Semestr letni rok akademicki 2010/2011

Nazwa przedmiotu: prawo handlowe.

Treści programowe w zakresie prawa handlowego.

1. Ogólne zagadnienia z zakresu prawa gospodarczego.

1. Podstawowe pojęcia:

• Prawo gospodarcze (publiczne i prywatne).

• Prawo handlowe.

• Przedsiębiorca.

• Działalność gospodarcza.

• Firma.

• Prokura.

2. Spółki prawa cywilnego, spółki prawa handlowego oraz inne podmioty w działalności gospodarczej - ustrój, funkcjonowanie, ochrona prawna.

1. Spółki.

1. Zagadnienia ogólne.

• Spółki handlowe i spółki cywilne.

• Spółki jednoosobowe.

• Ogólna charakterystyka spółek osobowych i kapitałowych.

Spółki osobowe.

b1) Spółka cywilna.

• Powstanie spółki cywilnej i jej ogólna charakterystyka.

• Stosunki wewnętrzne.

• Wkłady wspólników.

• Charakter prawny majątku spółki.

• Prowadzenie spraw spółki.

• Udział w zyskach i stratach.

• Stosunki zewnętrzne.

• Reprezentacja.

• Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki.

• Zmiana i rozwiązanie umowy spółki.

• Przekształcenie spółki cywilnej.

b2) Osobowe spółki handlowe - zagadnienia wspólne.

b3) Spółka jawna.

• Powstanie spółki jawnej i jej ogólna charakterystyka.

• Stosunki wewnętrzne.

• Wkłady wspólników.

• Prowadzenie spraw spółki.

• Udział w zyskach i stratach.

• Zakaz konkurencji.

• Stosunki zewnętrzne.

• Reprezentacja.

• Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki.

• Rozwiązanie spółki jawnej i wystąpienie wspólnika ze spółki.

• Likwidacja spółki jawnej.

b4) Spółka partnerska.

• Powstanie spółki partnerskiej i jej ogólna charakterystyka.

• Odpowiedzialność partnera za zobowiązania spółki.

• Prowadzenie spraw spółki i jej reprezentacja.

• Rozwiązanie spółki partnerskiej.

b5) Spółka komandytowa.

• Powstanie spółki komandytowej i jej ogólna charakterystyka.

• Pozycja prawna komplementariusza.

• Pozycja prawna komandytariusza.

b6) Spółka komandytowo-akcyjna.

• Powstanie spółki komandytowo-akcyjnej i jej ogólna charakterystyka.

• Stosunki zewnętrzne.

• Odpowiedzialność za zobowiązania spółki.

• Reprezentacja

• Stosunki wewnętrzne

• Prowadzenie spraw spółki.

• Udział w zyskach i stratach.

• Rozwiązanie i likwidacja spółki komandytowo-akcyjnej.

• Wystąpienie wspólnika.

• Spółki kapitałowe.

c1) Zagadnienia ogólne.

• Spółka kapitałowa w organizacji.

• Wkłady w spółkach kapitałowych.

c2) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

• Powstanie spółki z o.o.

• Kapitał zakładowy.

• Udziały.

• Prawa i obowiązki wspólników w spółce z o.o

• Organy spółki z o.o.

• Zgromadzenie wspólników.

• Zarząd.

• Rada nadzorcza

• Rozwiązanie i likwidacja sp. z o.o.

c3) Spółka akcyjna.

• Powstanie spółki akcyjnej.

• Kapitał zakładowy.

• Akcje.

• Prawa i obowiązki wspólników w spółce akcyjnej

• Organy spółki akcyjnej.

• Walne zgromadzenie.

• Zarząd.

• Rada nadzorcza

• Rozwiązanie i likwidacja spółki akcyjnej.

• Przedsiębiorstwo państwowe

a) Organy zarządzania przedsiębiorstwem.

• Ogólne zebranie pracowników (delegatów).

• Rada pracownicza.

• Dy­rektor przedsiębiorstwa.

3. Spółdzielnie.

a) Tryb zakładania spółdzielni.

b) Organy spółdzielni.

• Walne zgromadzenie (zebranie przedstawicieli).

• Rada nadzorcza.

• Zarząd.

• Zebranie grup członkowskich

c) Członkostwo spółdzielni.

d) Prawa i obowiązki członków.

e) Ustanie członkostwa.

9. Literatura

A. Literatura podstawowa:

1. Prawo gospodarcze dla ekonomistów, red. P. Wiatrowski, Kraków 2008.

2. Kruczalak, Prawo handlowe dla ekonomistów, Warszawa 2007.

3. Prawo cywilne i handlowe w zarysie, red. W. Katnera, Kraków 2006.

4. Prawniczy słownik wyrazów trudnych, red. J. Boć, Wrocław 2006.

5. Akty prawne odnoszące się do zagadnień określonych w treściach programowych.

B. Literatura uzupełniająca:

1. A. Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2008.

2. K. Kruczalak, Prawo handlowe - zarys wykładu, Warszawa 2007.

Ad. I). Ogólne zagadnienia z zakresu prawa handlowego.

1). Podstawowe pojęcia.

• Prawo gospodarcze (publiczne i prywatne)

Prawo gospodarcze nie jest odrębną gałęzią prawa, lecz zbiorem wszystkich przepisów prawnych dotyczących działalności gospodarczej. Prawo gospodarcze można podzielić na:

Na prawo gospodarcze publiczne składają się przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej należące do gałęzi prawa publicznego, regulujące zagadnienia poświęcone podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej, w tym między innymi rejestracji działalności gospodarczej, uzyskiwania koncesji, zezwoleń.

Prawo gospodarcze prywatne (prawo handlowe) jest częścią (działem) prawa cywilnego, a wyodrębnia się go ze względów dy­daktycznych i praktycznych. Obejmuje ono przede wszystkim tworzenie, funkcjonowanie i ustanie form organizacyjnych przedsiębiorców oraz tzw. umowy gospodarcze.

• Prawo handlowe.

Prawo handlowe sensu stricto reguluje organizacje przedsiębiorców i dokonywanych między nimi czynności handlowych, natomiast prawo handlowe sensu largo obejmuje ponadto swoim zakresem przepisy między innymi z dziedziny prawa papierów wartościowych, prawa wekslowego i czekowego, czy prawa upadłościowego.

• Przedsiębiorca

Pojęcie przedsiębiorcy znajdujemy w wielu aktach normatywnych.

1. Pojęcie przedsiębiorcy w k.c.

Zgodnie z art. 43(1) k.c. przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, nie będąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Zawarte w przepisie art. 43(1) k.c. pojęcie przedsiębiorcy opiera się na dwóch kryteriach:

• podmiotowym i

• funkcjonalnym

Pierwsze z nich ogranicza zakres tego pojęcia do trzech kategorii podmiotów:

1. osób fizycznych - (art. 8-32 k.c.) - każdy człowiek od chwili urodzenia.

2. osób prawnych. Osobą prawną w rozumieniu art. 33 kc jest Skarb Państwa i każda jednostka organizacyjna, której przymiot osobowości prawnej przyznany został przez przepisy obowiązującego prawa (kryterium formalne). Podjęcie działalności gospodarczej przez osoby prawne wymaga rejestracji w sądzie rejestrowym, zgodnie z ustawą o Krajowym Rejestrze Sądowym.

3. jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, tj. osobowe spółki handlowe (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna) oraz spółki kapitałowe w organizacji.

Z kolei kryterium funkcjonalne wskazuje cechy powszechnie uznawane za charakterystyczne dla przedsiębiorcy, do których zre­sztą odwołuje się także ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2004r. Nr 173, poz. 1807), tj:

1. prowadzenie we własnym imieniu działalności gospodarczej lub zawodowej. Z tego względu na gruncie kodeksu cywilnego nie będą do tej grupy zaliczani: pracownicy, zarządcy, członkowie organów przedsiębiorcy czy pełnomocnicy, gdyż nawet jeżeli uczestniczą w działalności gospodarczej, nie robią tego we własnym imieniu.

2. Z definicji legalnej zawartej wart. 43(1) k.c. wynika, że przedsiębiorca prowa­dzi działalność gospodarczą lub zawodową. Chociaż brak wyraźnych wskazówek na ten temat, można przyjąć, że oznacza to określony ciąg działań, a nie tylko pojedyncze czynności . Przedsiębiorcą będzie więc tylko ten, kto wykonuje czynności powtarzalne i w taki sposób, że tworzą one pewną całość, a nie stanowią oderwanego świadczenia czy świadczeń określonych rzeczy lub usług. Przepisy kodeksu cywilnego nie precyzują natomiast, co należy rozumieć przez działalność gospodarczą i zawodową.

Działalność zawodowa to działalność, która może być wykonywana w pewien sposób, z uwzględnieniem specjalnych procedur i umiejętności.

2. Pojęcie przedsiębiorcy w ustawie z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2004r. Nr 173, poz. 1807)

Definicja kodeksowa ma samodzielne znaczenie na obszarze stosunków prywatnoprawnych (cywilnoprawnych), definicja zawarta w ustawie o swo­bodzie działalności gospodarczej odnosi się zaś do stosunków publiczno­prawnych.

Zgodnie z art. 4 ust. l i 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą może być osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdol­ność prawną i która we własnym imieniu wykonuje działalność gospodarczą. Przedsiębiorcą jest także wspólnik spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez niego działalności gospodarczej.

• Działalność gospodarcza.

Przez działalność gospodarczą rozumieć należy zarobkową działalność wy­twórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły.

• Firma

Zgodnie z treścią art. 43² k.c. przedsiębiorca działa pod firmą.

W myśl art. 43⁴ k.c. firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza to włączenia do firmy pseudonimu lub dodatków wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych okreś­leń.

Natomiast firmą osoby prawnej jest jej nazwa. Firma osoby prawnej powinna zawierać określenie formy prawnej osoby prawnej, które może być podane w skrócie, a ponadto może wskazywać na przedmiot działalności, siedzibę tej osoby, skrót firmy oraz inne określenia dowolnie obrane. Na podkreślenie zasługuje art. 43⁹ k.c., który w przeciwień­stwie do rozwiązań kodeksu handlowego nie zezwala na zbycie firmy. Zwrócić należy także uwagę, że firma stanowi obecnie oznaczenie przedsiębiorcy, a nie przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym..

Firmę ujawnia się we właściwym rejestrze, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Rejestrem, o którym mowa, jest rejestr przedsiębiorców Krajowego rejestru sądowego lub - w przypadku osób fizycznych - ewidencja działalności gospodarczej

Przepis art 43(3) k.c. wyraża podstawowe zasady tzw. prawa firmowego.

1. Zasada prawdziwości oznacza, że nazwa przedsiębiorcy powinna odpowiadać rzeczywistemu przedmiotowi jego działalności i nie powinna co do tego wprowadzać w błąd, a także wyróżniać przedsiębiorcę spośród innych podobnych.

2. Zasada jedności oznacza z kolei, że przedsiębiorstwo może mieć tylko jedną nazwę,

3. Zasada wyłączności zaś - że wyklucza się możliwość posługiwania się na terenie działalności danego przedsiębiorstwa tą samą nazwą przez inne przedsiębiorstwo

Ochrona prawo do firmy

Przedsiębiorca, którego prawo do firmy zostało zagrożone cudzym działa­niem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne.

W razie dokonanego naruszenia może on także żądać

1. usunięcia jego skutków,

2. złożenia oświadczenia lub oświadczeń w odpowiedniej treści i formie,

3. naprawie­nia na zasadach ogólnych szkody majątkowej lub

4. wydania korzyści uzyskanej przez osobę, która dopuściła się naruszenia (art. 43¹⁰ k.c.).

• Prokura

Przedsiębiorca nie jest zobowiązany do osobistego prowadzenia przedsiębiorstwa. W jego imieniu działania składające się na proces prowadzenia przedsiębiorstwa mogą wykonywać inne podmioty, w szczególności inne osoby fizyczne wchodzące w skład organów przedsiębiorcy lub osoby legitymowane do działania na podstawie innych stosunków prawnych. Jednym z takich stosunków prawnych jest prokura.

W myśl art. 109¹ kc prokura jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa, które może być udzielone wyłącznie przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców.

Cechy prokury:

1. Obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Jedynie do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości wymagane jest pełnomocnictwo do poszczególnej czynności (art. 109³ k.c.).

2. Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 109¹ § 2 k.c.), Tak szeroko określony, przez bezwzględnie obowiązujące przepisy, zakres prokury czyni prokurenta osobą wyposażoną w najszersze uprawnienia. Jest on w następstwie tego jakby alter ego przed­siębiorcy.

3. Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie.

4. Proku­rentem może być wyłącznie osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności .prawnych (art. 109² k.c.),

5. Będąc aktem szczególnego zaufania ze strony przedsiębiorcy, prokura może być w każdym czasie odwołana.

6. Ze względu na zakres upraw­nień prokury nie można przenieść na inną osobę. W konsekwencji takiego postanowienia art. l09⁶ kc. prokurent nie może substytuować innego prokurenta ani ustanowić innego prokurenta dla swego mocodawcy lub dla siebie. Proku­rent może jednak ustanowić pełnomocnika do poszczególnych czynności lub pewnego rodzaju czynności

7. Udzielenie i wygaśnięcie prokury wymaga zgłoszenia do rejestru przedsię­biorców.

8. Wygasa wskutek

- wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru, a także

- ogłoszenia upadłości,

- otwarcia likwidacji oraz

- przekształcenia przedsiębiorcy.

- Prokura wygasa także ze śmiercią prokurenta. Natomiast śmierć przedsiębiorcy lub utrata przez niego zdolności do czynności prawnych nie powoduje wygaśnięcia prokury (art. 109⁷ k.c.),

Rodzaje prokury.

Zgodnie z treścią art. l09⁴ kc. prokura może być udzielona kilku osobo łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie. Jeśli prokura jest łączna, do ważność czynności prawnej potrzebne jest współdziałanie wszystkich łącznie ustanowionych prokurentów. Jeśli natomiast prokura udzielona została kilku prokurentom oddzielnie, każdy z nich działa niezależnie od drugiego. Istnieje wtedy tyle prokur, ilu ustanowiono prokurentów. Kierowane do przedsiębiorcy oświadczeni lub doręczenia pism mogą być dokonywane wobec jednej z osób, którym udzielono prokury łącznie (reprezentacja bierna).

Ad. II. Spółki prawa cywilnego, spółki prawa handlowego oraz inne podmioty w działalności gospodarczej - ustrój, funkcjonowanie, ochrona prawna.

1. Spółki.

Ad. a) Zagadnienia ogólne.

• Spółki prawa cywilnego a spółki prawa handlowego.

Podobnie jak w innych systemach prawnych Europy kontynentalnej, tak i w prawie polskim można wyróżnić

1. spółki prawa cywilnego (spółki cywilne)

2. spółki prawa handlowego (spółki handlowe)

Funkcjonowanie spółek cywilnych uregulowa­ne zostało przepisami ustawy Kodeks cywilny (kc) - art. 860-875 k.c.,

Działalność spółek handlowych regulowana jest obecnie przepisami ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (ksh), który reguluje kwestie poświęcone spółkom osobowym oraz spółkom kapitałowym.

Spółkami osobowymi są:

1. spółka jawna,

2. spółka partnerska,

3. spółka komandytowa oraz

4. spółka komandytowo-akcyjna (art. 4 § l pkt l k.s.h.).

Spółkami kapitałowymi są:

1. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz

2. spółka akcyjna (art. 4 § l pkt 2 k.s.h

Inne rodzaje spółek.

Podział spółek na cywilne i handlowe nie jest w prawie polskim podziałem wyczerpującym. Oprócz spółek cywilnych i handlowych istnieją inne spółki, których nie można zdecydowanie zakwalifikować ani do jednych, ani do drugich. Dotyczyć to może np.

1. spółek wodnych, (art. 164-171 a ustawy - Prawo wodne

2. spółek leśnych (ustawa z 28 września 1991 r. o lasach) i

3. innych (ustawy z 26 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych).

Wymienione spółki nie mieszczą się w przedstawionym wyżej rozróżnieniu spółek cywilnych i handlowych z przyczyn merytorycznych, gdyż inny jest sposób ich tworzenia, inne są cele, struktura i sposoby ich działania.

• Spółki jednoosobowe.

Kodeks spółek handlowych dopuszcza jednoosobowe założenie spółki z ogra­niczoną odpowiedzialnością (art. 151 § l) oraz spółki akcyjnej (art. 301 § l).

• Ogólna charakterystyka spółek osobowych i kapitałowych.

Podział na spółki kapitałowe i osobowe opiera się na kryterium substratu ich istnienia i działalności. Jeśli mianowicie jest nim tylko substrat osobowy (wspólnicy), to są to spółki osobowe, jeśli także kapitał (substrat rzeczowy), są to spółki kapitałowe.

1a) W konsekwencji spółki kapitałowe mają osobowość prawną i za swoje zobowiązania odpowiadają własnym majątkiem, z wyłączeniem osobistej odpowie­dzialności wspólników.

1b) W przeciwieństwie do spółek kapitałowych spółkę oso­bową cechuje co do zasady osobista (majątkowa) odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki i osobiste prowadzenie spraw spółki.

2a) W spółce kapi­tałowej wspólnicy odsunięci są z reguły od bezpośredniego prowadzenia spraw spółki (należą one do zarządu) i od bezpośredniej kontroli jej działalności (wykonuje je specjalny organ spółki - rada nadzorcza lub komisja rewizyjna), organem zaś ich reprezentującym jest zgromadzenie wspólników.

2b) W spółkach osobowych prowadzenie spraw spółki należy, co do zasady, do wspólników, chyba że z ustawy lub aktu założycielskiego wynika co innego.

3a) W nauce polskiej dominuje pogląd, iż tylko spółki kapitałowe (spółka akcyjna i spółka z o.o.) wyposażone są w osobowość prawną.

3b) Spółka cywilna, jako spółka osobowa, pozbawiona jest w ogóle podmiotowości prawnej, natomiast spółki: jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna są jednostkami organizacyjnymi, o których mowa wart. 33¹ kc. (tzw. ułomnymi osobami prawnymi). Mogą one bowiem we własnym imieniu nabywać prawa, w tym włas­ność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane (art. 8 § l k.s.h.), tym samym mają zdolność prawną, o której mowa wart. 33¹ § l k.c.

Wymienione w kodeksie spółek handlowych spółki osobowe prowadzą przed­siębiorstwo pod własną firmą, za zobowiązania spółki zaś przynajmniej jeden wspólnik odpowiada osobiście, chociaż subsydiarnie.

Ad. b) Spółki osobowe.

Ad. b1) Spółka cywilna (art. 860-875 kc)

• Powstanie spółki cywilnej i jej ogólna charakterystyka.

Wedle art. 860 § l k.c.: "Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów".

Do przedmiotowo istotnych postanowień umowy spółki cywilnej należy zatem:

l) dążenie wspólników do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego,

2) zobowiązanie się wspólników do przedsięwzięcia działań oznaczonych w umowie, a w szczególności wniesienia wkładów.

Cechy spółki cywilnej.

1. Spółka cywilna powstaje zawsze w drodze umowy. Stosownie do dyspozycji art. 860 § 2 k.c. umowa spółki powinna być stwierdzo­na pismem, mamy tu przy tym do czynienia z wymaganiem formy dla celów dowodowych, której niezachowanie rodzi prawne skutki przewidziane wart. 74 k.c.

2. Przepisy kodeksu cywilnego nie zawierają postanowień co do czasu trwania spółki. Spółka ta może być zatem zawarta na czas nieoznaczony lub czas oznaczony.

3. Spółka cywilna nie ma zdolności prawnej, dlatego działalność gospodarczą prowadzą wspólnicy spółki cywilnej.

4. Spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą - ani w ro­zumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, ani ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (art. 36), czy wreszcie w świetle art. 43¹ w zw. z art. 33¹ k.c. Za przedsiębiorcę ustawa o swobodzie działalności gospodarczej uznaje wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywania przez nich działalności gospodarczej.

5. Gospodarczy charakter wspólnego celu w spółce cywilnej wyłą­cza natomiast możliwość zawarcia tego rodzaju spółki dla innych celów niż gospodarcze (np. charytatywne).

6. Wspólnym celem spółki nie może być cel sprzeczny z ustawą, mający na celu obejście ustawy bądź sprzeczny z zasadami współżycia społecznego (art. 58 k.c.).

• Stosunki wewnętrzne w spółce cywilnej.

• Wkłady wspólników w spółce cywilnej.

Osiągnięcie celu gospodarczego spółki cywilnej następuje, w myśl art. 860 § l k.c., przez działanie wspólników w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.

Zgodnie z art. 861 § l k.c. wkład wspólnika może polegać albo na wniesieniu do spółki własności lub innych praw, albo na świadczeniu usług. Domniemywa się, że wkłady wspólników mają jednakową wartość.

Wkłady wniesione przez wspólników oraz dochody uzyskiwane przez spółkę w czasie jej trwania są majątkiem wspólnym. Na majątek wspólników składają się zatem:

1. wkłady w formie własności i innych praw podmiotowych,

2. dochody z działalności spółki,

3. wszelkie wierzytelności oraz roszczenia o wniesienie wkładu.

• Charakter prawny majątku spółki cywilnej.

Majątek spółki cywilnej jest majątkiem wszystkich wspólników, ponieważ umowa kreująca ten rodzaj spółki nie prowadzi do powstania osoby prawnej. Jest to jednak ich majątek odrębny podlegający szczególnym przepisom, które służą do zapewnienia jego niepodzielności przez cały czas trwania spółki.

Pod względem prawnym majątek spółki stanowi współwłasność łączną opie­rającą się na szczególnym stosunku osobistym, jaki kształtuje umowę spółki cywilnej. W konsekwencji brak oznaczenia udziałów w rzeczy wspólnej, dopóki współwłasność istnieje. Każdy wspólnik jest przeto właścicielem majątku jako niepodzielnej całości, jak również rzeczy i prawa wchodzącego w skład tej całości. Jest to tzw. prawo niepodzielnej ręki.

Konsekwencją osobistego stosunku łączącego wspólników jest:

1. zakaz rozpo­rządzania przez wspólników własnym udziałem we wspólnym majątku albo w poszczególnych jego składnikach i

2. zakaz domagania się podziału tego mająt­ku, jak też

3. zakaz zaspokajania osobistego wierzyciela wspólnika z jego udziału w majątku lub udziału w składnikach tego majątku (art. 863 k.c.).

Stosując argument a contrario z treści art. 863 § l k.c., można przyjąć, że wspólnik może rozporządzić należnymi mu prawami majątkowymi wobec spółki, które będą mu przysługiwać z chwilą wystąpienia ze spółki albo z chwilą jej rozwiązania.

Tak samo wspólnik może rozporządzać prawem do wypłaty części zysku przypadają­cej na niego w czasie trwania spółki, jak i prawem zwrotu wydatków poniesio­nych osobiście przez niego w związku z prowadzeniem spraw spółki.

• Prowadzenie spraw spółki cywilnej.

• Zgodnie z dyspozycją art. 865 § l kc. każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki.

• W umowie spółki lub późniejszej uchwale wspólnicy mogą postanowić, że sprawy spółki prowadzić będzie jeden lub kilku wymienionych w umowie lub uchwale wspólników.

• Wspólnicy prowadzący sprawy spółki z upoważnienia ustawowego (art. 865 § l k.c.) bądź z mocy umowy spółki lub uchwały wspólników nie są uprawnieni do żądania z tego tytułu wynagrodzenia.

• Uprawnienie do prowadzenia spraw spółki przez każdego ze wspólników ustawa ogranicza do zakresu zwykłych czynności spółki (art. 865 § 2 k.c.). Jeśli przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwił się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników. Uchwała taka wymagana jest także wtedy, gdy wspólnik prowadzący sprawy spółki ma dokonać czynności, które przekraczają zakres "zwykłych czynności spółki". Ocena, czy dana czynność jest czynnością zwykłą spółki, czy też wykracza poza jej ramy, zależy od całokształtu okoliczności towarzyszących działalności spółki.

• Od powyższych zasad dotyczących sposobu prowadzenia spraw spółki ustawa wpro­wadza w art. 865 § 3 k.c. wyjątek polegający na tym, że każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty. Można przyjąć, że czynnością nagłą w rozumieniu tego przepisu jest taka czynność, której zaniechanie naraziłoby spółkę na niepowetowane straty, a w normalnym toku sprawy nie mogłoby dojść do podjęcia na czas odpowiedniej uchwały.

PRZYKŁAD UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW W SPRAWIE PRZEKRACZAJĄCEJ ZAKRES ZWYKŁEGO ZARZĄDU.

• Udział w zyskach i stratach w spółce cywilnej.

• Art. 867 i 869 k.c., które regulują zagadnienie udziału wspól­ników w zyskach i stratach spółki, mają zastosowanie wtedy, gdy spółka ma cel zarobkowy.

• Z uwagi na to, że wspólnik, zgodnie z dyspozycją art. 868 § 1 k.c., może żądać podziału i wypłaty zysku dopiero po rozwiązaniu spółki, z tą chwilą można mówić o zyskach czy stratach spółki.

• W wypadku jednak gdy spółkę zawarto na czas dłuższy, każdy ze wspólników ma prawo żądać ­zgodnie z art. 868 k.c. - podziału i wypłaty zysków z końcem roku obrachun­kowego.

• Zgodnie z dyspozycją art. 867 § l k.c. wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Zasadą wyrażoną w powołanym przepisie jest więc równy udział każdego wspólnika w zyskach i stratach.

• Jak stwierdza jednak wspo­mniany przepis, w umowie spółki (a także w późniejszej uchwale) można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach. Ustanowienie w umowie lub uchwale wspól­ników zysku znikomego lub pozornego także stanowiłoby naruszenie postano­wień art. 867 § l k.c., byłoby zatem (z mocy art. 58 § 2 i 3 k.c.) dotknięte bezwzględną nieważnością.

• Ustalony w umowie (lub uchwale wspólników) stosunek udziału wspólnika w zyskach odnosi się, w razie wątpliwości, również do udziału w stratach. Wynika to wyraźnie z dyspozycji art. 867 § 2 k.c.

• Stosunki zewnętrzne w spółce cywilnej.

• Reprezentacja w spółce cywilnej.

• Jeżeli prowadzenie spółki jest sprawą jej stosunków wewnętrznych, to re­prezentacja dotyczy stosunków z osobami trzecimi. Tu tkwi zasadnicza różnica między tymi pojęciami.

• Sposób reprezentacji spółki na zewnątrz, wobec osób trzecich, z reguły wynika z umowy spółki lub późniejszej uchwały wspólników. Umowa spółki lub uchwała wspólników może też stanowić o uprawnieniu do reprezentowania spółki przez osobę nienależącą do grona wspólników.

• W braku wskazań wynikających z umowy lub uchwały wspólników każdy z nich ­w myśl art. 866 k.c. - umocowany jest do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw.

• Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki cywilnej.

Zobowiązaniami spółki - zgodnie z panującym w tej mierze poglądem nauki i orzecznictwa - są wszelkie zobowiązania zaciągnięte przez jednego wspól­nika, kilku lub wszystkich wspólników, jeśli pozostają one w związku z działal­nością spółki. Istotne jest jednakże podkreślenie, iż chodzi tu tylko o zobowiązania, które powstały w czasie trwania spółki lub odnoszą się do okresu istnienia spółki. Odpowiedzialności tej nie uchyla roz­wiązanie spółki, ale tylko w odniesieniu do zobowiązań, które powstały w czasie istnienia spółki albo odnoszących się do okresu istnienia spółki.

Za zobowiązania spółki - w myśl art. 864 kc. - wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie.

• Solidarna odpowiedzialność wspólników oznacza, że każdy ze wspólników odpowiada za zobowiązania spółki nie tylko wspólnym majątkiem spółki, ale i majątkiem osobistym, przy czym odpowiedzialność wspólników jest niezależna od ich udziału w zyskach i stratach spółki.

• Wierzyciel może natomiast dochodzić swojej wierzytelności z całego majątku wspólników oraz całego majątku osobistego każdego ze wspólników.

• Dodać przy tym należy, że wedle orzecznictwa wspólnik, który przystąpił do już istniejącej spółki, nie odpowiada solidarnie z pozostałymi wspólnikami za zobo­wiązania spółki powstałe przed datą jego przystąpienia do spółki.

• Z kolei osobis­ta odpowiedzialność wspólnika, który wystąpił ze spółki, trwa nadal, lecz ograni­cza się do zobowiązań spółki zaciągniętych przed jego wystąpieniem. Odpowie­dzialność taka trwa również w razie rozwiązania spółki.

• Odpowiedzialność solidarna wspólników nie może być ani uchylona, ani zmieniona w drodze czynności prawnej między wspólnikami. Zamieszczenie w umowie spółki od­miennych postanowień nie wywiera żadnych skutków w stosunku do wierzycieli. Artykuł 864 k.c. ma zatem charakter normy iuris cogentis.

• Umowne oznaczenie udziałów poszczególnych wspólników w zyskach i stratach spółki także nie wywiera wpływu na ich odpowiedzialność za zobowiązania spółki.

• Zmiana i rozwiązanie umowy spółki cywilnej.

Wspólnicy mogą

1. przyjąć nowego członka lub

2. wyrazić zgodę na wstąpienie nowego członka w drodze zmiany umowy spółki.

3. Możliwe jest także wy­stąpienie wspólnika ze spółki oraz

4. rozwiązanie spółki.

Wystąpienie wspólnika ze spółki nie powoduje automatycznie rozwiązania spółki, chyba że spółka liczyła dwóch wspólników. Wystąpienie wspólnika ze spółki następuje:

1. przez wypowiedzenie swego udziału na trzy miesiące przed upływem roku obrachunkowego, o ile spółka została zawarta na czas nieoznaczony (art. 869 § l k.c.);

2. przez wypowiedzenie udziału ze strony wierzyciela osobistego wspólnika; (art. 870 k.c.).

PRZYKŁAD OŚWIADCZENIA O WYPOWIEDZENIU UDZIAŁU.

W braku odmiennej umowy spółki wspólnikowi występującemu ze spółki zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania, oraz wypłaca się w pieniądzu wartość jego wkładu oznaczoną w umowie, a jeśli nie ma takiego oznaczenia - wartość, jaką wkład ten miał w chwili wniesienia. (art. 871 § l k.c.). Wy­stępującemu wspólnikowi pozostali wspólnicy muszą wypłacić ponadto taką część wartości wspólnego majątku pozostałego po obliczeniu wkładów wszyst­kich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w którym występujący wspólnik uczestniczył w zyskach spółki (art. 871 § 2 k.c.).

Jeśli wystąpienie wspólnika ze spółki nie musi prowadzić do jej ustania, to rozwiązanie spółki taki skutek oczywiście wywołuje.

1. Rozwiązanie spółki następuje z przyczyn przewidzianych w umowie. Jeśli jednak mimo istnienia przewidzianych w umowie powodów rozwiązania spółka za zgodą wszystkich wspólników trwa nadal, uważa się ją za przedłużoną na czas nieoznaczony (art. 873 k.c.).

2. Bez względu jednak na postanowienia umowy, z ważnych powodów każdy wspólnik w drodze powództwa wytoczonego przeciwko pozostałym wspólnikom - może żądać rozwiązania spółki przez sąd (art. 874 k.c.).

3. Spółka ulega także rozwiązaniu z dniem ogłoszenia upadłości wspólnika (art. 874 § 2 k.c.).

Kodeks cywilny nie przewiduje obligatoryjnego postępowania likwidacyjnego po rozwiązaniu spółki. Zakłada natomiast, że należy

1. najpierw spłacić długi spółki,

2. następnie zwrócić wspólnikom wkłady według zasad obowiązujących jak przy występowaniu ze spółki,

3. a pozostały wspólny majątek podzielić między wspólników i w takim zakresie, w jakim uczestniczyli oni w zyskach spółki (art. 875 § 2 i 3 k.c.).

• Przekształcenie spółki cywilnej.

• Na podstawie art. 26 § 4 ksh spółka cywilna może być przekształcona w spółkę jawną.

• Przekształcenie wymaga zgłoszenia do sądu rejestrowego przez wszystkich wspólników. Przed zgłoszeniem wspólnicy dostosują umowę spółki do przepisów o umowie spółki jawnej.

• Z chwilą wpisu do rejestru spółka cywilna staje się spółką jawną. Spółce tej przysługują wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników.

• Zgodnie z art. 551 § 2 i 3 k.s.h. spółka cywilna może być przekształcona przez jej wspólników w spółkę handlową.

PRZYKŁAD UMOWY SPÓŁKI CYWILNEJ 2x.

Ad. b2) Osobowe spółki prawa handlowego - zagadnienia wspólne.

1. W myśl art. 8 § l k.s.h. spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobo­wiązania, pozywać i być pozywaną.

2. Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą (art. 8 § 2 k.s.h.).

3. Artykuł 9 k.s.h. potwierdza zasadę jednomyślności wspólników co do zmiany postanowień umowy spółki, chyba że umowa stanowi inaczej.

4. Art. 10 k.s.h. dopuszcza możliwość przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi. Zarazem kodeks spółek handlowych wymaga uzyskania w tym celu pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 10 § 2).

Ad. b3) Spółka jawna.

• Powstanie spółki jawnej i jej ogólna charakterystyka.

• Zgodnie z art. 22 § l k.s.h. spółka jawna to taka spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową.

• Stosownie do art. 8 k.s.h. spółka jawna, jak każda spółka osobowa, może we własnym imieniu nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozy­wana.

• Jeśli przy tym dodać, że rzeczy i prawa nabyte przez spółkę jawną lub tytułem wkładu do niej wniesionego stanowią jej odrębny majątek (art. 28 k.s.h.), to powstaje swoisty i charakterystyczny jej obraz istotnie różniący się od spółki cywilnej.

• Art. 24 § l k.s.h. stanowi, że firma tej spółki "powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie «spółka jawna»" (w skrócie "spj.").

• W myśl art. 25¹ § l k.s.h. spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru,

• Umowa spółki wymaga dla swej ważności formy pisemnej

• Zgodnie zaś z art. 25 k.s.h. umowa ta powinna określać:

• firmę i siedzibę spółki,

• określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,

• przedmiot działalności spółki,

• czas trwania spółki, jeśli jest oznaczony.

• Zgłoszenie spółki jawnej do sądu rejestrowego powinno zawierać ściśle określone informację, musi być dokonane na urzędowym formularzu. Prawo i zarazem obowiązek zgłoszenia spółki jawnej do rejestru ma każdy wspólnik (art. 26 § 3 k.s.h.).

• Stosunki wewnętrzne w spółce jawnej.

Przepisy art. 37-57 k.s.h. dotyczące stosunków wewnętrznych w spółce jawnej, mają - z wyjątkiem art. 38 - charakter norm dyspozytywnych. Ustrój spółki jawnej w zakresie stosunków wewnętrznych okreś­la zatem przede wszystkim umowa wspólników. W braku odpowiednich po­stanowień w umowie zastosowanie znajdą wyżej wymienione przepisy kodeksu spółek handlowych.

• Wkłady wspólników w spółce jawnej.

• Wkłady wspólników są równe, chyba że co innego wynika z umowy (art. 48 § l k.s.h. w zw. z art. 37 § l k.s.h.).

• Wkład wspólnika może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółki (art. 48 § 2 k.s.h.).

• Prawa, które wspólnik zobowiązuje się wnieść do spółki, uważa się za przeniesione na spółkę.

• Z wniesionym do spółki przez wspólnika wkładem powiązany jest tzw. udział kapitałowy wspólnika w spółce. W myśl art. 50 § 1 k.s.h. udział kapitałowy wspólnika odpowiada wartości rzeczywiście wniesionego wkładu,

• Prowadzenie spraw spółki jawnej.

• Przez pojęcie "prowadzenie spraw spółki" rozumieć należy wszelkie czynności wewnątrz spółki, wynikające z pro­wadzenia przedsiębiorstwa i do tego celu konieczne.

• Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki, dotyczy to jednakże spraw nieprzekraczających zwykłych czynności spółki (art. 39 k.s.h.). W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymagana jest zgoda wszystkich wspólników spółki, w tym także wspólników wyłączonych od prowadzenia spraw spółki (art. 43 k.s.h.). Wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki może bez uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby wyrządzić spółce poważną szkodę.

• Prawo prowadzenia spraw spółki może być odebrane wspólnikowi z ważnych powodów, na mocy prawomocnego orzeczenia sądu, dotyczy to również zwolnie­nia wspólnika od obowiązku prowadzenia spraw spółki (art. 47 k.s.h.).

• Nie ulega też wątpliwości, że wspólnik z własnej woli może ograniczyć lub wyłączyć swoje prawo do prowadzenia spraw spółki.

• Artykuł 38 k.s.h., będący przepisem bez­względnie obowiązującym, stanowi, że nie można powierzyć prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników.

• Prowadzenie spraw spółki jawnej może być powierzone jednemu lub kilku wspólnikom na mocy umowy spółki bądż na podstawie późniejszej umowy wspól­ników. Pozostali wspólnicy są wówczas wyłączeni od prowadzenia spraw spółki.

• Udział w zyskach i stratach w spółce jawnej.

• Każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku, z umowy może jednak wynikać co innego. Umowa spółki może zwolnić wspólnika od udziału w stratach, ale nie w zyskach (argument z art. 51 § 2 i 3 k.s.h.).

• Wspólnik spółki jawnej może żądać podziału i wypłaty całości zysku z koń­cem każdego roku obrotowego. Jeśli jednak wskutek poniesionej przez spółkę straty udział kapitałowy wspólnika został uszczuplony, zysk przeznacza się w pierwszej kolejności na uzupełnienie udziału wspólnika.

• Zgodnie z art. 53 k.s.h. wspólnik ma prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5% od swojego udziału kapitałowego, nawet gdy spółka poniosła stratę.

• Stosunki zewnętrzne w spółce jawnej.

W przeciwieństwie do przepisów kodeksu spółek handlowych regulujących stosunki wewnętrzne spółki jawnej przepisy tegoż kodeksu dotyczące stosunków zewnętrznych, zwłaszcza prawa reprezentacji oraz odpowiedzialności za długi, mają charakter na ogół bezwzględnie obowiązujący.

• Reprezentacja w spółce jawnej.

• W myśl art. 29 k.s.h. każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę.

• Prawo wspólnika do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych pozasądowych i nie można go ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich.

• Z kolei wedle art. 30 k.s.h. umowa spółki może przewidywać, że wspólnik jest zbawiony prawa reprezentowania spółki albo że jest uprawniony do jej reprezentowania tylko razem z innym wspólnikiem lub prokurentem.

• Pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki nie na podstawie umo­wy spółki może nastąpić - zgodnie z art. 30 k.s.h. - wyłącznie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu.

• Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki jawnej

W myśl art. 22 § 2 k.s.h. każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki jawnej:

1. bez ograniczenia całym swoim majątkiem

2. solidarnie pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką,

3. z uwzględnieniem subsydiarnej odpowiedzialności wspólnika z art. 31 ksh. Polega ona na tym, iż wierzyciel spółki może prowadzić egzeku­cję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki (jest to wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia - art. 28 k.s.h.) okaże się bezskuteczna. Jest to tzw. subsydiarna odpowiedzialność wspólnika.

• Rozwiązanie spółki jawnej i wystąpienie wspólnika ze spółki.

Jeśli chodzi o przyczyny rozwiązania spółki, to wymienia je taksatywnie art. 58 k.s.h. Są to następujące przyczyny:

1. przewidziane w umowie spółki,

2. jednomyślna uchwała wszystkich wspólników,

3. ogłoszenie upadłości spółki,

4. śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości

5. wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika,

6. prawomocne orzeczenie sądu.

Ad l) Spółka podlega rozwiązaniu z przyczyn przewidzianych w umowie spółki, jednakże spółkę uważa się za przedłużoną na czas nieoznaczony w przypa­dku, gdy pomimo istnienia przyczyn rozwiązania prowadzi ona swoją działalność za zgodą wszystkich wspólników.

Ad 3) W przypadku ogłoszenia upadłości spółki jej rozwiązanie następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego.

Ad 4) Pomimo śmierci lub ogłoszenia upadłości wspólnika spółka może trwać pomiędzy pozostałymi wspólnikami, jeżeli taką możliwość przewiduje umowa spółki lub już po zaistnieniu powyższych przesłanek pozostali wspólnicy tak niezwłocznie postanowią (art. 64 k.s.h.). Jeżeli umowa spółki stanowi, że prawa, jakie miał zmarły wspólnik, służą wszystkim spadkobiercom wspólnie, a nie zawiera w tym względzie szczegółowy­ch postanowień, wówczas do wykonywania tych praw spadkobiercy powinni wskazać spółce jedną osobę. (art. 60 l k.s.h.).

Ad 5)

• W myśl art. 61 § l k.s.h. wspólnik może wypowiedzieć umowę spółki sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego, jeżeli spółkę zawarto na czas nieoznaczony. A contrario - umowy spółki zawartej na czas oznaczony wypowiedzieć nie można. Wypowiedzenia dokonuje się w formie pisemnego oświad­czenia, złożonego pozostałym wspólnikom albo wspólnikowi uprawnionemu do reprezentowania spółki (art. 61 § 3 k.s.h.).

• Prawo do wypowiedzenia umowy spółki przysługuje także wierzycielowi wspólnika.

• Pomimo wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika lub jego wierzyciela spółka może zostać utrzymana pomiędzy pozostałymi wspólnikami, jeżeli umo­wa spółki tak stanowi lub pozostali wspólnicy tak postanowią. Uzgodnienie takie powinno nastąpić przed upływem terminu wypowiedzenia (art. 64 k.s.h.).

PRZYKŁAD OŚWIADCZENIA O WYPOWIEDZENIU UMOWY SPÓŁKI

Ad 6) W myśl art. 63 § l k.s.h. każdy wspólnik może żądać rozwiązania spółki przez sąd z ważnych powodów. Jeżeli jednak powód zachodzi po stronie jednego ze wspólników, sąd może na wniosek pozostałych wspólników orzec o wyłączeniu tego wspólnika ze spółki.

• Likwidacja spółki jawnej.

• Jeśli wystąpią przyczyny warunkujące rozwiązanie spółki jawnej następuje likwidacja spółki (art. 67-85 k.s.h.). Likwidacja nie ma jednak charakteru obligatoryjnego, bowiem wspólnicy mogą uzgodnić inny sposób zakończenia działalności spółki niż likwidacja.

• Celem likwidacji jest:

1. zakończenie bieżących interesów spółki,

2. ściągnięcie wierzytelności i spieniężenie innych aktywów,

3. zaspokojenie wierzycieli spółki,

4. zwrot wkładów wniesionych przez wspólników tylko do używania oraz

5. podział pozostałego majątku między wspólników.

• Z mocy prawa likwidatorami spółki jawnej są wszyscy wspólnicy. Wspólnicy mogą jednak powołać na likwidatorów tylko niektórych spośród siebie, jak również osoby spoza swego grona. Na miejsce wspólnika upadłego wchodzi syndyk

PRZYKŁAD UMOWY SPÓŁKI JAWNEJ 2x.

PRZYKŁAD WNIOSKU O WPIS SPÓŁKI JAWNEJ DO KRS.

Ad. b4) Spółka partnerska.

• Powstanie spółki partnerskiej i jej ogólna charakterystyka.

W myśl art. 86 ksh spółka partnerska może być utworzona przez wspólników (partnerów) będących osobami fizycznymi w celu wykonywania wolnego zawodu lub wolnych zawodów wymienionych w art. 88 k.s.h., takich jak: adwokat, aptekarz, architekt, inżynier budownictwa, biegły rewident, broker ubezpieczeniowy, doradca podatkowy, księgowy, lekarz, lekarz stomatolog, lekarz weterynarii, notariusz, pielęgniarka, położna, radca prawny, rzecznik patentowy, rzeczoznawca majątkowy, tłumacz przysięgły, makler papierów wartościowych.

1. Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności i powinna zawierać treść określoną w art. 91 ksh.

2. Spółka partnerska powstaje z momentem wpisu do rejestru (art. 94 k.s.h.).

3. Firma spółki partnerskiej (art. 90 k.s.h.) powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie "i partner" bądź "i partnerzy" albo "spółka partnerska" (w skrócie "sp.p.") oraz określenie wolnego zawodu wykony­wanego w spółce.

4. W sprawach nieuregulowanych wprost w dziale II kodeksu spółek hand­lowych, poświęconym spółce partnerskiej, do spółki partnerskiej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej.

• Odpowiedzialność partnera za zobowiązania spółki partnerskiej.

• Partner spółki partnerskiej nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem dział lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera.

• Umowa spółki może jednak przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej.

• W sprawach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej (art. 89 k.s.h.), w pozostałych sprawach zatem odpowiedzialność partnerów jest osobista i solidarna z zastrzeżeniem odpowiedniego stosowania także art. 31 k.s.h. (odpowiedzialność subsydiarna).

• Prowadzenie spraw spółki partnerskiej i jej reprezentacja.

• Prowadzenie spraw spółki partnerskiej i jej reprezentacja na zewnątrz należą d poszczególnych partnerów, ale umowa spółki może stanowić inaczej (art. 9 § 1 k.s.h.).

• Pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki może nastąpić tylko z ważnych powodów uchwałą powziętą większością trzech czwartych głosów w obecności co najmniej dwóch trzecich ogólnej liczby partnerów. Pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki staje się skuteczne z chwilą wpisu do rejestru (art. 96 § 3 k.s.h.).

• Kodeks przewiduje, że prowadzenie spraw spółki i jej reprezentowanie można powierzyć zarządowi (art. 97 § 1 k.s.h.) Do zarządu stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

• Rozwiązanie spółki partnerskiej.

Rozwiązanie spółki partnerskiej (art. 98 k.s.h.) następuje w przypadku

1. zaistnienia przyczyn określonych w umowie spółki,

2. jednomyślnej uchwały wszystkich partnerów,

3. ogłoszenia upadłości spółki,

4. utraty przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu

5. oraz prawomocnego orzeczenia sądu.

6. Zgodni z art. 98 § 2 k.s.h, w przypadku gdy w spółce pozostaje jeden partner lub gdy tylko jeden partner posiada uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki, spółka ulega rozwiązaniu z upływem roku od dnia zaistnienia któregokolwiek z tych zdarzeń.

Spadkobierca partnera nie wstępuje do spółki w miejsce zmarłego partnera, lecz umowa spółki może stanowić inaczej.

PRZYKŁAD UMOWY SPÓŁKI PARTNERSKIEJ 2x.

PRZYKŁAD WNIOSKU O WPIS SPÓŁKI PARTNERSKIEJ DO KRS.

Ad. b5) Spółka komandytowa.

Spółka komandytowa została uregulowana w kodeksie spółek handlowych w art. 102-124. W art. 103 k.s.h. przyjęto, że w sprawach nieuregulowanych do spółki komandytowej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej.

• Powstanie spółki komandytowej i jej ogólna charakterystyka.

• Spółka komandytowa jest spółką osobową mającą na celu prowadzenie przed­siębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplemen­tariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona art. - 102 k.s.h.

• Umowa spółki komandytowej wymaga formy aktu notarialnego i powinna zawierać elementy wymienione w art. 105-106 k.s.h.

• Firma spółki komandytowej (art. 28 § 2 k.h. oraz art. 104 § 1-2 k.s.h.) powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatek "spółka komandytowa" (w skrócie "sp.k."). Nazwisko komandytariusza nie może być zamiesz­czone w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska lub firmy (nazwy) komandytariusza w firmie spółki, komandytariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz (art. 104 § 4 k.s.h.).

Powstanie spółki komandytowej.

1. Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisem do rejestru, odpowiadają solidarnie (art. 109 k.s.h.).

2. Okoliczności, które podlegają zgłoszeniu do sądu rejestrowego, określa art. 110 k.s.h.

• Pozycja prawna komplementariusza w spółce komandytowej.

• Komplementariusz spółki komandytowej odpowiada bez ograniczenia całym swoim majątkiem i solidarnie z pozostałymi komplementariuszami i ze spółką (art. 102 i 103 k.s.h.). Jego pozycja zatem zbliżona jest do wspólnika spółki jawnej.

• Zgodnie z art. 117 k.s.h, spółkę komandytową reprezentują kornplemen­tariusze, których z mocy umowy spółki albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa do reprezentacji.

• Prowadzi sprawy spółki samodzielnie w odniesieniu do spraw nie przekraczających zwykłych czynności spółki. W sprawach przekra­czających zakres zwykłych czynności spółki wymagana jest zgoda komandytariusza, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

• Pozycja prawna komandytariusza w spółce komandytowej.

Praktycznie większość przepisów o spółce komandytowej odnosi się do komandytariusza, a mianowicie:

1. komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej (art. 111 k.s.h.);

2. komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki (art. 112 § 1 k.s.h.);

3. w przypadku zwrotu wkładu w całości albo w części dokonanego przez spółkę komandytariuszowi odpowiedzialność komandytariusza zostaje przywró­cona w wysokości równej wartości dokonanego zwrotu (art. 112 § 2 k.s.h.);

4. w razie uszczuplenia majątku spółki przez stratę uważa się za zwrot wkładu w stosunku do wierzycieli każdą wypłatę dokonaną przez spółkę na rzecz komandytariusza przed uzupełnieniem wkładu do pierwotnej wartości okreś­lonej w umowie spółki.

5. komandytariusz nie jest zobowiązany do zwrotu tego, co pobrał tytułem zysku na podstawie sprawozdania finansowego, chyba że działał w złej wierze (art. 112 § 4 k.s.h.);

6. obniżenie sumy komandytowej nie ma skutku prawnego wobec wierzycieli, których wierzytelności powstały przed chwilą wpisania do rejestru (art. 113 k.s.h.);

7. komandytariusz odpowiada także za zobowiązania spółki istniejące w chwili wpisania go do rejestru (art. 114 k.s.h.);

8. komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik (art. 118 § l k.s.h.). Jeśli komandytariusz dokona w imieniu spółki czynności prawnej, nie ujawniając swego pełnomocnictwa, odpowiada wobec osób trzecich bez ograniczenia. Dotyczy to także reprezentowania spółki przez komandytariu­sza, który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres.

Przedstawione postanowienia mają charakter przepisów bezwzględnie obowią­zujących, dlatego zgodnie z art. 119 k.s.h, umowa niezgodna z nimi nie wywołu­je skutków prawnych wobec osób trzecich.

Z uwagi na przedstawioną wyżej pozycję prawną komandytariusza jest on w spółce - w zakresie swoich praw i obowiązków - ograniczony. Ogranicze­nia te można przedstawić w sposób następujący:

1. komandytariusz ma prawo żądać odpisu sprawozdania finansowego za rok obrotowy oraz przeglądać księgi i dokumenty celem sprawdzenia jego rzetelno­ści. Jego prawo kontroli sprowadza się zatem jedynie do sprawdzenia rzetelności sprawozdania finansowego za rok obrotowy, a nie merytorycznej kontroli tego sprawozdania.

2. komandytariusz nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki, jednakże umowa spółki może mu takie prawo przyznać. W sprawach przekra­czających zakres zwykłych czynności spółki wymagana jest zgoda komandytariusza, chyba że umowa spółki stanowi inaczej;

3. komandytariusz uczestniczy w zysku spółki proporcjonalnie do jego wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki, jednakże umowa spółki może stanowi inaczej; w razie wątpliwości komandytariusz uczestniczy w stracie jedynie do wartości umówionego wkładu (art. 123 k.s.h.);

4. śmierć komandytariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki. Spadkobiercy komandytariusza powinni wskazać spółce jedną osobę do wykonywani ich praw.

PRZYKŁAD UMOWY SPÓŁKI KOM. 2x.

PRZYKŁAD WNIOSKU O WPIS SPÓŁKI KOM. DO KRS.

Ad. b6) Spółka komandytowo-akcyjna.

• Powstanie spółki komandytowo-akcyjnej i jej ogólna charakterystyka.

• Zgodnie z art. 125 k.s.h.: "Spółką komandytowo­cyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem".

• W kodeksie przyjęto (art. 126), że w zakresie stosunku prawnego komplementariuszy, a także do wkładów tychże wspólników do spółki, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące spółki jawnej, chyba że w przepisach dotyczących spółki komandytowo-akcyjnej sprawy te zostały wyraźnie uregulow­ane.

• Ta sama zasada obowiązuje w odniesieniu do pozostałych spraw nieuregulowanych w przepisach o spółce komandytowo-akcyjnej, z tym że stosuje się wtedy odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, a w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia.

• Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50 tys. złotych (art. 126 § 2 k.s.h.).

• Firma spółki komandytowo-akcyjnej (art. 127 k.s.h.) powinna zawierać na­zwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowo-akcyjna" (w skrócie S.K.A.). Nazwisko albo firma (nazwa) akcjonariusza nie może być - jak stanowi art. 127 § 4 k.s.h - zamieszczane w firmie spółki. W przy­padku zamieszczenia nazwiska albo firmy (nazwy) akcjonariusza w firmie spółki akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.

Powstanie spółki komandytowo-akcyjnej.

1. Aktem założycielskim spółki komandytowo-akcyjnej jest statut.

2. Osoby pod­pisujące statut są założycielami spółki.

3. Niezbędne jest, aby statut podpisali wszyscy komplementariusze (art. 129 k.s.h.) i aby był sporządzony w formie aktu notarialnego (art. 131 k.s.h.).

4. Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do rejestru (art. 134 § 1 k.s.h.), Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed wpisem do rejestru, odpowiadają solidarnie (art. 134 § 2 k.s.h.).

• Stosunki zewnętrzne (odpowiedzialność za zobowiązania spółki i reprezentacja).

• Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki (art. 135 k.s.h.).

• Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy statutu albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki (art. 137 § 1 k.s.h)

• Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik Jeżeli akcjonariusz dokona czynności prawnej w imieniu spółki, nie ujawniając swego pełnomocnictwa, odpowiada za skutki takiej czynności wobec osób trzecich bez ograniczenia; dotyczy to także reprezentowania spółki przez akcjonariusza, który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres (art. 138 k.s.h.).

Postanowienia art. 135-138 k.s.h., regulujące stosunek spółki do osób trzecich, mają charakter przepisów bezwzględnie obowiązujących i nie zmienione ani zniesione postanowieniami statutu (art. 139 k.s.h.).

• Stosunki wewnętrzne w spółce komandytowo-akcyjnej.

• Prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki komandytowo-akcyjnej ciąży na komplementariuszach. Statut spółki może przewidywać, że prowadzenie spraw spółki powierza się jednemu lub kilku komplementariuszom (art. 140 § l i 2 k.s.h.).

• W spółce komandytowo-akcyjnej zgromadzenie wspólników może ustanowić radę nadzorczą, a jeśli liczba akcjonariuszy przekroczy 25 osób, ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe. Komplementariusz albo jego pracownik nie może być członkiem rady nadzorczej (art. 142 k.s.h.),

• Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności (art. 143 k.s.h.).

• Oprócz rady nadzorczej organem spółki komandytowo-akcyjnej jest walne zgro­madzenie, które może działać jako zwyczajne albo nadzwyczajne. Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu mają akcjonariusze i komplementariusze.

• Akcja objęta lub nabyta przez komplementariusza lub inną osobę daje prawo jednego głosu (art. 145 k.s.h.), z tym że w odniesieniu do akcji nabytych przez osoby, które nie są komplementariuszami - statut może stanowić inaczej.

• Komplementariusze oraz akcjonariusze uczestniczą w zyskach spółki proporcjonalnie do ich wkładów; ze statutu spółki może wynikać co innego (art. 147 l k.s.h.).

• Rozwiązanie i likwidacja spółki komandytowo-akcyjnej.

Do rozwiązania i likwidacji spółki komandytowo-akcyjnej stosuje się od­powiednio przepisy dotyczące likwidacji spółki akcyjnej (art. 150 § 1 k.s.h.). Tym samym przeprowadzenie likwidacji w przypadku tej spółki, w odróżnieniu pozostałych spółek osobowych, jest obligatoryjne. Likwidatorami tej spółki są komplementariusze mający prawo prowadzenia spraw spółki, jednakże statut lub uchwała walnego zgromadzenia może stanowić inaczej.

Wart. 148 k.s.h. określono przyczyny rozwiązania spółki. to:

1. przyczyny przewidziane w statucie,

2. uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki,

3. ogłoszenie upadłości spółki,

4. śmierć, ogłoszenie upadłości lub wystąpienie jedynego komplementariusza, chyba że statut stanowi inaczej,

5. inne przyczyny przewidziane prawem.

• Wystąpienie wspólnika ze spółki komandytowo-akcyjnej.

• Artykuł 149 k.s.h. stanowi, że wypowiedzenie umowy spółki przez komple­mentariusza i jego wystąpienie ze spółki jest dopuszczalne jedynie wtedy, jeśli statut tak stanowi.

• Akcjonariuszowi nie przysługuje prawo wypowiedzenia umowy spółki (art. 149 k.s.h.).

PRZYKŁAD UMOWY SPÓŁKI KOM.-AKC .

PRZYKŁAD WNIOSKU O WPIS SPÓŁKI KOM.-AKC. DO KRS.

Ad 1c) Spółki kapitałowe.

Ad. c1) Zagadnienia ogólne.

Zgodnie z art. 4 par. 1 pkt. 2 ksh spółkami kapitałowymi są: sp. z o.o. i spółka akcyjna.

• Spółka kapitałowa w organizacji.

KSH wprowadził instytucję spółki kapitałowej w organizacji, tj. spółki działającej „pomiędzy” podpisaniem umowy spółki a wpisaniem jej do KRS. Spółka w organizacji prowadzi normalną działalność gospodarczą i może zaciągać zobowiązania, używa firmy z dodatkiem „w organizacji”.

Spółka w organizacji jako ułomna osoba prawna.

Zgodnie z art. 11 § 1 ksh spółka z o.o. i spółka akcyjna w organizacji mogą we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane (ułomne osoby prawne). Pełna osobowość prawną spółki te uzyskują wraz z wpisem do KRS (art. 12 ksh).

Kontynuacja (nabycie praw i obowiązków o charakterze cywilnoprawnym)

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji albo spółka akcyjna w organizacji z chwilą wpisu do rejestru staje się spółką z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółką akcyjną i uzyskuje osobowość prawną. Z tą chwilą staje się ona podmiotem praw i obowiązków spółki w organizacji (art. 12 ksh). Spółka taka jest kontynuatorem a nie następcą prawnym.

Odpowiedzialność za zobowiązania

Zgodnie z art. 13 § 1 ksh za zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji odpowiadają spółka i osoby, które działały w jej imieniu. Wspólnik albo akcjonariusz spółki kapitałowej w organizacji odpowiada solidarnie ze spółką za jej zobowiązania do wartości nie wniesionego wkładu, określonego w umowie albo statucie spółki.

Wkłady w spółkach kapitałowych.

Zgodnie z art. 14 § 1 ksh przedmiotem wkładu do spółki kapitałowej nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług.

Aportem mogą być wszelkie przedmioty majątkowe (rzeczy i prawa), jeśli są zbywalne i mogą jako aktywa wejść do bilansu spółki np. prawo własności, użytkowanie wieczyste, know-how, majątkowe prawa autorskie, wynalazki i wzory użytkowe, wierzytelności.

Ad c2) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

• Powstanie spółki z o.o.

Do powstania spółki z o.o. wymaga się:

(1) zawarcia umowy spółki,

(2) wniesienia przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w razie objęcia udziałów za cenę wyższą od wartości nominalnej, także wniesienie nadwyżki,

(3) powołanie zarządu,

(4) ustanowienie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli wymaga tego ustawa lub umowa spółki,

(5) wpisu do KRS-u (art. 163 ksh). Wniosek o wpis spółki do KRS-u podpisują wszyscy członkowie zarządu (art. 164 § 1 ksh).

• Kapitał zakładowy w spółce z o.o.

• Kapitał zakładowy to liczbowo oznaczona kwota pieniężna stanowiąca sumę udziałów wspólników i tzw. pierwotny majątek spółki. Ponieważ daje on podstawę zabezpieczenia praw wierzycieli i rękojmię spłaty udzielonych spółce kredytów, nie może być swobodnie zmieniony, zwłaszcza uszczuplony w dowol­ny sposób. Wyrazem funkcji gospodarczej kapitału zakładowego są dotyczące go zasady: oznaczenia, całkowitej wpłaty i stałości.

• Można zatem przyjąć także, że przez kapitał zakładowy w spółce z o.o. rozumieć należy cyfrowo oznaczoną w akcie założycielskim sumę "czystego" majątku, którą spółka w interesie wierzycieli zobowiązuje się utrzymać w całości i nie rozdzielać pomiędzy wspólników.

• Od pojęcia kapitału zakładowego odróżnić należy mienie i majątek spółki, które już w chwili powstania spółki mogą się od niego różnić.

• Wysokość kapitału zakładowego powinna być ściśle oznaczona w akcie założycielskim spółki, w sumie pieniężnej opiewającej w zasadzie na walutę polską. Ustawowe minimum tego kapitału wynosi obecnie 5 000 złotych.

• Cały kapitał powinien być przez założycieli spółki objęty i wpłacony przed powstaniem spółki bądź formie gotówki pieniężnej, bądź w formie wkładu niepieniężnego (aportu) (art. 163 ust. 2 k.s.h.). Aportem mogą być ruchomości, nieruchomości, wierzytelności, patenty, a nawet przedsiębiorstwo jako całość (art. 551 k.c.).

• Kapitał zakładowy (jak i cały majątek spółki) stanowi podstawę odpowie­dzialności spółki wobec jej wierzycieli. Wspólnicy spółki z o.o. nie odpowiadają osobiście za jej zobowiązania. Kapitał ten wraz z całym majątkiem spółki stanowi zatem gwarancję wypłacalności spółki i pod­stawę zaufania kredytodawców.

• Udziały w spółce z o.o.

• Przez udział rozumie się ogół praw i obowiązków wspólnika, wynikających ze stosunku spółki.

• Wartość udziału może być wyrażona liczbowo w stosunku do całości kapitału zakładowego. Nie oznacza to, że ta nominalna wartość udziału jest równa wartości rzeczywistej i odzwierciedla stosunek, w jakim wspólnik partycypuje w zysku i kwocie likwidacyjnej.

• Obecnie minimalna wartość udziału wynosi 50 zł.

• Udziały nie muszą mieć równej wartości nominalnej (art. 152 k.s.h.). Akt założycielski spółki decyduje, czy wspólnik może mieć tylko jeden, czy też więcej udziałów. Jeśli wspólnik może mieć więcej udziałów, wówczas wszystkie udziały w kapitale zakładowym powinny być równe i są niepodzielne (art. 153 k.s.h.).

• Zgodnie z art. 199 k.s.h. udział może być umorzony. Umorzenie polega na likwidacji (unicestwieniu) praw i obowiązków wspólnika. Umorzenie może być dobrowolne albo przymusowe. Przesłanki i tryb przymusowego umorzenia określa akt założycielski spółki. Umorzenie jest dobrowolne, jeśli następuje za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę. Umorzenie udziału wymaga uchwały zgromadzenia wspólników.

• Stosownie do art. 200 k.s.h. spółka nie może obejmować lub nabywać ani przyjmować w zastaw własnych udziałów.

• Zarząd spółki z o.o. jest obowiązany, zgodnie z art. 188 k.s.h., prowadzić księgę udziałów. Do księgi tej wpisuje się nazwisko i imię albo firmę (nazwę) i siedzibę każdego wspólnika, adres, liczbę i wartość nominalną jego udziałów oraz inne dane.

• Prawa i obowiązki wspólników w spółce z o.o

Jeżeli ustawa lub umowa spółki nie stanowi inaczej, wspólnicy mają równe prawa i obowiązki w spółce (art. 174 ksh).

Klasyfikacja praw:

1) prawa korporacyjne, np. prawo do udziału w zgromadzeniu wspólników, prawo głosu, prawo informacji o stanie spraw spółki, a także tzw. szczególne prawa korporacyjne np. prawo wyboru do władz spółki, prawo decydowania o przystąpieniu do spółki nowych wspólników, prawo zaskarżania uchwał wspólników itp.,

2) prawa majątkowe, np. prawo do dywidendy, prawo do objęcia nowoutworzonych udziałów, prawo do kwoty likwidacyjnej w razie rozwiązania i likwidacji spółki.

Prawo do dywidendy.

Zgodnie z art. 191 § l k.s.h. wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonego do po­działu uchwałą zgromadzenia wspólników. Jeżeli akt założycielski nie stanowi inaczej, zysk przypadający wspólnikom dzieli się w stosunku do udziałów. Kodeks spółek handlowych w art. 196 i 197 przewiduje możliwość udziałów uprzywilejowanych w zakresie dywidendy. Wynika z nich, że tego rodzaju dywidenda może przewyższać co najwyżej o połowę dywidendę nieuprzywilejo­waną.

Klasyfikacja obowiązków:

1. obowiązki korporacyjne

• Obowiązek podejmowania określonych funkcji na rzecz spółki:

• Obowiązek powstrzymania się przez wspólników od działań konkurencyjnych

• obowiązki majątkowe

• Obowiązek wniesienia wkładu na pokrycie udziału lub udziałów w spółce:

• Obowiązek wyrównania brakującej wartości aportu:

• Obowiązek objęcia nowych udziałów

• Obowiązek wyrównania ubytku w kapitale zakładowym:

• Organy spółki z o.o.

• Zgromadzenie wspólników w spółce z o.o.

Uchwały wspólników są podejmowane na zgromadzeniu wspólników. Bez odbycia zgromadzenia wspólników mogą być powzięte uchwały, jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą na piśmie zgodę na postanowienie, które ma być powzięte, albo na głosowanie pisemne.

Rodzaje zgromadzeń w spółce z o.o.

Zgromadzenia wspólników sp. zoo mogą być zwyczajne albo nadzwyczajne.

Zwyczajne zgromadzenie wspólników powinno odbyć się w terminie sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. Przedmiotem obrad zwyczajnego zgromadzenia wspólników powinno być:

(1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy,

(2) powzięcie uchwały o podziale zysku albo pokryciu straty,

(3) udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków.

Nadzwyczajne zgromadzenie wspólników zwołuje się w przypadkach określonych w ksh, umowie spółki, a także gdy organy lub osoby uprawnione do zwoływania zgromadzeń uznają to za wskazane np.

• zbycie i wydzierżawienie przedsiebiorstwa

• nabycie i zbycie nieruchomości.

• Zgromadzenie wspólników zwołuje zarząd.

• Rada nadzorcza, jak również komisja rewizyjna mają prawo zwołania zwyczajnego zgromadzenia wspólników, jeżeli zarząd nie zwoła go w określonym terminie lub w umowie spółki, oraz nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników, jeżeli zwołanie go uznają za wskazane.

• Wspólnik lub wspólnicy reprezentujący co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego mogą żądać zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników.

Większość głosów.

1. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów, jeżeli przepisy ksh lub umowa spółki nie stanowią inaczej.

2. Uchwały dotyczące zmiany umowy spółki, rozwiązania spółki lub zbycia przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części zapadają większością dwóch trzecich głosów.

3. Uchwała dotycząca istotnej zmiany przedmiotu działalności spółki wymaga większości trzech czwartych głosów. Umowa spółki może ustanowić surowsze warunki powzięcia tych uchwał.

• Zarząd w spółce z o.o.

Kompetencje zarządu.

Zarząd wykonuje czynności niezastrzeżone dla innych organów.

Zadania Zarządu:

prowadzenie spraw i reprezentacja spółki. Prawo członka zarządu do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki.

Skład Zarządu.

Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona (art. 201 ksh). Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

Reprezentowanie sp. zoo.

Zarząd może być jedno- i wieloosobowy. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentowania określa umowa spółki. Jeżeli umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem. Oświadczenia składane spółce oraz doręczenia pism spółce mogą być dokonywane wobec jednego członka zarządu lub prokurenta.

Prowadzenie spraw spółki zoo.

Każdy członek zarządu może prowadzić bez uprzedniej uchwały zarządu sprawy nie przekraczające zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed załatwieniem takiej sprawy choćby jeden z pozostałych członków zarządu sprzeciwi się jej przeprowadzeniu lub jeżeli sprawa przekracza zakres zwykłych czynności spółki, wymagana jest uprzednia uchwała zarządu.

• Rada nadzorcza w spółce z o.o.

Prawo kontroli służy każdemu wspólnikowi (art. 212 ksh). W przypadku ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej umowa spółki może wyłączyć albo ograniczyć indywidualną kontrolę wspólników (art. 213 ksh).

Umowa spółki może ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną albo oba te organy. W spółkach, w których kapitał zakładowy przewyższa kwotę 500.000 złotych, a wspólników jest więcej niż dwudziestu pięciu, powinna być ustanowiona rada nadzorcza lub komisja rewizyjna (art. 213 ksh).

Skład rady nadzorczej

Rada nadzorcza składa się co najmniej z trzech członków powoływanych i odwoływanych uchwałą wspólników. Członków rady nadzorczej powołuje się na rok, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej. Uchwałą wspólników członkowie rady nadzorczej mogą być odwołani w każdym czasie (art. 216 ksh). Każdy członek rady nadzorczej może samodzielnie wykonywać prawo nadzoru, chyba że umowa spółki stanowi inaczej

Zadania rady nadzorczej

1. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności.

2. Rada nadzorcza nie ma prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki.

3. Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy ocena sprawozdań w zakresie ich zgodności z księgami i dokumentami, jak i ze stanem faktycznym, oraz wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty, a także składanie zgromadzeniu wspólników corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny.

4. Umowa spółki może rozszerzyć uprawnienia rady nadzorczej, a w szczególności stanowić, że zarząd jest obowiązany uzyskać zgodę rady nadzorczej przed dokonaniem oznaczonych w umowie spółki czynności, oraz przekazać radzie nadzorczej prawo zawieszania w czynnościach, z ważnych powodów, poszczególnych lub wszystkich członków zarządu.

• Rozwiązanie i likwidacja sp. z o.o.

Rozwiązanie sp. z o.o.

1) Obligatoryjne przesłanki rozwiązania:

(1) przyczyny przewidziane w umowie spółki,

(2) uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę,

(3) ogłoszenie upadłości spółki - w takim przypadku rozwiązanie spółki następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru. Spółka nie ulega rozwiązaniu w przypadku, gdy postępowanie:

(a) kończy się układem,

(b) zostaje z innych przyczyn uchylone,

(c) zostaje z innych przyczyn umorzone (art. 289 § 2 ksh),

(4) inne przyczyny przewidziane prawem (art. 270 ksh).

2) Fakultatywne przesłanki rozwiązania:

Na mocy art. 271 ksh sąd może wyrokiem orzec rozwiązanie spółki:

(1) na żądanie wspólnika lub członka organu spółki, jeżeli osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo jeżeli zaszły inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki,

(2) na żądanie oznaczonego w odrębnej ustawie organu państwowego, jeżeli działalność spółki naruszając prawo zagraża interesowi publicznemu.

Likwidatorzy:

(1) członkowie zarządu sp. z o.o., chyba że umowa spółki lub uchwała wspólników stanowi inaczej (276 § 1 ksh),

(2) ustanowienie likwidatorów przez sąd rejestrowy (art. 276 ksh)

Obowiązki likwidatorów:

1. ogłoszenie o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji (art. 279 ksh),

2. sporządzenie bilansu otwarcia likwidacji i złożenie go zgromadzeniu wspólników do zatwierdzenia (art. 281 § 1 ksh),

3. zakończenie interesów bieżących spółki,

4. ściągnięcie wierzytelności,

5. wypełnienie zobowiązań,

6. upłynnienie majątku spółki (art. 282 § 1 ksh)

7. złożenie sprawozdania likwidacyjnego w sądzie rejestrowym + wniosek o wykreślenie spółki z rejestru (art. 288 § 1 ksh),

8. podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli, majątek dzieli się między wspólników w stosunku do ich udziałów (art. 288 § 2 ksh).

Moment rozwiązania spółki z o.o.

Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji, z chwilą wykreślenia spółki z rejestru (art. 272 ksh).

PRZYKŁAD UMOWY SPÓŁKI ZOO 2x.

PRZYKŁAD WNIOSKU O WPIS SPÓŁKI ZOO DO KRS.

Ad c3) Spółka akcyjna.

• Powstanie spółki akcyjnej

Do powstania spółki akcyjnej wymaga się:

(1) zawiązania spółki, w tym podpisania statutu przez założycieli, sporządza się statut w formie aktu notarialnego; osoby podpisujące statut są założycielami spółki, zawiązanie spółki następuje z chwilą objęcia wszystkich akcji (art. 310 § 1 ksh), z chwilą zawiązania spółki powstaje spółka akcyjna w organizacji (art. 323 § 1 ksh),

(2) wniesienia przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego

(3) ustanowienia zarządu i rady nadzorczej,

(4) wpisu do KRS-u (art. 306 ksh).

• Kapitał zakładowy spółki akcyjnej.

• Kapitał zakładowy w spółce akcyjnej rozumieć należy jako cyfrowo oznaczoną w akcie założycielskim sumę "czystego" majątku, którą spółka w interesie wierzycieli zobowiązuje się utrzymać w całości i nie rozdzielać pomiędzy wspólników. Ponieważ daje on podstawę zabezpieczenia praw wierzycieli i rękojmię spłaty udzielonych spółce kredytów, nie może być swobodnie zmieniony, zwłaszcza uszczuplony w dowol­ny sposób. Wyrazem funkcji gospodarczej kapitału zakładowego są dotyczące go zasady: oznaczenia, całkowitej wpłaty i stałości.

• Od pojęcia kapitału zakładowego odróżnić należy mienie i majątek spółki, które już w chwili powstania spółki mogą się od niego różnić.

• Wysokość kapitału zakładowego powinna być ściśle oznaczona w akcie założycielskim spółki, w sumie pieniężnej opiewającej w zasadzie na walutę polską. Ustawowe minimum tego kapitału wynosi obecnie 100 tys. złotych.

• Cały kapitał powinien być przez założycieli spółki objęty i wpłacony przed powstaniem spółki bądź formie gotówki pieniężnej, bądź w formie wkładu niepieniężnego (aportu) (art. 163 ust. 2 k.s.h.). Aportem mogą być ruchomości, nieruchomości, wierzytelności, patenty, a nawet przedsiębiorstwo jako całość (art. 551 k.c.).

• Kapitał zakładowy (jak i cały majątek spółki) stanowi podstawę odpowie­dzialności spółki wobec jej wierzycieli. Wspólnicy nie odpowiadają osobiście za jej zobowiązania. Kapitał ten wraz z całym majątkiem spółki stanowi zatem gwarancję wypłacalności spółki.

Wniesienie wkładów na kapitał spółki akcyjnej

Polega na objęciu akcji:

- nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej (art. 309 § 1 ksh),

- mogą być obejmowane powyżej ich wartości nominalnej, ale wówczas nadwyżka powinna być uiszczona w całości przed zarejestrowaniem spółki (art. 309 § 2 ksh),

- obejmowane za wkłady niepieniężne powinny być pokryte w całości nie później inż. przed upływem roku po zarejestrowaniu spółki (art. 309 § 3 zd. 1 ksh),

- akcje obejmowane za wkłady pieniężne powinny być opłacone przed zarejestrowaniem spółki co najmniej w jednej czwartej ich wartości nominalnej (art. 309 § 3 zd. 2 ksh),

- są obejmowane wyłącznie za wkłady niepieniężne albo za wkłady niepieniężne i pieniężne, wówczas kapitał zakładowy powinien być pokryty przed zarejestrowaniem co najmniej w jednej czwartej jego wysokości, określonej w art. 308 § 1 ksh, tj. 100 000 zł. (art. 309 § 4 ksh).

• Akcje.

• Kapitał zakładowy dzieli się na akcje o równiej wartości nominalnej. Wartość ta różni się zarówno od ceny emisji akcji, jak i też jej kursu. Minimalna wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 grosz. Akcje są niepodzielne, zbywalne.

• Cena emisji akcji jest ceną, za którą wydaje się akcje przy zawiązaniu spółki lub podwyższeniu kapitału zakładowego. Cena emisyjna nie może być niższa od wartości nominalnej akcji.

• Kurs akcji jest wykładnikiem aktualnych stosunków majątkowych spółki. Może więc być wyższy lub niższy od wartości nominalnej akcji.

Trzy znaczenia pojęcia akcji:

1. ułamek kapitału akcyjnego, wynikający z podziału wysokości tego kapitału przez liczbę akcji,

2. ogół praw służących akcjonariuszowi względem spółki,

3. papier wartościowy - dokument wystawiony przez spółkę, który ucieleśnia ogół praw akcjonariusza. Akcja jest papierem wartościowym, ucieleśniającym tzw. prawa udziałowe jak i obowiązki. Akcja jako

Wpłaty na akcje i ich zwrot

Akcjonariusz obowiązany jest do wniesienia pełnego wkładu na akcje. Wpłaty powinny być dokonane równomiernie na wszystkie akcje. Podczas trwania spółki nie wolno zwracać akcjonariuszowi dokonanych wpłat na akcje ani w całości, ani w części.

Rodzaje akcji

(1) Akcje imienne i na okaziciela (świadectwa tymczasowe)

(2) Akcje za gotówkę i akcje aportowe

Art. 336. § 1 ksh. Akcje obejmowane w zamian za wkłady niepieniężne (akcje aportowe) powinny pozostać imiennymi do dnia zatwierdzenia przez najbliższe zwyczajne walne zgromadzenie sprawozdania finansowego za rok obrotowy, w którym nastąpiło pokrycie tych akcji, i w ciągu tego okresu nie mogą być zbyte ani zastawione.

(3) Akcje zwykłe i uprzywilejowane

Spółka może wydawać akcje o szczególnych uprawnieniach, które powinny być w statucie określone (akcje uprzywilejowane). Akcje uprzywilejowane powinny być imienne. Uprzywilejowanie może dotyczyć w szczególności prawa głosu, prawa do dywidendy lub podziału majątku w przypadku likwidacji spółki.

(a) uprzywilejowanie co do głosu

Art. 352 ksh. Jednej akcji nie można przyznać więcej niż dwa głosy. W przypadku zamiany takiej akcji na akcję na okaziciela lub w razie jej zbycia wbrew zastrzeżonym warunkom uprzywilejowanie to wygasa.

(b) uprzywilejowanie w zakresie dywidendy

Art. 353 § 1 ksh. Akcje uprzywilejowane w zakresie dywidendy nie mogą przyznawać uprawnionemu dywidendy, która przewyższa nie więcej niż o połowę dywidendę przeznaczoną do wypłaty akcjonariuszom uprawnionym z akcji nieuprzywilejowanych.

§ 3. Wobec akcji uprzywilejowanej w zakresie dywidendy może być wyłączone prawo głosu (akcje nieme). Przepisów § 1 i § 2 nie stosuje się do akcji niemych. Wyłączenie przepisu § 1 nie dotyczy zaliczek na poczet dywidendy.

(5) Akcje związane z obowiązkiem świadczeń

Są to wyjątkowe akcje, bo akcja ucieleśnia przede wszystkim prawa akcjonariusza, natomiast akcje związane z obowiązkiem świadczeń wiążą się zarówno z prawami jak i obowiązkami.

Art. 356. § 1 ksh. Z akcją imienną może być związany obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych.

8) Imienne świadectwa założycielskie

Jest to forma wynagrodzenia za usługi oddane przy powstaniu spółki. W związku z tym świadectwo może być przyznane także osobom, które uczestniczyły w procesie zakładania spółki, a nie zostały akcjonariuszami. W doktrynie uważa się, że są to znaki legitymacyjne a nie papiery wartościowe - nie obejmują większości praw jakie mają akcjonariusze względem spółki.

Umorzenie akcji

Akcje mogą być umorzone w przypadku, gdy statut tak stanowi. Akcja może być umorzona albo za zgodą akcjonariusza w drodze jej nabycia przez spółkę (umorzenie dobrowolne), albo bez zgody akcjonariusza (umorzenie przymusowe). Umorzenie dobrowolne nie może być dokonane częściej niż raz w roku obrotowym Przesłanki i tryb przymusowego umorzenia określa statut. Umorzenie akcji wymaga uchwały walnego zgromadzenia. Umorzenie akcji wymaga obniżenia kapitału zakładowego.

• Prawa i obowiązki akcjonariuszy spółki akcyjnej

Prawa akcjonariuszy

1a) majątkowe

• Prawo do dywidendy i zaliczek na dywidendę

• Prawo poboru nowych akcji:

• Prawo do udziału w masie likwidacyjnej:

• Prawo do rozporządzania akcjami:

• Prawo wynagrodzenia za dostarczone usługi:

• Prawo do umorzenia akcji:

1b) korporacyjne,

• Prawo do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu:

• Prawo głosu na walnym zgromadzeniu:

• Prawo do zaskarżania uchwał walnego zgromadzenia:

• Prawo wytoczenia powództwa na rzecz spółki (actio pro socio):

• Prawo akcjonariuszy do kontroli spółki:

• Prawo do informacji

• Bierne prawo wyboru (do zarządu i rady

• Prawo żądania rozwiązania spółki

Obowiązki akcjonariuszy spółki akcyjnej

1) Obowiązki korporacyjne: brak (nie ma obowiązku lojalności - wynika to z czysto kapitałowego charakteru tej spółki).

2) Obowiązki majątkowe

1. obowiązek wniesienia wkładu do spółki (pokrycia akcji): Art. 329. § 1 ksh. Akcjonariusz obowiązany jest do wniesienia pełnego wkładu na akcje. Wpłaty powinny być dokonane równomiernie na wszystkie akcje.

2. obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych Art. 356. § 1 ksh. Z akcją imienną może być związany obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych.

• Organy spółki akcyjnej

• Walne zgromadzenie spółki akcyjnej.

Zwyczajne walne zgromadzenie

Zwyczajne walne zgromadzenie powinno się odbyć w terminie sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego.

Przedmiotem obrad zwyczajnego walnego zgromadzenia powinno być:

1. rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy,

2. powzięcie uchwały o podziale zysku albo o pokryciu straty,

3. udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków.

Nadzwyczajne zgromadzenie spółki akcyjnej

Nadzwyczajne walne zgromadzenie zwołuje się w przypadkach określonych ksh lub w statucie, a także gdy organy lub osoby uprawnione do zwoływania walnych zgromadzeń uznają to za wskazane.

Prawo głosu na walnym zgromadzeniu wspólników spółki akcyjnej.

Art. 411. § 1 ksh. Akcja daje prawo do jednego głosu na walnym zgromadzeniu. Statut może ograniczyć prawo głosu akcjonariusza, mającego ponad jedną piątą ogółu głosów w spółce. Prawo głosu przysługuje od dnia pełnego pokrycia akcji, chyba że statut stanowi inaczej.

Kto zwołuje zgromadzenie

1. Art. 399. § 1 ksh. Walne zgromadzenie zwołuje zarząd.

2. Rada nadzorcza ma prawo zwołania zwyczajnego walnego zgromadzenia, jeżeli zarząd nie zwoła go w terminie określonym w ksh lub w statucie.

3. Art. 400. § 1 ksh. Akcjonariusz lub akcjonariusze reprezentujący co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego mogą żądać zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia.

Większość głosów.

1. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów, jeżeli przepisy niniejszego działu lub statut nie stanowią inaczej.

2. 3/4

• emisja obligacji zamiennych i obligacji z prawem pierwszeństwa objęcia akcji,

• zmiany statutu,

• umorzenia akcji,

• obniżenia kapitału zakładowego,

• zbycia przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części

• Jednomyślność

• zwiększająca świadczenia akcjonariuszy lub uszczuplająca prawa przyznane osobiście poszczególnym akcjonariuszom zgodnie z art. 354, wymaga zgody wszystkich akcjonariuszy, których dotyczy

• 2/3

• istotna zmiana przedmiotu działalności spółki.

• Zarząd spółki akcyjnej.

Skład Zarządu

• Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków.

• Do zarządu mogą być powołane osoby spośród akcjonariuszy lub spoza ich grona.

• Członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza, chyba że statut spółki stanowi inaczej. Członek zarządu może być odwołany lub zawieszony w czynnościach także przez walne zgromadzenie.

Zadania Zarządu

Art. 368. § 1 ksh. Zarząd

1. prowadzi sprawy spółki i

2. reprezentuje spółkę.

Prowadzenie spraw spółki, uchwały Zarządu

Art. 371 ksh. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, wszyscy jego członkowie są obowiązani i uprawnieni do wspólnego prowadzenia spraw spółki, chyba że statut stanowi inaczej. Uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów, chyba że statut stanowi inaczej.

Reprezentacja

Art. 372 ksh. Prawo członka zarządu do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Prawa członka zarządu do reprezentowania spółki nie można ograniczyć ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich.

Art. 373 ksh. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentowania spółki określa jej statut. Jeżeli statut nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem.

• Rada nadzorcza spółki akcyjnej

Organ obligatoryjny

Skład i wybór rady nadzorczej

Art. 385. § 1 ksh. Rada nadzorcza składa się co najmniej z trzech członków a w spółkach publicznych co najmniej z pięciu członków powoływanych i odwoływanych przez walne zgromadzenie.

Uchwały rady nadzorczej

Art. 391. § 1 ksh. Uchwały rady nadzorczej zapadają bezwzględną większością głosów, chyba że statut stanowi inaczej.

Zadania rady nadzorczej

(1) Nadzór, badanie sprawozdań

(2) Zawieszanie członków Zarządu

(3) Inne uprawnienia

Art. 384. § 1 ksh. Statut może rozszerzyć uprawnienia rady nadzorczej, a w szczególności przewidywać, że zarząd jest obowiązany uzyskać zgodę rady nadzorczej przed dokonaniem określonych w statucie czynności.

• Rozwiązanie i likwidacja spółki akcyjnej

Przesłanki rozwiązania S.A.

1. przyczyny przewidziane w statucie,

2. uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę,

3. ogłoszenie upadłości spółki - W przypadku upadłości spółki jej rozwiązanie następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru. Wniosek o wykreślenie z rejestru składa syndyk (art. 477 § 1 ksh). Spółka nie ulega rozwiązaniu w przypadku, gdy postępowanie:

• kończy się układem,

• zostaje z innych przyczyn uchylone,

• zostaje z innych przyczyn umorzone (art. 477 § 2 ksh).

4. inne przyczyny przewidziane prawem (art. 459 ksh) .

Likwidatorzy:

1. członkowie zarządu S.A., chyba że statut lub uchwała walnego zgromadzenia stanowi inaczej (art. 463 § 1 ksh),

2. ustanowieni przez sąd rejestrowy w przypadku: (art. 463 ksh).

Obowiązki likwidatorów:

1. - ogłoszenie o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji (art. 279 ksh),

2. - sporządzenie bilansu otwarcia likwidacji i złożenie go zgromadzeniu wspólników do zatwierdzenia (art. 281 § 1 ksh),

3. - zakończenie interesów bieżących spółki,

4. - ściągnięcie wierzytelności,

5. - wypełnienie zobowiązań,

6. - upłynnienie majątku spółki (art. 282 § 1 ksh)

7. - złożenie sprawozdania likwidacyjnego w sądzie rejestrowym + wniosek o wykreślenie spółki z rejestru (art. 288 § 1 ksh),

8. - podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli, majątek dzieli się między wspólników w stosunku do ich udziałów

Moment rozwiązania spółki.

Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji z chwilą wykreślenia spółki z rejestru (art. 478 ksh).

Ad. 2. Przedsiębiorstwo państwowe.

Przedsiębiorstwo państwowe, zgodnie z treścią art. 1 ustawy z 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych, jest przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, charakteryzującym się samodzielnością, samorządnością i samofinansowaniem. Wyposażone jest w osobowość prawną. Zgodnie a art. 2 ustawy z 1989 r. o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych przedsiębiorstwo to pokrywa z posiadanych środków i uzyskiwanych przychodów koszty swojej działalności i zaciągnięte zobowiązania.

Ad a) Organy zarządzania.

Zgodnie z art. 30 ustawy o p.p. organami zarządzania przedsiębiorstwa pań­stwowego są:

1. ogólne zebranie pracowników (delegatów),

2. rada pracownicza i

3. dy­rektor przedsiębiorstwa.

Ogólne zebranie pracowników

Przez ogólne zebranie pracowników ustawa o samorządzie załogi przedsię­biorstwa państwowego rozumie zarówno ogólne zebranie pracowników przedsiębiorstwa jednozakładowego, jak i ogólne zebranie pracowników zakładu w przedsiębiorstwie wielozakładowym (art. 7 ust. l). W przedsiębiorstwie jedno­zakładowym oraz w zakładzie przedsiębiorstwa wielozakładowego, w którym liczba zatrudnionych przekracza trzysta, funkcję ogólnego zebrania pracowników pełni zebranie delegatów, wybranych na okres dwóch lat przez pracowników przedsiębiorstwa lub zakładu (art. 8 ust. l). Ogólne zebranie pracowników powinno odbyć posiedzenie co najmniej dwa razy w roku (art. 9 ust. l).

Do jego wyłącznych kompetencji należy:

1. - uchwalenie na wniosek dyrektora statutu przedsiębiorstwa,

2. - podejmowanie uchwał w sprawie podziału zysku przeznaczonego dla załogi,

3. - roczna ocena działalności rady pracowniczej przedsiębiorstwa oraz jego dyrektora,

4. - uchwalanie wieloletnich planów przedsiębiorstwa,

5. - uchwalanie - na wniosek rady pracowniczej przedsiębiorstwa _ statutu samorządu załogi przedsiębiorstwa,

6. - wyrażanie opinii - jeśli uzna to za stosowne - we wszystkich sprawach dotyczących przedsiębiorstwa.

Uchwały ogólnego zebrania zapadłe w wymienionych sprawach wiążą radę pracowniczą i dyrektora.

Rada pracownicza

Liczy ona piętnastu członków, chyba że statut samorządu załogi stanowi inaczej. Rada ze swego grona wybiera prezydium, które jest jej wewnętrznym organem i reali­zuje określone przez nią zadania (art. 13 ust. I i art. 21 ust. I ustawy o s.z.p.p.). Może ona także powoływać komisje i zespoły spośród swoich członków oraz innych pracowników przedsiębiorstwa. Komisje te i zespoły są pomocniczymi organami rady pracowniczej (art. 23 ustawy o s.z.p.p.). Rada odbywa swoje posiedzenia co najmniej raz na kwartał, z tym że na pisemny wniosek jednej piątej liczby członków rady prezydium ma obowiązek zwołać posiedzenie w każdym terminie (art. 29 ustawy o s.z.p.p.).

Zakres kompetencji rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego jest rozleglejszy i w porównaniu do kompetencji ogólnego zebrania pracowników (delegatów) bardziej zróżnicowany i szczegółowy.

2. Kompetencje rady pracowniczej mogą mieć bądź charakter stanowiący,(np. uchwalanie oraz zmiana planu rocznego przedsiębiorstwa, - przyjmowanie sprawozdania rocznego oraz zatwierdzanie bilansu, - podejmowanie uchwał w sprawie inwestycji)

3. bądź opiniodawczy.

4. Ma ona ponadto prawo kontroli całokształtu działalności przedsiębiorstwa, a zwłaszcza dbałości o racjonalną gospodarkę mieniem przed­siębiorstwa (art. 28 ustawy o s.z.p.p.), oraz

5. prawo do występowania z inicjatywami - wnioskami i uwagami we wszystkich sprawach dotyczących przed­siębiorstwa (art. 27 ust. l ustawy o s.z.p.p.).

6. Rada pracownicza ma ponadto prawo zwracania się do dyrektora przedsiębiorstwa z zapytaniem o stan przedsię­biorstwa lub działalność jego organów (art. 27 ust. 2 ustawy o s.z.p.p.).

Dyrektor przedsiębiorstwa.

Jest organem osoby prawnej i organem zarządzania. Odnośnie do funkcji dyrektora przedsiębiorstwa państwowego jako organu zarządzania podejmuje on decyzje samodzielnie i ponosi za nie odpowiedzialność (art. 32 ust. 2 ustawyop.p.).

Wszelkie sprawy niezastrzeżone dla rady pracowniczej i ogólnego zebrania pracowników (delegatów) należą do kompetencji dyrek­tora. W konsekwencji do dyrektora przedsię­biorstwa powinno należeć

1. kierowanie bieżącą, codzienną działalnością przedsię­biorstwa państwowego,

2. dobór kadr,

3. układanie stosunków przedsiębiorstwa z innymi uczestnikami obrotu gospodarczego, w szczególności zawieranie umów, kierowanie procesem produkcyjnym itp.

4. Stosownie do art. 50 ust. l ustawy o p.p. do dokonywania czynności praw­nych samodzielnie w imieniu przedsiębiorstwa państwowego jest uprawniony dyrektor. Jak wynikałoby z dyspozycji powołanego przepisu, tylko dyrektor przedsiębiorstwa państwowego uprawniony jest do składania oświadczeń woli we wszystkich sprawach przedsiębiorstwa. Ponieważ zaś jest on - z mocy art. 30 ustawy o p.p. - organem przedsiębiorstwa, przeto przyjąć należy, iż ustawo­dawca opowiedział się za funkcjonowaniem w zakresie reprezentacji cywilno­prawnej przedsiębiorstwa państwowego w zasadzie jednego i jednoosobowego organu, zrywając z wielością organów uprawnionych do takiej reprezentacji.

Ad. 3. Spółdzielnie.

Zgodnie z definicją zawartą w art. 1 § 1 prawa spółdzielczego z 1982 r. spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem o nieograniczonej liczbie członków i o zmiennym funduszu udziałowym powołanym do prowadzenia działalności gospodarczej. Spółdzielnia stanowi więc zespół osób, które dla osiągnięcia wspólnego celu, podejmują się współdziałania w sposób zorganizowany.

Ad a). Tryb zakładania spółdzielni.

• Zagadnienie uregulowane jest w ustawie z dnia 16 września 1982 r Prawo spółdzielcze (tekst jednolity Dz.U.03.188.1848).

• Utworzenie spółdzielni jest zespołem czynności faktycznych i prawnych, do których należy:

1. Wyłonienie grupy podmiotów zamierzających założyć spółdzielnię,

• Osoby zamierzające założyć spółdzielnię określa się mianem założycieli.

• Liczba założycieli spółdzielni:

1. jeżeli założycielami są osoby fizyczne - nie może być mniejsza od 10, chyba że chodzi o założenie spółdzielni produkcji rolnej, w której liczba założycieli - osób fizycznych nie może być mniejsza od 5.

2. jeżeli założycielami są osoby prawne - musi być co najmniej 3 osoby prawne.

• Jeżeli spółdzielnia tworzona jest przez osoby fizyczne i osoby prawne założycieli powinno być 10-ciu.

• Spółdzielnie mogą być jednoosobowo tworzone przez partie polityczne.

2. Uchwalenie statutu spółdzielni - jednomyślnie

3. Potwierdzenie przyjęcia statutu,

• Statut musi być nie tylko uchwalony, ale musi mieć miejsce formalna czynność o doniosłych skutkach prawnych, a mianowicie złożenie pod uchwalonym statutem podpisów przez założycieli spółdzielni. Z tą chwilą dochodzi do zawarcia pomiędzy założycielami umowy spółki cywilnej. Taki statut stanowi podstawę prawną działania spółdzielni.

• Z powyższego wynika, iż statut powinien być sporządzony na piśmie.

• Złożenie podpisu stanowi akceptacje treści statutu. Prawo spółdzielcze, w przeciwieństwie do np. art. 157 § 2 ksh, nie wymaga zachowania formy aktu notarialnego

4. Dokonanie wyboru organów spółdzielni, których wybór należy w myśl statutu do kompetencji walnego zgromadzenia, lub komisji organizacyjnej w składzie co najmniej trzech osób.

• Kolejną czynnością w procesie tworzenia spółdzielni jest wybór organów spółdzielni. Dotyczy to powołania rady nadzorczej oraz ewentualnie zarządu, jeśli zgodnie z nowo uchwalonym statutem wybór zarządu należy do kompetencji walnego zgromadzenia. Powołana rada nadzorcza jeszcze przed złożeniem wniosku o wpis powinna dokonać wyboru zarządu spółdzielni. Wyłącznie zarząd in corpore (w całości) zgłasza wniosek o wpis do KRS.

5. Wpisanie spółdzielni do KRS

• Spółdzielnia podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego - do rejestru przedsiębiorców.

• Spółdzielnia nabywa osobowość prawną z chwilą wpisania jej do Krajowego Rejestru Sądowego. (Art. 11. § 1) Przed wpisem spółdzielnia jest spółka prawa cywilnego pewnej liczby osób, które łączy umowa w przedmiocie dążenia do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie udziałów.

• Za czynności dokonane w interesie spółdzielni przed zarejestrowaniem osoby działające do chwili zarejestrowania spółdzielni odpowiadają wobec osób trzecich solidarnie - tak więc przed zarejestrowaniem spółdzielnia nie odpowiedz za te czynności. Za zobowiązania wynikające z tych czynności spółdzielnia odpowiada po jej zarejestrowaniu tak jak za zaciągnięte przez siebie. Jednakże osoby działające przed zarejestrowaniem spółdzielni odpowiadają wobec niej według przepisów prawa cywilnego.

Organy spółdzielni.

Organami spółdzielni są:

1. walne zgromadzenie (zebranie przedstawicieli),

2. rada nadzorcza,

3. zarząd,

4. zebranie grup członkowskich w spółdzielniach, w któ­rych walne zgromadzenie jest zastąpione przez zebranie przedstawicieli,

Walne zgromadzenie (zebranie przedstawicieli)

Walne zgromadzenie (zebranie przedstawicieli) jest najwyższym organem spółdzielni (art. 36 § l).

Walne zgromadzenie (zebranie przedstawicieli) zwołuje w zasadzie zarząd spółdzielni przynajmniej raz w roku w ciągu sześciu miesięcy po upływie roku obrachunkowego (art. 39 § l). Walne zgromadzenie (zebranie przedstawicieli) może podejmować uchwały jedynie w sprawach objętych porządkiem obrad. Uchwały podejmowane są zwy­kłą większością głosów, chyba że ustawa lub statut wymaga kwalifikowanej większości (art. 41 § l i 2),

Kompetencje

Do jego wyłącznej kompetencji należy w szczególności:

1. - uchwalanie kierunków rozwoju działalności gospodarczej i działalności społeczno-kulturalnej,

2. - rozpatrywanie sprawozdań rady, zatwierdzanie sprawozdań rocznych i sprawozdań finansowych, podejmowanie uchwał co do wniosków członków spółdzielni, rady lub zarządu w tych sprawach i udzielanie absolutorium człon­kom zarządu,

3. - podejmowanie uchwał w związku z oceną polustracyjną działalności spół­dzielni,

4. - podejmowanie uchwał w przedmiocie podziału nadwyżki bilansowej (do­chodu ogólnego) lub sposobu pokrycia strat,

5. - podejmowanie uchwał w sprawie zbycia nieruchomości lub zakładu lub innej wyodrębnionej jednostki,

6. - oznaczenie najwyższej sumy zobowiązań, jaką spółdzielnia może zaciągać,

7. - podejmowanie uchwał w sprawie połączenia spółdzielni, podziału oraz likwidacji spółdzielni,

8. - uchwalanie zmian statutu,

Jeśli liczba członków przekroczy pewną liczbę określoną w statucie, może on stanowić, że walne zgromadzenie jest zastąpione przez zebranie przedstawicieli.

Zebranie grup członkowskich

W spółdzielniach, w których walne zgromadzenie zostaje zastąpione przez zebranie przedstawicieli, organami tych spółdzielni są także zebrania grup człon­kowskich.

Do kompetencji grup członkowskich należy:

1. - wybieranie i odwoływanie przedstawicieli na zebranie przedstawicieli,

2. - wybieranie i odwoływanie członków rady spółdzielni, jeśli statut tak stanowi,

3. - rozpatrywanie spraw mających być przedmiotem obrad najbliższego zebrania przedstawicieli i przedstawienie swoich wniosków w tych sprawach,

4. - rozpatrywanie okresowych sprawozdań rady nadzorczej i zarządu s dzielni,

5. - wyrażanie swojej opinii i wniosków w sprawach spółdzielni, w sprawach członków grupy,

6. - rozpatrywanie innych spraw zgodnie ze statutem.

Rada nadzorcza

Rada nadzorcza sprawuje kontrolę i nadzór nad działalnością (art. 44).

Kompetencje

Do zakresu jej działania należy:

1. - uchwalanie planów gospodarczych i programów działalności kulturalnej,

2. - nadzór i kontrola działalności spółdzielni, a zwłaszcza badanie okresowych sprawozdań (w tym sprawozdań finansowych), ocena wykonania jej zadań gos­podarczych i przestrzegania przez spółdzielnię praw jej członków, a także prze­prowadzanie kontroli nad sposobem załatwienia przez zarząd wniosków organów spółdzielni i jej członków,

3. - podejmowanie uchwał w sprawie nabycia lub obciążenia nieruchomości oraz nabycia bądź zbycia zakładu,

4. - podejmowanie uchwał w sprawie przystąpienia do innych organizacji społecznych i gospodarczych oraz występowania z nich,

5. - zatwierdzenie struktury organizacyjnej spółdzielni,

6. - rozpatrywanie skarg na działalność zarządu,

7. - składanie walnemu zgromadzeniu sprawozdań, w szczególności z wyników kontroli i sprawozdań finansowych,

8. - podejmowanie uchwał w sprawach czynności prawnych dokonywanych między spółdzielnią a członkiem zarządu i reprezentowanie spółdzielni przy tych czynnościach,

9. - inne zastrzeżone przez statut sprawy (art. 46 § l i 2).

Skład.

Rada składa się co najmniej z trzech członków wybranych "stosownie do postanowień statutu" bądź przez walne zgromadzenie, bądź zebranie grup człon­kowskich (art. 45 § l). Jej członkami mogą być wyłącznie członkowie spół­dzielni, chyba że członkiem spółdzielni jest osoba prawna. Może ona wtedy wskazać osobę, która nie jest członkiem spółdzielni (art. 45 § 2).

Zarząd

Jak stanowi art. 48 prawa spółdzielczego, zarząd kieruje działalnością spół­dzielni i reprezentuje ją na zewnątrz. Ustawa ustanawia przy tym ogólną zasadę, iż kompetencje zarządu obejmują podejmowanie decyzji niezastrzeżonych dla innych organów. Jest on zatem odpowiednikiem dyrektora przedsiębiorstwa pań­stwowego lub zarządu w spółkach.

Skład i liczbę członków zarządu określa statut. Zarząd może być jedno- lub wieloosobowy, wybrany, stosownie do postanowień statutu, przez walne zgroma­dzenie lub radę nadzorczą (art. 49 § l i 2).

Ad c) Członkostwo spółdzielni.

Członkiem spółdzielni może być każda osoba fizyczna o pełniej zdolności do czynności prawnych, która odpowiada wymaganiom określonym w statucie. Nie mogą więc uzyskać członkostwa osoby niepełnoletnie i całkowicie lub częściowo ubezwłasnowolnione. członkami spółdzielni mogą być też osoby prawne, o ile statut spółdzielni tak stanowi.

Nabycie członkostwa może nastąpić w dwojaki sposób.

1. Osoby będące zało­życielami spółdzielni stają się jej członkami - z mocy samego prawa - z chwilą zarejestrowania spółdzielni.

2. Inne osoby uzyskują członkostwo przez przyjęcie ich przez spółdzielnię. Warunkiem przyjęcia na członka spółdzielni jest złożenie (w formie pisemnej pod rygorem nieważności) deklaracji (art. 16 § 1), organem przyjmującym zaś jest organ spółdzielni wskazany przez statut (art. 17 § 4).

Ad d) Prawa i obowiązki członków.

Na treść stosunku członkostwa składają się określone prawa i obowiązki stron. Wynikają one z ustawy oraz ze statutu spółdzielni.

Prawa te i obowiąz­ki mają bądź charakter

1. majątkowy, bądź

2. organizacyjny (korporacyjny).

Prawa i obowiązki majątkowe.

1. Podstawowym uprawnieniem mająt­kowym członka spółdzielni jest jego prawo do korzystania ze świadczeń spółdzielni w zakresie określonym w statucie.

2. Członek spółdzielni ma także prawo do partycypowa­nia w nadwyżce bilansowej.

Do podstawowych obowiązków majątkowych członka spółdzielni, w myśl art. 19 i 20, należy:

1. wniesienie wpisowego,

2. wniesienie zadeklarowanych - stosownie do postanowień statutowych - udziałów,

3. wniesienie wkładu, co jednakże obciąża członków niektórych tylko spółdziel­ni. To samo może dotyczyć obowiązku świadczenia pracy w spółdzielniach pracy.

Ad. 1. Wpisowe stanowi specjalną, określoną przez statut spółdzielni opłatę z tytułu przynależności do spółdzielni. Wchodzi ono w skład funduszu zasobowego spół­dzielni (art. 78 § l pkt 2).

Ad. 2. Udział członka spółdzielni jest składnikiem tzw. funduszu udziałowego spół­dzielni (art. 78 § l pkt l). Może on przybrać - w zależności od postanowień statutu - albo postać udziału pieniężnego, albo udziału rzeczowego (aportu). Udziały mają charakter imienny, a ponieważ nie są zbywalne, nie mogą być przedmiotem obrotu prawnego. W konsekwencji nie mogą one być przez członka spółdzielni cedowane w żadnej formie. Nie mogą też być dziedziczone; dziedzi­czone może być tylko roszczenie o zwrot praw majątkowych zmarłego członka (art. 25 § 2). Dopiero z chwilą ustania członkostwa lub likwidacji spół­dzielni członek spółdzielni może żądać zwrotu wpłat dokonanych na udziały.

Członek spółdzielni nie odpowiada wobec wierzycieli za zobowiązania, które zaciąga spółdzielnia w stosunkach obrotu gospodarczego (art. 19 § 3). Za zobowiązania te odpowiada całym swoim majątkiem sama spółdzielnia jako osoba prawna (art. 68). Jeśli wszakże spół­dzielnia poniesie straty, których nie mogła pokryć z rezerw własnych, członek spółdzielni uczestniczy - stosownie do art. 19 § 2 prawa spółdzielczego w pokrywaniu tych strat do wysokości zadeklarowanych udziałów. Gdyby zatem udziały członka spółdzielni przeznaczone zostały w całości na pokrycie owych strat, w razie ustania członkostwa lub likwidacji spółdzielni udziały te nie podlegałyby zwrotowi.

Ad. 3. Obowiązek wniesienia, oprócz udziału - także wkładów przewidywać musi statut spółdzielni. Jak stanowi art. 20 § 2 prawa spółdzielczego, ów wkład może stać się bądź własnością spółdzielni, bądź spółdzielnia może z niego korzystać na podstawie innego stosunku prawnego, np. umowy najmu lub dzierżawy z członkiem spółdzielni. Typowymi wkładami, przewidzianymi przez prawo spółdzielcze, są wkłady gruntowe i pieniężne w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych (art. 141-154a) i innych spółdzielniach zajmujących się produkcją rolną (art. 178) oraz spółdziel­niach kółek rolniczych (usług rolniczych - art. 180 § 3). W spółdzielniach typu lokatorskiego jest to wkład mieszkaniowy, a w spółdzielniach typu własnoś­ciowego - wkład budowlany (art. 9 i 171 ustawy o spółdzielniach miesz­kaniowych).

Różnica między udziałem a wkładem

Zasadnicza różnica między udziałem a wkładem sprowadza się do tego, że w stratach spółdzielni jej członek uczestniczy swoim udziałem, a nie wkładem. Odmienna jest zatem funkcja wkładu i udziału. Jeśli bowiem udziały stanowią przede wszystkim gwarancję wypłacalności spółdzielni wobec wierzycieli i pod­stawę zaufania ewentualnych kredytodawców (podobnie jak w spółkach kapitało­wych kapitał zakładowy), to wkłady w tych spółdzielniach, w których istnieje obowiązek ich wnoszenia, stanowią podstawowy element własności spółdziel­czej. Jeśli nawet wnoszone są na podstawie innego stosunku prawnego niż własność, tworzą fundusz wkładów przeznaczony do realizacji celów spółdzielni, wyznaczonych przez przedmiot jej działalności 41.

Wkłady podlegają zwrotowi z chwilą ustania członkostwa spółdzielni lub jej likwidacji, przy czym podlegają zwrotowi w postaci wniesienia, a jeśli przekaza­ne zostały spółdzielni na własność - w formie równowartości. Jak stanowi art. 27 prawa spółdzielczego - członek spółdzielni może rozporządzać swoimi roszczeniami do spółdzielni o zwrot wkładów lub wypłatę równowartości ze skutecznością od dnia, w którym roszczenia te stały się wymagalne. Podobną zasadę sformułowano w powołanym przepisie w odniesieniu do roszczeń o wydanie udziałów.

Prawa i obowiązki organizacyjne (korporacyjne).

Prawa i obowiąz­ki organizacyjne normują ustawa i statut.

1. Do praw i obowiązków podstawowych zaliczyć wypada niewątpliwie czynne i bierne prawo wyborcze do organów spółdzielni (art. 35), a także

2. prawo uczestniczenia z głosem stanowiącym w walnym zgromadzeniu. Jak stanowi art. 36 § 3 prawa spółdzielczego, każdy członek ma jeden głos, bez względu na liczbę posiadanych udziałów, co stanowi zupełnie inne rozwiązanie konstrukcyjnoprawne tej kwestii niż w spółkach kapitałowych.

3. Oprócz wymienionych, członkowi spółdzielni przysługują takie prawa i obowiązki typu organizacyjnego, jak prawo żądania od zarządu spółdzielni odpisu obowiązującego statutu, możność zaznajomienia się z regulami­nami wydanymi na podstawie statutu (art. 31), prawo do przeglądania sprawozdania rocznego z rachunkiem wyników (art. 89), prawo do przeglądania protokołów walnego zgromadzenia (art. 41 § 4), rejestru członków (art. 30) itp.

Ad e) Ustanie członkostwa.

Prawo spółdzielcze przewiduje wiele przyczyn ustania członkostwa.

1. Wystąpienie członka ze spółdzielni za wypowiedzeniem. Dla swej skute­czności musi być ono dokonane pod rygorem nieważności w formie pisemnej. Statut powinien określać termin i okres wypowiedzenia (art. 22).

2. Wykluczenie członka ze spółdzielni. Może ono nastąpić w wypadku, gdy z jego winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa dalsze pozostawanie w spółdziel­ni nie da się pogodzić z postanowieniami statutu spółdzielni lub z dobrymi obyczajami. Przyczyny wykluczenia określa bliżej statut. Wykluczenia może dokonać, stosownie do postanowień statutu, rada nadzorcza lub walne zgroma­dzenie (art. 24 § 4 oraz art. 195).

3. Wykreślenie członka z rejestru członków. Przyczyny wykreślenia precyzuje bliżej statut, niemniej jednak może ono nastąpić w odniesieniu do taki tylko członków, którzy z przyczyn przez nich niezawinionych nie wykon obowiązków statutowych. Wykreślenia dokonuje także, jak w przypadku wykluczenia, rada nadzorcza lub walne zgromadzenie. Członka zmarłego skreśla się z rejestru członków spółdzielni ze skutkiem od dnia, w którym nastąpiła śmierć (art. 25 § l).

6

1

---