1. Definicja rynku finansowego i jego podstawowe funkcje.

Schemat funkcjonowania rynku finansowego

Rynek finansowy jest miejscem, gdzie zawierane są różnego rodzaju umowy pożyczkowe lub kredytowe, bądź też inne, będące w ogólnym rozumieniu źródłem finansowania działalności gospodarczej. Wg innej definicji rynek finansowy jest to ogół transakcji papierami wartościowymi będącymi instrumentami udzielania kredytów krótko, średnio i długoterminowych. Transakcje na rynku finansowym oznaczają czasowe przekazanie środków na rzecz pożyczkobiorcy, pod warunkiem zwrotu kwoty powiększonej o odpowiedni procent w ustalonym terminie bądź tez uzyskania określonej stopy zwrotu w przyszłości.

2.Definicja instrumentu finansowego i ich podział.

Instrument finansowy to określone zobowiązanie finansowe (stosunek kredytowy) lub, inaczej mówiąc, roszczenie majątkowe kapitołodawcy w stosunku do kapitałobiorcy.

Podział instrumentów finansowych:

- z punktu widzenia aspektu własnościowego:

Instrumenty udziałowe dają prawo kapitałodawcy do udziału w majątku emitenta. Są dokumentem, który potwierdza własność kapitału zaangażowanego w działalność gospodarczą i na tej podstawie właściciel kapitału ma prawo do udziału w zyskach emitenta (dywidenda). Podstawowym rodzajem tych instrumentów są akcje.

Instrumenty wierzytelnościowe mają charakter długu (pożyczki) i są świadectwem udostępnienia kapitału na ściśle określony czas (do momentu zapadalności, w którym to emitent musi zwrócić kapitał posiadaczowi instrumentu). Wśród tych instrumentów może wyróżnić również takie, w stosunku do których nie wymaga się zwrotu kapitału (np. skrypty wieczyste). Podstawowymi instrumentami dłużnymi są różnego rodzaju obligacje, weksle oraz depozyty bankowe. Z tytułu ich posiadania odnosi się korzyść finansową (głównie w postaci procentu).

- instrumenty bazowe i pochodne :

Instrumentami bazowi (pierwotnymi) są te instrumenty, które wymienione są wyżej (w szczególności akcje, obligacje i depozyty bankowe).

Instrumenty pochodne tworzy się w oparciu o instrumenty bazowe. Są one również zwane instrumentami pozabilansowymi, derywatami lub derywaty wami. Ich wartość jest pochodną innego bazowego instrumentu finansowego. Instrumenty pochodne stwarzają prawo kupna lub sprzedaży instrumentu pierwotnego w przyszłości po kreślonej cenie (albo do odpowiedniego rozliczenia pieniężnego takiego instrumentu). Podstawowym celem instrumentów pochodnych jest spekulacje lub zabezpieczenie się przed niekorzystną tendencja cen akcji, kursów walutowych czy stóp procentowych. Do tych instrumentów należą kontrakty forwards, futures, opcje oraz swapy.

-ze względu na sposób generowania dochodu:

Instrumenty o stałym i zmiennym dochodzie.

Przykładem instrumentów o stałym dochodzie są obligacje, depozyty bankowe o stałym oprocentowaniu lub weksle o znanej stopie dyskontowej.

Do instrumentów o zmiennym dochodzie zaliczamy akcje (co wynika z rezydualnego charakteru dywidendy, którą one przynoszą) oraz obligacje o zmiennym oprocentowaniu (uzależnionym od kształtowania się innej wielkości ekonomicznej np. stopy procentowej).

- ze względu na przynależność sektorową emitenta kreującego dany instrument finansowy:

Gdy emitent jest niefinansowym podmiotem gospodarczym (przedsiębiorstwem, organem władzy lokalnej lub centralnej) to emitowane przez niego instrumenty są nazywane bezpośrednimi (ponieważ zgromadzone w ten sposób kapitały są przez emitenta bezpośrednio zagospodarowywane). Instrumenty emitowane przez instytucję finansową nazywamy pośrednimi (dlatego, że rolą tych instytucji jest pośredniczenie w przepływie kapitału - np. udzielanie kredytów).

- ze względu na okres zapadalności:

Okres zapadalności jest to okres od emisji danego instrumentu do jego wykupu. Wyróżniamy tutaj instrumenty krótkoterminowe (z okresem zapadalności do 1 roku), średnioterminowe (1 - 3 lata, a czasami 5 lat) oraz długoterminowe (powyżej 5 lat). Czasami z punktu widzenia czasu instrumenty finansowe dzieli się na krótkoterminowe - do 1 roku (i nazywamy je wtedy instrumentami pieniężnymi) oraz długoterminowe - powyżej 1 roku (instrumenty kapitałowe).

3. Definicja papieru wartościowego i jego ogólna istota.

Papiery wartościowe są przedmiotem transakcji rynku finansowego i są uważane za jego podstawowy instrument. Przemieszczenie nadwyżek między grupami podmiotów działającymi na rynku finansowym dokonuje się za pomocą papierów wartościowych, które stanowią dokument potwierdzający fakt odpłatnego udostępnienia kapitału. Są ona finansowymi aktywami dla ich posiadaczy i finansowym zobowiązaniem dla ich emitentów.

Z tytułu posiadania papieru wartościowego jego właściciel może mieć jedno z następujących praw: prawo do współwłasności majątku (udziały, akcje), prawo do określonego procentu lub innych pożytków (obligacje lub inne instrumenty długu), prawo do otrzymania w przyszłości określonych aktywów lub do rozliczenia pieniężnego (instrumenty pochodne). Z powyższego wynika, że papier wartościowy jest dokumentem stwierdzającym fakt dokonania transakcji odpłatnego udostępnienia kapitału, co daje kapitałodawcy określone prawa.

4. Definicja rynku kapitałowego i jego główna istota.

Rynek kapitałowy to ogół transakcji kupna - sprzedaży, których przedmiotem są instrumenty finansowe o okresie wykupu dłuższym niż rok (środki uzyskane z emisji tych instrumentów mogą być przeznaczone na działalność rozwojową emitenta). Rynek kapitałowy jest miejscem mobilizacji wolnych funduszy w okresie średnio- i długoterminowym na cele modernizacyjno - inwestycyjne przedsiębiorstwa. Występują tutaj podmioty indywidualne oraz jednostki gospodarcze, które chcą tak ulokować swoje wolne środki w dłuższych okresach aby otrzymać możliwie największą stopę zwrotu, natomiast z drugiej strony występują tutaj podmioty gospodarcze poszukujące wolnego kapitału do zagospodarowania (dążą one do uzyskania stopy zwrotu z poczynionych inwestycji, która przewyższałaby stopę zwrotu wkładów oszczędnościowych). Na rynku tym występują też inwestorzy, którzy prowadząc swoje przedsięwzięcia kierują się czysto spekulacyjnymi metodami.

Rynek kapitałowy składa się z wielu segmentów i występuje na nim znacznie więcej podmiotów niż na rynku pieniężnym. Stopień ryzyka na rynku kapitałowym jest znacznie wyższy niż na pieniężnym (ze względu na długie okresy zwrotu zainwestowanego kapitału). Rynek ten jest powiązany z bankiem centralnym w sposób pośredni a przeciętna wartość transakcji na nim występujących jest znacznie niższa od tych z rynku pieniężnego. Stopa zwrotu z zainwestowanych w walory na rynku kapitałowym środków jest relatywnie wysoka lecz podlega ona również znacznym wahaniom (i jest zróżnicowana dla poszczególnych instrumentów, jak również w obrębie danej ich grupy).

Na rynku kapitałowym towarem są papiery wartościowe. Na tym rynku konkurują ze sobą praktycznie wszystkie występujące podmioty (domy maklerskie i klienta, emitenci o inwestora, inwestorzy między sobą). Najbardziej znaczącymi uczestnikami rynku kapitałowego są przedsiębiorstwa, instytucje finansowe i ubezpieczeniowe, jednostki samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne.

5. Schemat ogólnej struktury rynku finansowego ze względu na rodzaj instrumentu.

Rynek finansowy można podzielić na:

a) rynek pieniężny (lokaty międzybankowe, bony skarbowe, bony komercyjne, certyfikaty depozytowe, weksle)

b) rynek depozytowo - kredytowy (lokaty bankowe, kredyty bankowe, pożyczki)

c) rynek kapitałowy (akcje, obligacje: skarbowe, komunalne i przedsiębiorstw, certyfikaty inwestycyjne, kwity depozytowe)

d) rynek walutowy (waluty)

e) rynek instrumentów pochodnych (forwards, futures, opcje, swapy)

6. Cechy odróżniające rynek kapitałowy od pieniężnego.

-Na rynku kapitałowym zawierane są transakcje, których przedmiotem są instrumenty finansowe z terminem wykupu powyżej 1 roku z przeznaczeniem uzyskanych środków na cele rozwojowe (na rynku pieniężnym podmioty finansują swoją bieżącą działalność a okres tego finansowania nie przekracza 1 roku).

-Na rynku kapitałowym występuje znacznie więcej podmiotów, stopień ryzyka jest znacznie wyższy niż na rynku pieniężnym a przeciętna wartość transakcji zawieranych na rynku kapitałowym znacznie wyższa. Stopa zwrotu z kapitału jest na ogół wyższa na rynku kapitałowym. Na rynku kapitałowym przedmiotem obrotu są papiery wartościowe a obrót nimi jest uregulowany prawnie.

7. Rozumienie ryzyka inwestowania na rynku kapitałowym.

Ryzyko inwestowania na tym rynku jest związane przede wszystkim z długością okresu trwania poczynionych inwestycji (mających charakter średni- i długoterminowy). Nabywcy papierów wartościowych płacąc za nie odpowiednią cenę w okresie obecnym spodziewają się uzyskać od emitentów w okresach przyszłych wymierne korzyści. Nabywcy mają nadzieje otrzymania wyższej ceny sprzedaży waloru od ceny jego zakupu (capital gain) i wypłatą dywidendy w przypadku akcji oraz oprocentowaniem i ewentualnie innymi korzyściami płynącymi z posiadania obligacji.

Ryzyko polega na tym, że inwestorzy mogą przewidywać przyszłe stany warunków, w których będzie gospodarować emitent posiadanych przez nich papierów wartościowych, jedynie z pewnym stopniem prawdopodobieństwa (ich oczekiwania do uzyskania przyszłych korzyści z posiadania walorów mogą się nie spełnić). Niekorzystny układ warunków, w których będzie gospodarować emitent może obniżyć jego zysk przez co również dywidenda wypłacana inwestorowi będzie mniejsza (lub może nie być wypłacona wcale). W przypadku bankructwa emitenta zarówno akcjonariusze jak i pożyczkodawcy emitenta (nabywcy obligacji) stracą zainwestowany kapitał.

8. Ryzyko systematyczne inwestowania na rynku kapitałowym.

Inaczej mówiąc jest to ryzyko rynkowe. Nie da się go do końca wyeliminować, gdyż łączy się ono z sytuacją gospodarczą (która podlega ciągłym zmianom). Na rynku kapitałowym ryzyko to związane jest z tendencją do zmiany ceny zakupionego towaru i niemożnością utrzymania inwestycji zgodnie z pierwotnie planowanym horyzontem czasowym. Sytuacja taka nastąpi gdy nabywca waloru sprzeda go w przyszłości po cenie niższej niż ta, za którą kupił ją obecnie. Inwestor na rynku kapitałowy może się przed taką sytuacją zabezpieczyć poprzez podzielenie ogólnej sumy środków przeznaczonych na inwestycje na część przeznaczona na zakup papierów wartościowych i część zdeponowana w formie gotówki w banku.

9. Ryzyko finansowe inwestowania na rynku kapitałowym.

Jest ono związane z kondycją finansową emitenta zakupionego waloru. Jego kłopoty finansowe (np. trudności ulokowania produkcji na rynku), jeżeli nie zostaną podjęte odpowiednie środki zaradcze, będą prowadzić do obniżania się zysku, pomniejszania wielkości wypłacanej dywidendy lub jej zaniku (co w konsekwencji może doprowadzić do wyprzedaży akcji danej spółki). Sytuacja taka powoduje z reguły spadek kursów akcji spółki, brak możliwości dopływu środków z rynku kapitałowego, co może doprowadzić do dalszego pogarszania się sytuacji finansowej spółki. Z ryzykiem finansowym wiąże się bezpośrednio ryzyko upadłościowe. Gdy sytuacja finansowa emitenta pogorsza się tak drastycznie, że doprowadzi do jego bankructwa to dla większości akcjonariusz tej spółki oznacza to utratę zainwestowanego kapitału (roszczenia z tytułu posiadania akcji do masy upadłościowej emitenta są rozpatrywane na końcu kolejki podmiotów zgłaszających podobne roszczenia). Gdy inwestor odpowiednio nie zdywersyfikował swojego portfela to taka strata może być dla niego bardzo dotkliwa.

10. Ryzyko inflacyjne inwestowania na rynku kapitałowym.

Inflacja wpływa w dużym stopniu na wybór przez inwestorów odpowiedniego instrumentu rynku kapitałowego. Przy niższej stopie inflacji inwestorzy na ogół kupują akcje (aby jednak uzyskać z nich dodatkowy dochód wybiera się te akcje, których kursy są skorelowane ze wskaźnikiem ogólnego wzrostu cen), natomiast przy wyższej inflacji inwestorzy chętniej kupują obligacje. Aby zdecydować się więc na zakup akcji lub obligacji należy śledzić indeks wzrostu cen dóbr i usług. Ponieważ jego poziom jest w znacznym stopniu skorelowany z poziomem stopy dyskontowej ustalanej przez Bank Centralny kluczową kwestią przy wyborze instrumentu finansowego jest śledzenie poziomu tej stopy. Przy wysokim poziomie stóp procentowych inwestorzy chętniej wykupują obligacje (ponieważ zwiększa się ich nominalne oprocentowanie), natomiast w sytuacji przeciwnej zainteresowaniem inwestorów będą się cieszyły akcje. Wzrost poziomu stóp procentowych powodujący odpływ kapitału lokowanego w akcjach na rzecz zakupu obligacji oznacza spadek popytu na akcje i obniżenie się poziomu ich notowań.

11. Ryzyko walutowe i polityczne inwestowania na rynku walutowym.

Ryzyko walutowe - może się ono szczególnie uzewnętrznić w sytuacji, gdy rynek finansowy jest rozwinięty i ma powiązania z rynkiem międzynarodowym (dochodzi wtedy do możliwości inwestycyjnych i przepływu kapitału pomiędzy rynkiem krajowym a międzynarodowym). Szczególnie niebezpieczne mogą być przepływa kapitałów krótkoterminowych (spekulacyjnych), które na celu mają wykorzystanie warunków dogodnych do inwestowania w danym momencie i natychmiastowe wycofanie się z rynku po zmianie tych warunków. W takiej sytuacji zmiana relacji walut może spowodować, że bardziej korzystna w momencie zakupu inwestycja zagraniczna straci atrakcyjność na rzecz inwestycji krajowej lub odwrotnie.

Ryzyko polityczne - jest związane z sytuacją polityczną kraju, w którym dokonano inwestycji. Rynek kapitałowy jest bardzo wrażliwy na zmiany priorytetów polityki gospodarczej (które mogą być następstwem zmian politycznych w danym kraju). Mówi się, że rynek kapitałowy jest barometrem zmian zachodzących w całej gospodarce.

12. Cechy papieru wartościowego świadczące o szczególności tego dobra na rynku.

Ponieważ są dobrami szczególnymi obrót nimi podlega regulacjom ustawowym. Ich szczególność wynika z tego, że ich nabywca przez fakt ich zakupu inwestuje swoje środki finansowe, a nie zaspokaja potrzeby w sensie nabywania rzeczy użytkowej. Inwestując i oczekując dochodu zgodnego z oczekiwaną stopą zwrotu inwestor odkłada konsumpcję na okres przyszły i lokuje swoje oszczędności na rynku kapitałowym. Kolejną szczególną cechą papieru wartościowego jest to, że nie jest on towarem w klasycznym tego słowa znaczeniu (nie posiada określonych cech fizycznych, jakościowych, itp.) i dlatego też trudno jest ocenić jego jakość. O tym czy dany papier wartościowy może być przedmiotem obrotu publicznego decyduje komisja dopuszczeniowa (w Polsce jest to KNF).

13. Pojęcie i ogólna istota pierwotnego rynku kapitałowego.

Rynek pierwotny (primary market) to ta część rynku kapitałowego, gdzie dokonuje się sprzedaży papierów wartościowych nowo wyemitowanych przez uprawnione podmioty gospodarcze, które chcą powiększyć swoje zasoby kapitałowe, tym inwestorom, którzy angażują swoje środki finansowe w przekonaniu iż zakup tych papierów jest korzystniejszą lokatą ich oszczędności niż inne rodzaje oszczędzania. Alokacja kapitału przez rynek pierwotny dokonuje się raczej w układzie długookresowym (gdyż inwestorzy zdaja sprawę z tego, że wysokiego zwrotu z poczynionych inwestycji można oczekiwać dopiero po długim okresie). Uzyskanego poprzez rynek pierwotny wzrostu kapitału emitenci nie mogą traktować jako bezpośredniego powiększenia zysku (jest to środek służący do finansowania w firmie różnego rodzaju celów rozwojowych). Uzyskane środki można przeznaczyć na działalność produkcyjną a nie konsumpcyjną. Na rynku pierwotnym możemy wyróżnić emisję publiczną
(udostępnianie na terytorium Polski co najmniej 100 osobom lub nieoznaczonemu adresatowi, w dowolnej formie i w dowolny sposób, informacji o papierach wartościowych i warunkach ich nabycia, stanowiących ostateczna podstawę do podjęcia decyzji o odpłatnym nabyciu tych papierów wartościowych) i niepubliczną. Na rynku pierwotnym spółki mogą dokonywać wielokrotnej emisji papierów wartościowych.

14. Alokacyjna funkcja rynku pierwotnego.

Podmioty posiadające środki finansowe najpierw inwestują je na rynku pierwotnym w takie inwestycje rynku kapitałowego, które według ich oceny są w stanie zapewnić zadowalającą stopę zwrotu. Czyli pieniądze są alokowane w takie przedsięwzięcia inwestycyjne, które są w stanie zapewnić wymagane przez inwestorów stopy zwrotu. Kapitał alokuje się w przedsiębiorstwach, gałęziach czy działach gospodarki, które maja wysoką wycenę rynkową (wysoka wycena rynkowa oznacza, że przedsiębiorstwo posiada ustabilizowaną sytuację finansową, osiąga dobre wyniki finansowe i cieszy się dobrą opinią na rynku). Alokacja kapitału przez rynek pierwotny dokonuje się raczej w układzie długookresowym (gdyż inwestorzy zdaja sprawę z tego, że wysokiego zwrotu z poczynionych inwestycji można oczekiwać dopiero po długim okresie).

15. Funkcja relokacji kapitału na rynku wtórnym.

Na rynku wtórnym, w ramach dokonywanego miedzy inwestorami obrotu papierami wartościowymi, następuje relokacja ulokowanego już w przedsięwzięciach inwestycyjnych kapitału. Na skutek zmian warunków gospodarowania oraz ustawicznej wyceny rynkowej (poprzez rynek giełdowy) dokonanych inwestycji, jedni inwestorzy „wchodzą” w daną inwestycję, inni z niej „wychodzą”, a jeszcze inni zamieniają ją na inną (spodziewając się wyższej stopy zwrotu). Te inwestycje, które zgodnie z wyceną rynkową są najbardziej rentowne, przyciągają najwięcej kapitału. Dokonująca się relokacja kapitału na rynku wtórnym najczęściej odbywa się poprzez prowadzenie przez inwestorów analizy porównawczej alternatywnych inwestycji.

16. Rozumienie emisji publicznej i oferty publicznej.

Emisja publiczna - proponowanie nabycia papierów wartościowych w dowolnej formie i w dowolny sposób, skierowane co najmniej do 100 osób lub do nieoznaczonego adresata. Taka propozycja (w myśl ustawy) nazywa się publicznym proponowaniem nabycia papierów wartościowych i może być realizowana wyłącznie w drodze oferty publicznej

Oferta publiczna - udostępnianie na terenie Polski, co najmniej 100 osobom lub nieoznaczonemu adresatowi, w dowolnej formie i w dowolny sposób, informacji o papierach wartościowych i warunkach dotyczących ich nabycia, stanowiących dostateczna podstawę do podjęcia decyzji o odpłatnym nabyciu tych papierów wartościowych. Papiery wartościowe będące przedmiotem oferty publicznej nie muszą być wprowadzane do obrotu na rynku regulowanym, a więc poddawane określonym rygorom rynku wtórnego. Może również zdarzyć się taka sytuacja, że dopuszczenie papierów wartościowych do obrotu na rynku wtórnym nie będzie poprzedzone ofertą publiczną (co oznacza, że spółka publiczna będzie mogła pozyskiwać kapitał poprzez ofertę niepubliczną).

17. Zalety występowania spółki na rynku publicznym.

a) - łatwiejszy dostęp do dużych kwot kapitału (na rynku publicznym występuje konkurencja kapitału inwestorów indywidualnych oraz instytucjonalnych i każda spółka może korzystać z tego kapitału poprzez kolejne emisje akcji lub obligacji)

b )- efekt marketingowy (sytuacja spółek publicznych interesują się środki masowego przekazu, co jest dla nich bezpłatną promocją. Spółka publiczna ma mocniejsza pozycję w negocjacjach dotyczących kontraktów i łatwiej jej powiększyć rynki zbytu)

c) - wzrost wiarygodności (spółki działające na rynku publicznym zdobywają zaufanie inwestorów i podnoszą swoja wiarygodność. Ponieważ spółki maja obowiązek przekazywania na rynek informacji o sytuacji finansowej oraz o innych zdarzeniach, które mogą mieć wpływ na kurs notowanego waloru to prestiż i renoma spółki zwiększają się - inwestorzy mogą lepiej oszacować ryzyko)

d) - ekspansja na rynku (kolejne emisje walorów spółki notowanej na rynku publicznym pozwalają na gromadzenie kapitału na rozwój. Oznacza to możliwość modernizacji produkowanych wyrobów lub wprowadzenie na rynek nowych, co może spowodować wzrost przychodów ze sprzedaży i w dalszej kolejności wzrost zysku dla akcjonariuszy. Również w ten sposób może zostać znaleziony inwestor strategiczny, który ułatwi dalszą ekspansje na rynku lub może zacząć proces budowania grupy kapitałowej poprzez przejmowanie innych podmiotów)

e) - rynkowa wycena papierów wartościowych (poprzez efektywny rynek dokonuje się obiektywna wycena akcji spółek publicznych. Znana jest więc cena, która informuje o możliwej do uzyskania stopie zwrotu z dokonanej w dana spółkę inwestycji. Dla inwestorów cena jest podstawą do podjęcia decyzji o wejściu lub wyjściu, a dla emitentów stanowi punkt odniesienia przy ustalaniu ceny kolejnej emisji waloru).

18. Wady występowania spółki na rynku publicznym.

a) - odkrywanie się przed konkurencją (ponieważ spółka ma obowiązek podawać informacje o jej stanie finansowym i planowanych zmianach do użytku publicznego to będą one znane również konkurencji. Może to spowodować określone straty w przewadze konkurencyjnej spółki na rynku).

b) - możliwość wrogiego przejęcia (ryzyko wrogiego przejęcia spółki publicznej przez zakup jej akcji na rynku wtórnym)

c) - stosunkowo wysokie koszty (wynikające z przygotowania emisji, przeprowadzenia jej na rynku pierwotnym i wprowadzenia na rynek giełdowy. Do kosztów tych zalicza się także stałe opłaty ponoszone na rzecz giełdy).

19. Ogólna charakterystyka procesu sporządzania prospektu emisyjnego.

Oferta publiczna lub dopuszczenie papierów wartościowych do obrotu na rynku regulowanym wymaga sporządzenia prospektu emisyjnego i zatwierdzenia go przez KNF oraz podania go do publicznej wiadomości (jednak zastosowanie takiej procedury nie jest wymagane w odniesieniu do niektórych papierów wartościowych). Prospekt emisyjny może być sporządzany albo w formie jednolitego dokumentu, albo w formie zestawu dokumentów w skład którego wchodzą: dokument rejestracyjny (zawierający informacje o emitencie), dokument ofertowy (określający warunki oferty) i dokument podsumowujący (zawierający najważniejsze informacje i czynniki ryzyka). Te trzy dokumenty mogą być przedstawione KNF oddzielnie do zatwierdzenia. Przygotowany prospekt emisyjny w formie jednolitego dokumentu oraz dokument rejestracyjny są ważne 12 miesięcy od daty udostępnienia ich do publicznej wiadomości. Prospekt emisyjny powinien odpowiadać wymogom przyjętym w UE po to, aby - zgodnie z zasadą jednolitego paszportu (single passport) - prospekt zatwierdzony przez właściwy organ nadzoru w jednym państwie członkowskim mógł być ważny także w innym państwie członkowskim. Musi on zawierać minimalny zakres informacji, który zależy od rodzaju emitowanego papieru wartościowego i jego emitenta. Prospekt emisyjny powinien zawierać prawdziwe, rzetelne i kompletne informacje dotyczące sytuacji gospodarczej, finansowej i majątkowej emitenta. Prospekt emisyjny powinien być podany do publicznej wiadomości w co najmniej jeden z następujących sposobów:

a) - przez zamieszczenie w co najmniej jednej gazecie ogólnopolskiej,

b) - w postaci drukowanej,

c) - w postaci elektronicznej.

20. Możliwość przeprowadzenia oferty publicznej na podstawie memorandum informacji.

Przeprowadzenie oferty publicznej lub dopuszczenie papierów wartościowych do obrotu na rynku regulowanym możliwe jest również na podstawie memorandum informacyjnego. Jego treść i forma powinny spełniać odpowiednie wymogi prawne a spółka może z niego skorzystać tylko w ściśle określonych przez ustawę o obrocie przypadkach. Taka sytuacja może mieć miejsce w związku z:

a)- wydawanie akcji akcjonariuszom spółki przejmowanej lub spółek łączących się,

b) - bezpłatnym wydawaniem akcji akcjonariuszom (tzn. ze środków spółki) lub jako dywidendy czy w ramach tzw. opcji menadżerskich,

c) - emisją papierów wartościowych przez skarb państwa lub NBP, jednakże pod warunkiem, że oferta publiczna i ich dopuszczenie do rynku regulowanego ograniczone są wyłącznie do terytorium Polski.

22. Potrzeba istnienia wymogów ustawowych na rynku kapitałowym.

Są one wprowadzane przede wszystkim po to, by chronić interesy drobnych inwestorów, stwarzając im możliwość minimalizacji ryzyka utraty środków pieniężnych. Ustawodawca dąży do maksymalnego ukrócenia praktyk gromadzenia przez emitentów kapitału bez konieczności przekazywania nabywcom papierów wartościowych niezbędnych informacji, na podstawie których mogliby oni podejmować decyzje inwestycyjne. Emitenci są zobowiązani do publikowania odpowiednich danych finansowych (dotyczących wielkości sprzedaży, zysku, majątku produkcyjnego, przepływów finansowych itd.), a także innych informacji (dotyczących np. zmian w składzie zarządu i rady nadzorczej, o mających znaczenie kontraktach). Emitent poddający się takim rygorom stwarza sobie możliwość przyciągnięcia kapitału (ponieważ inwestorzy wolą kupować walory firmy o dobrej kondycji finansowej, dobrej pozycji na rynku i renomie). Na rynku kapitałowym obowiązuje zasada, że im lepsza renoma firmy, tym większe jest zainteresowanie kupnem jej papierów wartościowych. Dodatkowy popyt, wygenerowany w dłuższym okresie, na walory danej firmy pozwoli jej na nowe emisje, które zwiększą jej kapitał i pozwolą na dalszą ekspansje na rynku.

23. Badanie opłacalności planowanej emisji.

Jest to jeden z ważniejszych problemów emitenta papierów wartościowych. Do prawidłowego przeprowadzenia analizy opłacalności planowanej emisji potrzebne jest przede wszystkim porównanie z innymi możliwościami znalezienia źródeł finansowania (np. kredyt bankowy lub ewentualne połączenie z inna firmą). Analizie należy także poddać skutki zaniechania emisji, wynikające np. z utraty części udziału w rynku lub braku możliwości konkurowania na rynku. W takiej analizie powinno się wykorzystać info o:

a) - możliwości uzyskania kredytu bankowego, jego wysokości i oprocentowaniu,

b) - możliwej do zebrania kwocie kapitału z wyemitowanych papierów (możliwej cenie emisyjnej),

c) - możliwym do osiągnięcia zysku po przeprowadzeniu emisji (szczególnie ważna kwestia przy emisji obligacji z punktu widzenia pokrycia kosztu oprocentowania i zwrotu kapitału),

d) - koszcie emisji.

24. Rola pasywna i aktywna domu maklerskiego w przeprowadzaniu emisji.

Rola pasywna domu maklerskiego polega na pośredniczeniu pomiędzy emitentem walorów a ich nabywcami w rozprowadzaniu emisji, udostępniając w tym celu, za odpowiednią opłatą, sieć swoich placówek. Instytucje te (dystrybutorzy) nie biorą na siebie żadnego ryzyka za dojście do skutku danej emisji, przez co rozumie się jej rozprowadzenie w odpowiednim terminie (np. dla akcji jest to 3 miesiące od momentu rozpoczęcia emisji).

Rola aktywna polega na tym, że dom maklerski bierze na siebie także ryzyko alokacji danej emisji w odpowiednim terminie (staje się więc gwarantem dojścia jej do skutku co oznacza, że jeżeli cała pula wyemitowanych walorów nie zostanie wykupiona przez inwestorów w ustawowym terminie, to dom maklerski zakupi resztę, którą może zostawić w swoim portfelu przez dłuższy okres lub sprzedać po wprowadzeniu do obrotu giełdowego, zarabiając lub tracąc, w zależności od tego, jak ukształtuje się ich cena w porównaniu z ceną emisyjną).W przypadku pełnienia aktywnej roli dom maklerski pobiera jednak wyższą niż w sytuacji jedynie pośrednictwa, opłatę od emitenta (jest to koszt pośrednictwa powiększony o koszt jego ryzyka).

25. Subemisja usługowa.

Subemitent usługowy pełni w Polsce funkcję underwritera (instytucja rynku finansowego, specjalizująca się w obrocie papierami wartościowymi, która w całości przejmuje emisję. Najczęściej są to banki inwestycyjne i domy maklerskie działające na własny rachunek). Subemitentem usługowym może być wyłącznie: dom maklerski, bank, zagraniczna firma inwestycyjna lub konsorcjum tych podmiotów. Subemitent usługowy podpisuje umowę z emitentem lub wprowadzającym, w ramach której zobowiązuje się nabyć na własny rachunek całość lub część papierów wartościowych danej emisji w celu ich dalszej odsprzedaży w pierwszej ofercie publicznej lub na rynku pierwotnym. Emitent może zawierać umowę na submisję usługową, o ile walne zgromadzenie akcjonariuszy wyrazie wcześniej na to zgodę.

26. Subemisja inwestycyjna.

W Polsce rolę gwaranta emisji pełni subemitent inwestycyjny, z którym emitent lub wprowadzający papiery do obrotu regulowanego może zawrzeć umowę o subemisję inwestycyjną. Polega ona na nabyciu papierów wartościowych w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej, na które inwestorzy nie złożyli zapisów w trakcie ich przyjmowania. Subemitent inwestycyjny, gdy zawiodą inwestorzy, przejmuje emisję i sam decyduje, co będzie robił z przejętymi papierami. Subemitentem inwestycyjnym mogą być wyłącznie: dom maklerski, otwarty fundusz emerytalny, fundusz inwestycyjny, bank, zakład ubezpieczeń, zagraniczna instytucja finansowa mająca siedzibę w krajach należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) lub konsorcjum tych podmiotów. Emitent może zawrzeć umowę na subemisję inwestycyjną, o ile walne zgromadzenie akcjonariuszy wcześniej wyrazi na to zgodę.

27. Określanie ceny emisyjnej poprzez metodę stałej i zmiennej ceny.

Metoda stałej ceny - inwestorzy nabywają emitowane papiery wartościowe po stałej cenie, którą określa emitent, ewentualnie w porozumieniu ze swoim doradcą inwestycyjnym. W ten sposób zapewnia on sobie uzyskanie pewnej stałej kwoty kapitału, pod warunkiem, że wszystkie akcje zostaną rozprowadzone.

Metoda zmiennej ceny - inwestorzy chcący nabyć akcje spółki (emitenta) muszą przystąpić do przetargu. Cena zostaje wówczas ustalona na podstawie ofert złożonych przez inwestorów. Metoda ta jest szczególnie zalecana w przypadku występowania stosunkowo dużej nadwyżki popytu nad podażą na rynku kapitałowym, a także gdy spółka sama ma kłopoty z określeniem poziomu ceny emisyjnej waloru. Stosowanie tej metody stwarza możliwość zebrania większej ilości kapitału niż w przypadku stosowania metody stałej ceny (ponieważ nabywcami zostają tylko ci inwestorzy, którzy zgłosili chęć zakupu walorów po najwyższej cenie). Istnieje też większe prawdopodobieństwo, że po wprowadzeniu akcji do obrotu giełdowego ich nie będzie znacznie odbiegać w dół od ceny emisyjnej. Metoda ceny zmiennej nie jest natomiast zalecana w sytuacji, gdy na rynku kapitałowym występuje nadwyżka podaży. Inwestorzy często celowo zaniżają proponowane ceny nabyci, co oznacza że rośnie stopień ryzyka osiągnięcia maksymalnej kwoty kapitału z przeprowadzonej emisji.

28. Ogólna charakterystyka metody book building

Jest to najwłaściwszy sposób ustalania ceny emisyjnej papieru wartościowego, która jest oparta na technice marketingowej (badaniach lub testach rynkowych). Jej podstawą jest proces tworzenia księgi popytu - czyli potencjalnych zamówień- na emitowane akcje spółki, W tym celu powołuje się konsorcjum dystrybucyjne, będące zarazem gwarantem przyszłej emisji, które dodatkowo ściśle współpracuje z zarządem spółki aby wypracować jak najefektywniejszy sposób rozprowadzenia emisji (konsorcjum takie najczęściej jest tworzone przez banki inwestycyjne lub inne instytucje finansowe oraz dystrybutorów, którymi są domy maklerskie). Każdy z tych podmiotów jest gwarantem pewnej części emisji, która jest z reguły dostosowana do wielkości posiadanego przez niego kapitału o stopniu ryzyka, które chce ponosić z tytułu udzielenia gwarancji. Metoda book building składa się z następujących faz: FAZA I:

a)- zarząd firmy emitenta wraz z doradcami oraz konsorcjum dystrybucyjnym określa widełki ceny,

b) - na podstawie określonej już ceny przygotowuje się prospekt emisyjny i zaczyna się marketing emisji, który polega na tym, że wszyscy członkowie konsorcjum ankietują swoich klientów i innych potencjalnych inwestorów jaką ilość papierów chcieliby zakupić i po jakiej cenie,

c) - na podstawie ankiet z poprzedniej fazy buduje się księgę popytu (zamówień),

d) - następuje zebranie deklaracji nabycia emitowanego waloru przez inwestorów,

FAZA II:

a) - określenie na podstawie stworzonej księgi popytu rekomendacji dla zarządu firmy - emitenta odnośnie poziomu ceny emisyjnej,

b) - opublikowanie ostatecznej ceny emisyjnej, podpisanie umów gwarancyjnych z konsorcjum dystrybucyjnym i rozpoczęcie subskrypcji. Umowa z konsorcjum dystrybucyjnym może być tak sformułowana, że nierozprowadzone walory gwaranci obejmują po cenie emisyjnej, a nie z odpowiednim dyskontem (w takim wypadku zarobkiem gwaranta będzie jedynie uzyskana opłata gwarancyjna).

29. Pojęcie kwitu depozytowego oraz różnica pomiędzy ADR i GDR.

Kwit depozytowy daje możliwość zbierania na rynkach zagranicznych kapitału na potrzeby rozwojowe, dzięki czemu pierwotny rynek danego kraju może być rozszerzony na rynki zagraniczne (co jest szczególnie użyteczne w warunkach płytkiego rynku, a także gdy przez dłuższy okres występuje bessa).

ADR (American Depositary Receipts) był pierwszym kwitem depozytowym jaki pojawił się na rynkach i pojawił się on na rynku amerykańskim (w 1927). Został on wprowadzony aby ułatwić obywatelom amerykańskim inwestowanie w papiery wartościowe emitowane przez spółki innych krajów.

W latach 90-tych XX wieku Citibank wprowadził program globalnych kwitów depozytowych GDR (Global Depositary Receipts). Pozwalał on gromadzić kapitał jednocześnie na rynku amerykańskim i na jednej z giełd europejskich. Kwit depozytowy jest dokumentem (papierem wartościowym) inkorporującym prawo własności do jednej lub wielu akcji spółki, która podlega zdeponowaniu. Podstawą jego emisji jest określona liczba akcji spółki, która podlega zdeponowaniu. Kwity te są emitowane i stanowią przedmiot obrotu na zagranicznych rynkach kapitałowych. Różnica w nazwie kwitów wynika z reguł rynku, któremu są podporządkowane (a nie z ich specjalnych cech). ADR są podporządkowane regułom rynku amerykańskiego, inne kwity regułom rynków innych krajów.

30. Niesponsorowana emisja kwitów depozytowych.

Emisja ta odbywa się bez udziału emitenta akcji, na podstawie których emitowane są następnie kwity depozytowe. Jej mechanizm polega na tym, że inwestor zagraniczny, np. bank inwestycyjny lub inna instytucja finansowa, kupuje określony pakiet akcji danej spółki na rynku lokalnym. Akcje te następnie składane są w banku depozytowym, który na tej podstawie emituje kwity depozytowe, z których każdy odzwierciedla prawo do jednej lub kilku zdeponowanych akcji emitującej je spółki. Kwit ten staje się prawomocnym papierem wartościowym na rynku innego kraju. Wyemitowane przez bank depozytowy w emisji niesponsorowanej kwity depozytowe są przekazywane inwestorowi deponującemu akcje, który może je następnie odsprzedać kolejnym inwestorom. Kwity depozytowe ADR emitowane w emisji niesponsorowanej mogą być jedynie przedmiotem obrotu na amerykańskim rynku pozagiełdowym.

31. Sponsorowana emisja kwitów depozytowych.

Cieszy się większą popularnością niż emisja niesponsorowana. Odbywa się ona na podstawie formalnej umowy, którą spółka - emitent zawiera z bankiem depozytowym, którym na ogół jest znany bank działający w kraju, w którym kwity depozytowe mają być emitowane. Z inicjatywą emisji sponsorowanej wychodzi zazwyczaj spółka emitująca akcje, która wspólnie z bankiem depozytowym ustala sposób przeprowadzenia emisji oraz jej strukturę. Do tego dochodzi jeszcze z reguły bank inwestycyjny organizujący emisję i rozprowadzanie kwitów depozytowych. Emisja kwitów depozytowych może być przeprowadzana w oparciu o już istniejące akcje spółki lub akcje nowych emisji. Istnienie emisji niesponsorowanej nie zamyka spółce drogi do emisji sponsorowanej, również emisja niesponsorowana może być przekształcona w emisję sponsorowaną.

32. Rola banku depozytowego i powierniczego w emisji kwitów depozytowych.

Rola banku depozytowego - jest to emisja i umarzanie kwitów depozytowych, pełni funkcję agenta spółki na rynku zagranicznym w zakresie przenoszenia i rejestrowania zmiany prawa własności kwitów, obsługa i wspieranie kontaktów emitenta z posiadaczami kwitów przez przekazywanie informacji o nim, raportów, itd., przekazywanie dywidendy na konto nabywców kwitów oraz reprezentowanie ich interesów na walnym zgromadzeniu spółki. Osoba posiadająca kwit depozytowy może scedować na bank depozytowy sposób głosowania zdeponowanymi akcjami na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, jak również może zażądać umorzenia kwitu, prosząc bank depozytowy o wypłatę pieniędzy za ich sprzedaż. Źródłem dochodu banku są prowizje przy wystawianiu i umarzaniu kwitów.

Rola banku powierniczego - może nim być krajowa filia banku depozytowego w kraju emitenta lub wybrany bank krajowy, pełni wobec banku depozytowego właściwą usługę deponowania akcji emitenta, otwiera i prowadzi rachunek, na którym przechowywane są akcje będące podstawą wystawienia kwitów depozytowych. A zatem odpowiednia ich ilość musi zostać wyłączona z obiegu. Pomiędzy bankiem depozytowym a powierniczym zawiera się umowę powierniczą. Bank - powiernik pobiera od emitenta dywidendę w przypadku jej wypłacania i przelewa ją na konto banku depozytowego, jak również może przyjąć na siebie scedowanie prawa reprezentowania posiadaczy kwitów depozytowych na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy spółki.

33. Poziomy emisji ADR.

Poziom pierwszy - korzyścią emisji ADR tego poziomu jest możliwość zwolnienia spółki z obowiązków informacyjnych. Ich emisję należy jedynie zarejestrować w komisji dopuszczeniowej, czego konsekwencją jest brak możliwości prowadzenia określonych działań marketingowych na rynku amerykańskim, by nie uznano ich za ofertę sprzedaży publicznej. Ten sposób emisji zwalnia także spółkę z obowiązku dostosowania rachunkowości do standardów amerykańskich (GAAP - Generally Accepted Accounting Principles). Nabywcami kwitów depozytowych poziomu pierwszego mogą być inwestorzy amerykańscy oraz podmioty z innych państw. Emisja tych papierów wskazuje, że nie są one źródłem pozyskiwania nowych środków kapitałowych przez emitenta. Spółka może odnieść inne korzyści (wzrost zainteresowania akcjami spółki na rynku w kraju spółki - emitenta wskutek wykupu ich przez bank depozytowy, wejście na rynek USA zwiększy uznanie spółki na rodzinnym rynku giełdowym i może pozytywnie wpłynąć na notowania akcji, przejście fazy wstępnej do uruchomienia następnych stopni emisji kwitów depozytowych).

Poziom drugi - emisja ADR drugiego poziomu jest już bardziej skomplikowana, bowiem są one przedmiotem obrotu publicznego na jednej z giełd amerykańskich lub w elektronicznym systemie notowań NASDAQ (National Association of Securities Automated Quotations). Spółka emitująca ma obowiązek zarejestrowania emisji w amerykańskiej komisji dopuszczeniowej i musi podporządkować się jej wymogom informacyjnym. Musi także dostosować swoją księgowość do standardów GAAP. Podstawą emisji tych kwitów są wcześniej wyemitowane akcje, co oznacza, że spółka również nie pozyskuje dodatkowego kapitału. Wzrasta jedynie prestiż tej spółki wśród inwestorów, a więc traktuje ona tę emisję jako wstępny etap rzeczywistego gromadzenia środków na rynku amerykańskim.

Poziom trzeci - jest to najwyższy poziom emisji ADR. Umożliwia ona wprowadzenie kwitów do obrotu publicznego i handel nimi na giełdach amerykańskich. Wymaga on uzyskania zgody tamtejszej komisji dopuszczeniowej, spełnienia jej wymogów informacyjnych oraz dostosowania wszelkiej sprawozdawczości i księgowości do standardów amerykańskich. Jest on realizowany na podstawie nowej emisji akcji spółki, czyli stanowi źródło pozyskiwania kapitału na rynku amerykańskim.

34. Funkcja transformacji kapitału na rynku wtórnym.

Jest domeną giełdy papierów wartościowych. Oznacza możliwość natychmiastowej zmiany formy ulokowanego kapitału. Możliwość ta powinna dotyczyć transformacji wierzytelności finansowej na pieniądz lub wymiany jednych walorów na inne, bardziej korzystne z punktu widzenia podmiotu posiadającego oszczędności. Powszechnie uważa się, że rynek wtórny jest bardziej sprawny, jeżeli jest bardziej przejrzysty i płynny.

35. Funkcja mobilizacji i oceny kapitału na rynku wtórnym.

Mobilizacja kapitału - rynek wtórny mobilizuje kapitał, gdyż umożliwia jego przepływ od podmiotów posiadających go w nadmiarze (wolne środki pieniężne) do podmiotów zgłaszających na niego zapotrzebowanie. Umożliwia emitentom zasilenie w środki kapitałowe poprzez pojawienie się nowych akcji lub obligacji. Zależy to od wysokości cen papierów wartościowych i organizacji rynku wtórnego (inwestorzy są bardziej skłonni do zakupu papierów wartościowych jeżeli będą mieli możliwość odsprzedania ich , gdy będą sobie tego życzyć). Rynek wtórny dostarcza wielu informacji, które można wykorzystać do oceny powodzenia planowanej emisji i określenia jej warunków. Wzrost cen na giełdzie przyciąga nowe kapitały, które zaczynają nakręcać koniunkturę.

Ocena kapitału - rynek wtórny pozwala na dokonanie wyceny wartości firmy i oceny kapitału. Wycena firmy dokonuje się na giełdzie; jej wartość wynika z iloczynu ceny giełdowej akcji i ilości wyemitowanych akcji. Ocena kapitału odnosi się głównie do spółek emitujących papiery wartościowe będące w obrocie pozagiełdowym. Spółki te ustalając cenę emisyjną swojego waloru orientują się na ceny walorów notowanych na giełdzie. Są one dla tych spółek swego rodzaju punktem odniesienia. Ceny w obrocie pozagiełdowym w dużym stopniu oscylują wokół cen giełdowych. Pozwala to spółce emitującej walory zorientować się, jak dużo kapitału może ona zebrać.

36. Przejrzystość i płynność rynku wtórnego.

Przejrzystość - łatwość dostępu do niezbędnych inwestorowi informacji o występujących na rynku walorach oraz o ich emitentach. Większa przejrzystość powoduje powiększenie się obrotów rynku i działa mobilizująco na kapitał. Konieczność utrzymania określonego stopnia przejrzystości rynku wtórnego powoduje wprowadzenie formalnych uregulowań w zakresie dopuszczania i notowania papierów wartościowych, czego podstawą są odpowiedni wymogi co do przekazywania potrzebnych informacji o działalności emitentów.

Płynność - stopień koncentracji wtórnej podaży i wtórnego popytu na określony papier wartościowy. Rynek, na którym dokonała się znaczna koncentracja obrotów określa się mianem stałego, taniego i bezkolizyjnego. Rynek jest stały, gdy występuje na nim duża liczba zleceń sprzedaży i zakupu. Kontrahenci mogą bowiem wówczas liczyć, na to że w każdej chwili zrealizują zamierzone transakcje. Przy dużej ilości transakcji ich koszt zawierania staje się niski, co powoduje, że rynek nazywamy tanim. Natomiast określenie bezkolizyjny oznacza, że transformacja kapitału odbywa się zgodnie z określonymi przepisami lub uzansami (zwyczajami) i poprzez odpowiednią organizacje rynku.

37. Pojęcie rynku regulowanego i zorganizowanego papierów wartościowych w Polsce.

Rynek regulowany - stały system obrotu papierami wartościowymi dopuszczonymi do tego obrotu, zorganizowany w taki sposób, że przy kojarzeniu ofert kupna i sprzedaży tych papierów zapewniony jest powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie oraz zachowane są jednakowe warunki nabywania i zbywania tych papierów. Rynek ten podlega nadzorowi KNF. Warunki jakie musi spełniać rynek regulowany są określane przez ministra do spraw instytucji finansowych.

Rynek zorganizowany - wtórny obrót papierami wartościowymi może być prowadzony poprzez alternatywny system obrotu, którego organizatorem może być firma inwestycyjna lub spółka prowadząca rynek regulowany. Mianem rynku zorganizowanego określa się rynek regulowany oraz alternatywny system obrotu. Przez alternatywny system obrotu rozumie się wielostronny system obrotu dokonywanego poza rynkiem regulowanym, którego przedmiotem są papiery wartościowe. Podstawowym warunkiem jego prowadzenia jest zapewnienie koncentracji podaży i popytu umożliwiających zawieranie transakcji pomiędzy uczestnikami tego systemu.

39. Zlecenie giełdowe market i limit order.

Market order - jest wykonywane w bardzo krótkim czasie od momentu otrzymania. Inwestor sam śledzi zmiany kursów interesujących go walorów, podejmuje decyzję o realizacji transakcji i przekazuje maklerowi do wykonania. Szybkość podjęcia decyzji i realizacji są ważne, ponieważ w tym samym czasie podobną decyzję może podjąć inny inwestor, a następny pakiet może być oferowany po niższej cenie. Najczęściej inwestor podejmuje decyzje „przeczuwając” określoną tendencję kursu.

Limit order - jest to zlecenie z limitem ceny. Podstawą tego zlecenia jest określenie granicy ceny, przy której transakcja sprzedaży lub kupna dla klienta jest możliwa do zrealizowania. Podstawą składania tego zlecenia jest przypuszczenie, że kursy akcji przyjmą korzystne dla inwestora tendencje i będzie on miał wyższą korzyść niż przy zakupie natychmiastowym. Zlecenie to może być również zamienione na zlecenie market order. Zlecenia limit order stosuje się zazwyczaj, gdy kursy mają charakter cykliczny. Jest to swego rodzaju zabezpieczenie przed dokonaniem transakcji w złym momencie. Zlecenia limit order mają określony czas ważności (np. w USA jest to zwykle 1 dzień, a w Niemczech do końca danego miesiąca) lub są ważne do odwołania.

40. Zlecenie giełdowe stop order.

Jest ono ograniczone limitem cenowym i bywa stosowane na ogół na giełdach o ruchu ciągłym, gdzie transakcje mogą być dokonywane w ciągu całej sesji giełdowej. Jest ono w pewnym sensie odwrotnością zlecenia limit order. W zleceniu limit order makler ma obowiązek poczekania do momentu, w którym kursy osiągną odpowiedni poziom (podane limity), a przy zleceniu stop order makler powinien przystąpić do realizacji transakcji, wycofując się jednak, gdy np. cena sprzedaży spadnie zbyt nisko, a cena kupna wzrośnie zbyt znacząco. Przy zleceniu stop order makler musi działać dość szybko by cena nie pogorszyła się ponad oczekiwania klienta. Zasadą tego zlecenia jest to, że cena jest określana mniej korzystnie w stosunku do aktualnej ceny rynkowej waloru, czyli dla sprzedaży poniżej jego bieżącej wartości, a dla kupna powyżej. Inwestorowi zależy bowiem na realizacji transakcji w warunkach niewiele odbiegających od aktualnych (przy zleceniu limit order zależy mu na uzyskanie przynajmniej trochę lepszej ceny od aktualnej). Jest to zlecenie dla osób potrafiących spekulować na giełdzie.

41. Systemy notowań występujące na giełdach.

a) Notowania na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych odbywają się w systemie ciągłym oraz w systemie kursu jednolitego. Notowania ciągłe zaczynają się ogłoszeniem kursu otwarcia, a kończą ogłoszeniem kursu zamknięcia. Oba kursy określa się na podstawie zleceń maklerskich z limitem ceny i bez limitu ceny (PKC i PCRO). Oblicza się je na podstawie stosowanych kolejno następujących kryteriów:

1) maksymalizacja wolumenu obrotu

2) minimalizacja różnicy między liczbą papierów wartościowych w zleceniach sprzedaży i w zleceniach kupna

3) minimalizacja różnicy między kursem określanym, a kursem odniesienia. W czasie notowań ciągłych kupujący i sprzedający składają zlecenia, które po przekazaniu na giełdę są realizowane na bieżąco, pod warunkiem zgodności cen, lub trafiają do arkusza zleceń i oczekują ofert przeciwnych o odpowiedniej cenie, umożliwiających zawarcie transakcji. W okresie między rozpoczęciem przyjmowania zleceń maklerskich w danym dniu a początkiem notowań ciągłych, między początkiem przyjmowania zleceń na zamknięcie a określeniem kursu zamknięcia oraz w okresie równoważenia rynku, na bieżąco określany jest kurs teoretyczny. W systemie ciągłym notowane są akcje najbardziej płynnych spółek, wszystkie obligacje, certyfikaty inwestycyjne, kontrakty terminowe i warranty. Prawa poboru i prawa do akcji są również notowane w sposób ciągły, gdy akcje do których się odnoszą są notowane w tym systemie.

b) Drugim systemem notowań na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych są notowania w systemie kursu jednolitego (notowania jednolite), a więc kursu, którego poziom wyznacza się dwa razy w czasie danej sesji giełdowej. Po jego wyznaczeniu wszystkie transakcje muszą być zawarte po tym kursie, co oznacza, że obowiązuje on wszystkich uczestników giełdy. Kurs jednolity wyznacza się na podstawie tych samych zleceń i zasad, co kurs otwarcia

lub zamknięcia w notowaniach ciągłych. Różnica polega na tym, że w notowaniu jednolitym po zakończeniu przyjmowania zleceń, a przed ogłoszeniem wartości kursu jednolitego występuje faza sesji giełdowej zwana interwencją. Jej głównym celem jest zwiększenie płynności danego papieru wartościowego i zmniejszenie nierównowagi, jeżeli ona występuje. W fazie interwencji działają głównie animatorzy, których zadaniem jest przede wszystkim modyfikacja własnych zleceń na rynku zleceń rozbieżnych, jeśli może to doprowadzić do wyznaczenia kursu jednolitego. Modyfikacja zlecenia może polegać wyłącznie na zwiększeniu wolumenu zlecenia lub na „polepszeniu" limitu ceny, czyli jego zwiększeniu w zleceniu kupna albo zmniejszeniu w zleceniu sprzedaży.

42. Przesłanki przemawiające za utrzymaniem periodycznego systemu notowań.

Reasumując, przedstawiony sposób prowadzenia obrotu giełdowego wymaga od inwestorów bieżącego, ustawicznego śledzenia zmian zachodzących na rynku giełdowym, czyli dostępu do informacji i umiejętności ich analizowania po to, aby mieć możliwość natychmiastowego reagowania na zmiany zachodzące na tym rynku. Ponadto przyjęty sposób notowań odpowiada modelowi mieszanemu, w którym rynek kierowany zleceniami jest wspomagany działalnością animatorów charakterystyczną dla rynku kierowanego cenami. Ważny jest również fakt, że system komputerowy giełdy ma tzw. kalkulator indeksów, który na bieżąco oblicza indeksy giełdowe i ich wartości przekazuje automatycznie agencji informatycznej.

43. Rola i zadania Komisji Nadzoru Finansowego.

Komisja nadzoru finansowego jest organem administracji państwowej sprawującym nadzór nad rynkiem finansowym. Nadzór nad KNF sprawuje prezes rady ministrów. Do zadań komisji należą:

a) Sprawowanie nadzoru nad rynkiem finansowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym.

b) Podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego, ubezpieczeniowego i emerytalnego.

c) Podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności.

d) Podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego.

e) Udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym

f) Stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych między podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji, a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty.

44. Rola i zadania Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych.

Jest instytucją wydzieloną z Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie w 1994r. Funkcjonuje w formie spółki akcyjnej, a jego akcjonariuszami mogą być spółki prowadzące giełdę lub regulowany rynek pozagiełdowy, domy maklerskie, skarb państwa, NBP oraz banki. Nie może mieć celu zarobkowego, a jego akcje są tylko imienne. Do jego głównych zadań należą:

a) rejestrowanie zdematerializowanych pap. wart. oraz innych instrumentów finansowych nie będących papierami wartościowymi, które zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym lub wprowadzone do alternatywnego systemu obrotu.

b) nadzorowanie zgodności wielkości emisji z liczbą pap. wart. zarejestrowanych w depozycie pap wart. znajdujących się w obrocie.

c) obsługa realizacji zobowiązań emitenta wobec uprawnionych - wypłata dywidendy na rachunki inwestorów.

d) rozliczanie transakcji zawieranych na rynku regulowanym oraz w ATS w zakresie zdematerializowanych pap. wart.

e) zapewnienie prawidłowego funkcjonowania obowiązkowego systemu rekompensat.

45. Warunki dopuszczania instrumentów finansowych do obrotu na GPW w Warszawie.

Przedmiotem obrotu na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych mogą być wyłącznie papiery wartościowe oraz instrumenty finansowe dopuszczone do obrotu na giełdzie, o czym decyduje zarząd giełdy na pisemny wniosek emitenta. Dopuszczenie to wymaga uchwały zarządu giełdy. Rozpoznając wniosek o dopuszczenie instrumentów finansowych do obrotu giełdowego zarząd giełdy bierze pod uwagę:

a) sytuację finansową emitenta i perspektywy rozwoju, zwłaszcza w kontekście możliwości realizacji zamierzeń inwestycyjnych z uwzględnieniem źródeł ich finansowania, a następnie rentowność, płynność i zdolność do obsługi długu oraz inne czynniki mające wpływ na wyniki finansowe,

b) doświadczenie oraz kwalifikacje członków organów zarządzających i nadzorczych emitenta,

c) interes i bezpieczeństwo inwestorów. Instrumenty finansowe mogą być dopuszczone do obrotu giełdowego, o ile:

a) został sporządzony odpowiedni dokument informacyjny, zatwierdzony przez właściwy organ nadzoru (chodzi o prospekt emisyjny lub memorandum), chyba że sporządzenie lub zatwierdzenie takiego dokumentu nie jest wymagane,

b) mają one nieograniczoną zbywalność,

c) w stosunku do ich emitenta nie toczy się postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne. Dodatkowo do obrotu giełdowego mogą być dopuszczone instrumenty finansowe, których obrót odbywa się wyłącznie pomiędzy inwestorami kwalifikowanymi. W przypadku dopuszczenia do obrotu giełdowego instrumentów finansowych innych niż akcje zarząd giełdy może określić szczegółowe warunki ich wprowadzenia i obrotu. Z kolei instrumenty finansowe emitowane przez skarb państwa i Narodowy Bank Polski są dopuszczane na mocy definicji z chwilą złożenia przez ich emitenta wniosku o dopuszczenie i wprowadzenie do obrotu giełdowego.

46. Wprowadzanie papierów wartościowych na podstawowy rynek giełdowy w Warszawie.

Wprowadzania papierów wartościowych do obrotu na podstawowym rynku giełdowym w Warszawie dokonuje zarząd giełdy. Odbywać się ono może w trybie zwykłym lub w trybie publicznej sprzedaży. Wprowadzanie w trybie zwykłym odbywa się na wniosek emitenta, który w szczególności powinien podać nadany przez KDPW kod papieru wartościowego. W przypadku akcji powinien także wskazać czy ubiega się o obrót w segmencie Plus. Wprowadzenie papierów wartościowych w trybie zwykłym dotyczy tych papierów, które zostały objęte przed wprowadzeniem ich na rynek giełdowy.

Z kolei wprowadzenie papierów wartościowych w trybie publicznej sprzedaży oznacza ich obejmowanie w czasie pierwszej sesji na rynku giełdowym. Odbywa się ono poprzez złożenie oferty sprzedaży przez członka giełdy, która powinna zawierać w szczególności:

1) rodzaj, liczbę i wartość nominalną papierów wartościowych

2) warunki przyjmowania i realizacji zleceń

3) cenę sprzedaży lub sposób jej określania. Warunkiem jest także, aby oferta publicznej sprzedaży objęła co najmniej 10% papierów wartościowych objętych wnioskiem, albo jej wartość przekroczyła 4 mln zł.

47. Rola i zadania animatora rynku i animatora emitenta na GPW w Warszawie

Wśród animatorów możemy wyróżnić dwie grupy:

a) - animatorzy rynku

b) - animatorzy emitenta. Głównym zadaniem animatora rynku jest utrzymanie płynności handlu określonym papierem wartościowym, czyli pełnienie funkcji tzw. market makera. Animatorem giełdy może zostać członek giełdy (lub inna instytucja finansowa), który na podstawie zawartej z nią umowy zobowiąże się do stałego składania ofert kupna lub sprzedaży na określony papier wartościowy na rachunek własny na zasadach określonych przez Zarząd Giełdy, czyli składania zleceń lub inaczej „organizowania obrotu„, z tym że instytucja finansowa składa te zlecenia za pośrednictwem członka giełdy. W zawartej umowie giełda określa minimalną wielkość ofert kupna i sprzedaży, do zgłaszania których animator jest zobowiązany oraz maksymalny spread, czyli różnicę w cenach między tymi ofertami. W umowie tej zawarte jest również zobowiązanie by w fazie interwencji na rynku zleceń rozbieżnych tak modyfikować wcześniej zgłoszone zlecenia, aby doprowadzić do ustalenia kursu jednolitego. Ponadto animator nie może składać zleceń mających na celu zawarcie transakcji w której występowałby jednocześnie jako kupujący i sprzedający.

Animator emitenta ma zadania podobne jak animator rynku. Animatorem emitenta może być członek giełdy (lub instytucja finansowa), który zawrze odpowiednią umowę z emitentem danego papieru wartościowego, zobowiązując się do podtrzymywania płynności danego papieru wartościowego, z tym że instytucja finansowa może składać oferty jedynie za pośrednictwem członka giełdy. Do zawarcia takiej umowy Zarząd Giełdy może zobowiązać emitenta papieru wartościowego notowanego w systemie kursu jednolitego, z wyjątkiem skarbu państwa, jeśli uzna, że wymaga tego płynność handlu. Może zdarzyć się więc taka sytuacja, że w odniesieniu do jednego papieru wartościowego będzie działał zarówno animator rynku, jak i animator emietenta.

48. Klasyfikacja zlecen na GPW w Warszawie.

Występujące na GPW w Warszawie zlecenia można podzielić na kilka rodzajów i wg kilku kryteriów.

1) Limit ceny. Ze względu na to kryterium wyróżnia się zlecenia z limitem ceny i zlecenia bez limitu ceny, wśród których wyróżnia się zlecenia:

a) „po cenie rynkowej” (PCR)

b) „po cenie rynkowej na otwarcie” (PCRO) c) „po każdej cenie” (PKC).

2) Dodatkowy warunek wykonania. Uwzględniając to kryterium możemy wyróżnić zlecenia z:

a) „minimalną wielkością (wolumenem) wykonania: (Wmin)

b) „wielkością (wolumenem) ujawnioną (WUJ)

c) limitem aktywacji (LimAkt).

3) Termin ważności zlecenia. Uwzględniając to kryterium możemy wyróżnić następujące zlecenia:

a) „ważne do końca sesji giełdowej” (DZIEŃ) - zlecenie to jest ważne do końca sesji w bieżącym dniu, a jeśli nie zostało zrealizowane to po zakończeniu sesji zostanie usunięte z arkusza zleceń

b) „ważne domyślnie” (DOM) - zlecenie to (lub jego niezrealizowana część) ważne jest bezterminowo

c) „ważne do pierwszego wykonania” (Win) - zlecenie to musi być wykonane natychmiast po wprowadzeniu do arkusza zleceń lub po fazie otwarcia, a jego niezrealizowana część jest anulowana

d) „wykonaj lub anuluj” (WuA) - zlecenie to musi być wykonane w całości natychmiast po wprowadzeniu do arkusza zleceń (ważne jest do momentu zawarcia pierwszej transakcji), a gdy nie może być zrealizowane w całości, jest anulowane

e) „ważne do określonej daty” - zlecenie to ma określony termin ważności

49. Pojecie indeksu giełdowego i ich podstawowe rodzaje.

W celu zobrazowania sytuacji na giełdzie i umożliwienia porównania sytuacji na różnych giełdach każda giełda oblicza i podaje do publicznej wiadomości pewne syntetyczne mierniki, które wyrażają łączną zmianę kursów notowanych na niej walorów w czasie sesji giełdowej. Miernik taki nosi nazwę indeksu giełdowego. Obrazuje on zatem rentowność inwestowania w pewien określony portfel rynkowy, na podstawie którego obliczany jest indeks. Z tego względu indeksy są również traktowane jako instrumenty finansowe na podstawie którego zawierane są kontrakty terminowe. Indeksy giełdowe oprócz roli informacyjnej pełnią również rolę w tzw. benchmarkach, czyli portfelach wzorcowych. Wiele giełd oblicza również subindeksy sektorowe, które odnoszą się do poszczególnych branż.

Indeksy giełdowe generalnie dzieli się na dwie grupy:

1) Indeksy dochodowe - przy ich obliczaniu bierze się pod uwagę zmiany cen wszystkich spółek notowanych na danym rynku giełdowym oraz uwzględnia dywidendę i prawa poboru przypisane akcjom.

2) Indeksy cenowe - przy ich obliczaniu uwzględnia się jedynie zmiany cen walorów wchodzących w jego skład. Przy obliczaniu indeksów cenowych nie trzeba brać pod uwagę wszystkich walorów notowanych na danym rynku giełdowym, lecz jedynie określoną ich liczbę (wybrany portfel).

50. Pojecie akcji oraz jej ceny nominalnej, emisyjnej i rynkowej oraz relacji miedzy nimi.

AKCJA- jest papierem wartościowym oznaczającym prawo jej posiadacza do współwłasności firmy, która ją wyemitowała, czyli spółki akcyjnej. Jest to papier udziałowy, o zmiennym dochodzie, nabywający staje się współwłaścicielem majątku spółki akcyjnej, czyli akcjonariuszem. Kapitał wniesiony przez akcjonariuszy z tyt. nabycia akcji nazywa się kapitałem zakładowym.

Cena nominalna-Każda akcja musi mieć określoną wartość (cenę) nominalną., wyrażoną w jednostkach pieniężnych, jest ustalana przez akcjonariuszy - założycieli spółki lub wynika z podzielenia wartości majątku spółki przez ustaloną liczbę emitowanych akcji. Ma jedynie znaczenie księgowe. Jest to równa w stosunku do innych części kapitału zakładowego spółki.

*podzielenie (split) akcji - zmniejszenie wart nominalnej akcji celu zwiększenia potencjalnego kręgu jej nabywców i uzyskanie większej płynności obrotu

*revers split - zastąpienie większej ilości akcji mniejszą ich ilością w celu zwiększenia ceny akcji i poprawy zarządzania emisją

CENA EMISYJNA- cena sprzedaży akcji akcjonariuszom na rynku pierwotnym.

cena emisyjna ≥ cena nominalna => c. em. - c. nom.= kapitał zapasowy

CENA RYNKOWA- wartość rzeczywista, zmieniająca się zgodnie z prawem popytu i podaży. Może dowolnie się różnić od ceny nominalnej.

51. Akcja imienna i na okaziciela.

Akcje imienne:

- w treści zawierane jest nazwisko właściciela (nabywcy), które musi być wpisane do księgi akcyjnej prowadzonej przez zarząd spółki (księga może mieć formę zapisu elektronicznego).

- z posiadaniem ich łączą się pewne ograniczenia związane ze zbywalnością. Na ogół ich zbycie wymaga oświadczenia woli posiadacza, zgłoszenie nowego właściciela do zarządu w celu wpisania go do księgi akcyjnej i zgody organów spółki,

- przed wprowadzeniem do obrotu giełdowego powinny być zamienione na akcje na okaziciela,

- mogą być opłacone w części (min. 25%) przed ich objęciem, nast. wpłaty muszą być zgodne z terminarzem określonym w statucie

- jeżeli nie zostały opłacone w całości, to dywidendę spółka wypłaca proporcjonalnie do dokonanej wpłaty

Akcje na okaziciela:

- ich zbywanie (przenoszenie praw współwłasności) odbywa się poprzez wręczenie dokumentu, jeżeli akcja występuje w formie materialnej, lub przez odpowiednie przeksięgowanie na rach. inwestycyjnych posiadacza i nabywcy, jeżeli występuje w formie zdematerializowanej

- są one jedynym przedmiotem obrotu giełdowego w Polsce

- muszą być opłacone w całości przed pobraniem

- jest to zdecydowana większość występujących w obrocie akcji

52. Formy występowania akcji.

Akcje mogą występować w formie:

-materialnej (fizyczny dokument)- powinien być sporządzony na piśmie i zawierać m. in. następujące informacje: pełną nazwę emitenta, wartość nominalną akcji, serię i numer, siedzibę spółki, czy jest to akcja imienna czy na okaziciela, Podpisy przedstawicieli zarządu, datę emisji i zarejestrowania spółki, uprawnienia szczególne z akcji, ograniczenia co do zarządzania akcją i wysokość dokonanej kwoty w przypadku akcji imiennych.

-zdematerializowanej - to dokument w postaci zapisu elektronicznego. Większość akcji taka jest. Jest to wymóg występowania ich w ofercie publicznej.

lub w postaci:

-akcje imienne / na okaziciela

-akcje zwykłe / uprzywilejowane

53. Prawa wynikające z akcji zwykłych - ogólna charakterystyka.

Akcje zwykłe (zwyczajne - common stocks)

- są podstawą obrotu giełdowego i z ich posiadaniem nie łączą się żadne dodatkowe lub szczególne uprawnienia

- ich nabycie daje akcjonariuszowi określone prawa:

I. PRAWA KORPORACYJNE

1. Prawo do uczestnictwa w spółce akcyjnej

• akcjonariusz nie może być z niej usunięty

• nie wolno zwracać mu wpłat na akcje i spółka nie może przyjąć w zastaw własnych akcji

• umorzenie przymusowe: spółka nabywa własne akcje w drodze egzekucji na zaspokojenie jej roszczeń, jeśli te akcje nie zostaną zbyte w ciągu roku to muszą być umorzone

• umorzenie dobrowolne: za zgodą akcji.

• przymusowy wykup akcji akcjonariuszy, którzy mają mniej niż 5% kapitału zakładowego (co upraszcza zarządzanie) nz. się :wyciskaniem” (squeeze out)

2. Prawo do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy i współdecydowania o sprawach będących przedmiotem jego obrad

• raz w roku zwoływane, przedstawienie wyników fin., ocena akcjonariuszy, prawo do wglądu i informacji

3. Bierne prawo wyborcze organów spółki

• może zostać wybrany do zarządu lub rady nadzorczej spółki i może głosować w wyborach członków władz spółki

4. Prawo mniejszości

• zabezpiecza interesy tych co nie mają większości akcji, a tylko pewną liczbę

II. PRAWA MAJĄTKOWE

1. Prawo do udziału w zysku rocznym (dywidendy)

• możliwość otrzymania części wypracowanego przez spółkę zysku

• rozdzielana jest w stosunku do wartości nominalnej akcji

• spółki nie mają obowiązku jej wypłacania

• fakt niewypłacania może wynikać z jej potrzeb inwestycyjnych

• inwestorzy pilnie śledzą stopę dywidendy, obserwowana jest także zmienność w czasie jej wysokości

Prawo pobory akcji nowych emisji

• uprawnienie do subskrybowania określonej liczny nowych akcji, z reguły w określonym stosunku do ilości już posiadanych

• prawa poboru są także przedmiotem obrotu giełdowego

3. Prawo do części wartości majątku w przypadku likwidacji spółki po pokryciu jej zobowiązań

54. Uprawnienia z akcji uprzywilejowanych w Polsce.

Akcje uprzywilejowane poza wszystkimi prawami wynikającymi z posiadania akcji zwykłych dają ich posiadaczowi również szereg uprawnień dodatkowych.

W Polsce uprzywilejowanie akcji może dotyczyć:

1. wysokości wypłacanej na jedną akcję dywidendy

2. liczby głosów przypadających na jedną akcję na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy

3. prawa akcjonariusza do przypadającego na jedną akcję majątku likwidowanej spółki

*Rodzaje i sposób uprzywilejowania określa statut spółki, natomiast kodeks spółek handlowych określa w niektórych przypadkach - np. na jedną akcję nie mogą przypadać więcej niż 2 głosy.

*W Polsce akcje uprzywilejowane musza być imienne.

1) Akcja uprzywilejowana w zakresie dywidendy nie może upoważniać akcjonariusza do jej otrzymania przed jej wypłatą z tytułu akcji zwykłych. Dywidenda ta nie może być wyższa niż 50% dywidendy przyznanej akcjom zwykłym. Wyjątkiem są tu akcje nieme, które mogą być uprzywilejowane co do dywidendy bez ograniczeń oraz mogą korzystać w danym roku dywidendowym z pierwszeństwa zaspokojenia przed pozostałymi akcjami.

2) Uprzywilejowanie akcji co do głosu nie może być stosowane w spółkach publicznych, a także wygasa w wypadku zamiany takich akcji na akcje na okaziciela lub ich sprzedaży na warunkach sprzecznych z określonymi w statucie.

*Wśród akcji uprzywilejowanych występują akcje o specjalnym charakterze uprzywilejowania zwane akcjami złotymi. Z ich posiadaniem łączą się na ogół szczególne uprawnienia decyzyjne na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy np. prawo do weta w niektórych, istotnych dla spółki sprawach, wielokrotność głosów akcji zwykłych. Akcje złote służą też do uhonorowania osób wyjątkowo zasłużonych dla spółki. W Polsce statut spółki może również przyznać indywidualnie oznaczonemu akcjonariuszowi osobiste uprawnienia.

55. Akcje nieme.

(akcje, które nie maj ą prawa głosu)mogą być uprzywilejowane co do dywidendy bez ograniczania jej wysokości oraz mogą korzystać w danym roku dywidendowym z pierwszeństwa zaspokojenia przed pozostałymi akcjami. Akcjonariuszowi uprawnionemu z akcji niemej, któremu nie wypłacono całej dywidendy albo jej części w danym roku obrotowym, przysługuje wyrównanie z zysku w łatach następnych, nie później jednak niż w ciągu trzech kolejnych lat obrotowych, ale tylko pod warunkiem, że statut dopuszcza możliwość wyrównania z zysku. Wypłata dywidendy jest uzależniona od wykazania zysku przez spółkę w danym roku obrachunkowym.

Zniesienie opisanych przywilejów związanych z akcją niemą na mocy uchwały walnego zgromadzenia powoduje automatyczne uzyskanie przez akcjonariusza prawa głosu związanego z tą akcją.

Zaczynają pojawiać się na giełdach w coraz większej ilości (głownie w Wlk. Brytanii). Zdecydowana większość inwestorów uczestniczących w transakcjach giełdowych nie jest zainteresowana wpływaniem na losy firmy(współzarządzaniem). Są emitowane przez małe i średnie firmy, o pewnej perspektywie rozwoju, które zabezpieczają się w ten sposób przed spekulacyjnym wykupywaniem pakietów kontrolnych przez ich konkurentów w celu przejęcia nad nimi kontroli. Ich emisje dopuszczają także polskie przepisy

56. Prawo z akcji zwykłej do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy

Jest prawem korporacyjnym. Pozwala posiadaczowi na współdecydowanie o sprawach będących przedmiotem jego obrad. Każdy akcjonariusz może uczestniczyć w zwoływanym na ogół raz w roku przez zarząd spółki walnym zgromadzeniu, na którym przedstawia sie jej wyniki finansowe (ekonomiczne), poddając je ocenie akcjonariuszy i dyskutuje kwestie mające istotne znaczenie dla rozwoju spółki. Korzystanie z prawa do głosowania przy udzielaniu absolutorium dla zarządu oraz wybieranej rady nadzorczej zapewnia akcjonariuszom możliwość kontrolowania zarządu oraz rady nadzorczej oraz możliwość wpływania na wyniki spółki. Akcja zwykła upoważnia jej właściciela do oddania jednego głosu na walnym zgromadzeniu.

57. Prawo poboru wynikające z akcji zwykłej.

- aby zapewnić dotychczasowy akcjonariuszom utrzymanie ich stanu posiadania praw do majątku spółki, prawo poboru upoważnia ich do subskrybowania akcji nowej emisji (najczęściej akcjonariusze posiadają prawo pierwszeństwa objęcia nowych akcji), z reguły w określonym stosunku do posiadanych już akcji. Wyłączenie tego prawa w Polsce jest możliwe za zgodą 4/5 oddanych głosów na walnym zgromadzenie zatwierdzającym warunki nowej emisji.

- Jeżeli dotychczasowy akcjonariusz nie chce korzystać z prawa poboru może je odsprzedać, ponieważ prawa poboru są również przedmiotem obrotu giełdowego. Prawo poboru jest więc samodzielnym, zbywalnym i niezależnym od akcji prawem posiadającym własną cenę.

58. Pojecie obligacji i jej główna charakterystyka.

Obligacja (bond) jest papierem wart. poświadczającym wierzytelność, czyli zobowiązanie dłużne emitenta wobec właściciela o. na określoną sumę wraz z zobowiązaniem do wypłaty oprocentowania w ustalonych terminach (zobowiązanie może być również do świadczenia niepieniężnego).

- Zaliczana jest do papierów wart wierzytelnościowych

Wierzycielem emitenta jest każdy kolejny posiadacz obligacji zwany obligatariuszem. Mogą być na okaziciela lub imienne. Poprzez obligacje emitent na okres wykupu zaciąga dług równocześnie u wielu wierzycieli, którzy z kolei postrzegają ten papier wartościowy jako lokatę swego kapitału obciążoną niższym stopniem ryzyka niż np. akcje. Inwestor otrzymuje z tytułu obligacji z góry określony dochód, niezależnie od wyniku finansowego emitenta.

Dla emitenta:

- jest alternatywnym źródłem pozyskania kapitału w stosunku do emisji akcji (oblig są tańsze) i kredytu bankowego

- uważa się to za zaciągnięcie długu pozabankowego, a nie trzeba płacić bankowi prowizji

-jest to tańsze źródło finansowania w porównaniu z akcjami i kredytem

Wada:

- możliwość trudności w ich sprzedaży = niepewność

Wartość nominalna obligacji:

- przypisana każdej pojedynczej obligacji jednakowa kwota pieniędzy oznaczająca wielkość udzielonej emitentowi pożyczki z tytułu jej nabycia

Termin wykupu:

- okres od daty emisji do momentu w którym powinien nastąpić wykup jej wartości nominalnej

* pierwotny : okres na jaki została wyemitowana

* rzeczywisty : po upływie każdego roku jej okres zapadalności skraca się o rok, ten nowy okres zap. nz. się rzecz.

Przynoszą stały dochód.

Odsetki to wypłacane systematycznie obligatariuszowi w określonych terminach płatności naliczane w stosunku do jej wartości nominalnej wg. określonej stopy %.

Stopę % określa emitent. Stała roczną stopę % O nz się stopą nominalną.

*obligacja indeksowana - % wg stopy zmiennej (zrelatywizowanej do innej wielkości RF)

* obligacja rejestrowana - jeśli O są emitowane bez arkusza kuponowego, kolejni właściciele są rejestrowani przez pożyczkobiorcę, w ustalonych terminach przesyła się im kwoty wynikające z %

Zematerializowane: zapis księgowy w pamięci komputera

Emisja może być zabezpieczona (mało znany emitent) lub niezabezpieczona (przeważa).

*obligacje pupilarne - zabezpieczone skarbem państwa

Powiernik emisji - może być bank - monitoruje i nadzoruje wykonanie warunków umowy emisyjnej.

60. Pierwotny i rzeczywisty termin wykupu obligacji.235, 277-2283

Termin wykupu (maturity) obligacji- (in. termin zapadalności), oznacza okres od daty emisji do momentu, w którym powinien nastąpić wykup jej wartości nominalnej, czyli zwrot zaciągniętej przez emitenta pożyczki.

Pierwotny termin wykupu- jest to okres na który obligacja była wyemitowana.

Rzeczywisty termin wykupu- okres od danej chwili do czasu wykupu.

Np. Obligacja wyemitowana 31 stycznia 1997 roku z terminem wykupu 1 lutego 2002 roku ma pierwotny okres zapadalności 5 lat. Po upływie roku okres zapadalności skraca się o rok. Nowy okres zapadalności jest rzeczywistym okresem zapadalności.

61. Podział obligacji ze względu na rodzaj emitenta.

Podział ze wzg. na emitenta

- skarbowe- Emitentem jest skarb państwa. Zazwyczaj są długoterminowe: 15-30 lat, ale mogą być także krótsze(do roku lub od 1 do 10 lat). Emitowane w celu pokrycia deficytu budżetowego. Nie są one obciążone ryzykiem zatem mają małą stopę zwrotu. Z reguły nie mogą być wezwane do wykupu przed pierwotnym terminem zapadalności.

- komunalne- Na ogół długoterminowe. Emitują je władze lokalne, ich agencje lub przedsiębiorstwa lokalne działające w sektorze publicznym, przeznaczone na finansowanie infrastruktury drogowej, bazy transportowej, budownictwa mieszkaniowego, na budowę szkół, szpitali, instytucji użyteczności publicznej oraz zlikwidowania luki w kasie miejskiej. Są atrakcyjne bo inwestorzy mogą odpisywać od podatków, regularne wpływanie odsetek, wada: niższa płynność

- przedsiębiorstw - Są bardzo zróżnicowane. Charakteryzują się bardzo zróżnicowanym stopniem ryzyka. Najpopularniejsze są te emitowane przez renomowane firmy nazywane blue chips, na odwrót obligacje tandetne (junk bonds) w celu wykupienia upadających firm = wys. ryzyko możliwy wysoki zysk.

Przedsiębiorstwa emitują obligacje z 2 powodów:

-zapotrzebowanie na dodatkowe fundusze

-możliwość uzyskania tańszego źródła finansowania w stosunku do emisji akcji

Wśród najważniejszych emitentów wyróżnia się:

-Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej

-Firmy transportowe

-Korporacje przemysłowe

-Banki i inne instytucje finansowe

62. Podział obligacji ze względu na sposób oprocentowania.

Ze względu na sposób oprocentowania o. dzielą się na:

a)o stałej stopie oprocentowania

b)o zmiennej stopie oprocentowania

c)zerokuponowe

a) o stałej stopie oprocentowania są to papiery wartościowe o stałym dochodzie, posiadacze otrzymują stały kupon odsetkowy przez cały czas życia obligacji. Obligacje te dzielimy na:

-podlegające wykupowi

-niepodlegające wykupowi (mniej popularne niż kiedyś; inwestor otrzymywał bezterminowo stały kupon- tzw. rentę wieczystą).

b) o zmiennej stopie oprocentowania (floating ratę notes- FRN) pojawiły się na rynku w latach 70. Są to papiery o zmiennym dochodzie, ponieważ dochód z nich nie jest z góry ustalony. Wielkość dochodu waha się w zależności od zachowania się przyjętego parametru, w stosunku do którego naliczane jest oprocentowanie tych oblogacji (parametrem może być np. stawka LlBOR lub Prime Rate-rynek amerykański).

Podstawowe znaczenie mają stawki dla wkładów 6- i 3-miesiecznvch ponieważ w tych terminach naliczane są odsetki, stawka jest następnie powiększana o marże (spread), która zależy od oceny stopnia ryzyka udzielania pożyczki. Obligacje te emitowane są głównie w okresach zwiększonej inflacji by ochronić interesy ich posiadaczy w przypadku zbyt dużego wzrostu stóp procentowych (mają przywrócić realną siłę nabywczą zainwestowanego kapitału. Wśród tych obligacji (zwłaszcza te z terminem wykupu pow.10 lat) są również takie, które można zamienić na obligacje o stałym oprocentowaniu. Zmiany dokona posiadacz sam albo nastąpi automatycznie na warunkach ustalonych w momencie emisji.

Odmianę tego typu obligacji stanowią tzw. o. RRN (rolling rate notes), oprocentowanie jest tu naliczanie w czasie krótszym niż następuje wypłata odsetek.

c) zerokuponowe czyli bez kuponów odsetkowych. Pojawiły się w latach 80. i są emitowane od razu z dyskontem do ich wartości nominalnej. Nabywca kupując o. w momencie emisji znacznie poniżej wartości nominalnej musi czekać na zwrot jej równowartości do terminu jej wykupu. Różnica między wartością nominalną tej obligacji a ceną zakupu przez inwestora stanowi kwotę skumulowanych odsetek , ale otrzymywanych jednorazowo w momencie wykupu.

63. Kwestia zabezpieczania emisji obligacji.

Z punktu widzenia sposobu zabezpieczania obligacji można wyróżnić

a) zabezpieczone pierwszą hipoteką- zabezpieczający majątek jest wpisywany na pierwszym miejscu w księdze wieczystej.

b) zabezpieczone drugą lub generalną hipoteką- zabezpieczający majątek jest wpisywany na drugim miejscu w księdze wieczystej lub w ogóle jest wpisywany

c) zabezpieczone innymi papierami wartościowymi posiadanymi przez emitenta

d) podporządkowane, czyli zabezpieczone innym instrumentom, co oznacza, że zobowiązania z tego zabezpieczenia będą spłacane dopiero po uregulowaniu zobowiązań wobec posiadaczy innych obligacji

e) noty korporacyjne- prawo do masy upadłościowej realizuje się po zaspokojeniu wszytkich roszczeń z tytułu innych papierów wartościowych

64. Pojecie obligacji zamiennej i jej istota.

Obligacje zamienne (convertible bonds) funkcjonują na rynku kapitałowym jako tzw. pożyczki zamienne, upowszechnione przez spółki akcyjne. Cechą charakterystyczną tego papieru wartościowego jest to, iż wierzyciel ma prawo do zamiany posiadanych obligacji na akcje spółek remitenta. W warunkach emisji takich obligacji określa się czas, w którym można dokonać zamiany, jak również sposób przeliczenia na akcje. Obligacje te są instrumentem łączącym cechy długu i akcji. Są one skonstruowane w taki sposób, że początkowo jest to dług, od którego płaci się odsetki, który w określonym terminie, zwanym okresem konwersji, może być wykupiony lub zamieniony na akcje i wtedy staje się kapitałem własnym.

-> Korzyści dla emitenta

1) procentowo jest niższe (tańsze od kredytu źródło)

2) ich emisja zmniejsza tzw. stopień rozwodnienia (dilusion) zysku przypadającego na akcję

3) ewentualna konwersja obligacji umożliwia zamianę długu na kapitał zakładowy, co oznacza niewymaganie zwrotu długu

4) warunki ich emisji są mniej rygorystyczne bo są z reguły obligacji podporządkowanymi

65. Rola powiernika i banku reprezentanta w emisji obligacji.

W celu ochrony interesów obligatariuszy ustawa o obligacjach wprowadza instytucję banku reprezentanta, który pełni funkcję ich przedstawiciela ustawowego (ubezpiecza posiadaczy obligacji). Umowę z nim emitent może (a w przypadku emisji obligacji poręczanych przez SP powinien) zawrzeć przed rozpoczęciem emisji obligacji, a jej istotne postanowienia muszą być zamieszczone w prospekcie emisyjnym, memorandum info lub propozycji nabycia.

Funkcję takiego banku może pełnić bank o kapitale własnym w wysokości nie niższej niż 10 mln € będący spółką akcyjną lub bankiem państwowym. Takiej funkcji nie może pełnić m.in. bank, jeśli członkowie organów jego nadzoru lub zarządu są dłużnikami emitenta.

Bank jest zobowiązany do:

- dokonywania okresowych analiz sytuacji finansowej emitenta, głównie z punktu widzenia zdolności regulowania zobowiązań

- udzielania informacji i wyjaśnień obligatariuszom na temat emisji

- składania oświadczeń w istotnych dla obligatariuszy sprawach, np. dotyczących posiadania przez emitenta zdolności płatniczej

niezwłocznego zawiadamiania obligatariuszy o sytuacji finansowej emitenta jeżeli stwarza on realne zagrożenie niewypłacalnością zobowiązań z tytułu obligacji

Gdy bank - reprezentant stwierdzi naruszenie przez emitenta obowiązków wynikających z warunków emisji to powinien:

- niezwłocznie zawiadomić obligatariuszy o zaistnieniu okoliczności stanowiących naruszenie obowiązków emitenta wobec obligatariuszy

- zastosować środki mające na celu ochronę praw obligatariuszy i powiadomić ich o tym

Środki mogą polegać na:

- podjęciu działań mających na celu ustanowienie przez emitenta dodatkowego zabezpieczenia

- zawiadomieniu emitenta o wymagalności całego długu głównego lub raty odsetek

- wystąpieniu z właściwym powództwem przeciwko emitentowi

- zgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości emitenta

Bank - reprezentat udostępnia obligatariuszom powyższe info przez ich publikacje w co najmniej 2 dziennikach wskazanych w prospekcie emisyjnym lub memorandum informacyjnym.

66. Pojecie obligacji przychodowej i jej istota.

- są wygodną formą finansowania różnorodnych przedsięwzięć użyteczności publicznej służących rozbudowie infrastruktury lokalnej, gdyż ich emitentem mogą być:

• jednostki samorządu terytorialnego, ich związki oraz miasto stołeczne warszawa

• spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne, w których wyżej wymienione podmioty mają ponad 50% głosów na walnym zgromadzeniu i ich jedynym przedmiotem działalności jest zaspokajanie potrzeb społeczności lokalnych lub wykonywanie zadań w zakresie użyteczności publicznej

• spółki z o.o. oraz S.A. których jedynym przedmiotem działalności jest wykonywanie zadań z zakresu użyteczności publicznej wykonywanych na podstawie umowy zawartej z jednostką samorządu terytorialnego przez okres równy co najmniej okresowi zapadalności obligacji

• spółki akcyjne, które mają upoważnienie ustawowe, koncesję lub zezwolenie na wykonywanie zadań z zakresu użyteczności publicznej albo mogą świadczyć usługi w zakresie transportu, komunikacji lub utrzymania i rozwoju infrastruktury komunikacyjnej co najmniej do momentu zapadalności obligacji

67. Transakcja terminowa i jej istota.

Biorąc pod uwagę kryterium czasu dostawy i rozliczenia transakcji zawieranych na giełdzie transakcje możemy podzielić na natychmiastowe (kasowe) i terminowe.

Transakcja terminowa polega na zobowiazaniu sprzedającego do dostarczenia dobra, będącego jej przedmiotem, a kupującego do jego odebrania w wyznaczonym przyszłym terminie po cenie ustalonej w momencie zawierania umowy (oddzielenie momentu umowy od dostarczenia dobra i zapłaty za nie). Inaczej mówiąc jest to zobowiazanie do wykonania umowy w przyszłości na wcześniej ustalonych warunkach. Do transakcji terminowych zaliczamy: forwards, futures i opcje.

Transakcja ta zawsze zawiera element spekulacji oraz ryzyko, że kurs dobra będącego jej przedmiotem ukształtuje się odmiennie w stosunku do przewidywań. Na rynku terminowym ni można się wycofać.

68. Pojecie transakcji natychmiastowej i terminowej.

Biorąc pod uwagę kryterium czasu dostawy i rozliczenia transakcji zawieranych na giełdzie transakcje możemy podzielić na natychmiastowe (kasowe) i terminowe.

Transakcje kasowe - zawarcie umowy kupna lub sprzedaży danego dobra po wyznaczonej cenie, dostawa oraz zapłata następują natychmiast (w momencie zawierania transakcji). W transakcji SPOT praktycznie eliminuje się ryzyko.

Transakcja terminowa polega na zobowiązaniu sprzedającego do dostarczenia dobra, będącego jej przedmiotem, a kupującego do jego odebrania w wyznaczonym przyszłym terminie po cenie ustalonej w momencie zawierania umowy (oddzielenie momentu umowy od dostarczenia dobra i zapłaty za nie). Inaczej mówiąc jest to zobowiązanie do wykonania umowy w przyszłości na wcześniej ustalonych warunkach. Do transakcji terminowych zaliczamy: forwards, futures i opcje

69. Bezwarunkowa i warunkowa transakcja terminowa.

Transakcje bezwarunkowe - (forwards, futures)- takie w których kontrahenci w dniu realizacji transakcji bezwarunkowo muszą wykonać zobowiązania wynikające z zawartej umowy.

Transakcje warunkowe - (opcje)- nabywca może odstąpić od jej wykonania, jeżeli uzna, iż z punktu widzenia osiągnięcia zysku jest to nie opłacalne.

70. Rzeczywista i nierzeczywista transakcja terminowa.

Transakcje rzeczywiste -(forward) następuje fizyczne dostarczenie instrumentu bazowego w momencie realizacji transakcji

Transakcje nierzeczywiste - (futures) dokonuje się tylko rozliczenia gotówkowego kontraktu w stosunku do ostatecznego kursu rozliczeniowego

71. Schemat struktury rynku terminowego.

72. Ogólna charakterystyka kontraktu forward.

Umowa zobowiązująca jedną ze stron do dostawy, a drugą do przyjęcia określonego dobra w ustalonym terminie, w określonej ilości oraz o określonej jakości, a także po cenie wyznaczonej w momencie zawierania umowy.

- jest kontraktem terminowym,

- jego istotą jest umowa, która zobowiązuje określoną stronę do nabycia lub sprzedaży w określonym czasie w przyszłości lub w ściśle określonym terminie wyspecyfikowanego instrumentu, po z góry określonej cenie, przy określonych warunkach dotyczących jakości i ilości,

- jest to umowa nienazwana, powszechnie obowiązująca,

- to instrument rzeczywisty w odróżnieniu od futures'a,

- dotyczy głównie obrotów towarowych,

- nie jest instrumentem wystandaryzowanym, stąd nie występuje na giełdzie,

- istnieje ryzyko, że określona strona nie dotrzyma warunków umowy - w celu uniknięcia takiej sytuacji wprowadzono kontrakty „futures”.

- wszystkie warunki kontraktu są negocjowane

- warunki kontraktu mogą być bardzo precyzyjne i dopasowane do obu stron

- problemem jest brak płynności dlatego nie występuje w obrocie giełdowym

- ni wymaga wniesienia depozytu

- zawierane najczęściej między wiarygodnymi partnerami

- cechą charakterystyczną jest zobowiązanie się stron do jego realizacji bez względu na skutki finansowe

- rozliczeni kontraktu następuje następuje raz w dniu dostawy dobra

73. Podstawowe różnice pomiędzy kontraktami forwards i futures.

forwards	futures
1. prywatna umowa miedzy 2 stronami 2. brak standaryzacji 3. zwykle określona 1 data dostawy 4. rozliczany na zakończenie ważności kontraktu 5. zwykle dochodzi do dostawy lub końcowego rozliczenia gotówkowego	1. przedmiot obrotu giełdowego 2. kontrakty standaryzowane 3. przedział dat, w których możliwa jest dostawa 4. rozliczany codziennie 5. zwykle zamknięcie pozycji przed nadejściem terminu realizacji

74. Pojecie kontraktu futures i jego istota.

Kontrakt futures jest umową zawarta pomiędzy stronami, zobowiązującą jedną z nich do zakupu, a drugą do sprzedaży określonej ilości przedmiotu transakcji, po wyznaczonej cenie, w ustalonym dniu przyszłym lub do końca rozliczenia pieniężnego mającego na celu wyrównanie różnicy cen. Z prawnego punktu widzenia kontrakt jest umową dwustronnie obowiązującą tyle tylko że nienazwaną. Nie można bowiem powiedzieć, że jest to typowa umowa kupna - sprzedaży, ponieważ w momencie jej zawierania nie wiadomo kto jest dłużnikiem, a kto wierzycielem. Będzie to dopiero wiadomo w momencie wykonania kontraktu. Ponadto jej zawarcie nie oznacza konieczności wypełnienia zobowiązania w dniu wykonania kontraktu, ponieważ inwestor może je przed tym terminem zlikwidować przez zawarcie transakcji przeciwnej. Przeważająca większość kontraktów futures nie kończy się rzeczywistą dostawą towaru, tylko jest rozliczana przez wyrównanie pozycji stron wynikające z różnicy ceny wykonania kontraktu i ceny rynkowej jego przedmiotu z dnia jego rozliczenia. Kontrakty futures są grą o sumie zerowej, czyli mają symetrycznie rozłożone ryzyko.

75. Istota standaryzacji kontraktu futures.

Standaryzacja- jest podstawowym warunkiem występowania kontraktu na rynku wtórnym. Polega na tym, że wszystkie warunki kontraktu poza ceną są ustalone przez giełdę, czyli standardowe i nie mogą być zmieniane przez strony kontraktu. Strony zawierające transakcje nie znają się. Standaryzowanym parametrem kontraktu mogą być: rodzaje walut, wielkość kontraktu, terminy, wysokość zmiany ceny kontraktu.

76. Istota i rodzaje depozytu zabezpieczającego w kontraktach futures.

Istotną cechą kontraktu futures jest depozyt zabezpieczajacy, do wniesienia którego izba rozrachunkowa zobowiązuje uczestników obrotu giełdowego tymi kontraktami.

Z zawarciem kontraktu futures łączy się ryzyko , iż cene instrumentu bazowego kontrektu ukształtuje się inaczej niż zakładal inwestor. Ograniczeniem tego ryzyka są depozyty zabezpieczające.

Depozyt zabezpieczający jest kaucją, którą musi wpłacić każdy inwestor chcący dokonać transakcji futures (otworzyć pozycję). Jest on gwarancją jej wykonania. Depozyt wnoszony przed otwarciem pozycji może mieć formę gotówki lub powszechnie akceptowanego papieru wartościowego.

Wysokość depozytu zależy od stopnia ryzyka ocenianego z dnia na dzień.

Depozyt na rachunku izby rozrachunkowej jest oprocentowany. Izba rozrachunkowa stale aktualizuje poziom depozytu zabezpieczającego na podstawie codziennego rozliczania kontraktów.

Wyróżnia się dwa rodzaje depozytów:

- depozyt początkowy

- depozyt uzupełniający

Depozyt początkowy (depozyt wstępny, wstępny depozyt rozliczeniowy) jest sumą, którą muszą wpłacić do izby rozrachunkowej obie strony kontraktu w momencie otwierania swoich pozycji. Wysokość depozytu początkowego może być zróżnicowana dla różnych rodzajów kontraktów futures. Zależy od stopnia zmienności ceny instrumentu bazowego oraz od ryzyka. Z reguły poziom depozytu początkowego waha się od 0,1% do kilku procent wartości nominalnej kontraktu, a nawet do kilkunastu procent w warunkach napięć rynkowych.

Gdy inwestor ponosi stratę przy niekorzystnej ceny instrumentu bazowego depozyt zlożony na jego rachunku staje się nie wystarczający do zabezpieczenia otwartych pozycji. Musi on zostać uzupełniony.

Depozyt uzupełniający powinien być wniesiony przed rozpoczęciem następnej sesji giełowej w takiej wysokości, aby była zachowana stała relacja między wysokością depozytu zabezpieczającego a aktualną wartością rynkową kontraktu. Jeżeli brakująca suma depozytu uzupełniającego nie zostanie w odpowiednim czasie wpłacona, to izba rozrachunkowa z reguły likwiduje otwartą pozycję kontraktu.

77. Rozrachunki dzienne w kontraktach futures.

Proces codziennych rozrachunków rynkowych zawartych kontraktów futures lub ich równania do rynku polega na codziennym ustalaniu i dokonywaniu odpowiedniego przelewu środków z rachunku członka izby tracącego w wyniku niekorzystnego ukształtowania się ceny instrumentu bazowego na rachunek członka izby osiągającego zysk z powodu korzystnej zmiany kursu. Podobne rozliczenia członkowie izby przeprowadzają na rachunkach swoich klientów.

Izba codziennie porównuje aktualną cenę giełdową kontraktu z wyznaczoną jego wartością w dniu zawarcia, przy czym aktualną cenę giełdową przyjmuje się oficjalny kurs zamknięcia dla danej sesji giełdowej. Można powiedzieć, że kontrakt futures można traktować jako serię kontraktów, czyli codzienne wystawianie nowego kontraktu na podstawie jego rozliczenia z dnia poprzedniego. Wynika to stąd, iż jeśli inwestor ponosi stratę, która powoduje, iż złożony na jego rachunku depozyt staje się niewystarczający do zabezpieczenia otwartych pozycji, niezwłocznie musi być uzupełniony depozytem uzupełniającym.

78. Rola izby rozrachunkowej w kontraktach futures.

Każdy kontrakt zawarty na giełdzie musi być do izby rozrachunkowej zgłoszony, przez nią zweryfikowany pod względem ustalonych standardów i zarejestrowany. Izba staje się kontrpartnerem każdego z kontrahentów. Obaj kontrahenci nie mają zobowiązania wobec siebie, ale wobec izby, która gwarantuje jego wykonanie. Pojedynczy uczestnik giełdy nie musi się interesować sytuacją pozostałych uczestników gdyż ryzyko niewypłacalności stron kontraktu przejmuje izba. Najważniejszym zadaniem izby rozrachunkowej jest gwarantowanie wykonania każdej zarejestrowanej przez jej członków transakcji. Izba określa wysokość depozytów zabezpieczających i dokonuje codziennego rozliczenia każdego zarejestrowanego kontraktu. Ponadto izba księguje transakcje. Izba jest również odpowiedzialna za zorganizowanie procedury wykonania transakcji zgodnie z zawartymi warunkami.

79. Pojecie kontraktu opcyjnego i jego istota.

Istota opcji sprowadza się do chęci zabezpieczenia się przed stratami wynikającymi z wahań w czasie cen przedmiotu transakcji. Opcje są pochodnymi papierów wartościowych, (dyrewanty), co oznacza, że są to instrumenty rynku finansowego, których wartość zależy od ceny instrumentu (waloru) będącego przedmiotem transakcji (walorem może być akcja, obligacja, bon skarbowy, waluta, indeks giełdowy, stopa procentowa).Kontrakty opcyjne są ściśle wystandaryzowane pod względem przedmiotu umowy, terminu ważności, wielkości oraz ceny. Kontrakt opcyjny jest umową zawartą między nabywcą kontraktu a jego sprzedawcą dającą nabywcy prawo, lecz nie stwarzającą zobowiązania zakupu (sprzedaży) od wystawcy określonej ilości instrumentu finansowego po z góry ustalonej cenie w ciagu oznaczonego okresu lub w ustalonym terminie.

80. Charakterystyka opcji kupna.

Opcja kupna jest kontraktem dającym jego nabywcy prawo, przy jednoczesnym niestwarzaniu zobowiązania, do zakupu od sprzedającego wyspecjalizowanego instrumentu finansowego, którego ten kontrakt dotyczy, po z góry ustalonej cenie i w z góry ustalonym lub wcześniejszym terminie oraz zobowiązującym kupującego do zapłacenia sprzedającemu określonej premii. Wystawca kontraktu ma z kolei obowiązek dostarczenia kupującemu określonego instrumentu zgodnie z zapisanymi warunkami. Realizacja kontraktu przebiega więc według schematu: cena wykonania + premia ze strony nabywcy w zamian za instrument pierwotny ze strony wystawcy.

81. Charakterystyka opcji sprzedaży.

Opcja sprzedaży (put option) to kontrakt dający jego nabywcy prawo przy jednoczesnym niestwarzaniu zobowiązania, do sprzedaży wystawiającemu ten kontrakt wyspecyfikowanego instrumentu finansowego po z góry ustalonej cenie i określonym terminie oraz zobowiązujący kupującego do zapłacenia sprzedającemu wymaganej premii. Wystawca kontraktu ma obowiązek odebrania od posiadacza opcji na jego żądanie wymienionego instrumentu zgodnie z zapisanymi warunkami.

Realizacja opcji przebiega według schematu: instrument pierwotny + premia ze strony nabywcy w zamian za cenę wykonania ze strony wystawcy.

Nabywca opcji może:

-nie robić nic, pozwolić aby opcja wygasła samoistnie (wtedy utrata premii)

-skorzystać z przysługującego mu prawa - wykonać opcję

-sprzedać opcję na rynku wtórnym

Nabywca opcji dąży do optymalizacji zysku z dokonanej transakcji. Możliwości wyboru można zapisać:

Pt = {0 dla St ≥ K

{K - St dla St < K Pt = max {0, K - St}

Pt - zawartość opcji sprzedaży przypadająca na jednostkę instrumentu pierwotnego

St - cena rynkowa instrumentu pierwotnego, w dniu wykonania opcji

K - cena wykonania opcji

82. Pojecie kasowej i terminowej transakcji opcyjnej.

Kasowa transakcja opcyjna- posiadane przez nabywcę kontraktu prawa do "fizycznego" zakupu lub sprzedaży instrumenty pierwotnego. Jeżeli specyficzne cechy tego instrumentu nie pozwalają na jego fizyczną dostawę, to następuje obowiązkowe rozliczenie gotówkowe zawartej transakcji.

Rodzaje kasowych transakcji opcyjnych:

-opcja na akcje

-opcje na stopy procentowe

-opcje walutowe

-opcje indeksowe (ekonomiczne w tym szczególnie giełdowe)

Terminowa transakcja opcyjna- ich przedmiotem są finansowe kontrakty przyszłościowe. Cechą odróżniającą od opcji kasowych jest fakt, że nie występuje w nich fizyczne dostarczanie czy tez odbieranie przedmiotu kontraktu, czyli instrumentu pierwotnego. Nabywca terminowej opcji kupna uzyskuje prawo, bez podejmowania zobowiązania, do nabycia kontraktu futures po z góry określonej cenie i w określonym terminie. tak jak sprzedawca. Wystawca opcji jednak jest zobowiązany do wypełnienia kontraktu jeśli posiadacz opcji sobie tego życzy.

83. Działania banku komercyjnego na rynku kapitałowym.

Na rynku kapitałowym banki komercyjne odgrywają istotną rolę w sposób pośredni, ponieważ uczestnicząc w ustalaniu ceny na kapitał pożyczkowy określają zarazem granice rentowności inwestycji kapitałowych. Banki komercyjne w coraz większym stopniu zakupują papiery wartościowe, przede wszystkim akcje i obligacje, na własny rachunek lub na rachunek i ryzyko swoich klientów. Banki komercyjne gromadzone środki pieniężne klientów wraz z własnymi zasobami mogą także lokować w zyskowne inwestycje rynku kapitałowego. Wśród instrumentów tynku kapitałowego, którymi w szczególności interesują się B.K. są papiery emitowane przez przedsiębiorstwa prywatne o znanej i utrwalonej sytuacji finansowej oraz przez instytucje publiczne. Generalnie można powiedzieć, że strategie inwestycyjne banków komercyjnych polegają na ułożeniu portfela własnych inwestycji kapitałowych wg stopnia ryzyka, preferowanego poziomu kontroli emitenta akcji i preferowanej branży gospodarki. Mogą także tworzyć własne fundusze inwestycyjne lub partycypoważ w zewnętrznych. Jeszcze innym rodzajem działania banku komercyjnego na rynku kapitałowym jest jego uczestnictwo w zarządzaniu spółkami akcyjnymi. Bank może to robić przez zakup określonego pakietu akcji spółki, dającego mu prawo do podejmowania strategicznych decyzji.

84. Istota bankowej lokaty inwestycyjnej.

Podstawową cechą charakterystyczną bankowej lokaty inwestycyjnej jest zagwarantowanie przez bank jej deponentowi określonego minimum korzyści, na przykład minimalnego oprocentowania albo zwrotu zainwestowanego kapitału wraz ze stworzeniem możliwości osiągnięcia dodatkowej korzyści w ustalonej proporcji do wzrostu zmiennej rynkowej będącej podstawą zbudowania lokaty, jeżeli zmienna ta nie zostanie wycofana przed uzgodnionym terminem zapadalności. Tak więc istnieje możliwość osiągnięcia zysku wyższego niż na zwykłej lokacie bankowej, ale tylko wtedy, gdy na rynku wybranej zmiennej zapanuje hossa. Im większy będzie wzrost tej zmiennej, tym wyższy będzie dodatkowy zysk deponenta. W przypadku bessy na giełdzie deponent nie poniesie straty, gdyż bank gwarantuje mu określone minimum korzyści. W tym sensie lokata inwestycyjna jest dużo bezpieczniejsza od bezpośredniej inwestycji na giełdzie, a także tańsza i łatwiejsza do wykonania przez inwestora.

Gwarantowanie określonego minimum przy lokacie inwestycyjnej jest możliwe dzięki zawieraniu przez bank na rynku transakcji futures lub opcyjnych odpowiednich transakcji zabezpieczających na instrument finansowy, który tworzy się w oparciu o wybraną zmienną rynkową. Stąd też istnienie rynku kontraktów futures lub opcyjnych jest warunkiem tworzenia lokat inwestycyjnych

85. Istota ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym.

Instytucje ubezpieczeniowe prowadzące ubezpieczenia na życie zbierają składki od osób fizycznych głównie po to, by zabezpieczyć te osoby pod względem finansowym na starość, w razie kalectwa, niezdolności do pracy czy też wesprzeć rodzinę w razie śmierci ubezpieczonego. Często firmy te proponują swoim klientom przeznaczenie pewnych środków w ramach zawartego ubezpieczenia na cele inwestycyjne (tzw. ubezpieczenie z funduszem kapitałowym). Oznacza to, iż te instytucje ubezpieczeniowe podejmując ryzyko w stosunku do swojego klienta, przyjmują od niego składkę przez pewien okres, aby w razie realizacji tego ryzyka lub po upływie określonej liczby lat (np. dożycia do wieku emerytalnego) wypłacić mu pewną kwotę pieniędzy (wynikającą z polisy lub z sumy wpłaconych, ale urealnionych składek). Instytucje te muszą więc z natury rzeczy być zainteresowane długookresowym lokowaniem zgromadzonych środków finansowych. Na rynku kapitałowym występują one zazwyczaj w roli tzw. preferencyjnych inwestorów. Jako przykład można podać, iż instytucja ubezpieczeniowa, jaką jest Commercial Union Polska - Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie SA. Istota ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym polega więc na tym, iż wpłaconą do towarzystwa ubezpieczeniowego składkę dzieli się na część przeznaczoną na ochronę ubezpieczeniową i część przeznaczoną na inwestycje, z której zakupuje się jednostki uczestnictwa w funduszu prowadzonym przez to towarzystwo ubezpieczeniowe.

87. Istota wspólnego inwestowania w funduszach inwestycyjnych.

Fundusze inwestycyjne opierają się na koncepcji połączenia środków finansowych inwestorów indywidualnych w celu ich wspólnego inwestowania na rynku kapitałowym lub, szerzej, finansowym. Wspólne inwestowanie oznacza, że środki finansowe poszczególnych inwestorów są gromadzone i następnie inwestowane w papiery wartościowe, a wynikające z tego korzyści lub straty dzieli się między inwestorów zgodnie z ich udziałami. Fundusze te mogą inwestować w różnego rodzaju instrumenty finansowe, np. akcje, obligacje, derywaty, a także mogą inwestować na rynkach pieniężnych i towarowych. Taka dywersyfikacja portfela inwestycji spowodowana jest przede wszystkim chęcią zminimalizowania ewentualnych strat z inwestycji (zminimalizowania ryzyka). Wspólne fundusze inwestycyjne pozwalają również przezwyciężyć barierę niedoboru środków, z którą spotyka się pojedynczy inwestor, a także zwalniają go z obowiązku systematycznego śledzenia trendów rynkowych i samodzielnego podejmowania decyzji inwestycyjnych. Charakterystyczną cechą wszystkich funduszy wspólnego inwestowania jest wymóg zarządzania nimi przez specjalistyczne firmy menedżerskie, a więc mające wykwalifikowany personel i niezbędne doświadczenie w zakresie funkcjonowania rynku finansowego. Muszą być również spełnione odpowiednie limity kapitałowe i inwestycyjne; istnieje też obowiązek zatrudnienia licencjonowanych doradców w zakresie obrotu papierami wartościowymi (menedżerów portfeli).

88. Zalety inwestowania poprzez fundusze inwestycyjne.

Do głównych zalet wspólnego inwestowania środków poprzez fundusze inwestycyjne można zaliczyć: 1) Dywersyfikację portfela inwestycyjnego funduszu, gdyż fundusz inwestycyjny gromadząc środki wielu swoich uczestników ma ich znacznie więcej niż inwestor indywidualny. 2) Wybór strategii odpowiadającej skłonności inwestora do ponoszenia ryzyka. Towarzystwo inwestycyjne prowadzi z reguły kilka funduszy, tzw. Rodzinę funduszy, aby swoim klientom móc zaoferować określony sposób inwestowania środków, który odpowiadałby ich oczekiwaniom. 3) Bezpieczeństwo lokowanych środków. 4) Profesjonalne zarządzanie portfelem funduszu. 5) Niższe koszty transakcyjne ponoszone przez fundusz. 6) Możliwość szybkiej zamiany inwestycji na gotówkę

89. Rodzaje ryzyka towarzyszącego inwestowaniu poprzez fundusze inwestycyjne.

Do najważniejszych rodzajów ryzyka towarzyszącego inwestowaniu za pomocą funduszy inwestycyjnych należą: 1) Ryzyko zmienności warunków gospodarowania zwane też ryzykiem zmienności rynku. Wynika ono ze zmiany ogólnych warunków gospodarowania w stosunku do tych, których oczekuje inwestor w okresie trwania inwestycji na skutek zewnętrznych oraz wewnętrznych uwarunkowań, którym podlega gospodarka danego kraju. 2) Ryzyko inflacyjne, związane z ogólną tendencją do wzrostu cen dóbr konsumpcyjnych i usług, co powoduje obniżanie się realnej siły nabywczej pieniądza w momencie wychodzenia z dokonanej inwestycji. 3) Ryzyko kredytowe, dotyczące tych funduszy, które swe środki lokują w papiery dłużne. Jest ono związane z ewentualną niewypłacalnością ich emitenta.

90. Schemat działania towarzystwa inwestycyjnego.

91. Rodzaje funduszy inwestycyjnych ze względu na formę organizacyjno - prawną.

Biorąc pod uwagę prawną formę organizacji funduszy inwestycyjnych wyróżnia się dwa ich typy, którymi są:

1) Fundusz o charakterze statutowym, zwany też spółkowym (direct lub statutory type). Jego podstawową cechą jest brak rozdziału majątku zarządzającej nim spółki i majątku funduszu. Fundusz jest w tym wypadku własnością spółki, a jego uczestnik będący inwestorem jest jednocześnie akcjonariuszem (wspólnikiem) wyposażonym w prawa majątkowe i prawa korporacyjne (organizacyjne).

2) Fundusz o charakterze umownym (contractual lub indenture type). Ma on postać wydzielonego majątku, pochodzącego z zebranych lokat inwestorów indywidualnych, przeznaczonego do nabywania papierów wartościowych. W funduszu tym stosunek prawny pomiędzy inwestorem a spółką zarządzającą nie ma znamion prawa korporacyjnego, co oznacza, iż inwestor nie jest akcjonariuszem (wspólnikiem) tej spółki

W obu przedstawionych typach funduszy można dalej wyróżnić fundusze otwarte, zamknięte oraz pewne modele pośrednie.

92. Charakterystyka otwartego funduszu inwestycyjnego.

- emituje wyłącznie akcje zwykłe, które jednak nie są przedmiotem obrotu.

- Inwestor zawsze może zakupić nowo emitowane akcje, a gdy zamierza się wycofać z funduszu, może to zrobić przez ich umorzenie za sumę równą jego procentowemu udziałowi w całej wartości aktywów netto funduszu.

- cena zakupu odpowiada wartości aktywów netto powiększonej o opłatę manipulacyjną z tytułu kosztów dystrybucji.

- przyjmuje ustawicznie nowych członków, których środki służą do powiększania portfela inwestycyjnego, a więc ruchomy jest także kapitał funduszu.

93. Charakterystyka zamkniętego funduszu inwestycyjnego.

- funkcjonuje podobnie jak spółka publiczna z tą jednakże różnicą, że zebrane od inwestorów środki z emisji wykorzystywane są wyłącznie do zakupu nowych papierów wartościowych.

- Akcji takiego funduszu nie umarza się, podlegają one normalnemu obrotowi na giełdzie (r wtórnym).

- Akcje sprzedaje się zwykle za pośrednictwem banków inwestycyjnych, występujących również w roli gwaranta emisji, w ofercie dotyczącej ściśle określonej liczby akcji.

- Ponieważ oferta taka na r pierwotnym może być jednokrotna lub wielokrotna, oznacza to że akcje funduszu nie są sprzedawane w sposób ciągły, jak to jest w przypadku funduszu otwartego.

- Wyjście z niego odbywa się przez zbycie akcji spółki.

- Korzyści dla inwestora wynikają z wypłacanej dywidendy oraz zwyżki akcji spółki

- ma ograniczony, czyli zamknięty kapitał, wynikający z określonej liczby akcji.

94. Pojęcie banku inwestycyjnego i ogólna charakterystyka jego działalności.

Precyzyjne przedstawienie definicji banku inwestycyjnego jest zadaniem trudnym ze względu na szeroki zakres działań tej instytucji. Przez bank inwestycyjny w wąskim znaczeniu rozumie się instytucję finansową koncentrującą się na usługach związanych z przeprowadzaniem emisji, obrotem papierami wartościowymi na rynku wtórnym oraz przejmowaniem i łączeniem przedsiębiorstw. W szerokim ujęciu do wyżej wymienionych rodzajów działalności dodaje się również: doradztwo finansowe i zarządzanie finansami, zarządzanie funduszami, analizę bieżącego stanu koniunktury gospodarczej i rentowności inwestycji kapitałowych, analizę sytuacji finansowej dużych przedsiębiorstw, wykorzystywanie venture capital oraz stosowanie technik zabezpieczających przed ryzykiem kursowym. Widać stąd, że zakres aktywności banku inwestycyjnego może być bardzo szeroki. Czasami spotyka się określenie, iż bank ten wykonuje każdą czynność instytucji finansowej, która powoduje transformację oszczędności w inwestycje rzeczowe i kapitałowe. Podstawowe grupy usług oferowanych przez banki inwestycyjne na rynku finansowym w rozwiniętych gospodarkach rynkowych to:

1) obrót papierami wartościowymi,

2) doradztwo finansowe i zarządzanie aktywami,

3) operacje łączenia, przejmowania i wykupu przedsiębiorstw,

4) operacje na rynku pieniężnym i zarządzanie ryzykiem.

---