawy, pozwalają przetrwać na dłuższa metę.

• Represja - czyli wyparcie, usuniecie ze świadomości myśli o porażce, konfliktach, przykrych przeżyciach. Celem jest zmniejszenie leku. Bardzo często to co wybieramy wraca do tzw. reakcji automatycznych takich jak np. sen

• Projekcja - polega na nieświadomym rzutowaniu swoich negatywnych cech na innych ludzi. Zmniejsza ona lek poprawia samopoczucie ale także zwiększa percepcje innych.

• Racjonalizacja - (samo oszukiwanie siebie) polega na niewłaściwym wyjaśnianiu przyczyn zachowania. Człowiek zastępuje te motywy motywami pożądanymi.

• Substytucja - zastąpienie celów, których nie można osiągnąć przez cele łatwiejsze. . Rozróżniana jest jako kompensacja występuje wtedy , kiedy człowiek aktywność swa kieruje na cele dostępne dla niego. Jako sublimacja - gdy człowiek wyraża swoje ukryte potrzeby czy tez dążenia w formie akceptowanej społecznie np. przez twórczość artystyczna

74. Trzy orientacje wg Horney

Karen Horney- powszechność neurotyczności
-Lęk podstawowy - efekt frustracji, potrzeby bezpieczeństwa dziecka
-Lęk wtórny- efekt nieudanych prób zaspokojenia neurotycznych potrzeb

Główne sposoby ucieczki przed lękiem:
-tworzenie nierealistycznego obrazu własnego ja,
-eksternalizacja swoich konfliktów wewnętrznych (uzewnętrznianie swoich wewnętrznych konfliktów)

Trzy podstawowe orientacje:
-dążenie ku ludziom
-odsuwanie się od ludzi
-występowanie przeciw ludziom

Neurotyczność polega na stosowaniu tylko jednaj z orientacji, negowanie pozostałych

75. Główne idee behawioryzmu

• Krytyka introspekcjonizmu (techniki zbierania danych, rozwijana przez XIX-wiecznych psychologów, m.in. Wundta, kładąca nacisk na bezpośrednie i subiektywne badanie świadomości - introspekcję)

• Zachowanie jako przedmiot zainteresowania

• Operacyjne definicje pojęć psychologicznych

• Dążenie do obiektywizmu w badaniach

• Obserwacja i eksperyment jako jedyne metody badawcze

• Przenoszenie wniosków z badań nad zwierzętami na człowieka

• Paradygmat: bodziec - reakcja - wzmocnienie

• Uczenie się, jako główny proces psychiczny

• Założenie, że wszystkie organizmy są jednakowe

76. Główne idee psychologii postaci (GESTALT)

• Pierwszeństwo całości przed częściami

• Fenomenalizm

• Analiza procesów percepcyjnych „z góry na dół”

• Kategoria wglądu

77. Główne idee psychologii ewolucyjnej (???? Nie wiem co jeszcze! ?????)

• Przynajmniej część zachowań dziedzicona genetycznie

• Obiektywne, empiryczne istnienie dających się statystycznie wyodrębnić zespołów cech psychicznych (takie zespoły cech psychicznych linii genetycznych są powszechnie dostrzegalne i nazywane są naturami psychicznymi)

• Istotą natury psychicznej linii genetycznej np. ludzkiej, kociej itd. Odróżniających ją od innych, są dziedziczone w ich mózgach specyficzne mechanizmy psychiczne, wykształcone w toku ewolucji

78. Socjobiologia - podstawowe tezy

• większość zachowań uwarunkowana jest genetycznie

• 
  genetycznie kształtowane zachowania utrwalają się w populacji, o ile zapewniają sukces reprodukcyjny

• 
  ewolucyjny sens zachowania można poznać obserwując zdolności jednostek do przetrwania i reprodukcji (najlepiej na przestrzeni pokoleń)
  
  Kontrowersyjne tezy socjobiologii
  -Altruizm jest zawsze „interesowny”- służy propagacji i przetrwaniu własnych genów (Hamilton) lub opiera się na wzajemności (Trivers)
  -Agresja ma genetyczne podłoże: mężczyźni są bardziej agresywni (także seksualnie) niż kobiety; młodsi bardziej niż starsi; wobec obcych bardziej niż wobec swoich bliskich
  

79. Główne idee psychologii humanistycznej

• człowiek jako podmiot a nie jako przedmiot
  

• samorealizacja/ samoaktualizacja jako cel rozwoju - w naturze człowieka jest coś co skłania go do osiągnięcia maximum.
  

• wrodzony charakter natury ludzkiej, potrzeb i motywów
  

• antynaturalizm
  

• klient a nie pacjent!
  

• Metapotrzeby (sprawiedliwości, piękna etc.) i met patologie (apatia, cynizm) w wyniku niezaspokojenia tych pierwszych

Postulaty psychologii humanistycznej

-upodmiotowienie sytuacji badawczej
-dialog
-komunikacja
-łączenie psychologii jako nauki z praktyką psychologiczną
-uwzględnienie perspektywy badanego
-odwoływanie się do empatii

80. Główne idee psychologii egzystencjalnej

• odrzucenie determinizmu, pozytywizmu i materializmu
  

• motywacja i rozumienie zamiast przyczynowości
  

• fenomenalizm (negowanie wszystkiego poza zjawiskami)
  

• holistyczny i podmiotowy charakter człowieka

• Kategorie winy egzystencjalnej i strachu przed nicością

81. Główne idee personalizmu

(psycholodzy chrześcijańscy przede wszystkim, uznający wersje biblijnego widzenia człowieka)

• Dwa wymiary człowieka: naturalistyczny i duchowy

• „osoba” jako centralna kategoria

• Intencjonalny charakter działania człowieka

• Poszukiwanie sensu i znajdywanie go w uniwersalnych wartościach

• Autotrandscendencja jako cel rozwoju

82. Tezy George'a Kelleya

Podstawowe założenie: Procesy zachodzące u człowieka są psychologicznie kanalizowane przez to w jakiś sposób antycypuje on zdarzenia

• Człowiek antycypuje zdarzenia, interpretując ich repliki

• Ludzie różnią się ze sobą pod względem konstrukcji zdarzeń

• System konstrukcyjny człowieka składa się ze skończonej liczny dychotomicznych konstruktów

83. Zarzuty stawiane kognitywizmowi

• Lekceważenie problematyki emocjonalności

• Lekceważenie problematyki nieświadomości

• Lekceważenie problematyki biologicznych wyznaczników zachowania

• Lekceważenie problematyki różnic indywidualnych

• Próba wyjaśnienia wszystkiego

84. Rodzaje doboru naturalnego

• Dobór stabilizujący - Eliminuje osobniki o skrajnej intensywności cech

• Dobór kierunkowy - eliminuje osobniki o skrajnie małej lub dużej intensywności cech

• Dobór różnicujący - eliminuje osobniki o umiarkowanej intensywności cech

85. Co podlega selekcji w procesie ewolucji?

Cechy mniej korzystne dla tego gatunku? (???? Nie znalazłam nic innego????)

86. Wariacja genetyczna addytywna

Zmienność międzyosobnicza determinowana sumowaniem się wpływów genetycznych poszczególnych alleli.

87. Korelacja genom - środowisko (pasywna, reaktywna, aktywna) (strelau 308 - fajnie opisane, przykłąd znalazłam w starych opracowaniach, ale nie jestem pewna w 100% czy trafny )

Współzmienność cech środowiska i genomu, przejawia się ona w tendencji do poszukiwania środowiska odpowiadającego genetycznie zdeterminowanym cechom jednostki, co sprzyja ekspozycji tych cech.

• Pasywna - rodzice kształtują środowisko dziecka

• Reaktywna - rodzice reagują na cechy dziecka

• Aktywna - dziecko samo wybiera się na msze?

88. Środowisko wspólne

Wspólne doświadczenia osób tworzących rodzinę. Elementy składające się na wspólne środowisko to przede wszystkim: osobowość członków rodziny, ich zachowania względem siebie, rodzaj wzajemnych interakcji, a także otoczenie fizyczne (np. wyposażenie mieszkania), status społeczno-ekonomiczny rodziny itp.

Powoduje wzrost podobieństwa do siebie członków rodziny oraz odróżniają ją jednocześnie od innych rodzin (zwiększa róznice pomiędzy osobami należącymi do różnych rodzin/środowisk). Wpływem wspólnego środowiska można tłumaczyć Odmienne zachowania dzieci pochodzących z różnych rodzin czy występujące pomiędzy nimi różnice w poziomie zdolności. Czynnik wspólnego środowiska nie wyjaśnia jednak przyczyn pomiędzy dziećmi wychowywanymi w tej samej rodzinie. Do tego celu konieczne jest odwołanie się do wpływu środowiska specyficznego.

89. Środowisko specyficzne (niewspólne) (Strelau 308 - ładnie tam opisane, trudno mi to inaczej opisać)

Zasób indywidualnych, niepowtarzalnych doświadczeń środowiskowych danej jednostki: doświadczeń różnych dla osób o odmiennej wrażliwości na bodźce środowiskowe. Istotną rolę odgrywa sposób w jaki człowiek spostrzega i reaguje na te same bodźce środowiskowe (np. śmierć kogoś bliskiego)

Innymi słowy - środowisko specyficzne odpowiada pojęciu historii życia danej jednostki.

90. Wpływy środowiska niewspólnego wg Plomina i Daniels

Działają w sposób systematyczny, powodując zróżnicowanie fenotypowe osób w tej samej rodzinie.

• Zdarzenie niesystematyczne : np.: choroby, wypadki, urazy pre i postnatalne;

• Zdarzenia systematyczne: interakcje pomiędzy rodzeństwem, struktura rodziny, sposób postępowania rodziców (interakcje rodzic-dziecko), czynniki pozarodzinne.

91. Hipoteza „barowa” J. Loehlina

„(…) system dystrybucji postaw społecznych, podobny do baru samoobsługowego. Jednostka nie dziedziczy swoich poglądów (…) ale nabywa je poprzez uczestnictwo w kulturze. Jednak jej geny mogą wpływać na to co wybiera (…) wybory dokonywane przez jednostkę odzwierciedlają nie tylko to co proponowane, ale także jej własne preferencje.”

→ z oferty środowiskowej wybieramy to, co nam najbardziej pasuje.

92. Co znaczy określenie „skąpiec poznawczy”

Stara się myśleć „na skróty”, być jak najbardziej oszczędny w postrzeganiu świata i ludzi, wiąże się z spostrzeganiem stereotypowym. Czyli:

-ignorujemy jedne informacje

-nadużywamy innych

-akceptujemy rozwiązania niedoskonałe, lecz wystarczająco dobre.

93. Trzy modele poznania społecznego

-”naiwny naukowiec” F.Heider- człowiek zgodnie z pewnymi racjonalnymi regułami wykorzystuje informacje o różnych aspektach zachowania obserwowanej osoby do formułowania trafnych wyjaśnień przyczynowego zachowania. Np. Kryśka sprawdzi, czy Karol jest zazdrosny przytulając Maćka.
-”skąpiec poznawczy” F. Fiske, S.Taylor
-”umotywowany taktyk”-A.Kruglanski- niczego nie robimy tak sobie, wysiłek inwestujemy dla osiągnięcia konkretnego celu . Poznanie społeczne jest motywowane, z jakiś powodów poszukujemy określonych informacji, wiadomości.

94. Rodzaje schematów poznawczych

Schemat poznawczy- organizacja naszych uprzednich doświadczeń z jakimś rodzajem zdarzeń, osób, obiektów. Wiedza uogólniona, wyabstrahowana z konkretnych doświadczeń.

Skrypty - są umysłową reprezentacją zdarzeń, działań lub ciągów np. imieniny, egzamin, kolacja w restauracji, spotkanie ze znajomym

Schematy cech -nie odzwierciedlają ani „całych” ludzi, ani całych zdarzeń, lecz jedynie pewne rodzaje ich zmienności np. inteligencja, ekstrawersja, uczciwość. Na schematy składają się zachowania- z zachowań wnioskujemy o cesze.

Schematy osób - w określonej sytuacji, konkretnych osób, ról społecznych, typów ludzi, grup

Schematy JA - własnych cech, ja aktualne, ja przeszłe, ja idealne

95. Funkcje schematów

-uzupełnianie brakujących informacji
-kategoryzacja bodźców nowych, nieznanych
-szybka orientacja w otoczeniu
-generowanie ocen obiektu, zdarzenia itp.

96. Atrybucja

Potoczne wyjaśnianie/wnioskowanie o przyczynach zdarzeń i zachowań ludzi (również własnych)

97. Przyczyny zachowania wg B. Weinera

-wewnętrzne/ zewnętrzne
-stałe/zmienne
-kontrolowane/niekontrolowane

98. Podstawowy błąd atrybucji

Powszechna skłonność do wyjaśniania zachowania obserwowanych osób w kategoriach przyczyn wewnętrznych i stałych (np. cech charakteru) przy jednoczesnym niedocenianiu wpływów sytuacyjnych, zewnętrznych. Np. jeśli ktoś na kogoś gniewnie pokrzykuje, to wyciągamy wniosek, że jest agresywny, a nie, że druga osoba, go po prostu sprowokowała lub np. stosowała w stosunku do niego przemoc.

99. Asymetria atrybucji

Podczas gdy cudze zachowania wyjaśniamy raczej czynnikami wewnętrznymi, zachowania własne wyjaśniamy raczej czynnikami zewnętrznymi. Np. gdy ktoś inny gniewnie pokrzykuje, mówimy sobie „co za agresywny facet”, a kiedy sami pokrzykujemy mówimy „ale mnie sprowokował”.

100. Egotyzm atrybucyjny

Skłonność do wyjaśniania własnych zachowań w sposób podtrzymujący pozytywną samoocenę, w szczególności upatrywanie przyczyn sukcesu w czynnikach wewnętrznych, a porażki w czynnikach zewnętrznych (obronny wzorzec atrybucji)

101. Egocentryzm atrybucyjny

Przypisywanie sobie większej odpowiedzialności za konsekwencje wspólnie wykonywanej pracy, niż skłonny jest to uznać postronny obserwator.

102. Krańcowy błąd atrybucyjny

Tłumaczenie czynnikami personalnymi pozytywnych działań własnej grupy i negatywnych działań grupy obcej, a jednocześnie wiązanie negatywnych działań grupy własnej i pozytywnych działań grupy obcej z czynnikami sytuacyjnymi.

103. Efekt fałszywej powszechności

Skłonność do przeceniania częstości występowania u innych ludzi własnych zachowań i przekonań, a niedocenianie częstości zachowań i przekonań alternatywnych. Czyli, że myślimy często, że inni mają takie samo zdanie, jak my, albo takie samo przekonania. Przykład: Palacze przeceniają liczbę palących osób. Efekt fałszywej powszechności

ukierunkowany jest dwoma czynnikami:

-podwyższona dostępność umysłowa: kiedy myślimy o jakiejś kwestii, skupiamy się na swoim stanowisku, a nie na innych, o których w ogóle nie myślimy

-przecenianie powszechności własnych poglądów, utwierdza nas w ich słuszności

104. Techniki autoprezentacji

Autoprezentacja -to kształtowanie, czyli kontrola sposobu, w jaki spostrzegają nas inni ludzie (a w konsekwencji również sposobu, w jaki spostrzegamy samych siebie)

Techniki autoprezentacji:

• obronne taktyki autoprezentacji (to zachowania ukierunkowane na ochronę zagrożonej tożsamości lub poczucia własnej wartości)

- samoutrudnianie - rzucanie kłód pod własne nogi. Angażowanie się w działania, które obniżają szansę sukcesu a jednocześnie zwalniają z osobistej odpowiedzialności za poniesioną porażkę a w dodatku nasilają osobistą chwałę w przypadku sukcesu. np. zapijamy się przed egzaminem i zaczynamy uczyć się po północy, by nieudany egzamin był spowodowany tym balowaniem a nie głupotą.
- suplikacja - prezentowanie własnej bezradności w nadziei uzyskania pomocy od innych dzięki odwołaniu się do normy odpowiedzialności społecznej, nakazującej pomagać tym, których losy od nas zależą. np. „będziesz świnią jak mi nie pomożesz”
- usprawiedliwienia - to akceptacja własnej odpowiedzialności z argumentacją, że czyn jest mało szkodliwy, albo dotyczy czegoś innego niż szkoda. Są cztery odmiany tej taktyki:

-zaprzeczenie szkodliwości czynu: np. że nikomu się nie szkodzi przy oszukiwaniu na egzaminie

-zaprzeczanie krzywdzie ofiary lub przekonywanie, że zasłużyła ona na swój los : np. kobieta prowokowała do gwałtu swoim ubiorem

-odwoływanie się do powszechności i usprawiedliwień porównawczych: np. wszyscy kradną, inni kradną więcej niż ja

-redefinicja czynu, czyli że nie dotyczył szkód, ile wypełniania rozkazów np. brudna robota, ale ktoś ją musi wykonać.

• asertywne taktyki autoprezentacji (to zachowania ukierunkowane na zbudowanie, pozyskanie, utrwalenie jakiejś nowej tożsamości naszej osoby)
  - ingracjacja - oznacza tendencję do wykorzystania dla własnej korzyści kontaktu z drugą osobą zwłaszcza pod jakimś względem znaczącą. - komplementowanie innych, po to, by dochodzili do wniosku, że jesteśmy mili
  - zastraszanie - polega na prezentacji groźnego wizerunku dla zaprezentowania swoich znacznych możliwości. Jest skuteczna jedynie wobec osób słabszych.
  - moralizowanie
  - autopromocja przez skojarzenie - kąpanie się w cudzej chwale i unikanie pechowców. Przyznawanie się do jakichkolwiek związków z ludźmi sławnymi mając z tego dumę i satysfakcję.
  - autopromocja kompetencji - przedstawianie własnych osiągnięć jako większych niż w rzeczywistości, podkreślanie trudności pokonanych przeszkód.
  

105. Rodzaje tożsamości

-osobista-czyli „subsystem samowiedzy”, na który składają się cechy spostrzegane przez podmiot jako dla własnej osoby najbardziej charakterystyczne i zarazem najbardziej specyficzne, to jest najwyraźniej odróżniające własną osobę od innych ludzi.

-społeczna- identyfikacja z konkretnymi grupami (jak „my”- członkowie Sopockiego Klubu Sopockiego) lub abstrakcyjnymi kategoriami (jak- „my”- psychologowie), do których jednostka należy.

-interpersonalna- przejawia się w interakcjach, czy jest się kontaktowym

-kulturowa- my Europejczycy, ludzie zachodu

8. Trzy źródła wiedzy o Ja

- kultura- Ja może mieć charakter niezależny- w kulturach indywidualistycznych i charakter współzależny- w kulturach kolektywistycznych
-inni ludzie- myślimy o sobie to, co myślą o nas inni. (G.H. Mead)

Także inni ludzie wpływają na zawartość Ja za pośrednictwem porównań społecznych. (L. Festinger). Człowiek może wypadać lepiej bądź gorzej od innych, co ma często bezpośredni wpływ na treść i wysokość jego samoocen.
-własne zachowanie Ja- zgodnie z teorią Daryla Bema, ludzie formułują sądy na własny temat jak i na temat innych- opierając się na własnym zachowaniu i warunkach, w jakich ono przebiega. Z tym, że siebie spostrzegamy o wiele lepiej, przeceniamy stopień sprawowanej przez siebie kontroli nad biegiem wydarzeń i mamy skłonność do NIEREALISTYCZNEGO OPTYMIZMU- przecenia się szansę wystąpienia w życiu zdarzeń dobrych, a nie docenia się szansy zdarzeń złych.

107. Postawy

Postawa- względnie trwała tendencja do pozytywnego lub negatywnego wartościowania tego obiektu przez tego człowieka.

Trzy składniki postawy:

• Afektywny

• Poznawczy

• Behawioralny

108. Źródła postaw

-Wpływy genetyczne
-Wpływy środowiskowe:

• Efekt samej ekspozycji- dużo nam czegoś pokazują

• Warunkowanie ewaluatywne

• Warunkowanie sprawcze- postawa kształtuje się pod wpływem konsekwencji. Stykamy się z czymś - na podstawie czy coś wpłynęło na nas pozytywnie lub negatywnie, kształtujemy o tym opinię oraz postawę.

• Wnioskowanie z własnego zachowania- czasem jest tak, że nie wiemy, jaką mamy postawę, ale możemy wywnioskować to z własnego zachowania

• Normatywny i informacyjny wpływ społeczny

• Uczenie się przez obserwację

109. Czynniki modyfikacji postaw

• Nadawca: kompetentny, atrakcyjny, czyste intencje

• Treść przekazu: odwołanie do emocji, liczba powtórzeń, liczba i siła argumentów

• Organizacja przekazu: liczba nadawców, kolejność argumentów, dyskusja wnioskiem

• Sposób przekazu: bezpośrednio, massmedia,

• Właściwości odbiorcy

• Przynależność odbiorcy

110. Wyznaczniki sytuacyjne agresji

- Prowokacja

- Obserwowanie agresji

- Normy społeczne

111. WYZNACZNIKI OSOBOWE AGRESJI
     - poziom agresji (osobowy)
     - spirala przemocy
     - depersonalizacja, rozłożenie przemocy (przemoc grupwa)
     - czynnik genetyczny

112. FAZY POMAGANIA
     1) zauważenie, że ktoś potrzebuje pomocy
     2) ocenienie (że potrzebna jest pomoc)
     3) poczucie odpowiedzialności
     4) ocena własnych kompetencji
     5) podjęcie działania : zasada wzajemności, altruizm wzajemny

113. WYZNACZNIKI POMAGANIA
     1) sympatia
     2) atrakcyjność odbiorcy
     3) podobieństwo (cech zewnętrznych, postaw) odbiorcy do pomagającego
     4) poczucie winy pomagającego
     5) nastrój pozytywny
     6) pokrewieństwo
     7) norma wzajemności

114. CZYNNIKI ATRAKCYJNOŚCI INTERPERSONALNEJ
     1) cechy fizyczne i osobowości
     2) zgodność poznawcza
     3) bilans nagród i kar (lubimy tych, którzy przynoszą nam korzyści)

115. KONFORMIZM
     - skłonność ludzi do myślenia, odczuwania i zachowywania się w taki sposób jak większość
     - o konformizmie mówimy, gdy jednostka zmienia swe zachowanie pod wpływem grupy, ale bez jawnego nacisku, czy żądań dostosowania się

116. UWARUNKOWANIA KONFORMIZMU
     1) niejednoznaczność rzeczywistości
     2) ważność i trudność zadania (zadanie ważne nasila konformizm, a mniej ważne osłabia)
     3) wysokość samooceny
     4) skład grupy (spoistość, atrakcyjność, wielkość, jednomyślność, konsekwentna mniejszość)
     5) status osób w grupie (popularność, kompetencje)

117. UWARUNKOWANIA POSŁUSZEŃSTWA
     - stan pośrednictwa w działaniu
     - niejasność, nowość, czy niezwykłość sytuacji
     - pułapka konsekwencji - każdy krok jest powtórzeniem już wykonanego
     - socjalizacja bezrefleksyjności

118. OSOBOWOŚĆ AUTORYTARNA
     - rodzaj patologii osobowości, charakteryzująca się sztywnym stosunkiem do konwencjonalnych wartości i lękiem przed karą za ich wykroczenie, skrajną identyfikacją
     z autorytetem, zgeneralizowaną wrogością i nietolerancją wobec grup innych niż własna (postrzeganie świata przez pryzmat stereotypów i schematycznego „sztywnego rozumowania”)

119. SPOŁECZNY DOWÓD SŁUSZNOŚCI
     - uważamy, że jakieś zachowanie jest poprawne wtedy, gdy widzimy innych ludzi, którzy tak właśnie się zachowują

120. STRUKTURA GRUPY (STATUS, DYSTANS, itp.)
     • struktura władzy
     • struktura popularności (socjometryczna)
     • struktura komunikowania się (uwagi)
     • struktura awansu
     
     (* Socjometria jest to metoda badawcza w socjologii i psychologii społecznej polegająca na badaniu struktur władzy i komunikacji pomiędzy jednostkami w populacji. Przeważnie badane są relacjekomunikacji jednostek w grupie lub relacje władzy i współpracy.)
     

121. Z CZEGO WYNIKA STRUKTURA GRUPY?
     - Struktura grupy wynika z interakcji lub nadania.

122. „TRAGEDIA WSPÓLNEGO PASTWISKA”
     - współzależność
     - indywidualny zysk jednego z uczestników społeczności prowadzi do strat dla społeczności jako całości

123. FACYLITACJA SPOŁECZNA
     - napięcie wynikające z obecności innych osób i możliwości oceny przez nich naszego działania
     - rezultatem jest poprawa wykonania zadań łatwych, ale gorsze wykonywanie zadań trudniejszych

124. SYNDROM MYŚLENIA GRUPOWEGO
     - sposób myślenia, który charakteryzuje ludzi głęboko zaangażowanych w funkcjonowanie grupy o wysokiej spójności
     - dodawanie odwagi, grupa podejmuje decyzje bardziej ryzykowne

125. POLARYZACJA GRUPOWA
     - Tendencja grup do podejmowania decyzji, które są bardziej skrajne niż początkowe upodobania, czy skłonności członków

126. TRUDNA INICJACJA
     - atrakcyjniejszą wydaje się być grupa, do której trudno jest się dostać

127. Stereotyp
     - proste, nadmierne uogólnienie, szeroko akceptowane
     (lista cech typowych dla przedstawicieli danej grupy, schemat poznawczy reprezentujący grupę lub rodzaj osób, wyodrębnionych z uwagi na jakąś łatwo zauważalną cechę określającą ich społeczną tożsamość)

128. EFEKT HOMOGENICZNOŚCI OBCYCH
     - wrażenie, że członkowie grupy obcej są do siebie podobni lub nawet identyczni

129. EFEKT ILUZORYCZNEJ KORELACJI
     - dostrzeganie korelacji tam, gdzie jej nie ma (jest podstawą do tworzenia stereotypów i uprzedzeń)

130. UPRZEDZENIE
     - negatywna postawa nadmiernie generalizowana lub nieuprawniona

131. Przyczyny uprzedzeń ( nie ma tego ani w notatkach ani w zagadnieniach)

132.Teoria realnego konfliktu - u podstaw uprzedzeń leży rywalizacja o zasoby, które sa jednocześnie pożądane i ograniczone:

- potrzeba tożsamości grupowej

- socjalizacja postaw

-usprawiedliwienie statusu quo

133. Pułapka utopijnych kosztów - obie strony angażują tyle wysiłku i zasobów w walke o jakies dobro, że nakłady wielokrotnie przewyższają możliwą wygraną w konflikcie z inna grupa, a z drugiej strony po takim wysiłku trudno się wycofać

134.Rozwiązywanie konfliktów:

- postawienie wspólnego celu (np. „wroga”)

- negocjacje

-inicjowanie redukcji napięcia

135. Poziomy organizacji psychicznej wg Kocowskiego

a)psychoorganizacja :

- racjonalno- wolicjonalny

- behawioralny

b)bioorganizacja:

- biologiczny

-strukturalny

136. Rodzaje modeli umysłu (Nęncka, Orzechowski, Szymura)

- blokowa (blokami sa funkcje umysłu)

- poziomów przetwarzania (sensoryczny, semantyczny, skojarzeniowy)

- modularna

-sieciowa

Fodor, Nosal:

-procesory centralne (CP - przetwarzanie globalne, otwarte)

-systemy wejścia ( JS - moduły opercyjne)

- systemy przekazujące (TS - moduły odbioru danych z otoczenia)

137. Jakie są korzyści ze stawiania sobie celów? (Pervin)

-wolność ( dzięki poznawczej reprezentacji celu organizm zyskuje wolność od bezpośredniości aktualnych bodźców, dzięki czemu może być ukierunkowany w przyszłości tak dalece jak na to pozwalają jego poznawcze zdolności)

- elastyczność i adaptacyjność ( mogą być wielorakie szlaki do celu i organizm może wybrać najlepszy szlak lub plan sugerowany przez okoliczności

- hierarchiczna organizacja celów (osiągnięcie jednych celów może być ułatwiane lub niezgodne z osiągnięciem innych celów), pojawia się potencjał dla równoczesnej realizacji ale i konfliktów celów; potencjał wyborów i sekwencjonowania alternatyw)

138. Czynność - proces ukierunkowany na osiągnięcie wyniku o strukturze kształtującej się stosownie do warunków tak,że możliwość osiągnięcia wyniku zostaje utrzymana (Tomaszewski)

139. Antycypacja - subiektywne oczekiwanie nadające aktywności charakter ukierunkowany i poznawczy

140. Zadanie - antycypacja stanu rzeczy , który ma być osiągnięty

141. Wynik - termin może być używany zarówno wobec ogólnego rezultatu zadani jak i stanu końcowego wyrażonego ilościowo
„Wyniki przewidywane przez podmiot nazywamy celami celami jego czynności, a same jego czynności zmierzające do osiągnięcia wyników przwidywanych - czynnościami celowymi. Nie wszystkie czynności są celowe, mimo , że wszystkie sa ukierunkowane na wynik końcowy” (Tomaszewski)

142.Sytuacja - „przez sytuację rozumiemy układ stosunków zachodzącym między człowiekiem a światem otaczającym, a więc nie stany rzeczy opisywane niezależnie od ich stosunku do człowieka, lecz łącznie z nim samym. Pewne tego rodzaju układy są dla człowieka niepomyślne i człowiek stara się je zmienić przez swoją działalność na bardziej pomyślne.” (Tomaszewski)

143. Sytuacje trudne - niepomyślne sytuacje , są źródłem aktywności człowieka, przede wszystkim napięć emocjonalnych i aktywności umysłowej

Zadania trudne (nie wiem czy to tez się wlicza ale na wszelki napisze :P):

-zadania ponad siły

- zadania o złożonej strukturze

- zadania natrafiające na przeszkody

- zadania w sytuacji konfliktowej

- zadania w sytuacji podlegania naciskom przez podmiot

144. Sytuacje otwarte i zamknięte „Sytuacja otwarta występuje wtedy kiedy nie ma żadnego gotowego projektu, co należy robić dalej (…) rozwiązanie sytuacji otwartej wymaga najpierw przekształcenia jej w sytuacje zamkniętą, następnie podjęcia decyzji. O ile w sytuacji zamkniętej odpowiedź jest wynikiem wyboru to w sytuacji otwartej musi zostać ona skonstruowana” (Tomaszewski)

145. Klasyfikacja zadań :

- geneza : własne , zlecone, narzucone

- kontekst: osobiste, wspólne, pozaosobiste

-informacje o wyniku : pełna, niepełna

-czas: krótkookresowe, dalekie

-ogólność: konkretne, opracyjne, nadrzędne

- typ: uczeniowe , wynikowe, zdolnościowe, normatywne

146. Problem psychofizyczny - relacja pomiędzy mózgiem a umysłem

(i ostatnie trzy zagadnienia to sposoby rozwiązania tego problemu ) i z tego miejsca informuje ze nie wiem czy w tym zagadnieniu mieszcza się tez poszczególne rodzaje monizmu itd. Czy tylko ogólnie wiec jak ktoś będzie chciał szczegolowo to jest to wykład z dnia szósty grudnia zdjęcie od 198 do końca) ;D

147. Monizm - istnieje jedna substancja

148. Dualizm - istnieja dwie substancje : dusza i ciało ( umysł i mózg ?)

149. Paralelizm - zjawiska psychiczne i mózgowe są równoległe

150. Transformacjonizm

151. Rodzaje monizmu

- materializm eliminatywny: zjawiska psychiczne to złudzenia językowe
- monizm behawiorystyczny: procesy psychiczne to ukryte zachowanie; procesy myślenia byłyby ukryte
- teoria identyczności : stany psychiczne są tożsame ze stanami układu nerwowego
-Monizm redukcjonistyczny (Armstrong, Searle, Penrose, Crick, Damasio, Churchland)
„ Po prostu wierzę, że umysł każdego z nas, choć bezcenny i wyjątkowy w rzeczywistości jest zjawiskiem biologicznym i pewnego dnia będzie opisywany również za pomocą terminów biologicznych”. (Damasio)
-Monizm nieredukcjonistyczny (Lorenz, Bunge, Edelman, Scott)- Emergencja nowych właściwości w złożonych układach materialnych- rzeczywistość jest generalnie wielopoziomowa, analizowana na poziomie procesów psychicznych nie jest w stanie wyjaśnić tego co dzieje się na poziomie biologicznym

152. Rodzaje dualizmu

- dualizm substancjalny: psychika jest odrębna od ciała
- dualizm atrybutów (Spinoza): fizyczne i psychiczne to dwa atrybuty jednej substancji
- paralelizm (Fechner): zjawiska psychiczne i mózgowe są równoległe (dualizm pozorny/wtórny)

153. Rodzaje paralelizmu

- dualizm języków opisu ( „lingwistyczny” )
- dualizm narzędzi poznawczych ( „epistemologiczny” ) - mamy wrażenie, że jest to coś zupełnie oddzielnego i innego
- dualizm narzędzi badawczych ( „metodologiczny” )
- dualizm izomorficzny

154. Paralelizm izomorficzny (Piaget)

Szereg zjawisk psychicznych nie jest kopią/odbiciem szeregu zjawisk organicznych, lecz jego dopełnieniem

Zjawiska świadome nie podlegają prawom przyczynowości lecz prawom implikacji znaczeniowej

Konstrukcja znaczeń odwołuje się na tyle do przeszłych determinant co do przyszłych możliwości (antycypacja)

155. Prawo implikacji znaczeniowej

- Nadajesz bieżącej rzeczywistości Twojego rozmówcy istotne dla Ciebie znaczenie, czyli sugestie

156. Postulaty “Emergent-interaction” theory (R. Sperry, M. Gazzaniga)

- Czynności mózgu wywołują stany psychiczne

- Mózg i psychika oddziałują na siebie wzajemnie

- Psychika i stany świadome są emergentne/nieredukowalne

- Doświadczenie wewnętrzne wyłania się z hierarchicznej organizacji kontroli i regulacji

- Świadoma psychika kieruje zachowaniem

157. Interpreter zachowań według M. Gazzanigi

Według M. Gazzanifi za poczucie jednolitego JA odpowiada interpreter ulokowany w lewej półkuli.
Jeśli zachowanie jest generowane w prawej półkuli rozdzielonego mózgu, interpreter „konfabuluje”
(zmyślanie, podawanie zmyślonych faktów na dany temat, koloryzowanie)

158. „Chiński pokój” J. Searle'a

Eksperyment mający pokazać, że nawet skuteczne symulowanie rozumu przez komputer nie jest tożsame z posiadaniem prawdziwego rozumu przez komputer, ponieważ wykonywanie określonych zadań (np. obliczeniowych) nie musi opierać się na rozumieniu ich przez wykonawcę.

159. Stany świadomości

-stan przytomności (śpiączka, sen, senność, czuwanie, czujność, pobudzenie)
-stan zdawania siebie sprawy (świadomość sensoryczna- świadomość rzeczywistości, która nas otacza, świadomość poznawcza- coś wiemy o na ogół wiemy co wiemy i czego nie wiemy , świadomość wyboru i kontroli- rzeczywiste kontrolowanie naszego działania, świadomość JA- świadomość, że ja to ja - Kagan, 2008)

160. Funkcje świadomości wg Tomaszewskiego

-elastyczność wyboru
-syntetyczność ujęcia
-kierowanie procesami regulacji

161. Procesy automatyczne i kontrolowane (Maruszewski, 2002, s. 106)

-automatyczne: bez świadomości, mało uwagi, równoległe, znane i łatwe, szybkie, proste poznawczo
-kontrolowane: świadome, dużo uwagi, sekwencyjne, nowe i trudne, powolne, złożone poznawczo

162. Model nauki wg pozytywizmu logicznego

- indukcyjno- dedukcyjny:
a) koncepcje teoretyczne wprowadza się zgodnie z zasadami logiki ze zbioru faktów empirycznych
b) z koncepcji dedukowane są przewidywania i wyjaśnienia
c) trafne przewidywanie przez koncepcję nowych faktów empirycznych potwierdza/ weryfikuje jej prawdziwość
d) tak gromadzona wiedza jest prawdziwa i kumulatywna

163. Trudności modelu indukcyjno- dedukcyjnego

a) koncepcje teoretyczne wprowadza się zgodnie z zasadami logiki ze zbioru faktów empirycznych
b) z koncepcji dedukowane są przewidywania i wyjaśnienia
c) trafne przewidywanie przez koncepcję nowych faktów empirycznych potwierdza/ weryfikuje jej prawdziwość
d) tak gromadzona wiedza jest prawdziwa i kumulatywna

164. Racjonalizm krytyczny (Hipotetyzm/falsyfikacjonizm) K.R. Poppera

- wiedza ma charakter hipotetyczny
- należy znaleźć takie fakty, które koncepcji przeczą
- koncepcje dzielą się na te, których fałszywość wykazano i te, których fałszywości jeszcze nie wykazano
- język analizy (metajęzyk) nie wchodzi w sprzeczność logiczną z językiem opisu ( za A. Tarskim)

165. Optymalne postępowanie naukowe wg Poppera

- koncepcje teoretyczne należy tak formułować, aby ich falsyfikacja była wykonalna
- z koncepcji należy generować takie śmiałe hipotezy, których falsyfikacja jest wysoce prawdopodobna

166. Krytyka falsyfikacjonizmu

Teoretyczne definiowanie faktów empirycznych ogranicza ich różnorodność, czyli potencjalną moc falsyfikacyjną.

Faktyczny rozwój koncepcji naukowych jest niezgodny z modelem Poppera:
-niektóre koncepcje utrzymują się mimo niezgodności z wynikami empirycznymi
-niektóre koncepcje upadły nie przez podważanie empiryczne, lecz przez alternatywne koncepcje

167. Paradygmatyczny model nauki wg Th. Kuhna

Standardy pracy naukowej wyznacza jeden dominujący paradygmat (matryca dyscyplinarna) dojrzałej nauki.
Rozwój nauki dokonuje się przez „rewolucyjne” przejście od jednego do drugiego paradygmatu
Przyczyną rewolucji są zmiany kontekstu kulturowego, a nie falsyfikacja czy logiczny dowód
Kolejne paradygmaty są niewspółmierne (nie ma kumulacji wiedzy!)

168. Pluralizm teoretyczny (anarchizm metodologiczny) P. Feyerabenda

-różne koncepcje są nieporównywalne
-nie ma cech wyróżniających wiedzę naukową od innych form wiedzy (mity, wierzenia)
-odróżnienie nauki i pseudonauki zależy od społecznego uznania
-tendencje unifikacyjne w teorii i rygoryzm w metodologii są szkodliwe

169. Model programów badawczych Imre Lakatosa

-większość popperowskich „obaleń” jest trywialna
-uczeni nie podają kryteriów falsyfikacji swojej koncepcji
-twardy rdzeń koncepcji można chronić bez końca przez założenia uzupełniające
-przewagę programu badawczego widać dopiero z perspektywy historycznej

170. Co to jest heurystyczna wartość programu badawczego?
     

Heurystyczna płodność programu (zdolność przewidywania i wyjaśniania nowych zjawisk). Wartościowy program badawczy prowadzi do odkrywania faktów o których nikt wcześniej nie pomyślał. Program badawczy który tylko wchłania znane fakty jest „zdegenerowany”.

171.Silna zasada racjonalności: o konfrontacji twierdzeń z faktami empirycznymi - pewność uzasadnienia świadczy o pewności metody, która świadczy o pewności twierdzenia

172. Słaba zasada racjonalności (zasada intersubiektywności) -wiedza naukowa, będąca wytworem poznania naukowego, powinna być intersubiektywna czyli intersubiektywnie komunikowalna i kontrolowalna.

oznacza to, że psycholog przeprowadzający badanie powinien je przeprowadzić i przygotować z niego raport w taki sposób, żeby inny psycholog mógł je odczytać i się do niego odnieść-komunikowalność

sprawdzalność-przeprowadzenie badań i stworzenie raportu w taki sposób, że inny badacz może je powtórzyć.

173. Od czego zależy intersubiektywność wiedzy?

Od komunikowalności i sprawdzalności.

174. cele metody naukowej

Shaugnessy	Frankfurt&Nachmias	Babbie
Opis	Zrozumienie	Eksploracja
Zrozumienie	Wyjaśnianie	Opis
przewidywanie	Przewidywanie	wyjaśnienie

175. Wyjaśnianie dedukcyjne - przez odwołanie do prawa ogólnego

176. Wyjaśnianie probabilistyczne - przez odwołanie do tendencji statystycznej

177. Specyfika nauk społecznych wg W. Dilthey'a

Nauki przyrodnicze-wyjaśnianie zjawisk poprzez prawa ogólne

Nauki społeczne-rozumienie wytworów ludzkiego ducha

178. Metoda idiograficzna i nomotetyczna

179. Wyjaśnianie idiograficzne -wg Babbie polega na zestawieniu licznych powodów, stojących za

konkretnym działaniem lub wydarzeniem

180. Wyjaśnianie nomotetyczne -wg Babbie ma odkryć najważniejsze okoliczności ogólnych typów

działań czy zdarzeń(wyjaśnienie probabilistyczne)

	Idiograficzna	Nomotetyczna
Cel	Zrozumienie	Falsyfikacja hipotez
Wynik	Indywidualny	Prawo uniwersalne
Metoda	Studium przypadku	Badanie próbki
Dane	Jakościowe	Ilościowe
Obraz ludzi	Różnice	Podobieństwa
Wymaganie	Sensowność	Powtarzalność
Związki	Znaczeniowe	Przyczynowo skutkowe
Wyjaśnianie	Przyczyny konkretne	Przyczyny probabilistyczne
Zastosowanie	Psych. Kliniczna	Psych. społeczne

181. ocena trafności przyczyn

a)idiograficzne: * wiarygodność wyjaśnienia

* poważne rozważenie i odrzucenie wyjaśnień alternatywnych

b)nomotetyczne: *przyczyna poprzedza skutek

* występują między nimi korelacje empiryczne

*zależność ta nie jest rezultatem działania trzeciej zmiennej

182. etapy procesu badawczego (Frankfort i Nachmias)

• Problem

• Hipotezy

• Plan badawczy - proces realizacji badania

• Pomiar (metody)

• Zbieranie danych

• Analiza danych

• Uogólnianie (generalizowanie)

183. Cztery poziomy teorii (Frankfort-Nachmias & Nachmias, 2001, s. 56)

• 1. Klasyfikacje arbitralne

• 2. Taksonomie empiryczne

• 3. Struktury pojęciowe (kategorie opisowe zbudowane z twierdzenia)

• 4. Systemy teoretyczne (taksonomie, struktury pojęciowe i twierdzenia powiązane)

184. Operacjonalizacja teorii - „procedura konstruowania sensu empirycznego terminów teoretycznych”

• 185. Zmienna - właściwość przyjmująca różne wartości

186. Rodzaje zmiennych:

a)zależne i niezależne

b)klasyfikacyjne i manipulacyjne

c)ilościowe i jakościowe

187. klasyfikacja zmiennych według Stevensa

a)nominalne (kategorialne) np. płeć

b)porządkowe (jednoznacznie uszeregowane)

c)interwałowe (konkretne odstępy; odnosi się głównie do testów psychologicznych)

d)ilorazowe (można na nich przeprowadzać dowolne operacje rachunkowe)

188. wskaźniki-pozwalają stwierdzić czy zachodzi zjawisko oznaczane przez termin teoretyczny. Bez wskaźnika teoria jest niesprawdzalna empirycznie.

189. Rodzaje wskaźników:

a)empiryczne-zjawisko wskazywane (indicatum) jest też obserwowalne (np. ogień-dym)

b)definicyjne- wchodzą w skład definicji indicatum np. w teoriach celu

c)inferencyjne-indicatum jest nieobserwowalne ale ma obserwowalne następstwa; wskaźnik nie należy do definicji

190. Procedury badań opisowych

Obserwacje

Badania korelacyjne

Badania ex post facto (po fakcie

191. Procedury badań eksperymentalnych:

- laboratoryjne

- naturalne

- terenowe

Co do tych procedur: podobno Łoś na wykładzie 3 stycznia powiedział, że wystarczy umieć ten podział, więc nie opisywałam tego.

192. Hipoteza

Jest to proponowana odpowiedź na pytanie - problem badawczy. Dotyczy nasilenia zmiennych, relacji między zmiennymi itd.

193. Próba

Jest to część populacji stanowiąca jej reprezentację, dobranie (przy zachowaniu określonych zasad) ograniczonej liczby jednostek danej zbiorowości, które pomogą uzyskać informacje o całej zbiorowości (zwykle zbiorowość -zwana populacją- jest zbyt liczna, by zbadać wszystkich jej członków, dlatego właśnie należy wybrać jej reprezentację, czyli próbę).

194. Próby probablistyczne i nieprobablistyczne

Występują dwa schematy doboru próby:

1. losowe (probabilistyczne) - w pełni determinują kto został do próby dobrany, każdy element populacji ma tutaj jednakowe szanse włączenia do próby. Próby probablistyczne są najlepszym sposobem i powinny być stosowane wszędzie tam, gdzie to możliwe. Sprzyjają otrzymywaniu prób reprezentatywnych (a więc takich, w których rozkład badanej cechy nieistotnie różni się od rozkładu populacji, chociaż samo zastosowanie losowego dobory nie świadczy o tym, że wynik będzie reprezentatywny) oraz umożliwa stosowanie rachunku prawdopodobieństwa do wnioskowania o populacji.

Aby poprawnie przeprowadzić losowanie z populacji do próby potrzebny jest mechanizm losowy (czy umieścić dany element w próbie czy nie, pomocne są tablice liczb losowych, ramka 4.8) oraz operat losowania (ponumerowany spis wszystkich elementów populacji, np. lista badanych uczniów ze szkoły).

Podstawowe schematy losowania (w opracowanych zagadnieniach z zeszłych lat są inne rozróżnienia, radzę zerknąć, ale te były opracowywane na podstawie nowego Strelaua):

1. Losowanie nieograniczone indywidualne - przy niezbyt dużej, homogenicznej populacji. Losujemy pojedyncze osoby z całej populacji, konieczny jest więc rzetelny operat losowania. Jako mechanizm - tablice liczb losowych.

2. Losowanie systematyczne idywidualne - w przeciwieństwie do poprzedniego, nie wymaga użycia tablic liczb losowych, nadal potrzebny jest bardzo dokładny operat losowania, a populacja musi być mała i homogeniczna. Inna nazwa tego losowania: schemat losowania co k-ty element, dlatego że wybiera się elementy co stałą liczbę k (takie same odstępy).

3. Losowanie warstwowe - przy zróżnicowanej populacji, którą dzielimy na tzw. warstwy, które cechuje homogeniczność. Każda z warstw ma osobny mechanizm i operat. Najczęściej tworzymy proporcjonalne próby warstwowe, np. jeśli w badanej populacji jest 80% mężczyzn i 20% kobiet, to w warstwie ta proporcja powinna również być zachowana.

4. Losowanie grupowe - gdy populacja jest bardzo liczna i nie dysponujemy operatem. Jak przy warstwowym - również dzielimy populację, tylko że każda grupa powinna być jak najbardziej zróżnicowana pod względem interesującej nas cechy (czyli wewnątrz grupy ludzie się różnią, a na zewnątrz grupy są podobne). Operat - spis ponumerowanych grup, czyli losujemy nie pojedyncze elementy całej populacji, ale całe grupy.

5. Losowanie wielostopniowe - kombinacja. Najpierw dzielimy na warstwy. Potem z każdej warstwy losujemy niezależnie pewną liczbę wewnętrznie zróżnicowanych grup. Na koniec z każdej grupy w ramach każdej warstwy losujemy elementy.

2. nielosowe (nieprobabilistyczne) - dają ankieterowi pewną możliwość wpływania na dobór osób.

WYRÓŻNIAMY: próbę kwotową (dobór kwotowy, jest to również próba celowa) - struktura wartości ważnych z punktu widzenia badanej cechy w próbie była taka sama jak w populacji. Najpierw trzeba ustalić listę cech ważnych, warunkiem powodzenia próby kwotowej jest wiedza o rozkładzie procentowym wybranej cechy w populacji. Jeżeli uda się skompletować osoby o pożądanych cechach i wiedza o rozkładzie procentowym w populacji jest rzetelna - wtedy mamy do czynienia z grupą reprezentatywną. Ta metoda ma jednak ograniczenia, których nie ma przy próbach losowych - nie można ustalić, w jakim stopniu grupa badana jest podobna pod względem innych cech, czy dane są rzetelne itd. Istnieje również próba złożona z ochotników - nie jest ani losowa, ani celowa. Wynik tendencyjny, ponieważ osoby same się zgłosiły, jest to próba stronnicza, a trafność zewnętrzna jest niewiadomą.

Poza Strelauem znalazłam w internecie inne metody nielosowych prób (one były też opisywane w zagadnieniach z poprzednich lat). Są więc to ponadto metoda kuli śnieżnej. Jest stosowana w przypadku, gdy trudno jest odszukać członków badanej populacji. Polega na tym, iż badacz odszukuje kilku członków badanej populacji, a następnie prosi ich o nawiązanie kontaktu ze znajomymi, którzy także należą do badanej populacji; oraz dobór oparty na dostępności badanych (tzw. próby wygodne lub przypadkowe). Może polegać na przykład na zatrzymywaniu ludzi na ulicy i przeprowadzaniu z nimi badania. Nie są to próby reprezentatywne i należy być bardzo ostrożnym w uogólnianiu wniosków.

Decyzja o wybraniu tego, a nie innego sposobu doboru próby powinna być determinowana przez informacje, jakie chcemy uzyskać, jednak w praktyce badawczej niejednokrotnie podejmuje się takie decyzje, biorąc pod uwagę głównie dostepność osób badanych.

195, 196, 197. Wskaźniki tendencji centralnej, dyspersji, kształtu rozkładu

Skala pomiarowa	Wsk. tendencji centralnej	Wskaźniki dyspersji	Wskaźniki kształtu rozkładu	Rodzaj wykresu (nie wiem czy potrzebne)
interwałowa i ilorazowa	średnia arytmetyczna, mediana, wartość modalna	odchylenie standardowe, odchylenie ćwiartkowe	skośność, kurtoza	histogram
porządkowa	mediana, wartość modalna	odchylenie ćwiartkowe, liczba kategorii		wykres słupkowy
nominalna	wartość modalna	liczba kategorii		wykres kołowy lub słupkowy

198. Dane surowe i standaryzowane

1. Wyniki surowe to te dane, które uzyskaliśmy bezpośrednio z badania.

2. Wyniki standaryzowane (zwane też wynikami z) wyrażają wyniki surowe w jednostkach odchylenia standardowego. Inaczej: określają, w jakiej odległości od średniej jest interesujący nas wynik, a owa odległość wyrażona jest liczbą odchyleń standardowych.

np. z=0, czyli dany wynik równy jest średniej, nie odchyla się; z=-3, czyli dany wynik jest niższy od średniej, z=4, tzn. wynik jest wyższy itd.

199. Dane niezależne i zależne

(nie wiem czy tutaj o to chodzi, HELP ME Ci, którzy chodzą na wykłady)

• te, które są dostępne od początku procesu i przez niego ukonstytuowane nazywane są zmiennymi niezależnymi;

• te, które pojawiają się później i są w ten sposób zależne od poprzednich nazywa się zmiennymi zależnymi.

200. Współczynniki korelacji zmiennych

Mierzą one siłę związku pomiędzy zmiennymi. Aby zinterpretować wynik trzeba zadać sobie 3. pytania: o istotność statystyczną związku, o siłę związku oraz o kształ związku. Jeśli chodzi o współczynniki korelacji zmiennych, proponuję zerknąć do Strelaua, tabela 4.10. oraz poczytać od strony 228 - ja tak średnio rozumiem te podziały, a nie wiem, czy trzeba też umieć wyjaśnienie. Jeśli tak to kopnijcie mnie w tyłek i zrobię to dla Was na następny raz.

1. Współczynnik Pearsona - współczynnik korelacji wg momentu iloczynowego

2. Współczynnik Spearmana - j/w

3. Współczynnik Yula - j/w

4. Współczynnik punktowo - dwuseryjny - j/w

5. Współczynnik korelacji dwuseryjnej

6. Współczynnik korelacji tetrachorycznej

Korelacja posiada kierunek oddziaływania:

1. Korelacja dodatnia - wzrostowi wartości jednej zmiennej towarzyszy wzrost drugiej

2. Korelacja ujemna - wzrostowi wartości jednej zmiennej towarzyszy spadek wartości drugiej

WIKIPEDIA: Współczynnik korelacji - liczba określająca w jakim stopniu zmienne są współzależne. Jest miarą korelacji dwu (lub więcej) zmiennych. Istnieje wiele różnych wzorów określanych jako współczynniki korelacji. Większość z nich jest normalizowana tak, żeby przybierała wartości od -1 (zupełna korelacja ujemna), przez 0 (brak korelacji) do +1 (zupełna korelacja dodatnia). Najczęściej stosowany jest współczynnik korelacji r Pearsona. W przypadku rozkładu dalekiego od dwuwymiarowego normalnego lub istnienia w próbie obserwacji odstających współczynnik korelacji Pearsona może fałszywie wskazywać na nieistniejącą korelację. Wady tej nie mają współczynniki rangowe, które z kolei mają mniejszą efektywność dla rozkładów bliskich normalnemu.

201. Hipoteza zerowa i robocza

1. Zerowa - oznaczana jest symbolem H0 i zawsze mówi o braku różnic. W innym miejscu jest napisane, że hipoteza zerowa mówi o tym, że wartość współczynnika korelacji nie różni się od zera i oznacza brak związku pomiędzy zmiennymi

2. Robocza (alternatywna) - oznaczana jest jako H1 i stanowi alternatywę dla hipotezy zerowej

W jakichś notatkach z zeszłych lat (wykład z 18 stycznia) widziałam, że przy hipotezie zerowej jest efekt, a przy hipotezie roboczej nie ma efektu - cokolwiek to znaczy :)

202. Błąd pierwszego i drugiego rodzaju

1. Błąd pierwszego rodzaju - kiedy odrzucamy prawdziwą hipotezę zerową

2. Błąd drugiego rodzaju - kiedy nie odrzucamy hipotezy zerowej, która jest fałszywa

203. Poziom istotności statystycznej

Nie wiem, czy tutaj chodzi o poziom istotności testu. W Strelau jest to zaraz po błędzie pierwszego i drugiego rodzaju, więc byłoby to logiczne, zatem:

Poziom istotności testu to prawdopodobieństwo popełnienia błędu pierwszego rodzaju. Na podstawie tej właśnie wielkości podejmujemy decyzję czy odrzucić hipotezę czy nie. Powszechnie przyjmuje się, że hipotezę zerową odrzucamy wtedy, gdy prawdopodobieństwo popełnienia tegoż błędu jest mniejsze lub równe wartości 0,05 lub wartości 0,01. Mówi się wtedy, że różnica pomiędzy liczebnościami jest istotna na poziomie 0,05 lub 0,01. Liczby te są umowne.

Nie wiem czy to też jest potrzebne, ale macie na wszelki wypadek:

*Wartość krytyczna - punkt, w którym uznajemy, ze hipotezę zerową o braku różnic możemy odrzucić na rzecz hipotezy alternatywnej.

Poza tym: Istotność statystyczna zależy od wielkości próby a siła efektu nie zależy (z notatek poprzednich roczników)

204. Jakościowe kryteria normalności

• „stan w okolicy najczęstszego”

• „stan nie odbiegający w dół od przeciętności”

• „stan dobrze służący rozwojowi i przystosowaniu jednostki” (J. Ekel)

205. Elementy nienormalności wg Seligmana

1. Cierpienie (nie jest warunkiem koniecznym ani wystarczającym patologii)

1. Trudności w przystosowaniu (naruszanie jednostkowego lub społecznego dobrostanu)

2. Nieracjonalność i dziwaczność (zwłaszcza myślenia)

3. Nieprzewidywalność i utrata kontroli (normą jest kontrola elastyczna)

4. Wyrazistość i niekonwencjonalność (kryterium jest społeczno-kulturowe)

5. Dyskomfort obserwatora (spowodowany naruszaniem immanentnych zasad)

6. Naruszanie ideałów i norm moralnych

206. Rodzaje normy

1. Koncepcja statystyczna (czy każde odchylenie? Które dymensje?)

1. Przystosowawcza (przeciętność?)

2. Społeczno - normatywna (konformistyczna?)

3. Teoretyczna (wzorzec idealny?)

4. Biomedyczna (choroba?)

5. Aksjologiczna (kontekst czynu)

6. Dynamiczna (panowanie nad patologią)

7. Rozwojowa (wiek r./samorealizacja?)

207. Modele choroby (Siegler, Osmond):

• Społeczny

• Moralny

• Medyczny - zaburzenie psychiczne ma swoje korzenie w organizmie.

• Spisku - uknuto spisek, żeby nas zamknęli w psychiatryku

• Stałego uszkodzenia

• Psychodeliczny - do układu nerwowego dostały się substancje zakłócające pracę

• Rodzinnej interakcji - dzieci byłyby zdrowe, ale rodzice mogą skrzywić dziecko (nawet, jeśli rodzic jest zdrowy)

• Psychoanalityczny

208. Modele choroby

209. Rzetelność testu

210. Trafność testu

211. Zalety/wady obserwacji i wywiadu

---