VI. CHOROBY KOBIECYCH NARZĄDÓW PŁCIOWYCH

Większość schorzeń kobiecych narządów płciowych powoduje występowanie zmian odruchowych w okolicy lę­dźwiowej, w miednicy, na podbrzuszu oraz na udach.

Na cykl owulacyjny wpływać można nie tylko przez podawanie hormonów, ale również przez oddziaływanie na sprzężone segmentamie tkanki na powierzchni ciała w obrębie zakłóconego kręgu czynnościowego.

Stosuje się tylko postępowanie segmentarne.

Wskazania, przeciwwskazania oraz sposób postępowa­nia segmentarnego omówione sąw książce pt.„Masaż segmen-tarny", wyd. II, str. 173.

VII. CIĄŻA I POŁÓG

1. CIĄŻA

Ciąża i poród są procesami fizjologicznymi, dlatego też nie powinny być zaburzane czynnikami zewnętrznymi. Często jednak zdarza się, że dochodzi do zmian chorobowych w obrębie narządu ruchu lub zaburzeń czynnościowych narzą­dów wewnętrznych. Jeżeli lekarz zleci wykonywanie zabie­gów, należy pamiętać, że jedyną dozwoloną metodą masa­żu w okresie ciąży jest masaż segmentarny.

Postępowanie będzie uzależnione od rodzaju zaburzeń. I tak na przykład:

•jeżeli doszło do zmian w nerkach, zastosujemy postępowanie jak w chorobach układu moczowego,

• jeżeli doszło do zaburzeń naczyniowych (obrzęki kończyn
dolnych), zastosujemy postępowanie jak w chorobach naczyń
obwodowych itd.

UWAGA!

• Nie wolno układać kobiety ciężarnej na brzuchu.

• Nie stosuje się opracowania miednicy.

• Przy opracowaniu kończyn dolnych omijamy górn% 1/3
przyśrodkowej powierzchni uda.

Każdy poród kryje w sobie niebezpieczeństwo uszko­dzenia narządu rodnego, a następnie zakażenia. Do najczęst-

332

333

szych uszkodzeń porodowych należy pęknięcie krocza, po­chwy i szyjki macicy. Dochodzi do nich przeważnie w przy­padku porodu kleszczowego czy bardzo szybkich porodów itp. Są sytuacje, kiedy poród naturalny może zagrażać zdrowiu, a nawet życiu kobiety lub dziecka. W takich sytuacjach stosuje się cesarskie cięcie. Jeżeli zachodzi konieczność bardzo szyb­kiego wydobycia dziecka z łona matki, stosuj e się znieczulenie podpajęczynówkowe działające natychmiast. Jeśli czas nie nagli, można zastosować znieczulenie zewnątrzoponowe. W przypadku gdy nie można zastosować jednego z tych znieczu­leń (np. z powodu zwyrodnienia kręgosłupa), kobieta jest usypiana.

Najczęściej wykonuje się poprzeczne nacięcie powłok brzusznych i to nie tylko ze względów estetycznych. Nacięcie podłużne (od pępka do spojenia łonowego stwarza niebezpie­czeństwo powstania, nawet po wielu latach od zabiegu, prze­pukliny .Nacięcie podłużne jest jednak niezbędne na przykład przy ciąży mnogiej.

Po wydobyciu dziecka nacięte narządy i powłoki są szyte.

2. POŁÓG

Na skutek licznych otarć śluzówki pochwy i macicy bardzo łatwo może dojść do zakażenia połogowego lub po­wstania zmian zapalnych narządu rodnego. Każdy z tych stanów wymaga dłuższego leczenia i jest przeciwwskazaniem do wykonywania masażu w okresie ostrym.

Jednym z cięższych powikłań poporodowych jest za­krzep, który usadawia się najczęściej w kończynach dolnych. Również w tym przypadku leczenie wymaga bezwzględnego spokoju przez okres kilku do kilkunastu tygodni i wszelkie zabiegi masażu są zabronione.

334

Po wyleczeniu powikłań poporodowych lub jeżeli nie wystąpiły, można stosować masaż, którego celem będzie:

• opracowanie blizny (jeżeli było stosowane cesarskie cięcie),

• likwidowanie rozstępów,

• stymulacja wydzielania mleka.

2.1. OPRACOWANIE BLIZNY

W celu zmiękczenia blizny i zlikwidowania zrostów stosujemy postępowanie omówione w książce pt.„Masaż w wybranych jednostkach chorobowych cz. I", str.l 13.

2.2. LIKWIDOWANIE ROZSTĘPÓW

W celu likwidowania rozstępów stosuje się specyficzne postępowanie składające się z dwóch faz.

W pierwszej fazie pacjenta ułożonego na boku (naj­pierw jednym, potem drugim) wykonujemy masaż rozluźnia­jący:

• mięśnia czworobocznego lędźwi,

• mięśni skośnych brzucha,

• mięśnia poprzecznego brzucha.

Stosuj emy głaskania, dużo rozcierań i ugniatania podłuż­ne. Po takim opracowaniu przechodzimy do fazy drugiej.

W drugiej fazie wykonuj emy masaż w ułożeniu pacj en-ta na wznak. W pasmach zaznaczonych na fot. 90 opracowu-j emy tkanki, posuwaj ąc się od boku do lini białej. Przy opraco­waniu pasma na bliższym boku układamy ręce jak na fot. 91. Palcami rąk zagarniamy tkanki, posuwając się tym samym w kierunku linii białej.

335

I

I

\

os

Kciuki są nieruchome i stanowią „spychacz" ciągnięty przez pozostałe palce. Po dojściu do linii białej ugniatamy poprzecznie mięsień prosty brzucha od pępka do wyrostka mieczykowatego (Fot. 92) oraz od pępka do spojenia łonowe­go.

Następnie przechodzimy do opracowania jednego pa­sma na dalszym boku. Układamy ręce jak na fot. 93. Teraz kciuki zagarniają tkanki powodując, że ręce przesuwają się w kierunku linii białej. Pozostałe palce są nieruchome i stanowią „spychacz" ciągnięty przez kciuki. Po dojściu do linii białej ponownie ugniatamy poprzecznie mięsień prosty brzucha od pępka do wyrostka mieczykowatego (Fot. 92) oraz od pępka do spojenia łonowego.

Teraz opracowujemy drugie pasmo na bliższym boku. Następnie ugniatamy poprzecznie mięsień prosty brzucha, potem opracowujemy drugie pasmo na dalszym boku itd.

2.3. STYMULOWANIE WYDZIELANIA MLEKA

W celu zwiększenia wydzielania mleka stosuj e się postę­powanie składające się z trzech faz.

W fazie pierwszej wykonujemy głaskania i rozcierania ośmioma palcami naprzemiennie wokół gruczołów piersio­wych oraz głaskania z delikatnymi uciskami wykonywane od obwodu do brodawki.

W fazie drugiej wykonujemy masaż kończyn górnych.

W fazie trzeciej wykonujemy energiczne rozcierania w segmentach Th4-Th6.

338

Masaż może być wspomagany kąpielami piersi na prze­mian w zimnej i ciepłej wodzie. Polegają one na stosowaniu okładów zmoczoną gazą lub gąbką. Poprzez naprzemienne kurczenie się i rozkurczanie naczyń dochodzi do pobudzenia krążenia w obrębie gruczołów i zwiększenie wydzielania mle­ka.

UWAGA !

Poza wymienionymi działaniami należy uwzględnić li­kwidowanie zmian, które mogły towarzyszyć ciąży: kurcze, obrzęki, żylaki, płaskostopie, wady postawy, zaburzenia krą­żenia, żylaki odbytu itp.

Aby uniknąć powstania zakrzepu, jeśli tylko nie ma przeciwwskazań, możliwiejak najwcześniej należy rozpocząć chodzenie. Jeżeli jest to niemożliwe, lekarz prowadzący może zlecić wykonywanie masażu kończyn dolnych. Omijając gór­ną 1/3 przyśrodkowej powierzchni uda, wykonujemy masaż z zastosowaniem początkowo: głaskań, ugniatań podłużnych, ucisków jednoczesnych, wibracji i roztrząsania. Po kilku za­biegach dołączamy rozcierania.

Od początku okresu połogu bardzo ważne są ćwiczenia oddechowe i ćwiczenia mięśni miednicy, stóp i podudzi.

Kobietom z nadmiernym wydzielaniem mleka nie wolno wykonywać żadnych ćwiczeń kończyn górnych i obręczy barkowej.

Bardzo ważne jest prawidłowe pielęgnowanie piersi, zwłaszcza w pierwszych dniach, kiedy dziecko nie potrafi jeszcze mocno ssać i gruczoły mogą ulec przepełnieniu, a przewody zatkaniu.

339

BEZWZGLĘDNE PRZECIWWSKAZANIA DO WYKONYWANIA MASAŻU

Nie wykonujemy masażu:

• u chorych gorączkujących,

• w krwotokach lub przy zagrożeniu ich wystąpienia,

• w chorobach zakaźnych,

• w ostrych stanach zapalnych,

• w. chorobach skóry, którym towarzyszą pęcherze, wypryski i
  przerwanie ciągłości,

• w III i IV stadium choroby Burgera,

• w jamistości rdzenia,

• w zapaleniu szpiku kostnego z przetokami,

• w łamliwości kości,

• we wczesnych stanach po złamaniu kości,

• przy zakażonym owrzodzeniu podudzi,

• w stanach ropnych,

• w zapaleniu żył,

• przy świeżych zakrzepach,

• w daleko posuniętej miażdżycy,

• w niewyrównanych wadach serca,

• przy występowaniu tętniaków,

• w okresie ciąży (z wyjątkiem postępowania segmentamego),

• w okresie menstruacji,

• w chorobach nowotworowych.

Masaż powłok brzusznych jest przeciwwskazany:

• w chorobie wrzodowej z krwawieniami,

• w chorobach jelit z krwawieniami i przy przewlekłych nie-
  drożnościach,

• w ostrych zapaleniach narządów miednicy mniejszej.

341

SKOROWIDZ

acrocyanosis 120 afazja 145 anaesthesia 139 anestezja 139 angina pectoris 94 arteriosclerosis 75 asthma bronchiale 33 ataksja 141 ataxia locomotoria 200 atherosclerosis 104 atonia 136

B

bezład 141 brachialgia 278 bronchiectasis 29 bronchitis chronica 21 bronchopneumonia 50

C

choroba Burgera 106

• Heinego-Medina 194

• Parkinsona 204

• Raynauda 114

• wrzodowa żołądka 290
  choroby wsierdzia 75
  chromanie przestankowe 104
  ciąża 333

ciśnienie wsteczne 76

343

cykl pracy serca 69 czucie epikrytyczne 139 - protopatyczne 139

D

drżenia 135

delirium 73

diplegia 162

drenaż ułożeniowy 28

drżączka porażenna 204

drżączka poraźna 204

dusznica bolesna 93, 94

dychawica oskrzelowa 33

działanie zastawek 69

dziecięce porażenie mózgowe 162

hipotonia 136 hyperaesthesia 139

I

infarctus cordis 96 infarctus myocardii 96 ischialgia 257 ischias 257

K

kamica nerkowa 326 klatka piersiowa beczkowata 34, 41 kompensacja 77 kurcze kloniczne 136 -toniczne 136

elektryczny odczyn zwyrodnienia 141 emphysema pulmonum 40 endocarditis 72, 75 erythrocyanosis 120

fibrosis pulmonum 53 fibulańs 247

gastritis 286 H

hemiplegia 145, 162 hiperestezja 139, 141

344

likwidowanie rozstępów 335 lobektomia 61

M

masaż Shantala 166 Metoda Bobath 157, 183

• Brunnstrom 158

• Doman - Delakato 183
  -Kabata 158, 184
  -Petó 184
  -Phelpsa 182

-Rood 159 -Templ - Faya 183 -Vojty 184 miażdżyca 104

345

morbus Parkinson 204

• Raynaud 114

• ulcerosus ventriculi 290
  myelitis transversa 212
  myocarditis acuta 72
  myodegeneratio cordis 72

N

nagminne porażenie dziecięce 194 nephrolithiasis 326 nerwoból międzyżebrowy 275 neuralgia brachialis 278

• intercostalis 275

• nervi ischiadici 257

• plexus brachialis 278
  neuritis intercostalis 275
  niedodma 18, 50
  niedomykalność zastawki 76

• czynnościowa zastawki 77

• względna zastawki 77

• zastawek półksiężycowatych 78

• zastawki trójdzielnej 80
  niedrożność tętnic wieńcowych 93
  niezborność 141

nieżyt żołądka 286

objaw Lasegue'a 259

obniżone napięcie ścian żołądka 297

obstipatio habitualis 299

odczyn paradoksalny 110

odma chirurgiczna 40

odma międzyzrazikowa 40

ostre zapalenie mięśnia sercowego 91

- rogów przednich rdzenia kręgowego 192

parkinsonizm 205 paraesthesia 139 paralysis cerebralis infantilis 162

• agitans 204

• epidemica infantium 194

• Erb 233

• Klumpke 238

• nervi facialis 251

• femoralis 243

• ischiadici 250
  -mediani 222

• peronei 247
  -radialis 226

- ulnaris 218
paraplegia 162
parestezja 139, 140
pericarditis 72

-exsudativa 72

-fibrosa 72 phlebitis 121 pleuritis 55

- exsudativa 57 pneumoconiosis 67 pneumonektomia 61 pneumonia lobaris 44 podrażnienie nerwów ruchowych 136 podwyższone napięcie ścian żołądka 292

346

347

poliomyelitis anterior acuta 194 połóg 334

poprzeczne zapalenie rdzenia 212 porażenie ataktyczne 162

• atetotyczne 162
  -Erba 233
  -Klumpkego 238
  -kurczowe 162

• nerwu kulszowego 250

-łokciowego 218

• pośrodkowego 222

• promieniowego 226

• strzałkowego wspólnego 247
  -twarzowego 251

• udowego 241

• połowicze 145

• wiotkie z zanikiem 134
  -wyprostne 187
  -zgięciowe 185

powstawanie i regulacja skurczów serca 69

późny stan kurczowy 148

przeczulica 139, 141

przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek 329

- zapalenie osierdzia 74
przewlekły nieżyt oskrzeli 21
pyelonephritis chronica 329
pylica płuc 67

Q

guadriplegia 162

rozedma płuc 40

• międzyzrazikowa 40

• pęcherzykowa 40

• przerostowa 40

• starcza 40

• zastępcza 40
  rozrusznik serca 101
  rozstrzenie oskrzeli 21,29
  ruchy atetotyczne 135

• mimowolne 135
  rwa barkowa 278

• kulszowa 257

samoistna sinica kończyn 119 sclerosis disseminata 207

- multiplex 207 skurcz serca 68 SM 207

spaczone czucie 139 stenosis 76 stwardnienie rozsiane 207

-tętnic 75, 104

stymulowanie wydzielania mleka 338 sympatektomia 113

tabes dorsalis 200 thrombagiitis obliterans 106 thrombophlebitis 122

348

349

torakoplastyka 61 torakotomia 60

U

ułożenia przeciwzrostowe 47 ułożenie drenażowe 19, 24 uszkodzenie móżdżku 136 - zwojów podstawy 135

V

varices crurum 126 W

wady zastawki dwudzielnej 79

wczesny stan kurczowy 148

wiąd rdzenia 200

wyrosła brodawkowate 76

wysiękowe zapalenie opłucnej 57

wywiad 15

wzmożone napięcie mięśni 135

zapalenie żył 121 zaparcie nawykowe 299

• typu spastycznego 302

• typu wiotkiego 318
  zawał serca 93, 96
  zespół Raynauda 116
  znieczulenie rozszczepione 140
  zwężenie lewego ujścia żylnego 79

• tętnic wieńcowych 93

• zastawki 76
  zwłóknienie płuc 53

żylaki podudzil 126

zakrzepowe zapalenie żył 122

zakrzepowo - zarostowe zapalenie naczyń 106

zapalenie osierdzia 72

• płuc odoskrzelowe 50

• płuc płatowe 44

• nerwów międzyżebrowych 275

• opłucnej 55

• osierdzia włóknikowe 72

-wysiękowe 73 -wsierdzia 75

350

351

WYBRANE DIAGNOZY

Abscessus pulmonis Achlorhydria

Acidosis renalis Acne vułgaris iuvenilis

Acrocyanosis Adenoma bronchi Adipositas Adnexitis

Amyloidosis renum Anaciditas

Anaemia

Angiitis rheumatica

Ropień płuca

Bezkwaśność soku żołądko­wego

Kwasica nerkowa

Trądzik pospolity młodzień­czy

Samoistna sinica kończyn

Gruczolak oskrzela

Otyłość

Zapalenie przydatków

Skrobiawica nerek

Bezkwaśność soku żołądko­wego

Niedokrwistość - anemia

Reumatyczne zapalenie na­czyń krwionośnych

Angina

Angina pectoris Anomaliae posturae Anthracosis Apoplexia cerebri Appendicitis

Appendicitis acuta Apraxia

Arrhythmia completa Arrhythmia extrasystolica

Arteriosclerosis Arthritis rheumatoidea

Arthritis urica

Ostre zapalenie migdałków podniebiennych

Dusznica bolesna Wady postawy Pylica węglowa Udar mózgu

Zapalenie wyrostka robacz­kowego

Ostre zapalenie wyrostka ro­baczkowego

Apraksj a, niezdolność wyko­nania ruchów świadomych

Niemiarowość całkowita

Niemiaro wość polegaj ąca na dodatkowych skurczach ser­ca

Stwardnienie tętnic

Reumatoidalne zapalenie sta­wów (RZS)

Dnawe zapalenie stawów, dna stawowa

352

353

Atrophia musculorum ex Zanik mięśni z nieczynności inactivitate

Zanik nerwu wzrokowego

Rwa ramienna

Rozstrzenie oskrzeli

Rozstrzenie oskrzeli

Arthrosis

Asthma bronchiale

Ataxia

Atelectasis pulmonum

Atheromatosis

Atherosclerosis

Atherosclerosis obliterans

Atrophia nervi optici

Brachialgia

Bronchiectasia

Bronchiectasis

B

Choroba zwyrodnieniowa stawów

Dychawica oskrzelowa Niezborność ruchów, bezład Niedodma płuc Miażdżyca tętnic

Miażdżycowe stwardnienie tętnic, miażdżyca tętnic

Zarostowe, miażdżycowe stwardnienie tętnic, miażdży­ca zarostowa

Bronchitis

Bronchitis acuta

Bronchopneumonia

Bursitis

Byssinosis

Calcar calcanei Candidiasis Candidomycosis Candidosis Carcinoma bronchi Carcinoma renis Carcinoma ventriculi Carditis rheumatica

Cephalgiae

Zapalenie oskrzeli Ostre zapalenie oskrzeli Odoskrzelowe zapalenie płuc Zapalenie kaletki maziowej Pylica bawełniana

Ostroga piętowa Zakażenie drożdżakowe Zakażenie drożdżakowe Zakażenie drożdżakowe Rak oskrzela Rak nerki Rak żołądka

Reumatyczne zapalenie ser­ca

Bóle głowy

354

355

Cervicoarthrosis

Cholangitis Cholangitis acuta

Cholangitis chronica Cholecystitis Cholecystitis acuta

Cholelithiasis Chorea minor Chorioiditis oculi Cicatrices Cicatrix

Cirrhosis hepatis Climacterium Colitis

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjnego

Zapalenie dróg żółciowych

Ostre zapalenie dróg żółcio­wych

Przewlekłe zapalenie dróg żółciowych

Zapalenie pęcherzyka żółcio­wego

Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego

Kamica żółciowa Pląsawica zwykła Zapalenie naczyniówki oka Blizny Blizna

Marskość wątroby Klimakterium, przekwitanie Zapalenie jelita grubego

Cołitis chronica Colitis ulcerosa Collapsus hemodynamicus

Combustio Commotio cerebri Congelatio Contractura Contractura Dupuytren

Contractura ischaemica Volkmann

Contusio

Contusio cerebri

Contusio thoracis

Cor pulmonale chronicum

Costa cervicalis

Przewlekłe zapalenie jelita grubego

Wrzodziejące zapalenie jeli­ta grubego

Zapaść krążenia pochodze­nia hemodynamicznego

Oparzenie

Wstrząśnienie mózgu Odmrożenie Przykurcz

Przykurcz rozcięgna dłonio­wego, choroba Dupuytrena

Przykurcz niedokrwienny Volkmana

Stłuczenie Stłuczenie mózgu Stłuczenie klatki piersiowej Serce płucne przewlekłe Żebro szyjne

356

357

Coxa vara Coxarthritis

Coxarthrosis Coxitis

Cystis pulmonum Cystitis

Cystitis acuta Cystopyelitis

Decubitus

Decubitus massivi in regione sacrali

Deformationes pedis

358

D

Biodro szpotawe

Zapalenie stawu biodrowe­go

Zwyrodnienie stawu biodro­wego

Zapalenie stawu biodrowe­go

Torbiel płuc

Zapalenie pęcherza moczo­wego

Ostre zapalenie pęcherza moczowego

Zapalenie pęcherza moczo­wego i miedniczek nerko­wych

Odleżyna

Rozległe odleżyny w okoli­cy krzyżowej

Zniekształcenia stopy

Deformationes pedis acquisitae

Dermatitis seborrhoica Dermatomyositis Diabetes insipidus Diabetes mellitus

Diathesis urica Diplegia cerebralis Discopathiae

Dissociatio conductivitatis atrioventricularis

Dissociatio conductivitatis sinoatrialis

Distorsio

Dorsalgia

Dorsarthrosis

Zniekształcenia stopy naby­te

Łoj otokowe zapalenie skóry Zapalenie skórno-mięśniowe Moczówka prosta

Moczówka cukrowa, cukrzy­ca

Skaza moczanowa, skaza dnawa, dna

Obustronne porażenie mó­zgowe

Schorzeniakrążkówmiędzy-kręgowych

Blok przedsionkowo-komo-rowy

Blok zatokowo-przedsionko-

wy

Skręcenie Ból grzbietu

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa piersiowego

359

Embolia arteriae mesente- Zator tętnicy krezkowej ricae

Dorsum concavum Dorsum planum Dorsum rotundoconcavum Dorsum rotundum Dyskinesis biliaris

Dysmenorrhoea

Dysplasia et Iuxatio coxae congenita

Dystrophia musculorum progressiva

Embolia arterialis Emphysema pulmonum

E

Plecy wklęsłe Plecy płaskie Plecy okrągło-wklęsłe Plecy okrągłe

Zaburzenie kurczliwości dróg żółciowych, dyskineza żółciowa

Zaburzenia miesiączkowania

Wrodzona dysplazj a i zwich­nięcie stawu biodrowego

Postępuj ąca dystrofia mięśni

Zator tętniczy Rozedma płuc

Emphysema senile Empyema pleurae Endocarditis Endocarditis rheumatica

Enteritis catarrhalis Enteritis chronica Enterobiosis Enterocolitis acuta

Enterocolitis chronica Epicondylitis genus Epicondylitis humeri

Erosio simplex cervicis uteri

Erysipelas

Starcza rozedma płuc Ropniak opłucnej Zapalenie wsierdzia

Reumatyczne zapalenie wsierdzia

Nieżyt jelit

Przewlekłe zapalenie jelit

Owsica

Ostre zapalenie jelita cien­kiego i okrężnicy

Przewlekłe zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy

Zapalenia (nadkłykciowe) okołostawowe kolana

Zapalenie okołostawowe łok­cia

Nadżerka prosta szyjki ma­cicy

Róża

360

361

Extrasystolae

Dodatkowe skurcze serca, niemiarowość ekstrasysto-liczna

Furunculosis cutis

Czyraczność skóry

Glomerulonephritis acuta Ostre kłębuszkowe zapale­nie nerek

Febris rheumatica Fibrillatio atriorum Fibrosis pulmonum Fibrositis

Flagellatio atriorum

Folliculitis staphylogenes acuta

Folliculitis staphylogenes chronica

Fractura

Fractura basis cranii

Fractura fibulae sinistrae

Fractura multifragmenta-ris femoris dextri

362

Gorączka reumatyczna Migotanie przedsionków Zwłóknienie płuc

Zapalenie tkanki łącznej włóknistej, gościec pozasta-wowy

Trzepotanie przedsionków

Ostre ropne zapalenie miesz­ków włosowych

Przewlekłe ropne zapalenie mieszków włosowych

Złamanie

Złamanie podstawy czaszki

Złamanie lewej kości strzał­kowej

Złamanie wieloodłamowe prawej kości udowej

Gastritis Gastritis acuta Gastritis chronica Genu valgum Genu varum Glomerulonephritis

Glomerulonephritis chro-

nica

Glomerulonephritis suba-cuta

Gonarthritis

Gonarthrosis

Nieżyt żołądka Ostry nieżyt żołądka Przewlekły nieżyt żołądka Kolano koślawe Kolano szpotawe

Kłębuszkowe zapalenie ne­rek

Przewlekłe kłębuszkowe za­palenie nerek

Podostre kłębuszkowe zapa­lenie nerek

Zapalenie stawu kolanowe­go

Zwyrodnienie stawu kolano­wego

363

Hypoparathyreoidismus Niedoczynnosc przytarczyc

Gonitis

Haemothorax

Hallux valgus et fixatus

Hemicrania

Hemiplegia Hemiplegia spastica

Hepatitis epidemica Hepatitis infectiosa Hepatitis sine ictero Hepatitis viralis

Herpes zoster Hydradenitis suppuratiya

364

Zapalenie stawu kolanowe­go

H

Krwiak opłucnej

Paluch koślawy i sztywny

Połowiczy ból głowy, migre­na

Porażenie połowicze

Kurczowe porażenie połowi­cze

Nagminne zapalenie wątro­by

Nagminne zapalenie wątro­by

Zapalenie wątroby bez żół­taczki

Wirusowe zapalenie wątro­by (WZW)

Półpasiec

Ropne zapalenie gruczołów potowych

A

Hypercorticalismus

Hyperparathyreoidismus primarius

Hypertensio arterialis Hyperthyreosis Hypertonia arterialis Hypertonia essentialis Hypertrophia prostatae

Hypoplasia apparatus genitalis

Hypotensio

Hypothyreosis

Hypotonia

Ichthyosis

Nadczynność kory nadnerczy

Pierwotna nadczynność przy­tarczyc

Nadciśnienie tętnicze Nadczynność tarczycy Nadciśnienie tętnicze Nadciśnienie samoistne

Przerost gruczołu krokowe­go

Niedorozwój narządu płcio­wego

Obniżone ciśnienie krwi Niedoczynnosc tarczycy Obniżone ciśnienie krwi

Rybia łuska

365

Icterus	Żółtaczka
Ileus	Niedrożność jelit, skręt jelit
Infarctus cordis	Zawał serca, mięśnia serco­wego
Infarctus myocardii	Zawał mięśnia sercowego
Infarctus pulmonis	Zawał płuca
Infiltrationes post iniec-tionem	Nacieki po zastrzyku
Influenza	Grypa
Insufficientia circulatoria	Niewydolność krążenia
Insufficientia renum	Niewydolność nerek
Insufficientia renum acuta	Ostra niewydolność nerek

Insufficientia respiratoria Niewydolność oddechowa

Insufficientia valvulae mitralis

Insultus cerebri Iridocyclitis

366

Niedomykalność zastawki dwudzielnej

Udar mózgu

Zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego

1

Ischialgia Ischias

Kyphosis iuvenilis

Laesiones discorum inter-vertebralium

Laryngitis Leucaemia acuta

Lichen ruber planus s. Wilson

Lumbago Lumbalisatio

Lupus erythematosus sys-tematicus (disseminatus)

K

Rwa kulszowa Rwa kulszowa

Kifoza młodzieńcza, choro­ba Scheuermanna

Uszkodzenia krążków mię-dzykręgowych

Zapalenie krtani Ostra białaczka

Liszaj czerwony płaski czyli Wilsona

Postrzał Lumbalizacja

Liszaj (toczeń) rumieniowa­ty układowy (uogólniony)

367

Morbus Sprengel	Choroba Sprengela
Morbus Sudeck	Choroba Sudecka
Morbus ulcerosus duode-ni	Choroba wrzodowa dwunast­nicy
* Morbus ulcerosus ventri-culi	Choroba wrzodowa żołądka
li Morbus ulcerosus ventri-■;• culi et duodeni	Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

Luxatio

Luxatio coxae congenita

Luxatio humeri

Luxatio iliaca coxae congenita

Lymphogranulomatosis maligna

Mastitis puerperalis

Metritis

Moniliasis

Mononeuritis

Monoparesis

Monoplegia

Morbilli

M

Zwichnięcie

Wrodzone zwichnięcie sta­wu biodrowego

Zwichnięcie stawu ramien-nego

Wrodzone zwichnięcie sta­wu biodrowego

Ziarnica złośliwa

Zapalenie sutka połogowe Zapalenie macicy Bielnica, kandydoza Zapalenie jednego nerwu Niedowład jednej kończyny Porażenie jednej kończyny Odra

Myalgia

Morbus Btirger Morbus coronarius Morbus Duplayi Morbus Graves-Basedow Morbus hypertonicus Morbus Little Morbus Raynaud Morbus rheumaticus Morbus Scheuermann

Mięśnioból

Choroba Biirgera Choroba wieńcowa Choroba Duplayia Choroba Graves-Basedowa Choroba nadciśnieniowa Choroba Littlea Choroba Raynauda Choroba reumatyczna Choroba Scheuermanna

368

369

Myelitis Myocarditis Myocarditis chronica Myocarditis rheumatica Myodegeneratio cordis

Myopathiae

Myositis

Myxoedema

Neoarthrosis

Nephritis

Nephritis circumscripta

370

N

Zapalenie rdzenia kręgowe­go

Zapalenie mięśnia sercowe­go

Przewlekłe zapalenie mię­śnia sercowego

Reumatyczne zapalenie mię­śnia sercowego

Zwyrodnienie mięśnia serco­wego

Choroby mięśni Zapalenie mięśnia (mięśni) Obrzęk śluzowaty

Staw rzekomy, staw nowo wytworzony

Zapalenie nerek Ogniskowe zapalenie nerek

Nephritis focalis Nephritis interstitialis

Nephrocalcinosis Nephrolithiasis Nephropathia grayidarum Nephrosclerosis vascularis

Neuralgia Neuralgia brachialis

Neuralgia intercostalis Neuralgia nervi ischiadici

Neuralgia nervi trigemini Neuralgia occipitalis

Neuralgia plexus brachia­lis

Ogniskowe zapalenie nerek

Zapalenie nerek śródmiąż-szowe

Wapnica nerek

Kamica nerek

Choroba nerkowa ciężarnych

Stwardnienie nerek naczy-niopochodne (miażdżycopo-chodne)

Nerwoból

Nerwoból splotu ramienne-go

Nerwoból międzyżebrowy

Nerwoból nerwu kulszowe-go

Nerwoból nerwu trój dzielne­go

Nerwoból nerwu potyliczne­go

Nerwoból splotu ramienne-go

371

Paralysis plexus brachia- Porażenie splotu ramienne-
lis go

Neuritis

Neuritis multiplex Neurosis Nuchalgia

Obesitas

Obstipatio habitualis Oedema malignum

Oedema pulmonum Oedema Quincke Osteoarthrosis

Osteoarthrosis palmae

Osteochondronecrosis deformans iuvenilis dorsi

372

O

Zapalenie nerwu Zapalenie wielonerwowe Nerwica Ból karku

Otyłość

Zaparcie stolca nawykowe

Obrzęk złośliwy, zgorzel ga­zowa

Obrzęk płuc Obrzęk Quinckego

Choroba zwyrodnieniowa stawów, gościec zwyrodnia-jący kostno-stawowy

Zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze stawu dłoni

Kifoza młodzieńcza, choro­ba Scheuermanna

Osteochondrosis

Osteomalacia Osteonecrosis Osteoporosis

Osteoporosis senilis Ostitis chronica Oxyuriasis

Panaritium

Pancreatitis acuta

Pancreatitis chronica

Pancreatolithiasis

Zwyrodnienie kostno-chrzęstne

Rozmiękanie kości Martwica kości

Osteoporoza, zrzeszotnienie kości

Osteoporoza starcza Przewlekłe zapalenie kości Zakażenie owsikami

Zastrzał, zanokcica Ostre zapalenie trzustki

Przewlekłe zapalenie trzust­ki

373

Kamica trzustki

Paraplegia	Porażenie poprzeczne
Paresis	Niedowład
Pectus carinatum	Klatka piersiowa kurza
Pectus excavatum	Klatka piersiowa lej kowata
Pectus gallinaceum	Klatka piersiowa kurza
Pectus infundibuliforme	Klatka piersiowa lej ko wata
Periarteriitis nodosa	Zapalenie okołotętnicze guz­kowe

Periarthritis coxae

Paralysis plexus brachia-lis et nervi mediani

Paralysis plexus brachia-lis et nervi radialis

Paralysis plexus brachia-lis et nervi ulnaris

Paralyses plexus brachia-lis posttraumaticae

Paralysis Paralysis agitans

Paralysis cerebralis infan-tilis

Paralysis cerebralis infan-tium

Paralysis epidemica infantium

Paralysis nervi peronei

Paralysis peripherica nervi facialis

374

Porażenie splotu ramienne-go i nerwu pośrodkowego

Porażenie splotu ramienne-go i nerwu promieniowego

Porażenie splotu ramienne-go i nerwu łokciowego

Pourazowe porażenia splotu ramiennego

Porażenie, bezwład

Drżączkaporażenna, drżącz-ka poraźna

Mózgowe porażenie dziecię­ce

Mózgowe porażenie dziecię­ce

Porażenie dziecięce nagmin­ne, ostre zapalenie rogów przednich rdzenia, choroba Heinego-Medina

Porażenie nerwu strzałkowe­go

Porażenie obwodowe nerwu twarzowego

Paralysis s. paresis nervi phrenici

Parametritis et perimetri-tis

Paraparesis Paraparesis inferior

Paraparesis superior

Porażenie albo niedowład nerwu przeponowego

Zapalenie przymacicza i omacicza

Niedowład poprzeczny

Niedowład obu kończyn dol­nych

Niedowład obu kończyn gór­nych

Zapalenie okołostawowe sta­wu biodrowego

375

Periarthritis genus

Periarthritis humerosca-pularis

Pericarditis Pericarditis rheumatica

Periostitis Peritendinitis

Peritonitis acuta circum-scripta

Peritonitis acuta diffusa

Peritonitis diffusa chroni-ca

Perniones

Pes calcaneus

Pes calcaneus congenitus

Pes equinovarus

Zapalenie okołostawowe ko­lana

Zapalenie okołostawowe bar­ku, zespół bolesnego barku

Zapalenie osierdzia

Reumatyczne zapalenie osierdzia

Zapalenie okostnej Zapalenie okołościęgnowe

Ostre ograniczone zapalenie otrzewnej

Ostre rozległe zapalenie otrzewnej

Przewlekłe rozległe zapale­nie otrzewnej

Odmroziny mnogie Stopa piętowa Stopa piętowa wrodzona Stopa końsko-szpotawa

Pes eąuinus Pes excavatus Pes planovalgus Pes planus Pes valgus Pes varus Pharyngitis Pleuritis exsudativa

Pleuritis purulenta Pleuritis sicca Pneumoconiosis Pneumonia Pneumonia lobaris Pneumonia lobularis

Pneumonia pneumococci-ca

Stopa końska Stopa wydrążona Stopa płasko-koślawa Stopa płaska Stopa koślawa Stopa szpotawa Zapalenie gardła

Zapalenie opłucnej wysięko­we

Zapalenie opłucnej ropne Zapalenie opłucnej suche Pylica płuc Zapalenie płuc Zapalenie płuc płatowe Zapalenie płuc zrazikowe

Zapalenie płuc pneumokoko-we

376

377

Pneumothorax

Poliomyelitis anterior acuta

Poliomyelitis anterior acuta infantilis

Pollinosis

Polyarthritis chronica evolutiva

Polyarthritis chronica iuvenilis

Polyarthritis chronica progressiva

Polyneuritis Polyneuropathia

Polyposis intestini tenuis

378

Odma opłucnowa

Porażenie dziecięce nagmin­ne, ostre zapalenie rogów przednich rdzenia, choroba Heinego-Medina

Porażenie dziecięce nagmin­ne, ostre zapalenie rogów przednich rdzenia, choroba Heinego-Medina

Katar sienny

Reumatoidalne zapalenie sta­wów (RZS), gościec przewle­kle postępujący (GPP)

RZS postać młodzieńcza

Reumatoidalne zapalenie sta­wów (RZS), gościec przewle­kle postępujący (GPP)

Zapalenie wielonerwowe

Uszkodzenie wielu nerwów obwodowych

Polipowatość jelita cienkie­go

Prostatitis Prostatitis chronica Pseudoarthrosis

Pseudospondylolisthesis

Psoriasis

Pyelitis

Pyelonephritis acuta Pyelonephritis chronica Pyrosis

Rachitis

Radiculitis Iumbosacralis

R

Zapalenie gruczołu krokowe­go

Przewlekłe zapalenie gruczo­łu krokowego

Staw rzekomy, staw nowo utworzony

Kręgozmyk rzekomy Łuszczyca

Zapalenie miedniczek nerko­wych

Ostre odmiedniczkowe zapa­lenie nerek

Przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek

Zgaga

Krzywica

Zapalenie korzonków lę-dźwiowo-krzyżowych

379

Retinitis

Retrolisthesis

Rhizarthrosis pollicis

Rubeola

Sacralisatio Sacroiliitis

Sarcoidosis

Scapula alta congenita

Scleroderma

Sclerodermia

Sclerosis disseminata

Sclerosis lateralis amyo-trophica

Zapalenie siatkówki Tyłozmyk kręgowy

Zmiany zwyrodnieniowe u podstawy I kości śródręcza

Różyczka

Sakralizacja

Zapalenie stawu krzyżowo-biodrowego

Sarkoidoza, ziarnica Łopatka „skrzydłowata" Twardzina skóry Twardzina skóry Stwardnienie rozsiane (SM)

Stwardnienie boczne zaniko­we

Sclerosis multiplex	Stwardnienie rozsiane (SM)
Scoliosis	Boczne skrzywienie kręgo­słupa
Shock	Wstrząs
Silicosis	Zatrucie krzemem, krzemica
Sinobronchitis	Zapalenie zatok i oskrzeli, zespół zatokowo-oskrzelowy
Spermatocystitis	Zapalenie pęcherzyków na­siennych
Spina bifida	Rozszczepienie kręgu, tam dwudzielna
Spondyloarthritis ankylo-poetica	Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK)
Spondyloarthrosis	Choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa
Spondylolisthesis	Kręgozmyk
Spondylolysis	Osłabienie wiązań pomiędzy kręgami
Spondylosis	Choroba zwyrodnieniowa

kręgosłupa, zesztywnienie kręgosłupa

380

381

Syndroma pulmocardiale Zespół serca płucnego

Status post amputationem extremitatum superiorum et inferiorum

Status post operationes extremitatum superiorum et inferiorum

Status post resectionem ventriculi

Status posttraumatici Stenocardia Stenosis intestinorum

Stenosis ostii arteriosi sinistri

Stenosis ostii venosi sinistri

Sterilitas

Struma parenchymatosa toxica

Syncope

Syndroma algodystrophi-ca humerus-manus

Stan po amputacji kończyn górnych i dolnych

Stany pooperacyjne kończyn górnych i dolnych

Stan po wycięciu żołądka

Stany pourazowe Dusznica bolesna Przewężenie jęli

Zwężenie lewego ujścia tęt­niczego

Zwężenie lewego ujścia żyl-nego

Bezpłodność

Wole miąższowe toksyczne

Omdlenie Zespół bark-ręka

Syndroma periarthritis humeroscapularis

Syndroma post cholecy-steotomiam

Syndroma post phlebiti-dem

Syndroma post phleboth-rombosim membrorum inferiorum

Tachycardia paroxysmalis

Taenia saginata Taenia solium Tendinosis Tendovaginitis

Zespół bolesnego barku (PHS), zapalenie okołosta­wowe barku

Zespół po wycięciu pęche­rzyka żółciowego

Zespół pozakrzepowy

Zespół pozakrzepowy koń­czyn dolnych

Częstoskurcz napadowy, na­padowe kołatanie serca

Tasiemiec nieuzbrojony Tasiemiec uzbrojony Zwyrodnienie ścięgien

Zapalenie pochewek ścięgni-stych

382

383

Thrombosis venae lienalis Zakrzep żyły śledzionowej
Thrombosis venae portae Zakrzep żyły wrotnej
Thyreoiditis Zapalenie tarczycy

Tenosynovitis

Tetanus Tetraparesis Tetraplegia Thrombangitis obliterans

Thromboangitis oblite­rans

Thrombophlebitis

Thrombosis arteriae coronariae cordis

Thrombosis arteriae mesentericae

Zapalenie pochewek ścięgni-stych

Tężec

Niedowład czterech kończyn

Porażenie czterech kończyn

Zakrzepowo-zarostowe za­palenie naczyń krwiono­śnych, choroba Burgera

Zakrzepowo-zarostowe za­palenie naczyń krwiono­śnych, choroba Burgera

Zakrzepowe zapalenie żył (ZZŻ)

Zakrzep tętnicy wieńcowej serca

Zakrzep tętnicy krezkowej

Thyreoiditis Hashimoto

Thyreoiditis subacuta de Quervain

Thyreotoxicosis Tinnitus aurium

Tonsillitis acuta Torticollis Torticollis acquisita

Torticollis congenita myogenes

Torticollis congenita osteogenes

Torticollis habitualis Toxoplasmosis Tracheitis Trauma cerebri Trauma chronicum

Zapalenie tarczycy typu Ha­shimoto

Podostre zapalenie tarczycy typu Quervaina

Nadczynność tarczycy

Szum w uszach, dzwonienie w uszach

Ostre zapalenie migdałków Kręcz szyi Kręcz szyi nabyty

Kręcz szyi wrodzony pocho­dzenia mięśniowego

Kręcz szyi wrodzony pocho­dzenia kostnego

Kręcz szyi nabyty Toksoplazmoza Zapalenie tchawicy Uraz mózgu Uraz przewlekły

384

385

Trichinosis Tubeculosis ossium Tuberculosis pulmonum Tuberculosis renum

Ulcus cruris varicosum

Uraemia

Urethritis idiopathica

Urolithiasis

Varicella Varices cruris

u

Włośnica Gruźlica kości Gruźlica płuc Gruźlica nerek

Żylakowate owrzodzenie goleni

Mocznica

Idiopatyczne zapalenie cew­ki moczowej

Kamica moczowa

Ospa wietrzna Żylaki podudzia

Varices haemorrhoidales

Variola vera Venosclerosis Vitia cordis acquisita Vitia cordis congenita

Vulnera contusa regionis frontalis capitis et antebrachii

Vulnus Vulvovaginitis

Żylaki odbytu, guzy krwawi-cze, hemoroidy

Ospa prawdziwa Stwardnienie żyły (żył) Wady serca nabyte Wady serca wrodzone

Rany tłuczone okolicy czo­łowej głowy i przedramienia

Rana

Zapalenie sromu i pochwy

386

387

BIBLIOGRAFIA

1. ABC rehabilitacji dzieci, t. 1-2, Warszawa 1989

2. Blicharski J., Zarys chorób wewnętrznych dla stomatolo­
   gów, Warszawa 1980

3. Brain Bannister, Neurologia kliniczna, Bielsko-Biała 1992

4. Cendrowski W., Stwardnienie rozsiane, Warszawa 1993

5. Choroby naczyń, red. Rykowski H., Warszawa 1990

6. Choroby wewnętrzne, red. Kokot F., Warszawa 1991

7. Choroby wewnętrzne, red. Pędich W., Warszawa 1989

8. Choroby wewnętrzne, red. Wojtczak A., Warszawa 1995

9. Fuller G., Badanie neurologiczne - to proste, Warszawa
   1995

10. Jakimowicz W., Neurologia kliniczna w zarysie, Warsza­
    wa 1973

11. MikaT. ,Fizykoterapia, Warszawa 1993

12. Mózgowe porażenie dziecięce, red. Michałowicz R., War­
    szawa 1993

13. Problemy uzdrowiskowe, zeszyt 1-6, Warszawa 1986

14. Prusiński A., Neurologia praktyczna, Warszawa 1998

15. Rudnicki S., Smolis R., Rehabilitacja fizyczna po zawale
    serca, Warszawa 1987

16. Sieroń A. i in., Magnetoterapia i laseroterapia, Katowice
    1994

17. Straburzyński G., Straburzyńska-Lupa A., Medycyna fizy­
    kalna, Warszawa 1997

i

389

18. 
    Tidy N. M., Ćwiczenia poprawcze i masaż leczniczy,
    Warszawa 1965

19. Wald I., Członkowska A., Neurologia kliniczna, Warsza­
    wa 1989

20. Warlow Ch., Neurologia, Warszawa 1996

21. Weiner H. L., Levitt L. P., Neurologia, Wrocław 1997

22. Zborowski A., Drenaż limfatyczny, Kraków 1995

23. Zborowski A., Masaż klasyczny, Kraków 1996

24. Zborowski A., Masaż segmentamy, Kraków 1996

390

---