Wstęp

Zmiany zachodzące w gospodarce polskiej wywarły również silny wpływ na ubezpieczenia. Istota ubezpieczeń oraz ich znaczenie ekonomiczne i społeczne, polegające na kompensowaniu materialnych skutków zdarzeń losowych, pozostały nie zmienione. Zmieniły się natomiast warunki ustrojowe działania firm ubezpieczeniowych, zmodyfikowano podstawy prawne ubezpieczycieli.

W ślad za nowymi regulacjami prawnymi z 1990 roku na rynku polskim pojawiły się nowe, liczne zakłady ubezpieczeń, które w wyniku obowiązujących przepisów lub dobrowolnych umów w każdym czasie na kuli ziemskiej ubezpieczają miliony klientów. Wciąż rosnąca ich liczba wskazuje na to, iż odgrywają ważną rolę we współczesnym świecie. Można ubezpieczyć prawie wszystko począwszy od domu, poprzez gospodarstwo, samochód czy nawet samolot.

Wraz z rozwojem polskiego rynku ubezpieczeniowego pojawiło się zjawisko konkurencji. Przyczyniło się ono do rozwoju oferty usług ubezpieczeniowych, dużej elastyczności stosowanych taryf (stawek) ubezpieczeniowych. Zapotrzebowanie na usługi ubezpieczeniowe zależy od istnienia świadomości ubezpieczeniowej, na co ma także wiedza o istocie ubezpieczeń i korzyści, jakie daje ochrona ubezpieczeniowa.

Temat mojej pracy brzmi: „Charakterystyka produktów ubezpieczeniowych na przykładzie Inspektoratu PZU S.A. w Wołominie”.

Praca składa się z trzech rozdziałów oraz załączników

Aby zrozumieć istotę tematu pracy w pierwszym rozdziale omówiono podstawowe zagadnienia dotyczące ogólnej charakterystyki ubezpieczeń, ich funkcje i klasyfikacje. Przedstawiono cele ubezpieczeń, a także źródła prawa ubezpieczeń gospodarczych, na podstawie których opiera się cała działalność ubezpieczeniowa w Polsce.

Rozdział drugi i trzeci poświęcony jest analizie ubezpieczeń obowiązkowych i dobrowolnych, a ponadto scharakteryzowano najczęstsze rodzaje ryzyk ubezpieczeniowych.

Ujęto także zagadnienia związane z likwidacją szkód.

Do przedstawienia oferty ubezpieczeń Inspektoratu PZU S.A. w Wołominie wykorzystano przepisy wewnętrzne dotyczące ubezpieczeń oraz broszury informacyjne. Szczegółowe dane na temat Firmy uzyskano z wydawanych przez Powszechny Zakład Ubezpieczeń S.A. biuletynów, z ogólnie dostępnych czasopism.Rozdział 1. Ogólna charakterystyka ubezpieczeń.

1.1. Geneza ubezpieczeń

W celu ochrony człowieka lub owoców jego pracy przed skutkami nieprzewidywalnych zdarzeń losowych powstała instytucja ubezpieczeń.

Rozwój gospodarczy i cywilizacyjny krajów był bardzo silenie związany z funkcjonowaniem zorganizowanej działalności ubezpieczeniowej.

Pierwsze formy ubezpieczeń pojawiły się już w starożytności. W czasach starożytnych największe ryzyko związane z działalnością gospodarczą ludzi dotyczyło transportu i handlu. Już za czasów Hammurabiego pojawiły się umowy między prowadzącymi karawany na Bliskim Wschodzie. Umowy te opiewały na wspólne pokrywanie ewentualnych strat spowodowanych na przykład utrata zwierząt jucznych. Były też umowy związane ze wspólnym pokrywaniem strat związanych z transportem morskim na skutek rozbicia statku lub rabunku przez rozbójników.

Pierwsze tego typu ubezpieczenia miały miejsce w Grecji i nazywały się kolonią. W tym tez okresie rozpoczęła swą działalność inna instytucja prawna zwana w kodeksie Justyniana - pożyczka morską. Polegała ona na tym, że zamierzający udać się na morską wyprawę handlową zaciągali pewnej wysokości kredyt, na sfinansowanie swego przedsięwzięcia. Kredyt ten był obciążony wysokim oprocentowaniem. Jeżeli wyprawa zakończyła się pomyślnie kredytobiorca zwracał dług z wysokimi odsetkami. Jeżeli wyprawa handlowa kończyła się utrata statku lub ładunku to wierzyciel nie otrzymywał od kredytobiorcy zwrotu pożyczki ponosząc ryzyko wyprawy. Tego rodzaju transakcje były pierwszymi przykładami połączenia działalności kredytowej z działalnością ubezpieczeniowa

W wyniku dobrowolnych umów na mocy obowiązujących przepisów prawnych na całym świecie powstała ogromna i stale rosnąca liczba ubezpieczeń.

Powstanie i rozwój ubezpieczeń są ściśle związane ze zdarzeniami losowymi zakłócającymi procesy społeczno - gospodarcze każdego kraju, które zagrażają rozwojowi działalności produkcyjnej, zdrowiu, zdolności do pracy, własności społecznej i osobistej oraz życiu człowieka..

1.2. Powstanie i rozwój ubezpieczeń w Polsce

Korzenie pierwszych form ubezpieczeń od wypadków i organizowania pomocy opartej na wzajemności sięgają w Polsce XV wieku, kiedy powstały pierwsze kasy brackie i spółki brackie na Górnym Śląsku.. Organizacje te rodziły się samorzutnie dla wspierania chorych, okaleczonych, zubożałej braci górniczej i pozostałych po nich rodzinach.

W początkowym okresie kasy puszkowe, skrzynki brackie czy kasy brackie miały charakter prywatny i były tworem samych górników. Dopiero w okresie późniejszym zostały przekształcone w instytucje publiczno - prawne.

W latach 1474 - 1562 na Śląsku w Złotym Stoku. istniała kasa bracka, która oferowała pomoc materialna ubogim, chorym i niezdolnym do pracy górnikom i robotnikom.

Od każdego guldena wypłaconego górnikom w kopalniach gwarectwo 2 halerze przekazywało do kasy brackiej. W ten sposób zebrane pieniądze zabezpieczały przed skutkami wypadków w kopalniach, przed klęskami nieurodzaju, zarazami i innymi nieszczęściami.

Wypadków było coraz więcej i coraz częściej trzeba było pomagać poszkodowanym a same dobrowolne składki od górników nie wystarczały i sytuacje tą trzeba było uregulować na drodze prawa publicznego. Dlatego też dobrowolne składki stały się obowiązkowymi.

W roku 1528 książę Jan Opolski wydał dekret zobowiązujący wszystkich górników do wpłacania do kasy brackiej składki w wysokości 2 dwóch halerzy tygodniowo.

W roku 1671 sami górnicy zobowiązali się składać po groszu od złotówki zarobku dziennego na kasę wzajemnej pomocy, dającej wsparcie w razie nieszczęśliwego wypadku, choroby, pogrzebu, także wdowom i sierotom po górnikach.

W XVII i XVIII wieku zaczęły powstawać na ziemiach polskich jeszcze inne formy ubezpieczeń wzajemnych. Rodziły się one głownie w prowincjach pruskich zwłaszcza na Żuławach, na terenach zamieszkałych przez Holendrów. Pierwsze ubezpieczenia były jedną z form walk z żywiołowymi siłami przyrody i zwały się „związkami groblowymi”. Miały one na celu prowadzenie obrony brzegów rzeki poprzez wspólna budowę grobli. Związki groblowe powstały między innymi w powiecie malborskim i sztumskim.

Początkowo ta forma ubezpieczeń była zwykła pomocą sąsiedzką, Członkowie związku płacili składki na wyrównywanie szkód. Rozróżniano składki regularne i nadzwyczajne.

Dalszym działaniem samopomocowym były ubezpieczenia ogniowe. Jednak już wtedy duża wagę przywiązywało się do środków zapobiegawczych. Kto nie utrzymywał w dobrym stanie kominów otrzymywał zmniejszone odszkodowanie. Istniały zakazy chodzenia ze światłem po spichrzach, istniał również zakaz suszenia lnu przy ogniu. W razie pożaru osoby nie stosujące się do zakazów nie otrzymywały odszkodowania.

Sprawdzano czy w zagrodach jest w należytym stanie sprzęt przeciwpożarowy.

Pierwsze zakłady ubezpieczeniowe w pełnym tego słowa znaczeniu powstały na ziemiach polskich w zaborze pruskim. Były to tak zwane socjety czyli towarzystwa ogniowe. Z uwagi na podział administracyjny powstały następujące socjety: Prusy Wschodnie z Królewcem należały do Wschodnio - Pruskiego Socjetu Ogniowego czyli Dyrekcji Ogniowej w Królewcu, ziemie zabrane Polsce przez Prusy po I rozbiorze w 1772 roku utworzyły prowincje Prus Zachodnich. Należały one do Socjetu dla Prus Królewskich czyli Dyrekcji Ogniowej dla Prus Zachodnich z siedzibą w Kwidzynie.

Po trzecim rozbiorze Polski część województwa krakowskiego włączona została do Śląska pod nazwą Nowego Śląska i została połączona do Socjetu Ogniowego we Wrocławiu.. Socjety Ogniowe Prus cechowała duża różnorodność.

Aby ujednolicić system w 1803 roku król pruski Fryderyk Wilhelm w Poczdamie podpisał ustawę powołującą Towarzystwo Ubezpieczeniowe dla Miast. W oparciu o ta ustawę powołane zostały dwie Dyrekcje Główne będące organami wykonawczymi Towarzystwa w Poznaniu i w Warszawie.

Dyrekcji Poznańskiej podlegały tak zwane „cyrkuły” w Poznaniu, Gnieźnie, Międzyrzeczu, Włocławku, Kaliszu, Pyzdrach i Wschowie.

Natomiast Dyrekcji Warszawskiej podlegały „cyrkuły” w Warszawie, Piotrkowie, Łowiczu, Sieradzu i Łęczycy.

Zadaniem Towarzystwa było: „wspólne ponoszenie szkód z ognia pochodzących, niemniej przez wzgląd na utrzymanie dobrego bytu i sposobu życia mieszkańców miast: zabezpieczenia ich własności i pewne a śpieszne wykonać się mające wystawienie na nowo budynków całkiem przez pożar zniszczonych lub uszkodzonych pożarem”.

Ordynacja ta wprowadziła poza nielicznymi wyjątkami obowiązek ubezpieczenia budynków w mieście.

Rok po powołaniu Towarzystwa dla Miast dekretem Fryderyka Wilhelma zostało utworzone Towarzystwo Ogniowe dla Wsiów w Prusach Południowych. W obu Towarzystwach ściąganie składek następowało w drodze egzekucji administracyjnej, a wysokość składek nie była uzależniona od zagrożenia pożarowego.

Były jednak i różnice. I tak na przykład odszkodowanie za spalony budynek w mieście nie musiała być przeznaczony na jego odbudowę, za to na wsi każdy ubezpieczający budynek po pożarze zobowiązany był przeznaczyć odszkodowanie na jego budowę .

W razie działań wojennych Towarzystwo Ubezpieczeniowe dla Miast nie odpowiadało za szkody wyrządzone działaniami wojennymi, natomiast w Towarzystwie Ubezpieczeniowym dla Wsiów ubezpieczenie obejmowało straty spowodowane także działaniami wojennymi.

Wybuch wojny prusko - francuskiej i wkroczenie wojsk francuskich na tereny naszego kraju spowodowało ze Prusacy wywieźli zasoby kasowe. Oba Towarzystwa stały się niewypłacalne za straty pożarowe, zahamowana została działalność ubezpieczeniowa i po zajęciu kraju przez wojska napoleońskie w roku 1807 uległy likwidacji.

W 1815 roku po utworzeniu Królestwa Polskiego na podstawie dekretu cara Aleksandra I wydane zostało postanowienie namiestnika Królewskiego w Radzie Stanu generała Józefa Zajączka z dnia 18.07.1816 roku regulujące sprawy ubezpieczeń ogniowych i powołujące Ogólne Towarzystwo Ogniowe dla Miast w Królestwie Polskim.

1.01.1817 roku ustanowiono Dyrekcję Generalna Towarzystwa przy Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji. Do tego Towarzystwa mają obowiązek należeć wszystkie miasta, które należały do dawnego Towarzystwa, tudzież dobra Rządowe i Instytutowe.

Nowopowstała Dyrekcja Generalna nie odpowiadała za zobowiązania dawnego Towarzystwa Ogniowego. Rozpoczęła bowiem działalność na mniejszym terytorium i opierała się na innych zasadach.

W roku 1833 Dyrekcja Generalna powołuje nowe Towarzystwo Ubezpieczeń od Ognia Nieruchomości. W ten sposób zakres ubezpieczeń rozszerzony został między innymi na maszyny rolnicze, urządzenia młynów i olejarni, zboże w snopach i ziarnie jak również zwierzęta gospodarskie. Ubezpieczenia te objęły również maszyny i urządzenia fabryczne.

Ukazem cara Mikołaja I w 1843 roku Generalna Dyrekcja została przekształcona w Dyrekcję Ubezpieczeń.

W Dyrekcji Ubezpieczeń od samego początku działali wybitni prekursorzy nauk ubezpieczeniowych i ekonomicznych. Talenty organizacyjne kolejnych prezesów miały poważny wpływ na późniejsze kierunki rozwojowe ubezpieczeń w Polsce.

Dyrekcja Ubezpieczeń rozszerza swą działalność na ziemie polskie pod zaborem pruskim i austriackim.

Były też przypadki wchodzenia z działalnością ubezpieczeniową na tereny zachodnie i południowe cesarstwa rosyjskiego.

Po upadku powstania styczniowego władze carskie rozpoczęły w Królestwie likwidować wszelkie narodowe samodzielnie istniejące instytucje. W roku 1867 Dyrekcja Ubezpieczeń została rozwiązana.

W komisji Spraw Wewnętrznych utworzono sekcję ubezpieczeniową . Funkcję Towarzystw Ubezpieczeniowych przejmują urzędy gubernialne i powiatowe. Następuje decentralizacja ubezpieczeń, scalanie ich z terenowymi władzami administracyjnymi, aż do całkowitego podporządkowania państwu.

Takie destrukcyjne pociągnięcia władz carskich na odcinku ubezpieczeń społecznych, umożliwiły równocześnie powstanie i szeroką działalność prywatnym towarzystwom ubezpieczeniowym.

Powstałe nowe prywatne zakłady ubezpieczeniowe oferowały bardzo szeroki wachlarz ubezpieczeniowych ryzyk, wprowadzając nawet ubezpieczenia typu handlowego.

W 1870 roku powstaje Warszawskie Towarzystwo Ubezpieczeń Spółka Akcyjna. Jest to pierwszy w Królestwie Polskim prywatny zakład ubezpieczeniowy. Domeną Warszawskiego Towarzystwa były głownie ubezpieczenia rolne oraz przemysłowo - handlowe. Natomiast niestety na ubezpieczenia życiowe nie otrzymano zgody. Tego typu ubezpieczenia prowadziły prywatne zakłady z których największym było Towarzystwo Akcyjne „Przezorność”.

Warszawskie Towarzystwo Ubezpieczeń nawiązało stosunki reasekuracyjne z szeregiem zagranicznych towarzystw ubezpieczeniowych takich jak między innymi w Anglii, Austrii, Stanach Zjednoczonych i we Włoszech.

Wybuch pierwszej wojny światowej w 1914 roku i przesuwające się przez ziemie polskie fronty ograniczyły działalność towarzystw ubezpieczeniowych pod trzema zaborami. Zmieniły się granice rejonów działania poszczególnych towarzystw. Część środkowa i północna Królestwa Kongresowego znalazła się pod okupacja nieniecką, a część południowa pod okupacja austriacką. Cofające się władze carskie wywiozły w głąb Rosji kapitały instytucji ubezpieczeniowych i oszczędnościowych.

Po wkroczeniu Niemców do Warszawy powołany został polski organ społeczny władzy tak zwany Centralny Komitet Obywatelski, który podjął decyzję o wznowieniu działania Ubezpieczeń Wzajemnych Budowli od Ognia w Królestwie Kongresowym. W listopadzie 1915 roku za zgoda niemieckich władz okupacyjnych została reaktywowana Rada Ubezpieczeń Wzajemnych.

Na terenie okupowanym przez Austriaków powstał Główny Komitet Ratunkowy w Lublinie. I dzięki staraniom Komitetu w 1916 roku wznawia działalność instytucja Ubezpieczeń Wzajemnych Budowli od Ognia. Jeszcze w okresie wojny na terenie trzech zaborów głownie pruskiego i rosyjskiego istniejące na nich zagraniczne towarzystwa ubezpieczeniowe przechodzą w ręce polskie lub ulegają likwidacji. Z 70 towarzystw ubezpieczeniowych prowadzących działalność w roku 1916, w roku 1923 pozostało już tylko 23.

Po odzyskaniu niepodległości odbudowa systemu ubezpieczeniowego, mimo wieloletnich doświadczeń natrafiła na trudności wynikające z różnorodnych dotychczasowych norm prawnych i technicznych stosowanych w trzech różnych zaborach.

Konieczne było szybkie ujednolicenie przepisów i dostosowanie działalności ubezpieczeniowej do nowych warunków społeczno - gospodarczych, właściwych dla tworzącej się państwowości polskiej.

Pierwszą prawną próba uregulowania systemu ubezpieczeniowego był dekret Józefa Piłsudskiego, jako Naczelnika Państwa, wydany 7.02.1919 roku. Dotyczył on zakresu działania Ubezpieczeń Wzajemnych Budowli w Królestwie Polskim. W wyniku kolejnych rozporządzeń powstawało coraz więcej instytucji ubezpieczeniowych. Na koniec 12921 roku istniało już w Polsce 19 spółek akcyjnych i 34 towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych. W tym okresie powstała i istnieje do dziś: „Warta” - Towarzystwo Reasekuracyjne w Poznaniu i „Westa” - Towarzystwo Wzajemnych Ubezpieczeń od Ognia i Gradobicia.

W maju 1927 roku rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Dyrekcja Ubezpieczeń Wzajemnych zostaje przekształcona w Powszechny Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych. Nowa nazwa stała się przez długie lata synonimem pewności i zaufania do systemu ubezpieczeniowego. Powszechny Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych poniósł wskutek wojny wielkie straty i w roku 1945 znajdował się w stanie poważnej dezorganizacji, jednak w bardzo krótkim czasie rozwinął pełną statutowa działalność. Obok tradycyjnych ubezpieczeń przymusowych (obowiązkowych) zajął się także organizowaniem działów ubezpieczeniowych dobrowolnych, nawet takich, których dotychczas nie prowadził na przykład ubezpieczeniem transportowym. Początkowo działalność Zakładu oparta była na niewielkich dotacjach Skarbu Państwa.

Ustawą Sejmowa o ubezpieczeniach państwowych z 28. 03. 1952 roku zostały upaństwowione wszystkie zakłady ubezpieczeń gospodarczych. W ustawie stwierdzono, że państwowe ubezpieczenia majątkowe i osobowe mogą mieć formę ubezpieczeń obowiązkowych lub dobrowolnych.. Rozszerzony został zakres obowiązujących ubezpieczeń gospodarstw rolnych i wprowadzone zostały ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) i następstw nieszczęśliwych wypadków (NW) w komunikacji.

Jednym z ważnych postanowień ustawy było przekształcenie Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych - instytucji publiczno - prawnej w Państwowy Zakład Ubezpieczeń - instytucję państwową o osobowości prawnej, działającą według zasad rozrachunku gospodarczego i własnego planu gospodarczego. Zniesione zostają najwyższe organy Zakładu to jest Rada PZUW i Zarząd Główny a wprowadzono zasadę jednoosobowego kierownictwa. W miejsce trzech odrębnych związków wzajemności:

• ubezpieczenia obowiązkowego

• ubezpieczenia dobrowolnego rzeczowego

• ubezpieczenia dobrowolnego osobowego

wprowadzono jeden centralny fundusz ubezpieczeniowy. Również w finansach PZU nastąpiła ważna zmiana. Na prowadzenie działalności prewencyjnej Zakład mógł sobie zatrzymać oprócz odpisów od składek, także określoną część nadwyżki bilansowej, która dotychczas w całości była odprowadzana do skarbu państwa.

W roku 1959 „Warta” zgodnie z ustawą otrzymała monopol na prowadzenie bezpośredniej działalności ubezpieczeniowej w zakresie ryzyk mających związek z żeglugą morską, handlem zagranicznym i tak zwanym obrotem dewizowym. Jednocześnie zakład ten zmienił nazwę na „Warta” - Towarzystwo Ubezpieczeń i Reasekuracji. „Warta” rozszerzyła działalność poprzez:

• wprowadzenie ubezpieczeń obywateli polskich wyjeżdżających za granicę w celach turystycznych, sportowych czy naukowych

• ubezpieczeń cudzoziemców zawieranych dla ochrony interesów majątkowych lub osobowych obywateli polskich.

Działalność ta stała się szczególnie ważna gdy po obaleniu „Żelaznej kurtyny” nastąpił ogromny wzrost kontaktów międzynarodowych i zagranicznego ruchu turystycznego.

Do 1984 roku istniał w Polsce formalny, a do 1989 roku faktyczny, monopol państwa na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej Realizowano ten monopol przez Państwowy Zakład Ubezpieczeń prowadzący tzw. Ubezpieczenia złotowe oraz Towarzystwo Ubezpieczeń i Reasekuracji. „Warta” prowadzące tzw. Ubezpieczenia dewizowe.

Obecnie obserwujemy ciągły rozwój i wzrost liczby zakładów ubezpieczeń jak również rodzajów ubezpieczeń na naszym rynku. W Polsce jest obecnie ok. 25 licencjonowanych firm ubezpieczeniowych, w tym 5 prowadzących ubezpieczenia na życie. Podstawową grupę ubezpieczeń stanowią w Polsce ciągle jeszcze ubezpieczenia komunikacyjne tj. OC, AC i NW.

1.3. Cel i istota ubezpieczeń

Ludziom i posiadanym przez nich dobrom zagrażają rożne wydarzenia losowe, które mogą spowodować śmierć, uszczerbek na zdrowiu lub ubytek albo stratę majątku. Wywołuje to uzasadniona skłonność do tworzenia wspólnych zasobów przeznaczonych na wyrównanie powstałych szkód materialnych lub na łagodzenie następstw zdarzeń losowych. Najczęściej spotykana forma tworzenia wspólnych zasobów pieniężnych jest ubezpieczenie.

Istotą ubezpieczenia jest gromadzenie kapitału powstającego ze składek ubezpieczeniowych podmiotów, przeznaczonego na wyrównanie uszczerbku materialnego lub łagodzenie następstw spowodowanych określonymi zdarzeniami losowymi.

Ubezpieczenie związane jest z ryzykiem, gdyż zdarzenie powodujące straty może, ale nie musi, nastąpić jak również nie można z góry określić wysokości powstałej szkody. Stopień ryzyka jest różny w poszczególnych rodzajach zdarzeń losowych i jest głównym czynnikiem wpływającym na wysokość składki ubezpieczeniowej. Składka ubezpieczeniowa, którą ubezpieczający płaci instytucji ubezpieczeniowej, powinna pokryć wypłatę przewidzianych odszkodowań w danym okresie oraz koszty działalności instytucji ubezpieczeniowej, jej zysk i działalność prewencyjna polegająca na zapobieganiu, powstawianiu i rozszerzaniu się niepomyślnych zdarzeń losowych powodujących szkody. Składka netto łącznie z częścią pokrywającą koszty stanowi składkę taryfową płaconą zakładowi ubezpieczeniowemu. Generalne założenie ubezpieczeniowe, stanowiące że składka netto powinna pokryć wypłatę odszkodowań nosi nazwę zasady równoważności składek i świadczeń lub zasady ekwiwalentności.

W stosunku ubezpieczenia występują dwie lub trzy osoby (prawne lub fizyczne):

• ubezpieczający, który zawiera z instytucją ubezpieczeniową umowę ubezpieczenia i płaci ustaloną składkę oraz jest uprawniony do otrzymania odszkodowania ubezpieczeniowego, przy czym to uprawnienie może przekazać na rzecz osoby trzeciej;

• ubezpieczony, czyli osoba, której dobra są objęte ochroną ubezpieczeniową i ma z tego tytułu prawo do odszkodowania, jeżeli wystąpi szkoda;

• ubezpieczyciel, którym jest instytucja prowadząca działalność ubezpieczeniową, zwana również asekuracyjną, pobierającą składki ubezpieczeniowe i wypłacającą odszkodowanie.

W naszej praktyce gospodarczej występuje jeszcze podział na dwa główne rodzaje ubezpieczeń:

• ubezpieczenie społeczne,

• ubezpieczenie gospodarcze.

Podstawą tego podziału jest przede wszystkim odmienność źródeł finansowania, odrębność organizacyjna ubezpieczycieli oraz podmiot ubezpieczenia.

W ubezpieczeniach społecznych źródłem finansowania są przede wszystkim składki opłacane przez pracodawców, a w niektórych przypadkach przez osoby ubezpieczone, np. rolnicy, osoby prowadzące własną działalność gospodarczą. Ubezpieczycielem jest tu w całym kraju Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a przedmiotem ubezpieczenia jest życie, zdrowie, zdolność do pracy i możliwość zarobkowania.

Podmiotem ubezpieczeń społecznych jest ochrona ubezpieczeniowa zdrowia, zdolności do pracy i możliwości zarobkowania, oraz życia człowieka. Ubezpieczenia społeczne zapewnia świadczenia pieniężne i rzeczowe w razie wypadków losowych powodujących określone potrzeby materialne wynikłe z takich zdarzeń losowych, jak np. choroba, wypadek przy pracy, inwalidztwo, bezrobocie, śmierć. Omawiane ubezpieczenie wiąże się również z zaopatrzeniem emerytalnym oraz z wypłatą zasiłków pracownikom mającym rodzinę na utrzymaniu, zasiłków macierzyńskich i innych. Ubezpieczenie społeczne, jako forma ubezpieczenia obowiązkowego wynikającego z przepisów odpowiednich aktów prawych, było początkowo bezpośrednio związane z wykonywaniem pracy i odnosiło się tyko do osób związanych prywatnym stosunkiem pracy i członków ich rodzin. Z biegiem czasu zaczęło ono obejmować coraz szersze kręgi społeczeństwa: nie będących pracownikami i wykonujących pracę podporządkowaną, na przykład właścicieli gospodarstw rolnych, adwokatów, rzemieślników, a od kilkunastu lat wszystkie osoby prowadzące wszelką działalność gospodarcza.

Ubezpieczenia społeczne prowadzone są w Polsce głównie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), który jest centralnym organem administracji państwowej, podległym Ministrowi Pracy i Polityki Socjalnej. Zakładem kieruje prezes powołany przez Prezesa Rady Ministrów. Stan prawny, czyli status Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nadawany jest przez Radę Ministrów na wniosek Ministra Pracy i Polityki Socjalnej. Pomimo formalnego usytuowania ZUS-u w administracji państwowej jego działalność ubezpieczeniowa oraz koszty funkcjonowania tej instytucji nie są pokrywane z finansującego całą administrację państwowa budżetu państwa, lecz w decydującej mierze ze składek na ubezpieczenie społeczne.

W ubezpieczeniach gospodarczych składki obciążają osoby ubezpieczone, a przedmiotem ubezpieczenia jest głównie majątek lub interesy majątkowe osób prawnych i fizycznych oraz życie, zdrowie i zdolność do pracy osób fizycznych. Ubezpieczycielami jest około 30 firm asekuracyjnych posiadających zezwolenia Ministerstwa Finansów na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej. Spośród ubezpieczeń gospodarczych można wyodrębnić ubezpieczenia majątkowe, kompensujące skutki zdarzeń losowych powodujących stratę na majątku, oraz ubezpieczenia osobowe, zapewniające świadczenia osobom w razie utraty zdrowia, kalectwa itp.

Ubezpieczenia mogą mieć charakter ubezpieczeń dowolnych, kiedy umowa o ubezpieczenie zawarta jest na podstawie wolnej decyzji ubezpieczającego, oraz ubezpieczeń obowiązkowych zawieranych z mocy prawa.

Podmiotem ubezpieczeń gospodarczych jest majątek i prawa majątkowe osób fizycznych i prawnych oraz dobra osobiste niemajątkowe, np. życie, zdrowie i zdolność do pracy osób fizycznych.

W zależności od przedmiotu ubezpieczenia, którym może być mienie lub dobro osobiste, rozróżnia się:

• ubezpieczenia majątkowe

• ubezpieczenia osobowe.

Ubezpieczenia majątkowe zwane są również ubezpieczeniem od szkód, gdyż ich zadaniem jest wyrównanie skutków zdarzeń losowych powodujących straty o charakterze majątkowym.

Ubezpieczenie od ognia i innych zdarzeń losowych obejmuje szkody spowodowane w ubezpieczonym mieniu przez ogień, uderzenie pioruna, eksplozje, upadek pojazdu powietrznego lub jego ładunku, huragan, powódź, grad, obsuniecie się ziemi, lawinę, szkody wodociągowe itp.

Ubezpieczenie mienia przed kradzieżą z włamaniem i rabunkiem obejmuje szkody w mieniu będącym własnością ubezpieczającego lub znajdującym się w jego posiadaniu. Do tego mienia zalicza się zapasy, środki trwale, przedmioty przyjmowane od osób trzecich w celu przetworzenia lub wykonania usługi, pieniądze, papiery wartościowe, metale szlachetne i inne.

Ubezpieczenie transportowe i pojazdów mechanicznych zawiera głównie ubezpieczenie przewozowego mienia, zwane ubezpieczeniem cargo, oraz ubezpieczenie środków transportu od całkowitego zniszczenia lub uszkodzeń, zwane ubezpieczeniem casco.

Ubezpieczenie maszyn od wypadków technicznych, zwane również ubezpieczeniem awaryjnym, obejmuje szkody w maszynach i urządzeniach technicznych w związku z awarią w jednostkach prowadzących działalność gospodarczą.

W ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej (ubezpieczenie OC) przedmiotem ubezpieczenia jest interes majątkowy ubezpieczonego. Ubezpieczenie to obejmuje odpowiedzialność cywilną, czyli wynikające z postanowień kodeksu cywilnego, ubezpieczonego za szkody rzeczowe lub osobowe wyrządzone osoba trzecim, które to szkody ubezpieczony zobowiązany jest naprawić.

Ubezpieczenia osobowe podobne są swoim zakresem do ubezpieczeń społecznych. Różnica miedzy nimi polega głównie na tym, że ubezpieczenia osobowe nie wynikają bezpośrednio ze stosunku pracy i obejmują szerszy zakres ubezpieczeń, a nie tylko podstawowe świadczenia. Zadaniem ubezpieczeń osobowych jest zapewnienie otrzymania jednorazowych lub określonych świadczeń w razie śmierci, utraty zdrowia, kalectwa lub utraty zdolności do pracy.

Ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków, którego zakres zależnie od umowy może być bardzo różny, obejmuje za zwyczaj świadczenie wypłacane w razie czasowej lub trwalej niezdolności do pracy ubezpieczonego, a także jego śmierci w wyniku nieszczęśliwego wypadku.

Ubezpieczenie na życie może mieć charakter grupowego ubezpieczenia rodzinnego na życie lub ubezpieczenia jednostkowego na życie. W razie śmierci ubezpieczonego osoba lub osoby przez niego wskazane otrzymują odszkodowanie.

1.4. Funkcje i klasyfikacja ubezpieczeń.

Ubezpieczenie w znaczeniu prawnym jest to instytucja mająca na celu likwidację lub przynajmniej łagodzenie negatywnych, materialnych następstw zdarzeń losowych godzących w życie lub zdrowie człowieka albo w jego mienie. Istota tej instytucji polega na organizowaniu się podmiotów zagrożonych tymi zdarzeniami i gromadzeniu funduszów, aby następnie wypłacić z nich-według z góry określonych zasad - świadczenia, tym spośród nich, których dane zdarzenie rzeczywiście dotknęło.

Ubezpieczenie zwykło, zatem określać się jako system chroniący przed skutkami wypadków losowych.

Ubezpieczenia, stanowiąc kompensację szkód lub zaspokajania pewnych potrzeb finansowych, maja, ogromne znaczenie społeczne i gospodarcze, tak z punktu widzenia ubezpieczonych jednostek, jak i społeczeństwa czy państwa. W ogólnym ujęciu mówi się, że ubezpieczenie spełnia trzy podstawowe funkcje: prewencyjną, ochronną i finansową.

Funkcja prewencyjna - ubezpieczenie wymusza kontrolowanie ryzyka i podejmowanie działań prewencyjnych,. Już samo podjecie decyzji o ubezpieczeniu stanowi wyraz uświadomienia sobie istnienia ryzyka, jego identyfikacji i oceny. Odpowiednie zabezpieczenie przedmiotu ubezpieczenia stanowi warunek przyjęcia go do ochrony bądź pozwala obniżyć koszt ubezpieczenia. Zapobieganie szkodzie stanowi obowiązek umowny ubezpieczającego - spowodowanie jej umyślnie lub na wskutek rażącego niedbalstwa zazwyczaj powoduje odmowę świadczenia. Ubezpieczyciel nie jest zainteresowany w powstaniu szkody w żadnej sytuacji, czego nie można powiedzieć o ubezpieczonym. Wykazuje się wręcz istnienie podświadomej skłonności do wypadków. Spowodowana jest ona świadomością posiadania ubezpieczenia, a co za tym idzie swego rodzaju nonszalanckim podejściem do ewentualności nastąpienia szkody. Prewencja może także przybierać formę działania zakładów ubezpieczeń na rzecz zmniejszenia częstotliwości występowania pewnych zdarzeń i surowości szkód. Podejmują one akcje bezpłatnych przeglądów pojazdów, szkoleń dotyczących bezpieczeństwa na drogach dzieci.

W zakresie ubezpieczeń życiowych czynnikiem motywującym do zmiany nawyków społeczeństwa może być podwyższanie składek ubezpieczeniowych dla palaczy oraz możliwości odmowy świadczenia, gdy wypadek ubezpieczeniowy powstał wskutek spożycia alkoholu lub środków odurzających.

Kolejna funkcja ubezpieczeń zasługująca na uwagę to funkcja finansowa, która jest związana z wpływem systemu ubezpieczeń na finanse państwa i obywateli (przedsiębiorców). Z jednej strony wiąże się to z uwolnieniem pewnych środków obywateli i wprowadzeniem ich do obrotu w formie inwestycji czy konsumpcji bądź gromadzeniem w formie oszczędności. Z drugiej strony na rynku pojawiają się zakłady ubezpieczeń, jako podmioty gospodarcze, które zatrudniają wiele osób, płacą składki, inwestują wolne środki w różne aktywa (akcje, obligacje).

Ubezpieczenia, zwłaszcza dobrze dopasowane do potrzeb klienta, mogą zapewnić mu wiele korzyści, do których można zaliczyć:

• eliminację trosk finansowych związanych z doznaniem pewnych strat w majątku lub zaistnieniem nieoczekiwanych potrzeb finansowych,

• zabezpieczenie finansowe bliskich na wypadek śmierci,

• pewność i stabilność finansowa, zwłaszcza przedsiębiorców,

• wzmocnienie wiarygodności finansowej w oczach kontrahenta,

• uwolnienie środków, które musiałyby być przeznaczone na samo ubezpieczenie.

Ubezpieczenia pełnią także znaczącą rolę z punktu widzenia społecznego:

• uzupełniają system zabezpieczenia społecznego obywateli,

• ubezpieczenia obowiązkowe tworzą system ochrony dla ofiar ryzyka o tzw. masowym działaniu lub uwalniają państwo od problemu pomocy w przypadku klęsk żywiołowych lub szkód o spektakularnym społecznym wydźwięku,

• uwalniają środki konieczne do utworzenia rezerw na wypadek ryzyk - wolne fundusze mogą być przeznaczone na podniesienie standardu życia społeczeństwa.

Rola ubezpieczeń z punktu widzenia ekonomicznego:

• ubezpieczyciele pojawiają się jako inwestorzy instytucjonalni na rynku kapitałowym,

• zmieniają charakter konsumpcji - jednorazowe świadczenia lub odszkodowania przeznaczane są zazwyczaj na zakup przedmiotów trwałego użytku,

• wzrasta poziom oszczędności poprzez przesunięcie bieżących wydatków konsumpcyjnych na okres późniejszy,

• sprawnie działający system ubezpieczeń pozwala podejmować bardziej ryzykowne przedsięwzięcia, wprowadzać innowacyjne produkty i usługi,

• stabilność finansowa przedsiębiorców zabezpiecza równowagę gospodarki,

Wyróżnia się wiele kategorii ubezpieczeń:

• dobrowolne

• obowiązkowe, np. OC komunikacyjne

a także dzieli się je wg działów, jakich dotyczą:

• na życie

• majątkowe i osobowe

W ramach ubezpieczeń na życie wyróżniamy pięć grup:

• ubezpieczenia na życie (tzw. terminowe)

• ubezpieczenia posagowe

• ubezpieczenia z funduszem kapitałowym

• ubezpieczenia rentowe

• ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe będące uzupełnieniem wcześniej wymienionych grup

W ramach ubezpieczeń majątkowych i osobowych wyróżniamy:

• ubezpieczenia wypadku i choroby zawodowej

• ubezpieczenia choroby

• ubezpieczenia casco (pojazdy szynowe, lądowe, powietrzne)

• ubezpieczenia żeglugi

• ubezpieczenia przedmiotów w transporcie

• ubezpieczenia szkód żywiołowych

• ubezpieczenia szkód rzeczowych

• ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej

• ubezpieczenia kredytu

• gwarancje ubezpieczeniowe

• ubezpieczenia ryzyk finansowych

• ubezpieczenia ochrony prawnej

• ubezpieczenia podróżne

Towarzystwa ubezpieczeniowe mają prawo zrezygnować w ramach swojej licencji z niektórych rodzajów ubezpieczeń. Najczęściej jednak, jeżeli towarzystwo nie jest zainteresowane jakimś rodzajem polisy, ustanawia wysokie składki przy zachowaniu zakresu licencji. Pozwala to szybko zmienić strategię firmy na rynku.

1.5. Źródła prawa ubezpieczeń

Przez źródła prawa w ubezpieczeniach rozumiemy wszelkie unormowania prawne regulujące sprawy z zakresu ubezpieczeń gospodarczych.

I w przeciwieństwie do podstawowych gałęzi prawa te unormowania są one mocno rozproszone tzn., iż znajdują się w licznych aktach prawnych.

Podstawowymi aktami prawnymi w których można znaleźć uregulowania dotyczące tych kwestii są:

1. Kodeks cywilny ( Ustawa zadnia 23 kwietnia 1964r - Dz. U Nr 16 poz. 93 ze zm.)

2. Ustawa o działalności ubezpieczeniowej z dnia 28 lipca 1990r (Dz. U Nr 11 poz.62)

3. Kodeks Spółek Handlowych

4. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 marca 2000r w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów ( Dz. U Nr 26 poz.310)

5. Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia:

• OC rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego z 1993r z ze zm.

• Budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych z 1997r ze zm.

• OC doradców podatkowych z 1997r.

Cechą charakterystyczną wskazanych wyżej uregulowań jest, iż mają one charakter bezwzględnie obowiązujący co oznacza, że w żaden skuteczny sposób nie można ich ominąć ani od nich odstępować. Można zatem powiedzieć, że są one sztywnym wyznacznikiem działań podmiotów pojawiających się na rynku ubezpieczeniowym.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że źródłem prawa ubezpieczeniowego nie są orzeczenia sądowe jak również warunki stawiane przez zakład ubezpieczeń. Mogą one jedynie stanowić wskazówkę interpretacyjną.

Kodeks cywilny w księdze trzeciej - zobowiązania dotyczącej umów ubezpieczeniowych określa prawa i obowiązki ubezpieczeniowych i jak i ubezpieczycieli. W art. 805 KC została zawarta następująca definicja:

„Przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuję się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku a ubezpieczający zobowiązuje się z zapłacić składkę.”

Świadczenie zakładu ubezpieczeń polega w szczególności na zapłacie określonego odszkodowania za szkodę powstała wskutek wypadku przewidzianego w umowie.

Kodeks cywilny reguluje nam również kwestię związaną z umową niezgodną z uregulowaniem normatywnym. W takim przypadku umowa z mocy prawa staje się nieważna.

Umowa ubezpieczenia powinna być stwierdzona przez zakład ubezpieczeń polisą lub innym dokumentem ubezpieczenia. I tak zakład ubezpieczeń zobowiązany jest podać w dokumencie ubezpieczenia tekst ogólnych warunków ubezpieczenia, na których podstawie umowa została zawarta.

Jeżeli w umowie nie zapisano inaczej zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do spełnienia świadczenia w terminie trzydziestu dni od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku.

Natomiast roszczenia z umowy ubezpieczeniowej przedawniają się po upływie trzech lat. Bieg przedawnienia rozpoczyna się z dniem w którym nastąpiło zdarzenie objęte ubezpieczeniem.

Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuję się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba na której rzecz umowa ubezpieczeniowa została zawarta. Dlatego też naprawienie szkody powinno nastąpić w przypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej według wyboru poszkodowanego i to bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego albo przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Gdyby jednak przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo pociągało zbyt duże koszty lub nadmierne trudności to roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Wysokość kwoty pieniężnej na naprawienie szkody mające nastąpić w pieniądzu oblicza się na dzień z ustalenia odszkodowania. Zakład ubezpieczeń jest natomiast obowiązany w granicach sumy ubezpieczenia, zwrócić ubezpieczonemu poniesione przez niego koszty wyklnę z prób zmniejszenia szkody jeżeli te środki były celowe. Zakład ubezpieczeń jest wolny od odpowiedzialności jeżeli ubezpieczony wyrządził szkodę umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Ustawa o działalności ubezpieczeniowej.

Ustawa ta określa szczegółowe warunki podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Zostały wprowadzone przez ustawodawcę dwa rodzaje ubezpieczeń obowiązkowe i dobrowolne. Ochrona ubezpieczeniowa ustanawiana jest na podstawie umowy zawartej między zakładem ubezpieczeń a ubezpieczającym się. Ustawa mówi że obowiązkowym ubezpieczeniem jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy samochodów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych samochodów. Natomiast ogólne warunki tego ubezpieczenia ustala Minister Finansów w drodze rozporządzenia. W rozporządzeniu tym zostały zawarte szczegółowe obowiązki i uprawnienia ubezpieczyciela oraz ubezpieczonego. A szczególności określa ona między innymi:

• termin powstania obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia,

• podstawowy zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń,

• minimalną sumę gwarancyjną ubezpieczenia,

• zakres praw i obowiązków ubezpieczonego i zakładu ubezpieczeń wynikających z umowy ubezpieczenia,

• podstawowy system taryf.

Natomiast w przypadku ubezpieczeń dobrowolnych zakład ubezpieczeń zobowiązany jest ustalić ogólne warunki samodzielnie i powinny one zawierać:

• Określenie przedmiotu i zakresu ubezpieczenia,

• Sposób zawarcia umowy ubezpieczeniowej,

• Zakres i czas trwania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń,

• Prawa i obowiązki stron,

• Sposób ustalania szkody,

• Wypłaty odszkodowania lub świadczenia ubezpieczeniowego.

Zgodnie z treścią ustawy ochroną interesów osób ubezpieczonych zajmują się:

• Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeń

• Rzecznik Ubezpieczonych.

Zaś dla zabezpieczenia wypłaty odszkodowań z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych utworzony został Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. I tak Fundusz wypłaca odszkodowania w zakresie obowiązkowych ubezpieczeń komunikacyjnych za:

• Szkodę na osobie, gdy szkoda wyrządzona została w okolicznościach uzasadniających odpowiedzialność cywilną posiadacza pojazdu lub kierującego pojazdem, a nie ustalono ich tożsamości i nie zidentyfikowano pojazdu,

• Szkodę na mieniu i osobie, posiadacz zidentyfikowanego pojazdu, którego ruchem wyrządzono szkodę, nie był ubezpieczony ubezpieczeniem obowiązkowym.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 marca 2000r w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów ( Dz. U Nr 26 poz.310)

Rozporządzenie określa ogólne warunki obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z ruchem tych pojazdów. W rozumieniu przepisów rozporządzenia pojazdami mechanicznymi są:

• Pojazdy samochodowe, ciągniki rolnicze, motorowery i przyczepy podlegające rejestracji stosownie do przepisów prawa o ruchu drogowym,

• Pojazdy wolnobieżne dopuszczone do ruchu stosownie do przepisów prawa o ruchu drogowym

• Pojazdy zarejestrowane za granicą i dopuszczone do ruchu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej

• Inne pojazdy będące w posiadaniu jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw obrony narodowej itp.

Rozdział 2. Analiza ubezpieczeń obowiązkowych w latach 2004-2005 na przykładzie Inspektoratu PZU S.A. w Wołominie.

2.1. Pojęcie ubezpieczeń obowiązkowych

Główną ideą przewodnią wszystkich ubezpieczeń jest świadomość, iż wspólne ponoszenie niebezpieczeństwa nastąpienia ujemnych skutków zdarzeń losowych jest znacznie korzystniejsze dla każdego człowieka. Zazwyczaj tym samym niebezpieczeństwem zagrożone są grupy tych podmiotów, lecz co do niektórych z nich zagrożenie zostaje spełnione. Jeżeli więc cała grupa tych podmiotów lub ich znaczna część pokryje wspólne straty dokonane tylko przez niektóre z nich to niewątpliwie złagodzi skutki zdarzeń rodzących szkodę.

W Polsce istnieje wiele firm proponujących atrakcyjne i kompleksowe formy ubezpieczeń. Takie jednostki starają się zaspokoić indywidualne potrzeby każdego dlatego też zapewniają one możliwość wyboru spośród wielu wariantów. Oferty dostosowywane są do możliwości finansowych klientów. Ubezpieczenie OC głównie skierowane są do:

• rolników indywidualnych,

• osób prowadzących gospodarstwa socjalistyczne i fermy,

• firm prowadzących działalność produkcyjną, handlową lub usługową, które posiadają trwałe składniki majątku,

• osób użytkujących mienie osób trzecich na zasadach leasingu, dzierżawy itp. Lub dysponują nim w celu przechowywania bądź sprzedaży.

W ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej podmiotem ubezpieczenia jest interes majątkowy ubezpieczonego. Objęte są one odpowiedzialnością cywilną, czyli wynikającą z postanowień kodeksu cywilnego, ubezpieczonego za szkody rzeczowe osobowe wyrządzone osobom trzecim, które to szkody ubezpieczony jest naprawić. Szkody te związane są z prowadzeniem przez ubezpieczonego działalności lub posiadanym mieniem, pokrywa w ramach ubezpieczenia OC towarzystwo ubezpieczeniowe. Jedną z najbardziej popularnych form tego rodzaju ubezpieczenia jest ubezpieczenie OC właścicieli pojazdów mechanicznych, przewoźników i armatorów jednostek pływających. Specyficzną formą ubezpieczenia OC jest ubezpieczenie OC za wady produktu.

Pojawiło się ono przed około dwudziestu laty w związku z wydaniem w niektórych krajach uprzemysłowionych nowych przepisów o zabezpieczeniu konsumentów i innych odbiorców przed skutkami nieszczęśliwych wypadków np. obrażenie cielesne i szkody majątkowe, wynikłych wskutek wad lub złej jakości dostarczonych produktów.

Warunki i zasady prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczeń majątkowych i osobowych określa ustawa z 28 lipca 1990 roku o działalności ubezpieczeniowej, znowelizowana w 1995 roku (tekst jedn. Dz. U. z 1996 roku nr 11, poz. 62 z późn. zm.).

Poddanie działalności ubezpieczeniowej regulacji administracyjno- prawnej wynika z kilku przyczyn. Zakłady ubezpieczeń (ubezpieczyciele) należą podobnie do towarzystw funduszy powierniczych czy banków do kategorii tzw. instytucji zaufania publicznego. Ponieważ gromadzą one środki pieniężne wielu klientów ich ewentualna upadłość dotyka dużą grupę osób fizycznych i prawnych. Dlatego też ocena produktu oferowanego przez zakłady ubezpieczeń jest ogromnie trudna, gdyż jest to produkt niematerialny. Klienci często przy podejmowaniu decyzji kierują się tylko informacjami uzyskanymi od agenta zakładu ubezpieczeń.

Podejmowanie i prowadzenie działalności ubezpieczeniowej podlega dwóm organom administracji:

1) Ministrowi Finansów,

2) Państwowemu Urzędowi Nadzoru Ubezpieczeń (PUNU).

Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeń to centralny organ administracji państwowej, którym kieruje Prezes. Prezesa powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek Ministra Finansów.

Ustawa dopuszcza dwie formy organizacyjne prowadzenia działalności ubezpieczeniowej:

1) spółkę akcyjną,

2) towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych, które umożliwia od 1 stycznia 1999 roku prowadzenia działalności w Polsce przez zagraniczne zakłady ubezpieczeń.

Do towarzystw ubezpieczeń wzajemnych stosowane są niektóre przepisy z kodeksu handlowego, jednak ustawa o działalności ubezpieczeniowej wprowadza znaczne odmienności dotyczące głównie sposobu i wysokości wniesienia kapitału akcyjnego. Gospodarka finansowa podlega nadzorowi PUNU. Nadzór ten ma charakter zbliżony do nadzoru bankowego. W celu zapewnienia efektywności nadzoru nad działalnością ubezpieczeniowa PUNU został wyposażony w wiele kontrolnych uprawnień - prawo przeprowadzania kontroli, żądania i wyjaśnień oraz prawo wydawania zaleceń.

Dla reprezentacji i ochrony interesów konsumentów ubezpieczonych i uprawnionych z umów ubezpieczenia utworzono Urząd Rzecznika Praw Ubezpieczeniowych. Jest on organem opiniodawczym i nie ma żadnych władczych uprawnień.

W przypadku upadłości zakładu ubezpieczeń roszczenie ubezpieczonych w ustawowo określonym zakresie zaspokajane są przez Fundusz Gwarancyjny.

2.2. Rodzaje ubezpieczeń obowiązkowych

Jako kryterium podziału ubezpieczeń na dobrowolne i obowiązkowe przyjmuje się stopień swobody w podejmowaniu decyzji co do zawarcia określonego ubezpieczenia. Według obowiązującego ustawodawstwa ubezpieczeniowego wszystkie ubezpieczenia w Polsce są umowne mimo to ustawodawca na niektóre podmioty nakłada obowiązek ustawowy dokonania tej czynności prawnej. Wprowadzenie ubezpieczeń obowiązkowych uzasadnia istnienie takich przypadków, gdy rozmiar szkód przekracza możliwości płatnicze podmiotów odpowiedzialnych za ich naprawianie, lub gdy poniesiona szkoda mogłaby pozbawić poszkodowanego podstaw dalszej egzystencji.

W przypadkach ubezpieczeń obowiązkowych:

• ustawa wprowadza przymus zawarcia umowy ubezpieczenia z wybranym przez ubezpieczającego się zakładem ubezpieczeń,

• Minister Finansów w drodze rozporządzenia określa jednolite dla wszystkich ubezpieczeń danego rodzaju ogólne warunki ubezpieczenia,

Wyróżnia się następujące ubezpieczenia obowiązkowe:

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rzeczoznawcy majątkowego

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej adwokatów

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorcy wykonującego działalność gospodarczą w zakresie łowiectwa

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotu przyjmującego zamówienie na świadczenia zdrowotne

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotów wykonujących doradztwo podatkowe

• Obowiązkowe ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstw rolnych od ognia i innych zdarzeń losowych

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania czynności agencyjnych

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej badacza i sponsora

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotów uprawnionych do wykonywania działalności usługowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej notariuszy

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej architektów oraz inżynierów budownictwa

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej komorników sądowych

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zarządcy nieruchomości

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej kwalifikowanego podmiotu świadczącego usługi certyfikacyjne

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorcy za szkody wyrządzone podczas wykonywania czynności detektywa

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej pośrednika w obrocie nieruchomościami

• Obowiązkowe ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zarejestrowanych za granicą

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rzeczników patentowych

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej radców prawnych

• Obowiązkowe ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej osoby eksploatującej urządzenie jądrowe

• Obowiązkowe ubezpieczenie na rzecz klientów w związku z działalnością prowadzoną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych

• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników

2.2.1. OC obowiązkowe posiadaczy pojazdów mechanicznych

Pojazdy mechaniczne stanowią zasadniczy składnik majątku Polaków, co do którego istnieje świadomość i powszechne przekonanie o konieczności jego ubezpieczenia. Rozwój motoryzacji i potencjału transportowego jest istotnym elementem rozwoju cywilizacyjnego. Powstanie nowych środków transportu i doskonalenie technologii z tym związanych nie wywiera znaczącego wpływu na tendencje obserwowane w zakresie komunikacji samochodowej. W Polsce ujawniły się następujące tendencje:

• dynamiczny wzrost liczby samochodów, w szczególności osobowych,

• przejęcie zdecydowanej większości przewozów towarów przez transport samochodowy,

• dwukrotny wzrost natężenia ruchu na drogach krajowych,

• dwukrotny wzrost granicznego ruchu samochodowego.

Gwałtownemu rozwojowi motoryzacji towarzyszy duży wzrost kolizji i wypadków samochodowych. Sytuacja ta stanowi poważny problem, zarówno gospodarczy jak i społeczny. Oprócz ogromnych strat materialnych związanych ze zniszczeniami bądź uszkodzeniami mienia, kolizje i wypadki drogowe generują dalsze koszty, jak koszty akcji ratowniczych, usuwanie na miejscu zdarzenia skutków zdarzeń, koszty zmian w organizacji ruchu, koszty leczenia i rehabilitacji ofiar wypadków. Mając na uwadze powyższe, istnieje konieczność obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej (OC) posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz dobrowolnych ubezpieczeń autocasco (AC).

Ubezpieczenia te działają równocześnie jako stymulator rozwoju wielu rodzajów innych ubezpieczeń, np. NNW (następstw nieszczęśliwych wypadków powstałych w związku z ruchem pojazdów) oraz assistance (gwarantujące kierowcy i pasażerowi w czasie ich podróż pomoc techniczną i medyczną w razie wypadku drogowego).

Ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w ruchu krajowym mają szczególny i obowiązkowy charakter. Przedmiotem ubezpieczenia jest odpowiedzialność cywilna posiadacza pojazdu mechanicznego lub jego kierowcy. Ubezpieczenie to gwarantuje poszkodowanym osobom trzecim odszkodowanie oraz świadczenie w przypadku zniszczenia lub utraty mienia lub zdrowia w wyniku wypadku drogowego, którego ubezpieczony był sprawcą.

Od stycznia 2007r. obowiązują nowe przepisy w sprawie ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Nowe przepisy ubezpieczeniowe po przystawieniu naszego kraju do Unii Europejskiej powinny być ważne na obszarze wszystkich państw będących członkami Zielonej Karty (dotychczas wyjeżdżając za granicę trzeba było ją wykupywać). Tak więc samochodem ze standardowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów samochodowych, bez Zielonej Karty będzie można podróżować po wszystkich wymienionych krajach, które ją uznają.

Umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów musi zawrzeć każdy posiadacz pojazdu samochodowego. Umowę OC zawiera się na okres 12 miesięcy. Można ją również podpisać na okres krótszy (ale nie krótszy niż 30 dni).

Z umowy ubezpieczenia krótkoterminowego mogą skorzystać posiadacze pojazdów:

• zarejestrowanych czasowo

• zarejestrowanych za granicą

• wolnobieżnych

• zarejestrowanych na stałe, ale tylko wtedy, gdy ubezpieczenie chce zawrzeć podmiot prowadzący działalność gospodarczą polegająca na pośredniczeniu w kupnie i sprzedaży pojazdów mechanicznych w odniesieniu do pojazdów przeznaczonych do kupna lub sprzedaży.

Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym. Posiadacz pojazdu mechanicznego w ramach polisy OC komunikacyjnego otrzymuje ochronę za szkodę powstałą w związku z ruchem tego pojazdu. Za szkodę z ruchu pojazdu uważa się nie tylko szkodę powstałą w związku z faktycznym poruszaniem się pojazdu, ale również zaistniałą:

• przy wsiadaniu do pojazdu mechanicznego i wysiadaniu z niego,

• bezpośrednio przy załadunku i rozładunku pojazdu mechanicznego,

• podczas zatrzymania, postoju lub garażowania pojazdu mechanicznego.

Zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie z polisy ubezpieczenia OC, gdy szkodę można powiązać z tak określonym ruchem pojazdu i gdy jest to szkoda, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.

W razie zbycia pojazdu mechanicznego, którego posiadacz zawarł umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, na nabywcę przechodzą prawa i obowiązki zbywcy wnikające z tej umowy. Umowa ubezpieczenia ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta, chyba że nabywca wypowie ją przed upływem 30 dni od daty nabycia pojazdu mechanicznego. W przypadku wypowiedzenia umowy rozwiązuje się ona z upływem 30 dni następujących po dniu nabycia pojazdu mechanicznego.

Osoba, które nie spełniła obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego pojazdów mechanicznych jest zobowiązana do wniesienia stosownej opłaty dodatkowej.

Teraz przejdę do przedstawienia w formie tabeli i rysunków zastawienia danych uzyskanych w Inspektoracie PZU w Wołominie.

Rok	Liczba umów	Składka	Liczba szkód	Wartość wypł. odszkodowań
2004	33 032	17 604 619,00	1 750	6 945 710,96
2005	48 054	22 679 029,00	3 251	12 070 599,01

Tab. 1 Zestawienie ilości i wartości ubezpieczeń OC właścicieli pojazdów mechanicznych w latach 2004 i 2005

Rysunek 1: Zestawienie liczby zawartych umów ubezpieczeń OC właścicieli pojazdów mechanicznych w latach 2004 i 2005.

Liczba umów w 2005 w stosunku do roku 2004 wzrasta o 15 022 a co za tym idzie również składka wzrasta o 5 074 410,00. Z tym wiąże się też wzrost liczby szkód i wartości wypłaconych odszkodowań i kwota ta rośnie prawie dwukrotnie.

Rysunek 2: Zestawienie wartości składek umów ubezpieczeń OC właścicieli pojazdów mechanicznych w latach 2004 i 2005.

Rysunek 3: Zestawienie ilości szkód z umów ubezpieczeń OC właścicieli pojazdów mechanicznych w latach 2004 i 2005.

Rysunek 4: Zestawienie wartości wypłaconych odszkodowań z umów ubezpieczeń OC właścicieli pojazdów mechanicznych w latach 2003, 2004 i 2005.

Analizując rysunek 4 łatwo zauważyć iż odszkodowania z OC komunikacyjnego w ruchu krajowym grupa statystyczna 710

- wypłacone w roku obrotowym (czyli 2005) - 12.390.896,97

- wypłacone w roku poprzednim (czyli 2004) - 4.045.660,69

- wypłacone w latach ubiegłych (czyli 2003 i wcześniejsze) - 1.245.841,09

Przedstawiają się następująco a mianowicie od roku 2003 zauważamy wzrost wartości wypłaconych odszkodowań z umów ubezpieczeń OC właścicieli pojazdów mechanicznych. I tak w roku 2003 wypłacono 1.245.841,09 podczas gdy w roku 2004 kwota ta wynosiła już 4.045.660,69 czyli o 2.799.82.

W roku 2005 kwota ta wynosiła aż 12.390.896,97 i było to o 8.345.236 zł więcej niż w roku 2004 i aż o 11.145.055zł więcej niż w roku 2003.

Duży wzrost, bo wręcz dwukrotny wypłaconych odszkodowań nastąpił między rokiem 2004, a 2005

2.2.2. OC obowiązkowe rolników

Człowiek od niepamiętnych czasów narażony jest na niszczące oddziaływanie sił przyrody. Początkowo ubezpieczeniu podlegały budynki, dopiero w pierwszej dekadzie XIX wieku w zaborze pruskim wprowadzono przepisy dotyczące ubezpieczeń od ognia, gradobicie, powodzi oraz bydła.

Zgodnie z treścią tych przepisów ubezpieczający odpowiadał za szkodę powstałą w przypadku padnięcia ubezpieczonej sztuki bądź choroby lub nieszczęśliwego wypadku. Ubezpieczenie to nie obejmowało szkód powstałych wskutek zarazy, gdyż za te straty odszkodowania były wypłacane z funduszów publicznych.

Po II Wojnie Światowej na terenie całego obszaru Polski rozpoczęto działalność ubezpieczeniową, z tym, że przymusowe było ubezpieczenie budynków i mienia ruchomego w gospodarstwach rolnych w oparciu o przepisy i zasady z okresu międzywojennego.

Odpowiedzialność PZU ograniczała się do szkód wyrządzonych przez ogień i uderzenie pioruna, pomijała inne poważne ryzyka wyrządzające duże szkody gospodarce rolnej. W roku 1951 weszło w życie rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia budynków. Rozporządzenie to rozszerzyło zakres odpowiedzialności Zakładu na szkody spowodowane przez powódź, huragan oraz inne ryzyka jak lawiny, usuwanie i zapadanie się ziemi. Warunki ubezpieczenia upraw od gradobicia przewidywały pokrycie pełnej szkody w uszkodzonych przez grad ziemiopłodach, przy czym odszkodowania obliczano wg cen ustalonych dla dostaw obowiązkowych. Obowiązkowe ubezpieczenia obejmowały tylko cztery podstawowe zboża, natomiast pozostałe uprawy - szczególnie roślin przemysłowych, jak chmiel, tytoń, roślin oleistych oraz ziół - były ubezpieczane dobrowolnie.

W latach 1955-1958 ukazały się istotne dla ubezpieczeń rolnych przepisy wykonawcze:

• w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia ziemiopłodów od gradobicia i powodzi (XI 1956),

• w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia budynków (IX 1957),

• w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia mienia ruchomego w gospodarstwach rolnych (I 1958).

Zgodnie z tymi rozporządzeniami obowiązkowi ubezpieczenia podlegały uprawy podstawowych zbóż i kukurydzy od ryzyka opadów gradu, wód powodziowych oraz całkowitego lub częściowego wymycia roślin wskutek zatrzymania się wód powodziowych na polu.

Obowiązkowi ubezpieczenia nie podlegały uprawy w gospodarstwach małych, poniżej pół hektara gruntów, na działkach przyzagrodowych członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz państwowych gospodarstw rolnych.

W 1963 roku rozszerzono obowiązkowe ubezpieczenie ziemiopłodów na ziarno gryki od gradobicia i ziemniaków od skutków powodzi.

Zgodnie z ustawą z lipca 1990 roku obowiązkiem ubezpieczenia są objęte budynki wchodzące w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych oraz odpowiedzialność cywilna rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego.. Pozostałe mienie rolników ubezpieczane jest dobrowolnie.

Działalność ubezpieczeniową na wsi prowadzi obecnie kilka zakładów. Jednak podstawowym ubezpieczycielem jest Powszechny Zakład Ubezpieczeń S.S. posiadający ponad 90% portfela ubezpieczeniowego na wsi.

Zainteresowaniem ubezpieczycieli cieszą się obowiązkowe ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego oraz odpowiedzialność cywilna rolników.

A dane statystyczne uzyskane w Inspektoracie w Wołominie kształtują się następująco:

odszkodowania z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC (odpowiedzialności cywilnej) rolników z tytułu posiadania ziemi grupa statystyczna 900

- wypłacone w roku obrotowym (2005) - 4.445,00

- wypłacone w roku poprzednim (2004) - 44.280,01

razem cały 2005r = 48.725,01

Jak łatwo można zauważyć w roku 2005 nastąpił znaczący spadek odszkodowań wypłaconych z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC (odpowiedzialności cywilnej) rolników z tytułu posiadania ziemi grupa statystyczna 900. Spadek nastąpił o kwotę wynoszącą 39.835 zł.

Ten spadek dość wyraźnie ilustruję rysunek numer 5.

Rysunek 5. Wypłacone odszkodowania z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC (odpowiedzialności cywilnej) rolników z tytułu posiadania ziemi, grupa statystyczna 900 (PLN).

Rozdział 3. Analiza ubezpieczeń dobrowolnych w latach 2004-2005 na przykładzie Inspektoratu PZU S.A. w Wołominie.

3.1.Pojęcie ubezpieczeń dobrowolnych

To wszystkie pozostałe ubezpieczenia poza obowiązkowymi ubezpieczeniami, co do których istnieje pełna swoboda woli ubezpieczającego i nikt nie może nakazać zawarcia takiej umowy ubezpieczenia. Poza kilkoma wymienionymi już we wcześniejszym rozdziale rodzajami ubezpieczeń wszystkie ubezpieczenia w Polsce są dobrowolne.

3.2.Rodzaje ubezpieczeń dobrowolnych

Jak już wspomniałam powyżej, ubezpieczenia dobrowolne dzielą się na ubezpieczenia na życie oraz na majątkowe i osobowe. W ramach tych dwóch grup można wyróżniać kolejne podgrupy - zostały one opisane w rozdziale 1.4.

W niniejszym rozdziale pozwolę sobie zaprezentować cztery z nich.

3.2.1. ubezpieczenie od ognia

Towarzystwa ubezpieczeniowe od zarania swego istnienia, czyli około XVII wieku, realizowały ubezpieczenia budynków w zakresie od ognia w głównych miastach posiadających wystarczająca ilość dostarczanej wody. Instytucje te powoływały własne straże pożarne, które miały zajmować się gaszeniem pożarów jedynie tych gmachów i kamieniczek, które zostały ubezpieczone przez dane towarzystwo. Firmy zaczęły stopniowo rozszerzać swoją działalność ubezpieczeniowa poza obszary miejskie. Wraz rozwojem cywilizacji po wynalezieniu maszyny parowej, która pociągnęła za sobą wiele nowych, dotąd nie spotykanych zagrożeń związanych z pożarem, sytuacja zmusiła instytucje ubezpieczeniowe do badania ryzyka zagrożeń związanych ze zjawiskiem pożaru.

Istotną cechą ubezpieczanego ryzyka jest to, aby jakiekolwiek działanie niszczące przedmiot ubezpieczenia miało charakter wyłącznie przypadkowy, eliminując zdarzenia „nieuniknione”. Wszelka działalność gospodarcza prowadzona przez człowieka narażona jest na różne nieoczekiwane wypadki, których pomimo zachowanych maksymalnych środków ostrożności nie możemy przewidzieć. Statystyki krajowe wskazują, że pożar jest jednym z najczęstszych zdarzeń losowych występujących w przedsiębiorstwach. To ogień i jego skutki bywają niejednokrotnie katastroficzne, powodując wielomilionowe straty majątkowe, a nawet ofiary w ludziach. Właściwe dokonanie oceny ryzyka daje możliwość określenia prawdopodobnej maksymalnej straty, która dla ubezpieczycieli ukazuje strefę największego zagrożenia, szacunkową wielkość szkody i według wartości przedmiotu ubezpieczenia - ewentualnego odszkodowania. Analizując dane statystyczne dotyczące pożarów zaistniałych w latach 2004-2005 można stwierdzić, że co roku występuje ponad 100 000 pożarów. Najczęściej płoną lasy, uprawy rolne, obiekty mieszkalne i rolnicze. Wzmożona działalność Państwowej Straży Pożarnej w czasie największego zagrożenia pożarowego (np. wiosną - płonące ugory, latem - płonące lasy) poprzez uświadamianie społeczeństwa oraz częste kontrole, może skutkować zmniejszeniem częstotliwości interwencji straży. Stąd wywodzi się domaganie regularnych inspekcji inżyniersko - technicznych, których zadaniem byłoby sprawdzanie stopnia zagrożenia pożarowego i zalecanie usuwania niedociągnięć. Obserwowany spadek interwencji straży pożarnych związany jest głównie z działalnością prewencyjną. Świadomość społeczeństwa wzrasta, a to przekłada się na stosowanie bezpiecznych ogniowo materiałów, przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pożarowego (w szczególności w społeczeństwie wiejskim), konserwacji instalacji użytkowych związanych z budynkami itp.

Podstawę ubezpieczenia mienia od ognia w PZU stanowią, zatwierdzone Uchwałą NR UZ/513/2003 Zarządu Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń S.A. z dn. 14 października 2003r., podstawy umów zawieranych pomiędzy PZU S.A. zwanym Ubezpieczycielem, a podmiotami gospodarczymi, zwanymi Ubezpieczającym.

Po podpisaniu umowy ubezpieczyciel odpowiada za szkody w ubezpieczonym mieniu powstałe w wyniku:

• ognia,

• uderzenia pioruna,

• eksplozji

• upadku statku powietrznego

• akcji ratowniczej prowadzonej w związku ze zdarzeniami wymienionymi powyżej oraz innymi objętymi umową ubezpieczenia.

Sumę ubezpieczenia określa Ubezpieczający.

Z analizy materiałów i przeprowadzonej w Inspektoracie z Wołominie wynika, że odszkodowania z grupy mienie od ognia i innych żywiołów grupa statystyczna wg instrukcji PZU 020

- wypłacone w roku obrotowym (czyli 2005) 310.977,95

- wypłacone w roku poprzednim (czyli 2004) 226.682,55

razem za cały rok 2005 = 537.660,50

czyli jak łatwo zauważyć w roku 2005 wydatki z tego tytułu wzrosły o 84.295,40. Skok nie jest tak znaczący jak w innych omawianych przeze mnie ubezpieczeniach, ale również dający się zauważyć.

Łatwo to można zauważyć na rysunku numer 6 przedstawiającym powyższe dane.

Rysunek 6. Wypłacone odszkodowania z grupy mienie od ognia i innych żywiołów, grupa statystyczna wg instrukcji PZU 020 (PLN)

3.2.2. ubezpieczenie od kradzieży

Ubezpieczenia od kradzieży zawierane są pomiędzy zakładami ubezpieczającymi na przykład PZU S.A. a osobami fizycznymi i prawnymi oraz jednostkami organizacyjnymi nie posiadającymi osobowości prawnej zwanymi dalej - ubezpieczanymi.

Przedmiotem ubezpieczenia mogą być towary, surowce, mienie, wyposażenie zakładów handlowych, gotówka i inne wartości pieniężne, złoto, srebro, kamienie szlachetne, dzieła sztuki i inne.

Ubezpieczyciel po podpisaniu umowy ubezpieczenia odpowiada za szkody powstałe w wyniku:

• kradzieży z włamaniem - dokonanej lub usiłowanej

• dokonanego lub usiłowanego rabunku.

Za szkody spowodowane przez kradzież z włamaniem uważa się:

• zabór mienia dokonany przez sprawcę w zamkniętym lokalu

• zabór mienia dokonany przez sprawce poprzez zastosowanej przemocy fizycznej.

Na wniosek ubezpieczającego i za dodatkową opłata umowa ubezpieczeniowa może być rozszerzona o ryzyko wandalizmu. Mienie w zależności od jego rodzaju może być ubezpieczone według następujących systemów:

• na sumy stałe

• na pierwsza ryzyko

A w umowach zawartych na czas nieokreślony ponadto:

• na sumy zmienne

• systemem obrotów miesięcznych (gotówka)

Na stałe sumy mogą być ubezpieczone:

• środki obrotowe,

• mienie przyjęte od osób trzecich

• wyposażenie

Sumę ubezpieczenia ustala ubezpieczający, kierując się przewidywana możliwością maksymalnej strat w okresie ubezpieczenia. Sumę ubezpieczenia dla gotówki i innych wartości pieniężnych ustala się w zależności od sposobu jej zabezpieczenia i uzasadnionych potrzeb ubezpieczającego wynikających z charakteru prowadzonej działalności.

Za szkody w gotówce i innych wartościach pieniężnych powstałe na skutek kradzieży z włamaniem ubezpieczyciel odpowiada tylko wówczas, gdy sprawca kradzieży włamał się do ubezpieczonego lokalu i urządzenia zabezpieczającego wartości pieniężne lub po włamaniu się do lokalu wyrwał z umocowania to urządzenie i zabrał je wraz z zawartością. Umowę ubezpieczenia od kradzieży zawiera się na wniosek ubezpieczającego na czas nieokreślony, okres roczny lub okres krótszy od roku (ubezpieczenie krótkoterminowe). Umowę uważa się za zawartą z chwilą doręczenia ubezpieczającemu dokumentu ubezpieczenia.

Odpowiedzialność ubezpieczyciela rozpoczyna się następnego dnie po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż dnia następnego po zapłaceniu składki ubezpieczeniowej. Składkę oblicza się za czas trwania ubezpieczenia wg obowiązującej taryfy z uwzględnieniem przedmiotu, sumy i zakresu ubezpieczenia oraz wynikających z oceny ryzyka podwyżek i obniżek za środki zabezpieczenia mienia. Należna składka roczna na wniosek ubezpieczającego może być rozłożona na raty. W przypadku kradzieży ubezpieczający niezwłocznie, najpóźniej w ciągu 24 godzin powinien powiadomić ubezpieczyciela oraz miejscowe organa policji.

Poniżej przestawiłam dane pochodzące z Inspektoratu w Wołominie dotyczące wypłat z tytułu odszkodowania z tytułu kradzież z włamaniem i rabunek grupa statystyczna 260

- wypłacone w roku obrotowym (czyli 2005) - 41.553,30

- wypłacone w roku poprzednim (czyli 2004) - 1.865,38

razem za cały 2005 rok = 43.418,68

Jak łatwo daje się zauważyć w roku 2005 nastąpił gwałtowny wzrost wypłat w tytułu odszkodowań kradzież z włamaniem i rabunek grupa statystyczna 260. W roku 2004 wypłacono tylko 1.865,38 a w roku 2005 już suma ta wynosiła 41.553,30 czyli ponad 39.688 więcej niż w roku 2004.

Najlepiej jest to widoczne na rysunku numer 7 który przedstawią ową sytuację graficznie.

Rysunek 7. Wypłacone odszkodowania z tytułu kradzieży z włamaniem i rabunku, grupa statystyczna 260 (PLN).

3.2.3. ubezpieczenie mieszkań Ko-93

Ubezpieczenie mieszkań jest jednym z rodzajów ubezpieczeń majątkowych skierowanych do indywidualnego klienta. Umowy te zawierane są z osobami fizycznymi, które zajmują mieszkanie na podstawie:

• prawa własności,

• spółdzielczego prawa do lokalu,

• decyzji administracyjnej,

• umowy najmu.

Zgodnie z definicja określającą zakres ubezpieczenia umowa ubezpieczenia dotyczy ruchomości domowych oraz stałych elementów mieszkania znajdujących się w ubezpieczonym mieszkaniu, a więc mebli, lodówek, odzieży, sprzętu elektronicznego, dzieł sztuki, przedmiotów osobistych itd. Ubezpieczenie obejmuje także ruchomości domowe znajdujące się poza mieszkaniem (w piwnicy, pralni, garażu lub komórce) - przykładowo: rowery, pralki, elementy wyposażenia, sprzęt sportowy itp. oraz stałe elementy mieszkania takie jak meble wbudowane, drzwi i okna, instalacje sygnalizacyjne i elektryczne itp.

Umowa obejmuje także ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej na terenie nieruchomości, gdzie znajduje się mieszkanie - za szkody powstałe m. in. wskutek:

• wykonywania przez ubezpieczającego czynności życia codziennego,

• straty spowodowane przez dzieci i innych członków rodziny, jeśli ubezpieczający ponosi odpowiedzialność za ich czyny z mocy prawa,

• straty spowodowane uprawianiem sportu.

Umowę ubezpieczenia mieszkania zawiera się na wniosek ubezpieczającego na okres roczny lub okres krótszy od roku i są to wtedy tak zwane ubezpieczenia krótkoterminowe. Ciągłość odpowiedzialności PZU zostaje zachowana w przypadku opłacenia składki na następny okres ubezpieczenia najpóźniej w ciągu 30 dni po upływie dotychczasowego okresu ubezpieczenia, a więc przy ubezpieczeniu rocznym - przed zakończeniem trzynastego miesiąca.

Przejdę teraz do analizy danych pochodzących z Inspektoratu w Wołominie a dotyczących omawianego zagadnienia. Z analizy owych danych i rysunku 8 można wyczytać, że odszkodowania z tytułu ubezpieczenia mieszkań grupa statystyczna 930 (Ko-93) wynosiły:

- wypłacone w roku obrotowym (2005) - 794.880,49

- wypłacone w roku poprzednim (2004) - 92.427,32

razem 2005r = 887.307,81

Tutaj również można zauważyć znaczny wzrost wypłat odszkodowań z tytułu ubezpieczenia mieszkań. W roku 2004 wypłaty te wynosiły „tylko” 92.427,32 podczas gdy już w roku 2005 wzrosły one znacząco i wyniosły aż 794.880,49. Stanowi to wzrost wypłat o 702.453 zł. Jest to istotny i dosyć łatwo zauważalny wzrost.

Rysunek 8.Odszkodowania z tytułu ubezpieczenia mieszkań grupa statystyczna 930 (Ko-93) (PLN)

3.2.4. ubezpieczenie budynków Ko-92

Ubezpieczenie budynków jest podobnie jak z rodzajów ubezpieczeń majątkowych skierowanych do indywidualnego klienta.

Ubezpieczenie przeznaczone jest dla osób fizycznych - posiadaczy budynków i lokali mieszkalnych, w których nie jest wykonywana działalność gospodarcza. Zapewnia ono jednocześnie, na tej samej polisie, ochronę ubezpieczeniową budynków gospodarczych na posesji, infrastruktury ogrodowej, dodatkowych instalacji w budynkach i lokalach. Można ubezpieczyć nie tylko obiekty już eksploatowane, ale także w stadium budowy. Umowę ubezpieczenia analogicznie jak przy ubezpieczeniu mieszkania zawierana jest na okres roczny, bądź na okres krótszy od roku (ubezpieczenie krótkoterminowe). W przypadku umów rocznych ciągłość ochrony zostaje zachowana przez opłacenie składki na następny okres w ciągu 30 dni po zakończeniu dotychczasowego okresu ubezpieczenia (tzw. trzynasty miesiąc).

I tak w ramach zakresu ubezpieczenia budynków PZU S.A. ubezpiecza:

• budynki w stadium użytkowania lub budowy (dotyczy np. jednorodzinnego domu mieszkalnego wraz z garażem, budynkiem gospodarczym, szklarnią); istnieje także możliwość ubezpieczenia ogrodzenia posesji,

• budowle (namioty i tunele foliowe, ogrodzenia, nawierzchnie placów i podjazdów, wiaty, szopy),

• lokale mieszkalne,

• obiekty małej architektury (elementy wyposażenia posesji takie jak altany, baseny, pergole, fontanny); ponadto można ubezpieczyć także nagrobki cmentarne,

• instalacje dodatkowe (alarmowe, zraszające, oświetleniowe, bramofony)

Zakresem ochrony objęte są wszystkie podstawowe zdarzenia losowe takie jak ogień, huragan, powódź, itd. ( także dewastacja), które spowodowały szkody w mieniu.

Korzyści jakie mogą uzyskać osoby korzystające z tego typu ubezpieczeń są duże gdyż osoby korzystające z ubezpieczenia budynków i lokali mieszkalnych w PZU S.A. otrzymują bezpłatnie pakiet świadczeń Assistance Dom.

PZU S.A. gwarantuje także niezmienną sumę ubezpieczenia przez cały okres ubezpieczenia i to niezależnie od tego, czy szkoda nastąpiła, czy nie.

Przejdę w tej części podrozdziału również do przedstawienia graficznego i do analizy danych pochodzących z Inspektoratu w Wołominie a dotyczących omawianego zagadnienia. Z analizy owych danych wynika, że odszkodowania z tytułu ubezpieczenia budynków, lokali mieszkalnych nie związanych z działalnością gospodarczą grupa statystyczna 920 (Ko-92) się przedstawiały:
- wypłacone w roku obrotowym (2005) - 61.633,56
- wypłacone w roku poprzednim (2004) -    130,39
razem 2005r = 63.393,07

Z tego wynika, że nastąpił spadek wypłaconych odszkodowań w roku 2005. I podobnie jak przy odszkodowaniach z tytułu ubezpieczenia mieszkań grupa statystyczna 930 (Ko-93) gdzie był wzrost dość wyraźny i znaczący, to tutaj jest to również dość wyraźny i znaczący wzrost bo wynoszący 68,757.

Rysunek 10. Wypłacone odszkodowania z tytułu ubezpieczenia budynków, lokali mieszkalnych nie związanych z działalnością gospodarczą grupa statystyczna 920 (Ko-92) (PLN)

Zakończenie

Napisana przeze mnie praca licencjacka, której temat brzmi „Charakterystyka produktów ubezpieczeniowych na przykładzie Inspektoratu PZU S.A. w Wołominie” jest próbą przedstawienia wybranych produktów, jakie ma w swojej ofercie PZU dla klientów. Każdy z Inspektoratów, w tym również ten w Wołominie, przez swoją ofertę stara się dotrzeć do jak największej liczby potencjalnych klientów - odbiorców, a warunki i zasady zawierania umów ubezpieczeniowych konstruuje w zależności od potrzeb związanych z życiem codziennym i warunkami panującymi na rynku ubezpieczeniowym.

Przedstawione przeze mnie ubezpieczenia można podzielić na obowiązkowe i dobrowolne. I tak do ubezpieczeń obowiązkowych zaliczone zostały: Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rzeczoznawcy majątkowego, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej adwokatów, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorcy wykonującego działalność gospodarczą w zakresie łowiectwa, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotu przyjmującego zamówienie na świadczenia zdrowotne, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotów wykonujących doradztwo podatkowe, Obowiązkowe ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstw rolnych od ognia i innych zdarzeń losowych, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania czynności agencyjnych, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej badacza i sponsora, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotów uprawnionych do wykonywania działalności usługowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej notariuszy, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej architektów oraz inżynierów budownictwa, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej komorników sądowych, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zarządcy nieruchomości, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej kwalifikowanego podmiotu świadczącego usługi certyfikacyjne, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorcy za szkody wyrządzone podczas wykonywania czynności detektywa, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej pośrednika w obrocie nieruchomościami, Obowiązkowe ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zarejestrowanych za granicą, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rzeczników patentowych, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej radców prawnych, Obowiązkowe ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej osoby eksploatującej urządzenie jądrowe, Obowiązkowe ubezpieczenie na rzecz klientów w związku z działalnością prowadzoną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych, Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników.

Natomiast do ubezpieczeń dobrowolnych zaliczmy: ubezpieczenie od ognia, ubezpieczenie od kradzieży, ubezpieczenie mieszkań Ko-93, ubezpieczenie budynków Ko-92.

W swojej pracy przedstawiłam nie tylko opis i charakterystykę wybranych - przykładowych rodzajów ubezpieczeń oferowanych przez Inspektorat PZU w Wołominie, ale również starałam się dokonać ich analizy w określonych latach. W analizie skoncentrowałam się nie tylko na ilości zawartych umów ubezpieczenia, ale również na ich wartości, jak również na wartości wypłaconych odszkodowań.

Jak Można zauważyć, na przestrzeni analizowanych lat znacząco wzrosła ilość zawieranych polis, a tym samym ich wartość , jak również wartość wypłacanych odszkodowań. Świadczyć to może o coraz większym zapotrzebowaniu społecznym na usługi ubezpieczeniowe.

Załączniki

Ogólne warunki ubezpieczenia mieszkań

zatwierdzone Uchwałą Zarządu Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń S.A. Nr UZ/205/99
z dnia 2 września 1999 roku
ze zmianami zatwierdzonymi uchwałą Zarządu PZU S.A. Nr UZ/497/2003
z dnia 7 października 2003r.

 

ROZDZIAŁ I - PRZEPISY OGÓLNE

POSTANOWIENIA OGÓLNE

§ 1.

1. Niniejsze ogólne warunki ubezpieczenia mają zastosowanie do umów ubezpieczenia mieszkań zawieranych przez Powszechny Zakład Ubezpieczeń Spółka Akcyjna, zwany dalej PZU SA, z osobami fizycznymi, zwanymi dalej ubezpieczającymi.

2. W sprawach nie uregulowanych w ogólnych warunkach ubezpieczenia mają zastosowanie odpowiednie przepisy kodeksu cywilnego oraz .inne stosowne przepisy prawa polskiego.

3. Umowa ubezpieczenia mieszkania może zostać zawarta:

• - w wariancie standardowym, obejmującym wszystkie ryzyka wymienione w § 4 niniejszych warunków,

• - w wariancie, obejmującym wybrane ryzyka oraz grupy mienia wymienione w § 20 - 21 niniejszych warunków,

• - za opłatą dodatkowej składki od ryzyk wymienionych w § 23 niniejszych warunków.

4. Przez użyte w niniejszych ogólnych warunkach ubezpieczenia pojęcia należy rozumieć:

1/ ubezpieczający - osoba fizyczna, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. Przez ubezpieczającego rozumie się także osoby bliskie zamieszkałe i prowadzące z ubezpieczającym wspólne gospodarstwo,

2/ osoba bliska - małżonek, dzieci, pasierbowie, dzieci przysposobione albo przyjęte na wychowanie, rodzice, przysposabiający, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie, dziadkowie, zięciowie i synowe, osoby pozostające w konkubinacie a także pomoc domowa - zamieszkałe i prowadzące z ubezpieczającym wspólne gospodarstwo,

3/ osoba trzecia - każda osoba nie będąca stroną umowy ubezpieczenia,

4/ polisa - dokument potwierdzający fakt zawarcia umowy ubezpieczenia,

5/ suma ubezpieczenia - określona w umowie ubezpieczenia kwota, w granicach której PZU SA jest zobowiązany wypłacić odszkodowanie,

6/ suma gwarancyjna - kwota, w granicach której PZU SA jest zobowiązany wypłacić odszkodowanie osobie trzeciej,

7/ mieszkanie - lokal służący zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych,

8/ pomieszczenia gospodarcze poza mieszkaniem - pomieszczenia przynależne do ubezpieczonego mieszkania tj. piwnica, pralnia domowa, suszarnia, strych, garaż i inne pomieszczenia gospodarcze. Do pomieszczeń gospodarczych nie zalicza się zabudowanych korytarzy oraz balkonów, o ile umowa ubezpieczenia nie wprowadza uregulowań odmiennych,

9/ zamek wielozastawkowy - zamek posiadający przynajmniej dwie ruchome zastawki służące do blokowania zasuwki zamka. Ilość zastawek w zamku można ustalić na podstawie nacięć profilowanych w kluczu,

10/ zamek wielopunktowy - zamek powodujący ryglowanie skrzydła drzwi w ościeżnicy w kilku odległych od siebie miejscach,

11/ zamek mechaniczno-elektroniczny - zamek, którego uruchamianie następuje przy zastosowaniu systemu elektronicznego,

12/ ruchomości domowe, w szczególności:

a/ meble, sprzęt zmechanizowany, dywany, pozostałe urządzenia domowe, odzież, książki, inne przedmioty osobistego użytku oraz zapasy gospodarstwa domowego,

b/ sprzęt audiowizualny, komputerowy, fotograficzny, instrumenty muzyczne,

c/ wyroby ze srebra, złota i platyny, monety, biżuteria, dzieła sztuki, znaczki filatelistyczne,

d/ pieniądze i inne środki płatnicze, papiery wartościowe,

e/ rowery, narzędzia gospodarcze, sprzęt turystyczny i sportowy oraz wózki inwalidzkie bez napędu mechanicznego,

f/ psy, koty, ptaki, ryby w akwariach oraz inne zwierzęta z wyjątkiem zwierząt utrzymywanych w celach hodowlanych lub handlowych,

13/ stałe elementy mieszkania: meble wbudowane, antresole, drzwi i okna wraz z zamknięciami i urządzeniami zabezpieczającymi, piece kuchenne i kominki, elementy urządzeń wodnych, kanalizacyjnych, ogrzewczych, elektrycznych, gazowych, powłoki malarskie i wykładziny sufitów, ścian, podłóg, instalacje sygnalizacyjne, łącznie z tymi, które nie zostały jeszcze wbudowane lub zainstalowane, pod warunkiem udowodnienia ich zakupu,

14/ zdarzenie losowe - zdarzenie w postaci ognia, zalania, powodzi, huraganu, uderzenia piorunu, eksplozji, gradu, upadku pojazdu powietrznego, lawiny, obsuwania się ziemi,

15/ szkoda rzeczowa - szkoda polegająca na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie rzeczy,

16/ szkoda osobowa - szkoda polegająca na spowodowaniu śmierci, uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia.

5. Za szkody spowodowane przez:

1/ kradzież z włamaniem - uważa się kradzież, w której sprawca dokonał lub usiłował dokonać zaboru mienia z mieszkania bądź pomieszczenia poza mieszkaniem po usunięciu, przy użyciu siły i narzędzi, istniejących zabezpieczeń lub otwarciu zabezpieczeń kluczem oryginalnym lub innym urządzeniem otwierającym, które sprawca zdobył przez kradzież z włamaniem z innego lokalu bądź w wyniku rabunku,

2/ rabunek - uważa się zabór ubezpieczonego mienia:

a/ z zastosowaniem przemocy fizycznej wobec ubezpieczającego albo groźby natychmiastowego jej użycia lub z doprowadzeniem ubezpieczającego do nieprzytomności lub bezbronności,

b/ przez sprawcę, który z zastosowaniem przemocy fizycznej lub groźby natychmiastowego jej użycia, doprowadził osobę posiadającą klucze do mieszkania lub ubezpieczonego pomieszczenia i zmusił ją do otworzenia mieszkania lub pomieszczenia albo sam je otworzył kluczami zrabowanymi,

c/ poprzez przywłaszczenie lub wyłudzenie mienia dokonane z użyciem podstępu wobec osób małoletnich, niedołężnych - będących w podeszłym wieku lub nie w pełni sprawnych, jeżeli sprawca został zatrzymany i skazany prawomocnym wyrokiem sądu lub sam fakt podstępu jest bezsporny w świetle przedstawionych dowodów.

W przypadku gdy umowa ubezpieczenia obejmuje odpowiedzialność za ryzyko kradzieży z włamaniem i rabunku, PZU SA odpowiada za szkody powstałe wskutek rabunku bez względu na to, czy był on dokonany w mieszkaniu lub pomieszczeniu, czy poza nimi,

3/ ogień - uważa się szkody powstałe w wyniku działania ognia, który przedostał się poza palenisko lub powstał bez paleniska i rozszerzył się o własnej sile,

4/ zalanie - uważa się szkody powstałe w wyniku:

a/ działania wody lub innej cieczy pochodzącej z urządzeń wodnych, kanalizacyjnych lub ogrzewczych jeżeli zalanie nastąpiło w wyniku awarii tych urządzeń, względnie nastąpiło cofnięcie się wody lub ścieków z urządzeń kanalizacyjnych, o ile zabezpieczenie podłączenia z nimi nie należało do obowiązków ubezpieczającego,

b/ nieumyślnego pozostawienia otwartych kranów w urządzeniach wodnych,

c/ zalania wodą pochodzącą z urządzeń domowych, opadów atmosferycznych oraz zalania wodą lub innym płynem przez osoby trzecie,

5/ powódź - uważa się szkody powstałe wskutek:

a/ zalania terenów w następstwie podniesienia się wody w korytach wód płynących lub stojących,

b/ zalania terenów wskutek deszczu nawalnego,

c/ spływu wód po zboczach lub stokach na terenach górskich i falistych,

6/ huragan - uważa się szkody powstałe w wyniku działania wiatru o prędkości nie mniejszej niż 24,5 m/sek., którego działanie wyrządza masowe szkody; pojedyncze szkody uważa się za spowodowane przez huragan wówczas, gdy w najbliższym sąsiedztwie stwierdzono działanie huraganu,

7/ piorun - uważa się szkody powstałe w wyniku bezpośredniego wyładowania atmosferycznego na ubezpieczony przedmiot, pozostawiającego bezsporne ślady tego zdarzenia,

8/ eksplozję - uważa się szkody powstałe w wyniku gwałtownej zmiany stanu równowagi układu z jednoczesnym wyzwoleniem się gazów, pyłów lub pary, wywołane ich właściwością rozprzestrzeniania się. W odniesieniu do naczyń ciśnieniowych i innych tego rodzaju zbiorników warunkiem uznania szkody za spowodowaną wybuchem jest, aby ściany tych naczyń i zbiorników uległy rozdarciu w takich rozmiarach, iż wskutek ujścia gazów, pyłów, pary lub cieczy nastąpiło nagłe wyrównanie ciśnień.

Za spowodowane wybuchem uważa się również szkody powstałe wskutek implozji, polegające na uszkodzeniu zbiornika lub aparatu próżniowego ciśnieniem zewnętrznym,

9/ deszcz nawalny - uważa się szkody powstałe wskutek deszczu o współczynniku wydajności o wartości co najmniej 4, który ustala Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMiGW). W przypadku braku możliwości ustalenia tego współczynnika przez IMiGW, bierze się pod uwagę stan faktyczny i rozmiar szkód w miejscu ich powstania, świadczące wyraźnie o działaniu deszczu nawalnego,

10/ grad - uważa się szkody powstałe wskutek opadu atmosferycznego składającego się z bryłek lodu,

11/ upadek pojazdu powietrznego - uważa się szkody powstałe wskutek katastrofy, bądź przymusowego lądowania samolotu silnikowego, bezsilnikowego lub innego obiektu latającego, a także spowodowane upadkiem ich części lub przewożonego ładunku,

12/ lawinę - uważa się szkody powstałe wskutek gwałtownego zsuwania się lub staczania mas śniegu, lodu, skał lub kamieni ze zboczy górskich,

13/ obsunięcie się ziemi - uważa się szkody spowodowane:

- przez zapadanie się ziemi wskutek obniżenia się terenu z powodu zawalenia się podziemnych pustych przestrzeni w gruncie,

- przez usuwanie się ziemi wskutek ruchów mas ziemi na stokach,

14/ przepięcie - uważa się szkody spowodowane gwałtownym wzrostem napięcia w sieci elektrycznej w wyniku wyładowań atmosferycznych,

15/ akt terroryzmu - uważa się szkody powstałe w wyniku nielegalnych akcji organizowanych z pobudek ideologicznych, politycznych, ekonomicznych, socjalnych lub innych, indywidualnych lub grupowych, skierowanych przeciwko osobom lub obiektom, w celu wprowadzenia chaosu, zastraszenia ludności i dezorganizacji życia publicznego bądź zdezorganizowania pracy transportu publicznego, zakładów usługowych lub wytwórczych.

ROZDZIAŁ II - UBEZPIECZENIE STANDARDOWE

PRZEPISY OGÓLNE

§ 2.

1. Na podstawie standardowej umowy ubezpieczenia mieszkania, zwanej dalej umową ubezpieczenia, objęte są ubezpieczeniem ruchomości domowe wraz ze stałymi elementami mieszkania.

2. PZU SA zawiera umowę ubezpieczenia mieszkania z osobą fizyczną, posiadającą mieszkanie na podstawie odpowiedniego tytułu prawnego (prawa własności, spółdzielczego prawa do lokalu, decyzji administracyjnej lub ważnej umowy cywilno - prawnej), która:

1/ zamieszkuje i jest zameldowana w tym mieszkaniu,

2/ nie jest zameldowana, lecz faktycznie w mieszkaniu tym zamieszkuje i posiada w nim swoje mienie,

3/ nie zamieszkuje na stałe w mieszkaniu, które posiada, względnie wynajmuje to mieszkanie osobie trzeciej i wyszczególni rodzaj swojego mienia znajdującego się w mieszkaniu, które chce ubezpieczyć.

3. W razie przeprowadzenia się ubezpieczającego wraz z ubezpieczonym mieniem do innego mieszkania, prawa i obowiązki wynikające z umowy ubezpieczenia przechodzą na nowe mieszkanie, począwszy od dnia powiadomienia PZU SA o zmianie miejsca zamieszkania - pod warunkiem, że nowe mieszkanie spełnia wymogi określone w § 18.

4. W przypadku, o którym mowa w ust. 3 ubezpieczający obowiązany jest podać PZU SA adres nowego zamieszkania najpóźniej w terminie 30 dni od daty zamieszkania w nowym mieszkaniu.

5. W przypadku przeprowadzenia się ubezpieczającego do innego mieszkania, dotychczasowe mieszkanie objęte jest ochroną ubezpieczeniową nie dłużej niż 30 dni od dnia zamieszkania w innym mieszkaniu i powiadomienia o tym fakcie PZU SA.

PRZEDMIOT UBEZPIECZENIA

§ 3.

1. W ramach umowy ubezpieczenia mieszkania ochroną ubezpieczeniową objęte są:

1/ ruchomości domowe wraz ze stałymi elementami mieszkania, znajdujące się w ubezpieczonym mieszkaniu wskazanym w polisie oraz w piwnicy w domach jednorodzinnych (wolnostojących, szeregowych); przy czym gdy ubezpieczający zamieszkuje a nie jest zameldowany w mieszkaniu, ubezpieczone mogą zostać jedynie ruchomości domowe będące jego własnością,

2/ ruchomości domowe - znajdujące się w pomieszczeniach gospodarczych poza mieszkaniem,

3/ odpowiedzialność cywilna ubezpieczającego.

2. Umową standardową objęte są również ruchomości domowe znajdujące się czasowo w posiadaniu ubezpieczającego, jeżeli zostały mu wypożyczone względnie przydzielone do używania pod warunkiem, że fakt przydzielenia do użytku prywatnego albo wypożyczenia został udowodniony.

3. Umową ubezpieczenia mieszkania nie są objęte następujące ruchomości domowe, chyba że strony umowy postanowiły inaczej:

1/ dokumenty i rękopisy,

2/ metale szlachetne - w złomie i sztabach,

3/ nie oprawione kamienie szlachetne i syntetyczne - nie stanowiące wyrobu użytkowego,

4/ paliwa napędowe,

5/ dodatkowe wyposażenie samochodów, motocykli i motorowerów oraz części zapasowe do tych pojazdów,

6/ przedmioty w ilościach wskazujących, że są przeznaczone na handel,

7/ przedmioty i materiały służące działalności usługowo - produkcyjnej.

4. W przypadku zawarcia umowy ubezpieczenia mieszkania na warunkach określonych w § 2 ust. 2 pkt 3, umową ubezpieczenia nie są objęte następujące ruchomości domowe:

- wyroby ze srebra, złota i platyny, monety, biżuteria, dzieła sztuki oraz znaczki filatelistyczne,

- pieniądze i inne środki płatnicze oraz papiery wartościowe.

ZAKRES UBEZPIECZENIA

§ 4.

Na podstawie umowy ubezpieczenia - zakresem ubezpieczenia objęte są szkody powstałe w następstwie:

1/ kradzieży z włamaniem i rabunku,

2/ zdarzeń losowych w postaci ognia, zalania, powodzi, huraganu, uderzenia piorunu, eksplozji, gradu, upadku pojazdu powietrznego, lawiny, obsuwania się ziemi,

3/ zaginięcia ubezpieczonych przedmiotów w czasie zdarzenia losowego lub w czasie akcji ratowniczej prowadzonej w związku ze zdarzeniem losowym, z wyłączeniem jednak szkód w postaci zaginięcia w tym czasie pieniędzy i innych środków płatniczych , papierów wartościowych, dzieł sztuki, przedmiotów ze srebra, złota i platyny, znaczków filatelistycznych, monet oraz biżuterii,

4/ zdarzenia, w związku z którym ubezpieczony zobowiązany jest do naprawienia szkody osobowej bądź rzeczowej wyrządzonej osobie trzeciej.

UBEZPIECZENIE RUCHOMOŚCI DOMOWYCH
W POMIESZCZENIACH GOSPODARCZYCH POZA MIESZKANIEM

§ 5.

1. W ramach umowy ubezpieczenia mieszkania ubezpieczone są:

meble, sprzęt zmechanizowany, dywany, pozostałe urządzenia domowe, odzież, książki, inne przedmioty osobistego użytku oraz zapasy gospodarstwa domowego, rowery, narzędzia gospodarcze, sprzęt turystyczny i sportowy oraz wózki inwalidzkie bez napędu mechanicznego, jeżeli znajdują się w należycie zabezpieczonej:

- piwnicy, pralni domowej, suszarni na strychu lub innym pomieszczeniu gospodarczym tego samego budynku, w którym znajduje się ubezpieczone mieszkanie,

- innych pomieszczeniach gospodarczych położonych na terenie posesji, na której stoi budynek, w którym znajduje się ubezpieczone mieszkanie,

- garażu - usytuowanym w miejscowości, w której ubezpieczający zamieszkuje.

2. Ubezpieczeniem objęte są również koszty naprawy zabezpieczeń pomieszczenia, zniszczonych lub uszkodzonych wskutek usiłowanego bądź dokonanego włamania.

3. Górną granicę odpowiedzialności PZU SA za ruchomości domowe znajdujące się w pomieszczeniach poza mieszkaniem stanowi kwota odpowiadająca 5% sumy ubezpieczenia mieszkania ubezpieczonego w wariancie standardowym łącznie z kosztami naprawy zabezpieczeń, zniszczonych lub uszkodzonych wskutek usiłowanego bądź dokonanego włamania.

4. Górną granicę odpowiedzialności PZU SA za ruchomości domowe oraz stałe elementy mieszkania - znajdujące się w piwnicy w domu jednorodzinnym (wolnostojącym, szeregowym) stanowi suma ubezpieczenia mieszkania, z uwzględnieniem ograniczeń o których mowa w § 12 ust. 7.

5. Pomieszczenie uważa się za należycie zabezpieczone, jeżeli spełnione zostały łącznie warunki wymienione w § 18 z tym, że drzwi zewnętrzne prowadzące do pomieszczenia poza mieszkaniem powinny być zamknięte co najmniej na zamek wielozastawkowy lub kłódkę wielozastawkową.

6. Przepisy odnoszące się do ubezpieczenia ruchomości domowych znajdujących się w ubezpieczonym mieszkaniu, stosuje się również do ubezpieczenia ruchomości domowych w pomieszczeniach poza mieszkaniem, o ile przepisy niniejszego paragrafu nie stanowią inaczej.

PRZEDMIOT I ZAKRES UBEZPIECZENIA
ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ

§ 6.

1. Umowa ubezpieczenia mieszkania obejmuje również ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej ubezpieczającego oraz osób bliskich pozostających z ubezpieczającym we wspólnym gospodarstwie domowym, jeżeli w wyniku zdarzenia objętego umową ubezpieczenia, osoba trzecia doznała szkody osobowej lub rzeczowej.

2. Ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej objęte są szkody powstałe na terenie nieruchomości, na której znajduje się ubezpieczone mieszkanie, spowodowane:

1/ wskutek użytkowania mieszkania określonego w polisie oraz pomieszczeń wymienionych w § 5 ust. 1, w tym za szkody wyrządzone posiadaczom innych mieszkań w następstwie nieumyślnego pozostawienia otwartych kranów w urządzeniach wodno- kanalizacyjnych lub zalania z innych przyczyn,

2/ wskutek wykonywania czynności życia codziennego przez ubezpieczającego lub przez osoby bliskie,

3/ przez dzieci oraz innych członków rodziny, za których czyny ubezpieczający ponosi odpowiedzialność z mocy prawa,

4/ przez pomoc domową zatrudnioną na podstawie umowy o pracę,

5/ uprawianiem sportu, z wyłączeniem sportu wyczynowego,

6/ używaniem roweru lub wózka inwalidzkiego bez napędu mechanicznego,

7/ przez posiadane zwierzęta domowe.

3. Z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej PZU SA udziela ochrony ubezpieczeniowej w granicach sumy gwarancyjnej.

4. Górną granicę odpowiedzialności PZU SA z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej stanowi suma gwarancyjna:

1/ odpowiadająca pięciokrotnej wartości sumy ubezpieczenia mieszkania nie wyższa niż równowartość pieniężna 25.000 USD - jeżeli umowa ubezpieczenia mieszkania została zawarta w wariancie standardowym,

2/ określona w dokumencie ubezpieczenia - nie wyższa niż równowartość pieniężna 25.000 USD.

5. Niezależnie od odszkodowania, o którym mowa w ust. 3 - PZU SA pokrywa:

1/ niezbędne koszty obrony sądowej i pozasądowej, prowadzonej na polecenie PZU SA lub za jego zgodą, w związku z wniesionym przez osobę trzecią roszczeniem o odszkodowanie,

2/ koszty wynagrodzenia rzeczoznawców powołanych przez PZU SA lub przez ubezpieczającego za zgodą PZU SA, dla ustalenia okoliczności zdarzenia lub rozmiaru szkody.

6. Uprawniony do odszkodowania w związku z wypadkiem objętym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od PZU SA. Jeżeli roszczenie zostanie zgłoszone do ubezpieczającego, przekazuje on roszczenie do PZU SA, powiadamiając o tym poszkodowanego.

WYŁĄCZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ

§ 7.

Z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wyłączone są szkody:

1/ wyrządzone umyślnie przez ubezpieczającego lub osobę, za którą ubezpieczający ponosi odpowiedzialność albo która pozostaje z ubezpieczającym we wspólnym gospodarstwie domowym,

2/ wyrządzone przez ubezpieczającego osobom bliskim zamieszkałym i prowadzącym z ubezpieczającym wspólne gospodarstwo domowe lub przez osobę bliską ubezpieczającemu,

3/ powstałe wskutek uszkodzenia, zniszczenia lub zaginięcia przedmiotów przyjętych przez ubezpieczającego do używania, przechowywania lub naprawy,

4/ rzeczowe, wyrządzone przez powolne działanie temperatury, gazów, wód odpływowych, pary lub wilgoci, dymu, sadzy i pyłu, wyciekanie, wstrząsy oraz tworzenie się grzyba,

5/ wyrządzone w związku z posiadaniem, kierowaniem lub używaniem pojazdów mechanicznych,

6/ powstałe wskutek czynności wynikających z wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności gospodarczej,

7/ wyrządzone przez pomoc domową czynnościami nie mieszczącymi się w zakresie obowiązków wynikających z umowy o pracę,

8/ polegające na zniszczeniu, uszkodzeniu lub utracie pieniędzy i innych środków płatniczych, biżuterii, papierów wartościowych, wszelkiego rodzaju dokumentów oraz znaczków filatelistycznych i monet,

9/ wynikające z przeniesienia chorób przez ubezpieczającego lub przez zwierzęta należące do ubezpieczającego, względnie pozostające pod jego opieką,

10/ powstałe w drzewostanie i w środowisku naturalnym,

11/ wyrządzone pod wpływem alkoholu, narkotyków lub środków odurzających.

ZAWARCIE UMOWY UBEZPIECZENIA

§ 8.

1. Umowę ubezpieczenia zawiera się na wniosek ubezpieczającego na okres roczny bądź okres krótszy od roku (ubezpieczenie krótkoterminowe).

2. Umowę uważa się za zawartą z chwilą doręczenia przez PZU SA ubezpieczającemu dokumentu ubezpieczenia, z zastrzeżeniem ust. 3 - 5.

3. Jeżeli przed upływem 14 dni od daty otrzymania wniosku na piśmie, PZU SA nie doręczył ubezpieczającemu dokumentu ubezpieczenia, umowę uważa się za zawartą z 15-tym dniem od otrzymania wniosku na podstawie niniejszych ogólnych warunków ubezpieczenia mieszkań.

4. Jeżeli dokument ubezpieczenia zawiera postanowienia, które odbiegają na niekorzyść ubezpieczającego od treści złożonego przez niego wniosku lub od ogólnych warunków ubezpieczenia mieszkań, PZU SA jest zobowiązany zwrócić ubezpieczającemu na to uwagę na piśmie przy doręczeniu dokumentu ubezpieczenia, wyznaczając mu co najmniej 7 - dniowy termin zgłoszenia sprzeciwu.

W razie nie wykonania tego obowiązku przez PZU SA zmiany dokonane na niekorzyść ubezpieczającego są nieważne.

5. W przypadku nie złożenia przez ubezpieczającego sprzeciwu w terminie określonym w ust. 4, umowę uważa się za zawartą, zgodnie z treścią dokumentu ubezpieczenia, następnego dnia po upływie wyznaczonego terminu do złożenia sprzeciwu.

POCZĄTEK ODPOWIEDZIALNOŚCI PZU SA

§ 9.

1. Odpowiedzialność PZU SA rozpoczyna się od dnia następnego po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż dnia następnego po zapłaceniu składki, chyba że w umowie przewidziano inny termin początku odpowiedzialności.

2. Okres ubezpieczenia liczy się od dnia rozpoczęcia odpowiedzialności PZU SA i trwa 1 rok, chyba że umowę ubezpieczenia zawarto na okres krótszy (ubezpieczenie krótkoterminowe) lub umowa została wypowiedziana.

3. Ciągłość odpowiedzialności PZU SA dla umów zawartych na okres roczny zostaje zachowana przez opłacenie składki na następny okres ubezpieczenia, najpóźniej w ciągu 30 dni (13 miesiąc) po upływie dotychczasowego okresu ubezpieczenia.

ODSTĄPIENIE LUB WYPOWIEDZENIE UMOWY UBEZPIECZENIA

§ 10.

1. Ubezpieczający może odstąpić od umowy ubezpieczenia jeżeli umowa została zawarta na okres dłuższy niż 6 miesięcy.

2. Odstąpienie od umowy ubezpieczenia, może być dokonane najpóźniej w terminie 30 dni od daty zawarcia umowy ubezpieczenia.

3. Odstąpienie od umowy nie zwalnia ubezpieczającego od obowiązku opłacenia składki za okres, w jakim PZU SA udzielał ochrony ubezpieczeniowej.

4. Każda ze stron w ciągu miesiąca od daty wypłaty odszkodowania lub doręczenia ubezpieczającemu pisma o odmowie wypłaty odszkodowania może wypowiedzieć umowę ubezpieczenia z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia.

W razie wypowiedzenia umowy składka za nie wykorzystany okres ubezpieczenia podlega zwrotowi tylko wtedy, gdy nie wypłacono odszkodowania, bądź nie zgłoszono szkody.

5. Przy dokonywaniu zwrotu składki potrąca się 20% składki podlegającej zwrotowi.

KONIEC ODPOWIEDZIALNOŚCI PZU SA

§ 11.

Umowa ubezpieczenia rozwiązuje się:

1/ wraz z upływem okresu ubezpieczenia określonego w umowie (polisie), za wyjątkiem przypadku o którym mowa w § 9 ust. 3,

2/ z 14-tym dniem od daty zawiadomienia ubezpieczającego o wyczerpaniu sumy ubezpieczenia i nie zapłacenia przez zainteresowanego uzupełniającej składki,

3/ wskutek przejścia własności ubezpieczonego mienia na inną osobę,

4/ w razie nie opłacenia raty składki - z upływem terminu płatności raty składki określonego w polisie.

5/ w przypadkach określonych w § 10 ust. 1-2 i 4.

SUMA UBEZPIECZENIA /WARTOŚĆ UBEZPIECZENIOWA/
I SKŁADKA UBEZPIECZENIOWA

§ 12.

1. Sumę ubezpieczenia ustala ubezpieczający w porozumieniu z PZU SA.

2. W razie podwyższenia sumy ubezpieczenia w ciągu okresu ubezpieczenia, podwyższona suma stanowi górną granicę odpowiedzialności PZU SA od dnia następnego po zapłaceniu uzupełniającej składki.

3. Suma ubezpieczenia ulega pomniejszeniu o kwotę wypłaconego odszkodowania, o czym PZU SA powiadamia ubezpieczającego.

4. Ubezpieczający może uzupełnić tę sumę po zapłaceniu dodatkowej składki; w przeciwnym razie - górną granicę odpowiedzialności PZU SA za następną szkodę powstałą w danym okresie ubezpieczenia stanowi suma ubezpieczenia jaka pozostała po wypłacie odszkodowania za wcześniejszą szkodę.

5. W uzasadnionych przypadkach PZU SA może odstąpić od pomniejszania sumy ubezpieczenia o kwotę wypłaconego odszkodowania.

6. Z tytułu ubezpieczenia ruchomości domowych oraz stałych elementów mieszkania - PZU SA wypłaca odszkodowanie w kwocie odpowiadającej wysokości szkody, nie więcej jednak niż wynosi suma ubezpieczenia, stanowiąca górną granicę odpowiedzialności PZU SA - z zastrzeżeniem ust.7.

7. W ubezpieczeniu standardowym mieszkań - górną granicę odpowiedzialności PZU SA za:

1/ sprzęt audiowizualny, komputerowy, fotograficzny oraz instrumenty muzyczne, stanowi kwota odpowiadająca 70% sumy ubezpieczenia,

2/ przedmioty ze srebra, złota i platyny, monety, biżuterię, dzieła sztuki, oraz znaczki filatelistyczne, stanowi kwota odpowiadająca 40% sumy ubezpieczenia,

3/ stałe elementy mieszkania, stanowi kwota odpowiadająca 40% sumy ubezpieczenia,

4/ pieniądze i inne środki płatnicze, stanowi kwota odpowiadająca 5% sumy ubezpieczenia,

5/ papiery wartościowe, stanowi kwota odpowiadająca 20% sumy ubezpieczenia,

6/ rabunek ruchomości domowych poza mieszkaniem, górną granicę odpowiedzialności stanowi kwota odpowiadająca 10% sumy ubezpieczenia z tym, że za pieniądze i inne środki płatnicze - 5% sumy ubezpieczenia.

8. Wysokość składki ubezpieczeniowej zależy od:

a)  sumy ubezpieczenia,

b) okresu ubezpieczenia,

c)  wariantu ubezpieczenia,

d) zastosowanej obniżki (za zabezpieczenia antywłamaniowe, bezszkodowy przebieg ubezpieczenia; kontynuację ubezpieczenia i inne) lub zwyżki (za ubezpieczenie dodatkowych ryzyk, zagrożenie szkodowością).

9. Zapłata składki następuje w formie gotówkowej lub w porozumieniu z PZU S.A. w formie bezgotówkowej.

10. Składka ubezpieczeniowa nie podlega indeksacji.

USTALENIE WYSOKOŚCI SZKODY I ODSZKODOWANIA

§ 13.

1. Za szkodę uważa się utratę bądź zmniejszenie wartości ubezpieczonego mienia z powodu zniszczenia, uszkodzenia, zaginięcia lub zaboru wskutek zdarzeń wymienionych w § 4.

2. Wysokość szkody ustala się według cen z dnia powstania szkody, za wyjątkiem szkód udokumentowanych rachunkiem naprawy.

3. Wysokość szkody ustala się według udowodnionej przez ubezpieczającego wartości przedmiotu szkody, a w razie braku takiego udowodnienia - według przeciętnej wartości przedmiotu tego samego lub podobnego rodzaju i gatunku, ustalonej na podstawie cen występujących w handlu.

4. Przy ustalaniu wysokości szkody według zasad określonych w ust. 3, potrąca się określony procentowo stopień faktycznego zużycia przedmiotu.

5. Wysokość szkody według kosztów naprawy ustala się odpowiednio do zakresu rzeczywistych uszkodzeń spowodowanych zdarzeniem losowym, według przeciętnych cen zakładów usługowych lub udokumentowanych rachunkiem kosztów naprawy - wraz ze specyfikacją zakresu wykonanych robót - jeżeli rachunek taki zostanie przedłożony w terminie sześciu miesięcy od daty powstania szkody. Rachunek kosztów naprawy podlega weryfikacji przez PZU SA co do wysokości kosztów, zakresu robót i użytych materiałów.

Przy ustalaniu wysokości szkody nie uwzględnia się kosztów wynikających z braku części zamiennych lub materiałów potrzebnych do przywrócenia stanu istniejącego przed szkodą.

6. Wysokość szkody ustalona według kosztów naprawy nie może przekroczyć rzeczywistej wartości przedmiotu.

7. W razie nie udokumentowania kosztów naprawy uszkodzonego przedmiotu, jako wysokość szkody przyjmuje się określony procentowo w porozumieniu z ubezpieczającym lub przez rzeczoznawcę ubytek wartości rzeczywistej przedmiotu.

8. W odniesieniu do kosztów remontu mieszkania po szkodzie - nie odlicza się stopnia zużycia związanego z okresem użytkowania mieszkania, wyłącznie w odniesieniu do robót malarskich. W pozostałych przypadkach stopień zużycia odlicza się w uzgodnieniu z ubezpieczającym, bądź na podstawie opinii rzeczoznawcy.

9. Wysokość szkody w pieniądzach i innych środkach płatniczych ustala się według ich nominalnej wartości, a w papierach wartościowych według ich rzeczywistej wartości, przy czym w papierach wartościowych będących przedmiotem obrotu giełdowego - według ceny giełdowej w dniu powstania szkody, pomniejszonej o prowizję maklerską.

Pieniądze i inne środki płatnicze stanowiące walutę obcą, przelicza się na złote polskie - według średniego kursu danej waluty w NBP, obowiązującego w dniu powstania szkody.

10. Wysokość szkody w monetach ustala się według wartości złomu, chyba że monety te stanowią prawny środek płatniczy a ich nominalna wartość jest wyższa od wartości złomu; za wysokość szkody przyjmuje się wówczas wartość nominalną tych monet.

11. Przy ustalaniu wysokości szkody:

1/ nie uwzględnia się wartości naukowej, kolekcjonerskiej, zabytkowej czy amatorskiej ubezpieczonego mienia,

2/ potrąca się 25% tytułem udziału własnego ubezpieczającego jeżeli szkoda powstała w wyniku włamania dokonanego przez otwarcie nieatestowanych zamków bez uszkodzenia ich mechanizmów, z wyjątkiem rabunku o którym mowa w § 1 ust. 5 pkt 2 oraz gdy sprawca otworzył zabezpieczenie kluczem lub innym urządzeniem otwierającym, które zdobył przez kradzież z włamaniem z innego lokalu lub w wyniku rabunku.

12. Wysokość szkody zwiększa się - w granicach sumy ubezpieczenia - o udokumentowane koszty uprzątnięcia pozostałości po szkodzie, w wysokości do 3% sumy ubezpieczenia.

13. Niezależnie od odszkodowania, PZU SA zwraca ubezpieczającemu:

1/ w granicach sumy ubezpieczenia koszty wynikłe z zastosowania środków, o których mowa w § 17 ust. 2, podjętych w celu zmniejszenia szkody lub zabezpieczenia bezpośrednio zagrożonego mienia przed szkodą, jeżeli środki te były właściwe, chociażby okazały się bezskuteczne,

2/ koszty wynagrodzenia rzeczoznawców powołanych przez PZU SA lub za jego zgodą przez ubezpieczającego dla ustalenia okoliczności zdarzenia lub rozmiaru szkody.

14. Jeżeli PZU SA wypłacił odszkodowanie za szkodę polegającą na uszkodzeniu mieszkania, a przy następnej szkodzie obejmującej ten sam przedmiot szkody zostanie stwierdzone, iż ubezpieczający nie dokonał naprawy uszkodzeń, to przysługujące odszkodowanie zmniejsza się o uprzednio wypłaconą kwotę.

15. Jeżeli PZU SA udzieli obniżki składki z tytułu zastosowania w mieszkaniu dodatkowych zabezpieczeń - w razie stwierdzenia ich braku, niesprawności technicznej bądź nie zadziałania w czasie szkody - PZU SA może zmniejszyć odszkodowanie w granicach udzielonej procentowej obniżki składki.

WYŁĄCZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI

§ 14.

PZU SA nie odpowiada za szkody:

1/ wyrządzone umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa przez ubezpieczającego bądź osobę, za którą ubezpieczający ponosi odpowiedzialność, albo która pozostaje z ubezpieczającym we wspólnym gospodarstwie domowym chyba, że w przypadku rażącego niedbalstwa zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach zasadom współżycia społecznego,

2/ powstałe w przedmiotach ze srebra, złota i platyny, biżuterii, w dziełach sztuki, pieniądzach i innych środkach płatniczych, w razie gdy mieszkanie było nie zamieszkałe nieprzerwanie dłużej niż 3 miesiące,

3/ elektryczne - powstałe w aparatach lub innych urządzeniach wskutek działania prądu elektrycznego podczas eksploatacji, chyba że w następstwie niewłaściwego działania prądu elektrycznego powstał pożar,

4/ powstałe wskutek systematycznego zawilgocenia mieszkania i pomieszczeń z powodu nieszczelności urządzeń wodnych, kanalizacyjnych, ogrzewczych, niewłaściwej wentylacji lub w wyniku zalania wodą pochodzącą z opadów atmosferycznych poprzez dach, ściany, balkony, tarasy okna lub nie zabezpieczone otwory - jeżeli obowiązek konserwacji tych urządzeń, instalacji czy elementów mieszkania lub budynku należał do obowiązków ubezpieczającego,

5/ powstałe w wyniku:

a/ przenikania wód gruntowych lub przemarzania stałych elementów budynku,

b/ wydostania się wody z urządzeń wodno-kanalizacyjnych wskutek uszkodzenia spowodowanego zamarznięciem wody i rozsadzeniem rur,

6/ górnicze w rozumieniu prawa górniczego,

7/ powstałe poza granicami kraju,

8/ powstałe wskutek działań wojennych, trzęsienia ziemi, działania energii jądrowej, wewnętrznych zamieszek i rozruchów,

9/ wynikłe z aktów terroryzmu - chyba, że ryzyko to zostało objęte ubezpieczeniem za opłatą dodatkowej składki.

WYPŁATA ODSZKODOWANIA, OBOWIĄZKI INFORMACYJNE PZU S.A., SKARGI I ZAŻALENIA

§ 15.

1. PZU S.A. wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o szkodzie.

2. Jeżeli, w terminie określonym w ust.1, wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności PZU S.A. albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie powinno zostać wypłacone w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. Jednakże bezsporną część odszkodowania PZU S.A. wypłaca w terminie określonym w ust.1.

3. PZU S.A. jest zobowiązany :

1)  po otrzymaniu zawiadomienia o zajściu zdarzenia losowego objętego ochroną ubezpieczeniową, w terminie 7 dni od dnia otrzymania tego zawiadomienia, do poinformowania o tym ubezpieczającego i ubezpieczonego oraz przeprowadzenia postępowania dotyczącego ustalenia stanu faktycznego zdarzenia, zasadności zgłoszonych roszczeń i wysokości odszkodowania, a także poinformowania ubezpieczającego, ubezpieczonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia- pisemnie lub drogą elektroniczną, jakie dokumenty są potrzebne do ustalenia odszkodowania,

2)  jeżeli w terminach określonych w ust. 1 i 2 nie wypłaci odszkodowania, do pisemnego zawiadomienia osoby zgłaszającej roszczenie o przyczynach niemożności zaspokojenia jej roszczeń w całości lub w części, a także do wypłacenia bezspornej części odszkodowania,

3)  jeżeli odszkodowanie nie przysługuje lub przysługuje w innej wysokości, niż określona w zgłoszonym roszczeniu, do poinformowania o tym pisemnie osoby występującej z roszczeniem, w terminach o których mowa w ust.1 i 2, wskazując na okoliczności oraz podstawę prawną uzasadniającą całkowitą lub częściową odmowę wypłaty odszkodowania - informacja ta powinna zawierać pouczenie o możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej,

4)  do udostępniania osobom o których mowa w pkt 1 informacji i dokumentów, które miały wpływ na ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej PZU S.A. i wysokości odszkodowania; osoby te mają prawo wglądu do akt szkodowych i sporządzania na swój koszt odpisów lub kserokopii dokumentów akt szkodowych,

5) na żądanie ubezpieczającego, ubezpieczonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia, do udostępniania posiadanych przez siebie informacji związanych z wypadkiem lub zdarzeniem będącym podstawą ustalenia odpowiedzialności PZU S.A. oraz ustalenia okoliczności wypadków i zdarzeń losowych, jak również wysokości odszkodowania.

4. Ubezpieczającemu, ubezpieczonemu i uprawnionemu z umowy ubezpieczenia, przysługuje prawo do wniesienia pisemnej skargi bądź zażalenia, dotyczących realizacji przez PZU S.A. umowy ubezpieczenia. Adresatem skargi lub zażalenia, właściwym do ich rozpatrzenia jest osoba kierująca jednostką organizacyjną, której działania skarga lub zażalenie dotyczy. PZU S.A. udziela na piśmie odpowiedzi na skargę lub zażalenie, w terminie 30 dni od ich otrzymania.

ROSZCZENIA REGRESOWE

§ 16.

1. Z dniem wypłaty odszkodowania, roszczenie ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę przechodzi z mocy prawa na PZU SA do wysokości wypłaconego odszkodowania.

2. Jeżeli PZU SA pokrył tylko część szkody , ubezpieczającemu przysługuje co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed roszczeniami PZU SA.

3. Nie przechodzą na PZU SA roszczenia ubezpieczającego przeciwko osobom, z którymi ubezpieczający pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym lub za które ponosi odpowiedzialność.

4. Na prośbę PZU SA ubezpieczający zobowiązany jest udzielić wszelkiej pomocy przy dochodzeniu roszczenia regresowego od osoby odpowiedzialnej za szkodę, w tym dostarczyć informacji oraz dokumentów niezbędnych do skutecznego dochodzenia roszczenia.

5. W przypadkach społecznie i gospodarczo uzasadnionych PZU SA może ograniczyć roszczenie regresowe; nie dotyczy to jednak przypadków, gdy szkoda została spowodowana umyślnie.

6. Jeżeli ubezpieczający bez zgody PZU SA zrzekł się roszczenia w części lub w całości przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę, PZU SA może odmówić lub zmniejszyć odszkodowanie.

Jeżeli zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia zostanie ujawnione po wypłaceniu odszkodowania, PZU SA może żądać od ubezpieczającego zwrotu całości lub części wypłaconego odszkodowania.

OBOWIĄZKI UBEZPIECZAJĄCEGO

§ 17.

1. Do obowiązków ubezpieczającego należy:

1/ podanie do wiadomości PZU SA wszystkich znanych sobie okoliczności, o które PZU SA zapytywał przed zawarciem umowy, istotnych dla oceny ryzyka, ustalenia zakresu odpowiedzialności i mających wpływ na wysokość składki.

Jeżeli PZU SA zawarł umowę mimo braku odpowiedzi ubezpieczającego na poszczególne pytania, pominięte okoliczności uważa się za nieistotne,

2/ opłacenie - obliczonej na podstawie obowiązującej taryfy - składki ubezpieczeniowej z góry za cały okres ubezpieczenia, chyba że w umowie przyjęto inny sposób opłacenia składki,

3/ powiadomienie PZU SA o zmianie adresu; w przeciwnym razie pismo PZU SA wysłane pod ostatni znany adres wywiera skutki prawne 7 dnia od upływu terminu do odbioru w urzędzie pocztowym.

2. W razie powstania szkody ubezpieczający obowiązany jest użyć wszelkich dostępnych mu środków w celu zmniejszenia rozmiaru szkody oraz w celu zabezpieczenia bezpośrednio zagrożonego mienia przed dalszą szkodą.

Jeżeli ubezpieczający dopuścił się rażącego niedbalstwa w wykonaniu powyższych obowiązków, odszkodowanie się nie należy, chyba że zapłata całości lub części odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach zasadom współżycia społecznego.

3. Do obowiązków ubezpieczającego należy również:

1/ niezwłocznie, najpóźniej w terminie 3 dni od powstania szkody lub uzyskania o niej informacji powiadomić:

a/ PZU SA - o powstaniu szkody,

b/ miejscową jednostkę policji - o każdym przypadku kradzieży z włamaniem, rabunku lub zaginięcia przedmiotów objętych ubezpieczeniem w czasie trwania zdarzenia losowego albo akcji ratowniczej, podając rodzaj, ilość oraz wartość zaginionego mienia,

c/ administrację budynku - o fakcie zalania ubezpieczonego mieszkania i uzyskać potwierdzenie o dokonanym powiadomieniu,

2/ pozostawić bez dokonywania zmian miejsce szkody do czasu oględzin przez przedstawiciela PZU SA, chyba że zmiana stanu faktycznego spowodowanego zdarzeniem była niezbędna w celu - zabezpieczenia mienia pozostałego po szkodzie lub zmniejszenia szkody; PZU SA nie może powoływać się na ten zakaz, jeżeli nie rozpoczął czynności likwidacyjnych w terminie 7 dni od daty otrzymania zawiadomienia o powstaniu szkody,

3/ udowodnić fakt zaistnienia zdarzenia objętego odpowiedzialnością PZU SA,

4/ złożyć w PZU SA najpóźniej w ciągu 7 dni od daty uzyskania informacji o powstaniu szkody, spis utraconych lub uszkodzonych przedmiotów z określeniem ich wartości i roku nabycia,

5/ udzielić przedstawicielowi PZU SA pomocy w ustalaniu okoliczności powstania szkody, jej przedmiotu i wysokości oraz potrzebnych wyjaśnień, zwłaszcza co do liczby, rodzaju i wartości utraconych bądź zniszczonych przedmiotów.

4. W razie uzyskania informacji o przedmiotach zaginionych, skradzionych lub zrabowanych, ubezpieczający obowiązany jest zawiadomić o tym niezwłocznie policję i PZU SA oraz uczestniczyć w czynnościach zmierzających do rozpoznania i odzyskania tych przedmiotów. Jeżeli ubezpieczający przedmioty te odzyskał po wypłacie odszkodowania, obowiązany jest zwrócić PZU SA odszkodowanie wypłacone za te przedmioty lub przedmioty pozostawić w dyspozycji PZU SA.

5. W razie niedopełnienia przez ubezpieczającego któregokolwiek z obowiązków wymienionych w ust. 3 pkt 1- 5, ust. 4 , § 2 ust. 5 oraz § 18- PZU SA może odmówić odszkodowania w części lub w całości, chyba że niedopełnienie obowiązku nie miało wpływu na wyjaśnienie okoliczności powstania szkody lub ustalenie jej rozmiaru i wysokości.

WYMOGI W ZAKRESIE ZABEZPIECZEŃ ANTYWŁAMANIOWYCH

§ 18.

1. PZU SA odpowiada za szkodę spowodowaną przez kradzież z włamaniem, pod warunkiem, że mieszkanie lub pomieszczenie było należycie zabezpieczone.

2. Mieszkanie uważa się za należycie zabezpieczone, jeżeli spełnione zostały łącznie następujące warunki:

1/ drzwi zewnętrzne prowadzące do mieszkania były zamknięte co najmniej na dwa zamki wielozastawkowe lub na jeden zamek wielopunktowy, bądź na zamek mechaniczno-elektroniczny;

drzwi zewnętrzne oszklone nie mogą być zaopatrzone w zamki, które można otworzyć bez użycia klucza przez otwór wybity w szybie,

2/ drzwi zewnętrzne, drzwi balkonowe i tarasowe, okna oraz zamknięcia znajdowały się w należytym stanie technicznym i były tak umocowane, osadzone i zamknięte, że wyłamanie ich lub wyważenie nie było możliwe bez pozostawienia śladów stanowiących dowód użycia siły lub narzędzi,

3/ w ścianach i stropach nie było otworów umożliwiających wydostanie przedmiotów bez włamania; nie dotyczy to otworów na kondygnacjach powyżej parteru - z wyjątkiem drzwi balkonowych - jeżeli nie ma do tych otworów dostępu z położonych pod nimi lub obok nich przybudówek, balkonów, tarasów, schodów lub zamontowanych na stałe drabinek,

4/ klucze (przyrządy) od zamków były w wyłącznym posiadaniu ubezpieczającego lub osoby uprawnionej do ich przechowywania.

ROZDZIAŁ III - UBEZPIECZENIE W WYBRANYM ZAKRESIE RYZYK I GRUP MIENIA

PRZEPISY OGÓLNE

§ 19.

1. Do ubezpieczeń wybranych ryzyk oraz grup mienia stosuje się postanowienia rozdziału I i II, o ile przepisy niniejszego rozdziału nie wprowadzają uregulowań odmiennych.

2. Umowa ubezpieczenia może obejmować:

1/ wybrane ryzyka,

2/ wybrane grupy mienia.

3. Ubezpieczający określa jakie grupy mienia zgłasza do ubezpieczenia i od jakich ryzyk oraz określa sumę lub sumy ubezpieczenia.

4. W mieszkaniu na parterze lub samodzielnym domu - zawarcie umowy ubezpieczenia ruchomości domowych oraz stałych elementów mieszkania od kradzieży z włamaniem i rabunku może zostać uzależnione od tego aby:

1/ jeden z zamków, o których mowa w §18 był o zwiększonej odporności na sforsowanie, potwierdzonej atestem/certyfikatem jednostki badawczej posiadającej akredytację Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji. Za równorzędne zabezpieczenie uznaje się zamek wielopunktowy względnie drzwi o zwiększonej odporności na włamanie posiadające atest/certyfikat polskiej jednostki badawczej,

2/ okna, drzwi balkonowe (tarasowe) i inne części oszklone były zabezpieczone okiennicami lub żaluzjami lub kratami lub szkłem antywłamaniowym lub elektronicznymi urządzeniami sygnalizacyjno-alarmowymi.

UBEZPIECZENIE WYBRANYCH RYZYK

§ 20.

Ubezpieczający może ubezpieczyć ruchomości domowe wraz ze stałymi elementami mieszkania w wybranym przez siebie zakresie ryzyk obejmującym:

- kradzież z włamaniem i rabunek,

- zalanie,

- ogień i pozostałe zdarzenia losowe wymienione w § 4 pkt 2, z wyłączeniem ryzyka zalania.

UBEZPIECZENIE WYBRANYCH GRUP MIENIA

§ 21.

1. Ubezpieczający może zawrzeć umowę ubezpieczenia obejmującą ubezpieczeniem wybrane grupy mienia (rodzaj mienia) a mianowicie:

1/ stałe elementy mieszkania, urządzenia domowe, odzież, książki i inne przedmioty osobistego użytku,

2/ sprzęt audiowizualny, komputerowy, fotograficzny, instrumenty muzyczne,

3/ przedmioty ze srebra, złota i platyny, monety, biżuterię, dzieła sztuki, znaczki filatelistyczne.

2. Ubezpieczeniem mogą zostać objęte szkody powstałe wskutek:

1/ kradzieży z włamanie i rabunku,

2/ zdarzeń losowych wymienionych w § 4 pkt 2

USTALENIE WYSOKOŚCI SZKODY

§ 22.

1. W przypadku ubezpieczenia wybranych ryzyk (§ 20) - ustalenie wysokości szkody następuje z uwzględnieniem zasad określonych w § 12 ust. 7.

2. Z tytułu ubezpieczenia wybranych grup mienia (§ 21) -PZU SA wypłaca należne odszkodowanie w kwocie odpowiadającej wysokości szkody, nie więcej jednak niż wynosi suma ubezpieczenia, określona w umowie ubezpieczenia (poszczególnej pozycji polisy), stanowiąca górną granicę odpowiedzialności PZU SA.

3. Górną granicę odpowiedzialności za szkody powstałe wskutek rabunku poza mieszkaniem - w ruchomościach domowych wymienionych w § 21 - stanowi kwota odpowiadająca 10% sumy ubezpieczenia, określonej dla mienia (grupy mienia), ubezpieczonego od kradzieży z włamaniem i rabunku.

ROZDZIAŁ IV - UBEZPIECZENIA ZA OPŁATĄ DODATKOWEJ SKŁADKI

PRZEPISY OGÓLNE

§ 23.

1. Do ubezpieczeń za opłatą dodatkowej składki stosuje się postanowienia rozdziału I, II i III, o ile przepisy niniejszego rozdziału nie wprowadzają uregulowań odmiennych.

2. Ubezpieczający może - za opłatą dodatkowej składki ubezpieczyć:

1/ ruchomości domowe wraz ze stałymi elementami mieszkania - od aktów terroryzmu z tym, że z odpowiedzialności wyłączone są szkody powstałe w mieniu osób przeciwko którym akt terroryzmu został wymierzony.

2/ aparaty i inne domowe urządzenia elektryczne od przepięć spowodowanych wyładowaniami atmosferycznymi,

3/ anteny telewizyjne i radiowe, elektroniczne urządzenia monitorujące - zainstalowane poza mieszkaniem - od kradzieży i dewastacji oraz zdarzeń losowych wymienionych w § 4 pkt 2,

4/ odpowiedzialność cywilną - pod warunkiem zawarcia umowy ubezpieczenia w wybranym zakresie ryzyk lub grup mienia.

3. Warunkiem przyjęcia odpowiedzialności za szkodę z tytułu ryzyka przepięcia jest zawiadomienie PZU SA o powstaniu szkody najpóźniej w terminie 3 dni roboczych od zaistnienia szkody lub uzyskania o niej informacji oraz potwierdzenie przez dokonującego naprawy, że przyczyną szkody było przepięcie.

ROZDZIAŁ V - PRZEPISY KOŃCOWE

POSTANOWIENIA KOŃCOWE

§ 24.

1. W porozumieniu z ubezpieczającym mogą być wprowadzone do umowy ubezpieczenia postanowienia dodatkowe lub odmienne od ustalonych w niniejszych ogólnych warunkach ubezpieczenia.

Postanowienia te powinny być sporządzone na piśmie pod rygorem ich nieważności i dołączone do polisy.

2. Tracą moc ogólne warunki ubezpieczenia mieszkań, zatwierdzone Uchwałą Zarządu Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń S.A. Nr UZ/130/93 z dnia 22 grudnia 1993 roku.

3. Wymienione w ust. 2 ogólne warunki ubezpieczenia stosuje się do umów zawartych przed wejściem w życie niniejszych ogólnych warunków - do końca okresu ubezpieczenia, określonego w tych umowach.

4. Powództwo o roszczenia wynikające z umowy ubezpieczenia można wytoczyć albo według przepisów o właściwości ogólnej albo przed sąd właściwy dla miejsca za mieszkania lub siedziby ubezpieczającego lub ubezpieczonego.

5. Ogólne warunki ubezpieczenia w niniejszym brzmieniu maja zastosowanie do umów zawieranych począwszy od 1 stycznia 2004 r.

Ogólne warunki ubezpieczenia budynków i lokali mieszkalnych - osób fizycznych

ustalone uchwałą Nr UZ/552/2004
Zarządu Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń S.A.
z dnia 16 listopada 2004r.

ROZDZIAŁ I

§ 1. Postanowienia ogólne

1. Niniejsze ogólne warunki ubezpieczenia mają zastosowanie do umów ubezpieczenia zawieranych przez Powszechny Zakład Ubezpieczeń Spółka Akcyjna (zwany dalej "PZU S.A".) z osobami fizycznymi (zwanymi dalej "ubezpieczającym"), w celu ubezpieczenia mienia tych osób, nie stanowiącego przedmiotu działalności gospodarczej.

2. W porozumieniu z ubezpieczającym mogą być wprowadzone do umowy ubezpieczenia postanowienia dodatkowe lub odmienne od ustalonych w niniejszych ogólnych warunkach ubezpieczenia. Postanowienia te nie mogą być sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa.

3. Postanowienia dodatkowe lub odmienne, o których mowa w ust. 2, powinny być sporządzone na piśmie pod rygorem ich nieważności i dołączone do polisy.

4. W razie wprowadzenia do umowy ubezpieczenia postanowień dodatkowych lub odmiennych, ogólne warunki ubezpieczenia mają zastosowanie w zakresie nie uregulowanym postanowieniami dodatkowymi lub odmiennymi.

5. PZU S.A. jest zobowiązany, w formie pisemnej pod rygorem nieważności, przedstawić ubezpieczającemu różnice między postanowieniami umowy a ogólnymi warunkami ubezpieczenia.

§ 2. Definicje

Przez przyjęte - dla potrzeb niniejszego ubezpieczenia - pojęcia, należy rozumieć:

1. akty terroryzmu - nielegalne akcje (indywidualne lub grupowe) organizowane z pobudek ideologicznych, politycznych, ekonomicznych czy socjalnych, skierowane przeciwko osobom lub obiektom w celu wprowadzenia chaosu, zastraszenia ludności i dezorganizacji życia publicznego;

2. budowa - wznoszenie nowego budynku a także rozbudowa lub nadbudowa budynku istniejącego, przy czym przyjmuje się, że:

1. rozpoczęcie budowy następuje z chwilą podjęcia prac przygotowawczych na terenie budowy tj.:

• wytyczenia geodezyjnego budynku w terenie,

• wykonania niwelacji terenu,

• zagospodarowania terenu budowy wraz z budową tymczasowych obiektów,

• wykonania przyłączy do sieci infrastruktury technicznej na potrzeby budowy,

2. budynek przestaje być w stadium budowy- w momencie całkowitego zakończenia wewnętrznych robót wykończeniowych;

3. budowla - przydomowe tunele i namioty foliowe, ogrodzenie posesji (z bramą), nawierzchnia placu lub podjazdów, wiaty, szopy;

4. budynek - obiekt budowlany trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych, posiadający fundamenty i dach, wbudowane podstawowe instalacje (wodna, kanalizacyjna, gazowa, ogrzewania centralnego, elektryczna, odgromowa) i ich wyposażenie (za które należy uważać m.in. umywalki, zlewy, wanny, piece, podgrzewacze ciepłej wody, hydrofory), wykładziny podłóg i ścian trwale związane z podłożem, meble wbudowane;

5. dewastacja - rozmyślne zniszczenie lub uszkodzenie ubezpieczonego mienia przez osoby trzecie;

6. eksplozja - gwałtowna zmiana stanu równowagi układu z jednoczesnym wyzwoleniem się gazów, pyłów lub pary, wywołane ich właściwością rozprzestrzeniania się; w odniesieniu do naczyń ciśnieniowych i innych tego rodzaju zbiorników warunkiem uznania szkody za spowodowaną eksplozją jest aby ściany tych naczyń i zbiorników uległy rozdarciu w takich rozmiarach, iż wskutek ujścia gazów, pyłów, pary lub cieczy nastąpiło nagłe wyrównanie ciśnień; za spowodowane eksplozją uważa się również szkody powstałe wskutek implozji, polegające na uszkodzeniu zbiornika lub aparatu próżniowego ciśnieniem zewnętrznym;

7. grad - opad atmosferyczny składający się z bryłek lodu;

8. huragan - wiatr o prędkości nie mniejszej niż 24 m/s (ustalanej przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - IMiGW), którego działanie wyrządza masowe szkody. W uzasadnionych przypadkach lub braku możliwości uzyskania opinii IMiGW wystąpienie huraganu stwierdza się na podstawie stanu faktycznego i rozmiaru szkód w miejscu ich powstania bądź w bezpośrednim sąsiedztwie;

9. instalacje dodatkowe - instalacje: alarmowa, monitorująca, telewizyjna, radiowa, automatyka bramy wjazdowej (przesuwnej lub uchylnej),bramofon, wideobramofon, zamontowane na stałe instalacje ogrodowe (zraszająca, oświetleniowa);

10. kradzież - zabór cudzego mienia w celu jego przywłaszczenia, z zastrzeżeniem, iż odpowiedzialność PZU S.A. ograniczona jest tylko do przypadków gdy zachowały się bezsporne ślady materialne świadczące o dokonaniu kradzieży ubezpieczonego mienia;

11. lawina - gwałtowne zsuwanie się lub staczanie mas śniegu, lodu, skał lub kamieni ze zboczy górskich;

12. mienie - będące przedmiotem ubezpieczenia: budynki, budowle, lokale mieszkalne (w tym przynależne do lokalu miejsce postojowe w garażu wielostanowiskowym), obiekty małej architektury, instalacje dodatkowe;

13. modernizacja - wykonanie robót (budowlanych, instalacyjnych, itp.) polegających na podwyższeniu standardów wykończenia lub wyposażenia;

14. nadbudowa - podwyższenie istniejącego budynku, przy niezmienionej powierzchni zabudowanej;

15. następstwa szkód wodnych i kanalizacyjnych - szkody w ubezpieczonym mieniu powstałe wskutek bezpośredniego działania wody lub innych cieczy, jeżeli przyczyną tych szkód było:

1. spowodowane awarią wydostanie się wody, pary i płynów z prawidłowo konserwowanych instalacji wodnych i kanalizacyjnych - znajdujących się wewnątrz ubezpieczonego obiektu (budynku, lokalu) bądź poza nim,

2. cofnięcie się wody lub ścieków z instalacji kanalizacyjnej - usytuowanej wewnątrz ubezpieczonego obiektu (budynku, lokalu) bądź poza nim,

3. zalanie wodą pochodzącą z urządzeń domowych - znajdujących się wewnątrz ubezpieczonego obiektu (budynku, lokalu) bądź poza nim,

4. nieumyślne pozostawienie otwartych kranów lub innych zaworów zamontowanych na instalacji - wewnątrz ubezpieczonego obiektu (budynku, lokalu) bądź poza nim;
   ponadto szkody w samych elementach instalacji (w przypadku pęknięcia tych elementów) znajdującej się wewnątrz ubezpieczonego budynku lub lokalu,

16. obiekty małej architektury - elementy wyposażenia posesji (posągi, murki ogrodowe, grile murowane, fontanny, baseny, pergole, altany, urządzenia sportowe służące do rekreacji, piaskownice, śmietniki itp.), nagrobki cmentarne;

17. obsunięcie się ziemi - widoczne zapadanie się ziemi oraz usuwanie się ziemi, przy czym:

1. zapadanie się ziemi - widoczne obniżenie się terenu z powodu zawalenia się podziemnych pustych przestrzeni w gruncie,

2. usuwanie się ziemi - nie spowodowane działalnością ludzką widoczne ślady ruchu mas ziemi na stokach;

18. ogień - ogień, który przedostał się poza palenisko lub powstał bez paleniska i rozszerzył się o własnej sile;

19. posesja - plac stanowiący czyjąś własność, z budynkiem mieszkalnym (i ewentualnie innymi zabudowaniami);

20. powódź:

1. zalanie terenów w następstwie podniesienia się poziomu wody w korytach wód płynących lub stojących,

2. zalanie terenów wskutek deszczu nawalnego, przy czym za deszcz nawalny - uważa się deszcz o współczynniku wydajności co najmniej 4, który ustala IMiGW. W przypadku braku możliwości ustalenia tego współczynnika, bierze się pod uwagę stan faktyczny i rozmiar szkód w miejscu ich powstania, świadczące wyraźnie o działaniu deszczu nawalnego,

3. spływ wód po zboczach lub stokach na terenach górskich i falistych;

21. przepięcie - gwałtowny wzrost napięcia w sieci elektrycznej powstały w wyniku wyładowań atmosferycznych;

22. remont - wykonanie robót (budowlanych, instalacyjnych, itp.) wykraczających poza zakres bieżącej konserwacji - polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego;

23. rozbudowa - powiększenie powierzchni zabudowanej istniejącego budynku;

24. stopień zużycia technicznego - miara utraty wartości mienia, wynikająca: z czasu eksploatacji ubezpieczanego mienia, z trwałości zastosowanych materiałów, z jakości wykonawstwa budowlanego lub instalacyjnego, ze sposobu użytkowania, z prowadzonej gospodarki remontowej itp.;

25. śnieg - opad atmosferyczny, którego bezpośrednie działanie na ubezpieczone mienie spowodowało w nim szkody; również przewrócenie się pod wpływem ciężaru śniegu obiektu sąsiedniego na ubezpieczone mienie, powodujące szkody w ubezpieczonym mieniu traktowane jest jako szkoda powstała w wyniku opadów śniegu;

26. ubezpieczający - osoba zawierająca z PZU S.A. umowę ubezpieczenia;

27. ubezpieczony - osoba na rzecz której zawarto umowę ubezpieczenia;

28. uderzenie piorunu - gwałtowne wyładowanie atmosferyczne pozostawiające bezsporne ślady tego zdarzenia na ubezpieczonym mieniu;

29. uderzenie pojazdu - bezpośrednie uderzenie jakiegokolwiek pojazdu drogowego lub szynowego nie należącego do ubezpieczającego i nie będącego pod jego kontrolą - w ubezpieczony przedmiot; odszkodowanie z tego ryzyka wypłacane jest tylko wtedy gdy nie przysługuje z innego ubezpieczenia;

30. upadek pojazdu powietrznego - katastrofa bądź przymusowe lądowanie samolotu silnikowego, bezsilnikowego lub innego obiektu latającego, a także upadek ich części lub przewożonego ładunku.

§ 3. Przedmiot ubezpieczenia

1. Ubezpieczenie może obejmować określone w umowie ubezpieczenia i stanowiące własność lub będące w posiadaniu osoby fizycznej:

1. budynki - w stadium użytkowania lub budowy:

1. mieszkalne - budynki jednorodzinne (w tym domy jednorodzinne w spółdzielni mieszkaniowej), budynki wielomieszkaniowe, przy czym stadium budowy dla domów jednorodzinnych w spółdzielni mieszkaniowej ogranicza się do rozbudowy lub nadbudowy domu już wybudowanego,

2. niemieszkalne (magazyny, garaże, szklarnie i cieplarnie przydomowe, budynki inwentarskie);

2. budowle zdefiniowane w §2 pkt 3, usytuowane w obrębie posesji - w stadium użytkowania;

3. lokale mieszkalne - w stadium użytkowania:

1. własnościowe stanowiące odrębne nieruchomości w budynkach wielomieszkaniowych z tytułem własności potwierdzonym aktem notarialnym,

2. o statusie własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego;

4. obiekty małej architektury zdefiniowane w § 2 pkt 16;

5. instalacje dodatkowe zdefiniowane w § 2 pkt 9..

2. Przedmiotem ubezpieczenia mogą być również:

1. będące w stadium budowy (z wyłączeniem rozbudowy lub nadbudowy)

1. budynki w gospodarstwach rolnych (osób fizycznych),

2. budynki letniskowe oraz budynki gospodarcze usytuowane na terenie posesji domu letniskowego,

2. będące w stadium użytkowania - przynależne do lokalu mieszkalnego, miejsce postojowe w garażu wielostanowiskowym, usytuowane w tym samym budynku wielomieszkaniowym co ubezpieczany lokal, pod warunkiem, że wartość rynkowa tego miejsca została wyszczególniona w akcie notarialnym.

3. Warunkiem ubezpieczenia budynków niemieszkalnych, o których mowa w ust.1 pkt 1lit.b (z wyłączeniem garaży) lub namiotów i tuneli foliowych, wiat, szop, nawierzchni placu lub podjazdów jest ubezpieczenie w PZU SA budynku mieszkalnego,o którym mowa w ust.1 pkt 1lit.a, usytuowanego na terenie ogrodzonej posesji.

§ 4. Zakres ubezpieczenia - ubezpieczone ryzyka

1. PZU S.A. odpowiada za szkody w ubezpieczonych budynkach, budowlach, lokalach, miejscach postojowych w garażu - spowodowane w wyniku zadziałania:

1. ryzyk podstawowych, obejmujących:

1. ogień,

2. uderzenie piorunu,

3. powódź,

4. śnieg,

5. grad,

6. huragan,

7. eksplozję,

8. obsunięcie się ziemi,

9. lawinę,

10. upadek pojazdu powietrznego,

11. uderzenie pojazdu,

12. dewastację (w odniesieniu do budynków mieszkalnych w stadium użytkowania, usytuowanych na terenie ogrodzonej posesji);

2. ryzyk dodatkowych (wykupionych na wniosek ubezpieczającego za opłatą dodatkowej składki) obejmujących:

1. następstwa szkód wodnych i kanalizacyjnych,

2. akty terroryzmu.

2. PZU S.A. odpowiada również (w granicach sumy ubezpieczenia) za szkody w ubezpieczonych budynkach, budowlach, lokalach - spowodowane akcją ratowniczą prowadzoną w związku z wystąpieniem:

1. ryzyk podstawowych (wymienionych w ust.1 pkt 1),

2. ryzyk dodatkowych (wymienionych w ust.1 pkt 2), o ile zostały one wykupione za opłatą dodatkowej składki.

§ 5. Wyłączenia odpowiedzialności

PZU SA nie odpowiada za szkody:

1. powstałe wskutek:

1. braku konserwacji i okresowych remontów w ubezpieczonym mieniu,

2. procesu starzenia się (zużycia czasowego),

3. błędów konstrukcyjnych w ubezpieczonym mieniu (zaistniałych na etapie projektu lub wykonawstwa),

4. zalania, przez okna, balkony lub niezabezpieczone otwory - wodą pochodzącą z opadów atmosferycznych, rynien dachowych, rur spustowych,

5. przenikania wód gruntowych,

6. systematycznego zawilgocenia pomieszczeń z powodu nieszczelności instalacji wodnych, centralnego ogrzewania, kanalizacyjnej oraz niewłaściwej wentylacji pomieszczeń,

7. pocenia się rur lub tworzenia się grzyba,

8. pęknięcia - za przyczyną zamarznięcia wody - elementów instalacji wodnych,

9. przemarzania elementów konstrukcyjnych budynków lub budowli,

10. obsunięcia się ziemi gdy są to szkody:

• górnicze w rozumieniu prawa górniczego,

• powstałe w związku z prowadzonymi robotami ziemnymi,

2. będące bezpośrednim lub pośrednim następstwem:

1. działań wojennych, wszelkiego rodzaju wewnętrznych zamieszek lub rozruchów,

2. aktów terroryzmu, o ile ryzyko to nie zostało ubezpieczone za opłatą dodatkowej składki, przy czym wówczas ochroną ubezpieczeniową nie są objęte szkody w mieniu należącym do osób, przeciwko którym akt terroryzmu został wymierzony,

3. trzęsienia ziemi,

4. działania energii jądrowej,

5. umyślnego działania lub rażącego niedbalstwa ubezpieczającego lub osób, za które ubezpieczający ponosi odpowiedzialność lub które pozostają z ubezpieczającym we wspólnym gospodarstwie domowym,

6. decyzji administracyjnej wydanej na podstawie odrębnych przepisów,

3. powstałe w wyniku huraganu w przydomowych tunelach lub namiotach foliowych.

§ 6. Suma ubezpieczenia i jej zmiany

1. Sumę ubezpieczenia - odrębną dla poszczególnych rodzajów mienia - ustala ubezpieczający w porozumieniu z PZU SA.

2. Suma ubezpieczenia powinna odpowiadać:

1. w ubezpieczeniu budynków:

1. wartości rzeczywistej, przy czym za wartość tą rozumie się wartość budynku w stanie nowym pomniejszoną o stopień zużycia technicznego, albo

2. wartości nowej - w odniesieniu do budynków, których stopień zużycia technicznego w dniu zawarcia umowy ubezpieczenia nie przekracza 20%, albo

3. wartości rynkowej tj. wartości budynku możliwej do uzyskania na drodze transakcji sprzedaży, przy czym w wartości tej można ubezpieczyć budynki mieszkalne, których stopień zużycia technicznego w dniu zawarcia umowy ubezpieczenia - nie przekracza 50%, albo

4. wartości w stadium budowy - odnoszącej się do budynku wznoszonego oraz rozbudowy lub nadbudowy budynku istniejącego, przy czym wartością tą jest wartość budynku na dzień zawarcia ubezpieczenia, powiększona o koszt robót budowlanych, planowanych do wykonania w okresie ubezpieczenia;

2. w ubezpieczeniu budowli - wartości rzeczywistej, przy czym za wartość tą rozumie się wartość budowli w stanie nowym pomniejszoną o stopień zużycia technicznego;

3. w ubezpieczeniu lokali mieszkalnych:

1. ilości rzeczywistej, tj. wartości lokalu w stanie nowym, pomniejszonej o stopień zużycia technicznego, albo

2. wartości nowej - w odniesieniu do lokali, których stopień zużycia technicznego w dniu zawarcia umowy ubezpieczenia nie przekracza 20%, albo

3. wartości rynkowej tj. wartości lokalu możliwej do uzyskania w wyniku transakcji sprzedaży; w wartości rynkowej może być również ubezpieczone przynależne do ubezpieczonego lokalu miejsce postojowe w garażu pod warunkiem, że wartość tego miejsca została wyszczególniona w akcie notarialnym.

3. Suma ubezpieczenia może być ustalona na podstawie:

1. cenników do szacowania wartości budynków, stosowanych przez PZU SA, opracowanych przy współudziale jednostek wyspecjalizowanych w zakresie budownictwa, albo

2. ceny 1 m² powierzchni lokalu przyjętej przez PZU SA m.in. z ogólnie dostępnych notowań i publikacji, albo

3. cen transakcyjnych budynków uzyskanych przez PZU S.A. m.in. z ogólnie dostępnych notowań i publikacji, albo

4. przedłożonego PZU S.A. powykonawczego kosztorysu budowlanego, sporządzonego zgodnie z zasadami kalkulacji i ustalania cen robót budowlanych stosowanymi w budownictwie, przez osobę posiadającą uprawnienia w tym zakresie, albo

5. wyceny rzeczoznawcy, albo

6. innych wiarygodnych dokumentów, świadczących o wartości ubezpieczanego mienia.

4. Stopień zużycia technicznego ubezpieczonego mienia ustala PZU S.A. w porozumieniu z ubezpieczającym.

5 Jeżeli w czasie okresu ubezpieczenia nastąpi wzrost wartości ubezpieczonego mienia, spowodowany m.in. przeprowadzonymi pracami modernizacyjnymi lub remontowymi, ubezpieczający może w porozumieniu z PZU S.A. podwyższyć sumę ubezpieczenia.

6. Jeżeli w czasie okresu ubezpieczenia nastąpił spadek wartości ubezpieczonego mienia, ubezpieczający może żądać odpowiedniego zmniejszenia sumy ubezpieczenia.

7. Po wypłacie odszkodowania suma ubezpieczenia nie ulega pomniejszeniu o wartość wypłaconego odszkodowania.

§ 7. Zawarcie umowy ubezpieczenia

1. Umowę ubezpieczenia zawiera się na wniosek ubezpieczającego na okres 12 miesięcy bądź okres krótszy (ubezpieczenie krótkoterminowe).

2. Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ust. 3 - 5, umowę uważa się za zawartą z chwilą doręczenia ubezpieczającemu dokumentu ubezpieczenia.

3. Jeżeli przed upływem czternastu dni od daty otrzymania wniosku o ubezpieczenie na piśmie, PZU SA nie doręczył dokumentu ubezpieczenia, umowę uważa się z piętnastym dniem od otrzymania wniosku zawartą na podstawie niniejszych ogólnych warunków ubezpieczenia.

4. Jeżeli dokument ubezpieczenia zawiera postanowienia, które odbiegają na niekorzyść ubezpieczającego od treści złożonego wniosku o ubezpieczenie lub od ogólnych warunków ubezpieczenia, PZU SA zobowiązany jest zwrócić ubezpieczającemu na to uwagę na piśmie przy doręczeniu dokumentu ubezpieczenia, wyznaczając mu co najmniej siedmiodniowy termin zgłoszenia sprzeciwu. W razie nie wykonania tego obowiązku przez PZU SA, zmiany dokonane na niekorzyść ubezpieczającego są nieważne.

5. W przypadku nie złożenia przez ubezpieczającego sprzeciwu w terminie określonym w ust.4, umowę uważa się za zawartą zgodnie z treścią dokumentu ubezpieczenia, następnego dnia po upływie wyznaczonego terminu do złożenia sprzeciwu.

§ 8. Składka ubezpieczeniowa

1. Składka ubezpieczeniowa:

1. ustalana jest w zależności od:

1. przedmiotu ubezpieczenia,

2. sumy ubezpieczenia,

3. okresu ubezpieczenia,

4. zakresu udzielanej ochrony ubezpieczeniowej,

5. zastosowanych zwyżek taryfowych (za palną konstrukcje materiałową budynku; okresowe zamieszkiwanie na posesji lub w lokalu),

6. uwzględnionych obniżek w składce (za kontynuację ubezpieczenia, jednorazową opłatę składki, bezszkodowy przebieg ubezpieczenia, z innego powodu);

2. powinna być zapłacona jednocześnie z zawarciem umowy ubezpieczenia, w formie gotówkowej lub w porozumieniu z PZU S.A. w formie bezgotówkowej (chyba, że umówiono się inaczej). Jeżeli zapłata składki albo raty składki dokonywana jest w formie przelewu bankowego lub przekazu pocztowego, za datę zapłaty uważa się datę złożenia zlecenia zapłaty w banku lub urzędzie pocztowym na właściwy rachunek PZU S.A pod warunkiem, że na rachunku ubezpieczającego znajdowała się wystarczająca ilość wolnych środków; w innym przypadku za datę zapłaty uważa się datę, w której pełna kwota składki lub jej pierwszej raty znalazła się na rachunku PZU S.A. w taki sposób, że mógł nią dysponować;

3. nie podlega indeksacji.

2. Na wniosek ubezpieczającego płatność składki może być rozłożona na dwie raty, przy czym pierwsza rata w wysokości nie mniejszej niż 60 % składki należnej płatna jest przy zawieraniu umowy, a druga w trybie i terminie określonym w umowie ubezpieczenia. W razie zaistnienia szkody przed upływem terminu płatności raty składki, nie zapłaconą kwotę raty potrąca się z kwoty przyznanego odszkodowania.

3. W przypadku odstąpienia od umowy przez ubezpieczającego lub rozwiązania umowy za wypowiedzeniem, PZU S.A. dokonuje zwrotu składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia. Przy ustalaniu kwoty składki podlegającej zwrotowi za niewykorzystany okres ubezpieczenia z powodu wypowiedzenia umowy, stosuje się zasadę - miesiąc rozpoczęty uważa się za pełny.

4. W przypadku wypowiedzenia umowy ubezpieczenia, zwrot składki nie przysługuje, jeżeli w okresie ubezpieczenia zaistniało zdarzenie, w związku z którym PZU S.A. wypłacił odszkodowanie lub zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

5. Składkę podlegającą zwrotowi pomniejsza się o 20% tytułem kosztów poniesionych przy obsłudze umowy ubezpieczenia. Pomniejszenia składki nie stosuje się w przypadku odstąpienia od umowy w trybie określonym w § 9 ust. 5 oraz w przypadku gdy umowę ubezpieczenia wypowiedział PZU S.A.

6. Jeżeli z indywidualnej oceny ryzyka, albo przebiegu ubezpieczenia wynika, że zgłoszone do ubezpieczenia mienie jest szczególnie narażone na powtarzające się szkody, PZU SA może:

1. odpowiednio podwyższyć składkę,

2. odmówić przyjęcia ryzyka dodatkowego,

3. odmówić zawarcia umowy ubezpieczenia.

§ 9. Początek i koniec odpowiedzialności PZU SA

1. Odpowiedzialność PZU SA rozpoczyna się od dnia następnego po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż dnia następnego po zapłaceniu składki, chyba że w umowie przewidziano inny termin początku odpowiedzialności.

2. Zasadę określoną w ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku podwyższenia sumy ubezpieczenia, o którym mowa w § 6 ust. 5.

3. W przypadku zmniejszenia sumy ubezpieczenia w sytuacji o której mowa w § 6 ust. 6, odpowiedzialność PZU S.A. do zmniejszonej sumy ubezpieczenia obowiązuje od dnia następnego po dniu zgłoszenia PZU S.A. przez ubezpieczającego spadku wartości ubezpieczonego mienia.

4. Ciągłość odpowiedzialności PZU SA zostaje zachowana:

1. w przypadku umowy zawartej na okres 12 miesięcy - przez opłacenie składki na następny okres ubezpieczenia najpóźniej w terminie 30 dni po upływie dotychczasowego okresu ubezpieczenia,

2. w przypadku umowy zawartej na okres krótszy niż 12 miesięcy - przez opłacenie składki na następny okres ubezpieczenia przed upływem dotychczasowego okresu ubezpieczenia.

5. Jeżeli umowa została zawarta na okres dłuższy niż 6 miesięcy, ubezpieczający może odstąpić od umowy ubezpieczenia, nie później jednak niż w terminie 30 dni od jej zawarcia. Odstąpienie od umowy nie zwalnia ubezpieczającego od obowiązku opłacenia składki za okres w jakim PZU SA udzielał ochrony ubezpieczeniowej.

6. Każda ze stron może w ciągu miesiąca od daty wypłaty odszkodowania lub doręczenia ubezpieczającemu pisma o odmowie wypłaty odszkodowania - wypowiedzieć umowę ubezpieczenia z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia.

7. Jeżeli po zawarciu umowy ubezpieczenia własność ubezpieczonego mienia przeszła na inną osobę, to prawa i obowiązki z umowy tej wynikające przechodzą na nowego właściciela. Ubezpieczający powinien bezzwłocznie poinformować PZU S.A. o zmianie właściciela, przedstawiając dokumenty potwierdzające zmianę właściciela. Jednakże zarówno PZU SA jak i nowy właściciel mogą umowę wypowiedzieć w ciągu jednego miesiąca od dnia przejścia własności ubezpieczonego mienia na inną osobę.

8. Umowa ubezpieczenia ulega rozwiązaniu:

1. z upływem terminu określonego w umowie, za wyjątkiem przypadku, o którym mowa w ust.4 pkt 1,

2. w razie nie opłacenia drugiej raty składki - z upływem określonego w dokumencie ubezpieczenia terminu płatności raty składki,

3. w przypadku wypowiedzenia umowy - z upływem okresu wypowiedzenia,

4. w przypadku odstąpienia od umowy - z dniem odstąpienia.

§ 10. Ustalenie wysokości odszkodowania

1. Za szkodę uważa się utratę lub zmniejszenie wartości ubezpieczonego mienia, z powodu jego zniszczenia lub uszkodzenia wskutek zdarzeń objętych umową ubezpieczenia.

2. PZU SA ustala należne odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia w kwocie odpowiadającej wysokości poniesionych strat, nie większej jednak od sum ubezpieczenia określonych w polisie dla poszczególnych rodzajów mienia.

3. Po otrzymaniu zawiadomienia o szkodzie PZU SA przeprowadza postępowanie dotyczące ustalenia stanu faktycznego szkody, zasadności zgłoszonych roszczeń, wysokości odszkodowania i sposobu rozliczenia szkody.

4. Za wysokość odszkodowania:

1. w budynkach ubezpieczonych w:

1. wartości rzeczywistej - przyjmuje się wartość kosztów odbudowy lub naprawy, obliczonych zgodnie z zasadami kalkulacji i ustalania cen robót budowlanych stosowanymi w budownictwie - przy uwzględnieniu dotychczasowych wymiarów, konstrukcji, materiałów oraz faktycznego stopnia zużycia technicznego, zniszczonego lub uszkodzonego budynku,

2. wartości nowej, wartości rynkowej, wartości w stadium budowy - przyjmuje się wartość kosztów obliczonych wg zasad określonych w lit. a, bez uwzględnienia stopnia zużycia technicznego zniszczonego lub uszkodzonego budynku;

2. w budowlach ubezpieczonych w wartości rzeczywistej - przyjmuje się wartość kosztów odbudowy lub naprawy, obliczonych zgodnie z zasadami określonymi w pkt 1 lit. A;

3. w lokalach mieszkalnych - przyjmuje się wartość kosztów odbudowy lub naprawy, obliczonych wg zasad określonych w pkt 1 lit. a, z uwzględnieniem postanowień ust.5 i:

1. z pominięciem stopnia zużycia technicznego - w odniesieniu do lokali lub miejsca postojowego w garażu, ubezpieczonych w wartości rynkowej,

2. z uwzględnieniem stopnia zużycia technicznego - w odniesieniu do lokali ubezpieczonych w wartości rzeczywistej,

3. z pominięciem stopnia zużycia technicznego - w odniesieniu do lokali ubezpieczonych wartości nowej.

5. W przypadku szkody:

1. częściowej w lokalu, o którym mowa w § 3 ust.1 pkt 3 lit.a, ochroną PZU S.A. - objęte są:

1. elementy wykończeniowe (ścian, podłóg i stropów) w postaci tynków, powłok malarskich, wykładzin na trwale związanych z podłożem,

2. wewnętrzne ścianki działowe,

3. części - według procentowego udziału w "częściach wspólnych" (zgodnie z aktem notarialnym) dachu, klatek schodowych, stropów, ścian (poza ścianami działowymi wewnętrznymi),

4. meble wbudowane,

5. podstawowe instalacje znajdujące się w lokalu (elektryczna, gazowa, wodna, kanalizacyjna),

6. wyposażenie instalacyjne (m.in. umywalki, zlewy, wanny);

2. częściowej w lokalu, o którym mowa w §3 ust.1 pkt 3 lit.b, ochroną PZU S.A - objęte są:

1. elementy wykończeniowe ścian, podłóg i stropów - w postaci tynków, powłok malarskich, wykładzin na trwale związanych z podłożem,

2. wewnętrzne ścianki działowe,

3. meble wbudowane,

4. podstawowe instalacje znajdujące się w lokalu (elektryczna, gazowa, wodna, kanalizacyjna),

5. wyposażenie instalacyjne (m.in. umywalki, zlewy, wanny);

3. w miejscu postojowym w garażu - ochrona PZU S.A. obejmuje jedynie szkodę całkowitą w budynku wielomieszkaniowym, w którym znajduje się miejsce postojowe.

6. Wysokość odszkodowania ustala się na podstawie:

1. cenników do szacowania wartości budynków stosowanych przez PZU SA, opracowanych przy współudziale jednostek wyspecjalizowanych w zakresie budownictwa; ustalenie wysokości odszkodowania na podstawie cenników następuje w przypadku:

1. niepodejmowania przez ubezpieczającego odbudowy lub naprawy zniszczonego lub uszkodzonego mienia,

2. braku rachunków, o których mowa w pkt 2,

3. braku kosztorysu, o którym mowa w pkt 3,

2. rachunków odbudowy lub naprawy (przedłożonych przez ubezpieczającego w terminie 12 miesięcy od dnia powstania szkody), potwierdzonych:

1. kosztorysem powykonawczym sporządzonym przez jednostkę dokonującą odbudowy lub naprawy zgodnie z zasadami określonymi w ust.4 pkt 1,

2. specyfikacją zakresu wykonanych robót sporządzoną przez jednostkę dokonującą odbudowy lub naprawy, w odniesieniu do szkody nie przekraczającej (przed naliczeniem zużycia technicznego) równowartości w złotych - 2500 euro, wg średniego kursu (z daty wypłaty odszkodowania ), ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski,

3. kosztorysu, sporządzonego zgodnie z zasadami podanymi w ust.4 pkt 1 (przedłożonego w terminie 12 miesięcy od dnia powstania szkody) na odbudowę lub naprawę, dokonaną przez ubezpieczającego systemem gospodarczym,

4. ceny 1 m² powierzchni lokalu przyjętej do ubezpieczenia wg zasad określonych w §6 ust 3 pkt 2 - dla szkody całkowitej w lokalu,

5. ceny rynkowej, przyjętej do ubezpieczenia wg zasad określonych w §6 ust.3 pkt 3 - dla szkody całkowitej w budynku ubezpieczonym w wartości rynkowej,

6. innych wiarygodnych dokumentów - w odniesieniu do miejsca postojowego w garażu.

7. Przedłożone przez ubezpieczającego dokumenty, o których mowa w ust. 6 pkt 2 i 3.,PZU SA weryfikuje pod kątem wysokości kosztów, zakresu robót i użytych materiałów.

8. Przy ustalaniu wysokości odszkodowania:

1. uwzględnia się:

1. wartość pozostałości,

2. stopień zużycia technicznego (chyba, że zapisy niniejszych ogólnych warunków stanowią inaczej),

3. udokumentowane koszty uprzątnięcia miejsca szkody w wysokości do 5 % wyliczonego odszkodowania (w granicach sumy ubezpieczenia);

2. pomija się wartość zabytkową ubezpieczonego mienia.

9. Odszkodowanie ustala się na podstawie cen z dnia powstania szkody. W przypadku gdy ubezpieczający w terminie 12 miesięcy od dnia powstania szkody, przedstawi dokumenty, o których mowa w ust.6 pkt 2-3, wysokość odszkodowania ustala się według cen z daty wypłaty odszkodowania.

§ 11. Postępowanie likwidacyjne z udziałem rzeczoznawców

1. Ubezpieczający i PZU S.A. mogą uzgodnić w umowie lub każda ze stron może zażądać, by przyczyny szkody i wysokość odszkodowania, zostały ustalone przez rzeczoznawcę (rzeczoznawców).

2. Ekspertyzy rzeczoznawców powinny zawierać m.in.:

1. ustalenie przyczyny szkody,

2. wykaz będącego przedmiotem szkody mienia, wraz z jego wartością ubezpieczeniową (określoną zgodnie z postanowieniami § 6),

3. koszty odbudowy lub naprawy zniszczonego lub uszkodzonego mienia.

3. Każda ze stron ponosi koszty rzeczoznawcy, którego powołała.

4. W razie rozbieżności w opiniach rzeczoznawców strony mogą zgodnie powołać rzeczoznawcę opiniującego, który na podstawie przedłożonych do wglądu ekspertyz i własnej oceny stanu faktycznego wyda wiążącą opinię.

5. Koszty rzeczoznawcy, o którym mowa w ust.4, ponoszą obie strony po połowie.

6. Ubezpieczający jest obowiązany dostarczyć PZU S.A. lub wyznaczonemu ekspertowi wszystkie dokumenty, które PZU S.A. lub wyznaczony ekspert uważa za niezbędne do rozpatrzenia wniosku o wypłatę odszkodowania.

§ 12. Wypłata odszkodowania, obowiązki informacyjne PZU S.A., skargi i zażalenia

1. Odszkodowanie za ubezpieczone mienie wypłaca się:

1. właścicielowi mienia,

2. posiadaczowi, który dokonał odbudowy lub naprawy zniszczonego lub uszkodzonego mienia i udokumentował poniesione koszty odbudowy lub naprawy - jeżeli miejsce pobytu właściciela nie jest PZU S.A. znane,

3. spadkobiercom, gdy szkoda powstała w mieniu należącym do spadku.

2. PZU S.A. wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o szkodzie.

3. Jeżeli, w terminie określonym w ust.2, wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności PZU S.A. albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie powinno zostać wypłacone w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe.
Jednakże bezsporną część odszkodowania PZU S.A. wypłaca w terminie określonym w ust.2.

4. PZU S.A. jest zobowiązany:

1. po otrzymaniu zawiadomienia o zajściu zdarzenia losowego objętego ochroną ubezpieczeniową, w terminie 7 dni od dnia otrzymania tego zawiadomienia, do poinformowania o tym ubezpieczającego i ubezpieczonego oraz przeprowadzenia postępowania dotyczącego ustalenia stanu faktycznego zdarzenia, zasadności zgłoszonych roszczeń i wysokości odszkodowania, a także poinformowania ubezpieczającego lub ubezpieczonego - pisemnie lub drogą elektroniczną, jakie dokumenty są potrzebne do ustalenia odszkodowania,

2. jeżeli w terminach określonych w ust. 2 i 3 nie wypłaci odszkodowania, do pisemnego zawiadomienia osoby zgłaszającej roszczenie o przyczynach niemożności zaspokojenia jej roszczeń w całości lub w części, a także do wypłacenia bezspornej części odszkodowania,

3. jeżeli odszkodowanie nie przysługuje lub przysługuje w innej wysokości, niż określona w zgłoszonym roszczeniu, do poinformowania o tym pisemnie osoby występującej z roszczeniem, w terminach o których mowa w ust. 2 i 3, wskazując na okoliczności oraz podstawę prawną uzasadniającą całkowitą lub częściową odmowę wypłaty odszkodowania- informacja ta powinna zawierać pouczenie o możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej,

4. do udostępniania osobom, o których mowa w pkt 1 informacji i dokumentów, które miały wpływ na ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej PZU S.A. i wysokości odszkodowania; osoby te mają prawo wglądu do akt szkodowych i sporządzania na swój koszt odpisów lub kserokopii dokumentów akt szkodowych,

5. na żądanie ubezpieczającego lub ubezpieczonego, do udostępniania posiadanych przez siebie informacji związanych z wypadkiem lub zdarzeniem będącym podstawą ustalenia odpowiedzialności PZU S.A. oraz ustalenia okoliczności wypadków i zdarzeń losowych, jak również wysokości odszkodowania.

5. Ubezpieczającemu i ubezpieczonemu przysługuje prawo do wniesienia pisemnej skargi bądź zażalenia, dotyczących realizacji przez PZU SA umowy ubezpieczenia. Adresatem skargi lub zażalenia, właściwym do ich rozpatrzenia jest osoba kierująca jednostką organizacyjną, której działania skarga lub zażalenie dotyczy. PZU SA udziela na piśmie odpowiedzi na skargę lub zażalenie, w terminie 30 dni od ich otrzymania.

§ 13. Roszczenia regresowe

1. Z dniem wypłaty odszkodowania przez PZU S.A. roszczenia ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę przechodzą z mocy prawa na PZU S.A. do wysokości wypłaconego odszkodowania. Jeżeli PZU SA pokrył tylko część szkody, ubezpieczającemu przysługuje co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed roszczeniami PZU SA.

2. Nie przechodzą na PZU SA roszczenia ubezpieczającego przeciwko osobom, z którymi ubezpieczający pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym lub za które ponosi odpowiedzialność.

3. Ubezpieczający obowiązany jest udzielić PZU S.A. wszelkiej pomocy w dochodzeniu roszczenia od osoby odpowiedzialnej za szkodę, dostarczając informacji oraz dokumentów niezbędnych do skutecznego dochodzenia roszczeń regresowych.

4. W przypadkach społecznie uzasadnionych PZU SA może ograniczyć roszczenie regresowe lub od niego odstąpić. Nie dotyczy to jednak przypadków, gdy szkoda została spowodowana umyślnie.

5. Jeżeli ubezpieczający bez zgody PZU SA zrzekł się roszczenia w części lub w całości przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę, PZU SA może odmówić odszkodowania lub je zmniejszyć. Jeżeli zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia zostanie ujawnione po wypłaceniu odszkodowania, PZU SA może żądać od ubezpieczającego zwrotu całości lub części wypłaconego odszkodowania.

§ 14. Obowiązki ubezpieczającego

1. Ubezpieczający zobowiązany jest podać do wiadomości PZU SA wszystkie znane sobie okoliczności istotne dla ważności umowy lub oceny ryzyka, ustalenia zakresu odpowiedzialności lub mające wpływ na wysokość składki, o które PZU SA zapytywał przed zawarciem umowy. Jeżeli PZU SA zawarł umowę ubezpieczenia mimo braku odpowiedzi ubezpieczającego na poszczególne pytania, pominięte okoliczności uważa się za nieistotne.

2. Ubezpieczający zobowiązany jest:

1. zawiadomić PZU S.A. o wszystkich zmianach okoliczności (w trakcie trwania ubezpieczenia), o których mowa w ust. 1, zwiększających niebezpieczeństwo powstania szkody,

2. w przypadku posiadania ubezpieczenia od szkód wodnych i kanalizacyjnych:

1. stosować właściwe środki ochronne w celu zabezpieczenia instalacji wodnych przed mrozem,

2. zamknąć, opróżnić z wody i utrzymywać opróżnione instalacje wodne w obiektach nieużywanych lub niedozorowanych; to samo odnosi się do instalacji czasowo nieczynnych,

3. wykonywać niezwłocznie wszelkie inwestycje i przeróbki - niezbędne w ocenie rzeczoznawców lub w świetle obowiązujących przepisów dotyczących prawidłowego działania instalacji;

3. przestrzegać ogólnie obowiązujących przepisów bezpieczeństwa mających na celu zapobieganie powstaniu szkody, a w szczególności przepisów o ochronie przeciwpożarowej;

4. przeprowadzać konserwacje i okresowe remonty w ubezpieczonym mieniu,

a w przypadku szkody:

5. niezwłocznie, a najpóźniej w terminie 3 dni roboczych od chwili uzyskania wiadomości o szkodzie, powiadomić PZU SA o szkodzie, podając rozmiar i rodzaj szkody,

6. o ile zachodzi taka potrzeba, wezwać straż pożarną oraz zawiadomić jednostkę policji,

7. użyć wszelkich dostępnych środków w celu ograniczenia rozmiaru szkody oraz zabezpieczenia bezpośrednio zagrożonego mienia przed dalszą szkodą,

8. bez dokonywania zmian pozostawić miejsce szkody do czasu oględzin i likwidacji szkody przez przedstawiciela PZU SA, chyba że:

1. zmiana jest niezbędna w celu zabezpieczenia mienia pozostałego po szkodzie lub zmniejszenia szkody,

2. wymagają tego inne okoliczności,

9. udzielić przedstawicielowi PZU SA pomocy i wyjaśnień w ustalaniu okoliczności powstania szkody, jej przedmiotu i wysokości,

10. w ciągu 14 dni od daty zawiadomienia o szkodzie przedłożyć PZU SA rachunek strat.

3. W razie niedopełnienia przez ubezpieczającego któregokolwiek z obowiązków wymienionych w ust. 2 pkt 1, pkt 2 lit.b,c, pkt 3 lub pkt 5-10, PZU SA może odmówić odszkodowania w części lub w całości, chyba że niedopełnienie obowiązku nie miało wpływu na ustalenie odpowiedzialności lub zwiększenie rozmiarów szkody.

4. W przypadku zawarcia umowy na rzecz osoby trzeciej, PZU S.A. może podnieść również przeciwko osobie trzeciej zarzuty, które mają wpływ na odpowiedzialność PZU S.A. z tytułu umowy ubezpieczenia.

ROZDZIAŁ II

§ 15. Ubezpieczenie obiektów małej architektury

1. W ubezpieczeniu obiektów małej architektury stosuje się postanowienia rozdziału I, o ile przepisy niniejszego rozdziału nie wprowadzają uregulowań odmiennych.

2. Na wniosek ubezpieczającego, w oparciu o niniejsze ogólne warunki, można ubezpieczyć w stadium użytkowania obiekty małej architektury, o których mowa w §2 pkt 16, usytuowane (z wyłączeniem nagrobków cmentarnych) w obrębie posesji budynku mieszkalnego.

3. Ochroną PZU S.A. objęta jest konstrukcja materiałowa tych obiektów w zakresie:

1. ryzyk podstawowych - wymienionych w §4 ust.1 pkt 1(z wyłączeniem ryzyka obsunięcia się ziemi w odniesieniu do ubezpieczenia nagrobków) oraz ryzyka dewastacji,

2. ryzyka dodatkowego - w postaci ryzyka kradzieży (wykupionego za opłatą dodatkowej składki).

4. PZU S.A. odpowiada również (w granicach sumy ubezpieczenia) za szkody w ubezpieczonym wyposażeniu posesji - spowodowane akcją ratowniczą prowadzoną na terenie posesji, w związku z wystąpieniem ryzyk podstawowych, o których mowa w ust.3 pkt 1.

5. Sumę ubezpieczenia obiektów małej architektury, określa się w wartości rzeczywistej, przy czym za wartość tą rozumie się wartość obiektu w stanie nowym, pomniejszoną o stopień zużycia technicznego.

6. Za wysokość odszkodowania przyjmuje się wartość kosztów odbudowy lub naprawy, zdefiniowanych w §10 ust.4 pkt 1 lit.a.

7. W przypadku wystąpienia niewielkich strat, szkoda może być określona w porozumieniu z ubezpieczającym - "procentowo", jako utrata wartości obiektu. Od ustalonej wartości należy odliczyć zużycie techniczne.

8. W przypadku szkody - pod rygorem, o którym mowa w §14 ust.3 - do obowiązków ubezpieczającego (poza wymienionymi w §14 ust.2 pkt 5-10) należy również zawiadomienie:

1. policji - niezwłocznie w przypadku kradzieży lub dewastacji,

2. zarządu cmentarza - w każdym przypadku uszkodzenia nagrobka.

9. W ubezpieczeniu nagrobków, PZU S.A. nie odpowiada za szkody określone w § 5 a także powstałe wskutek:

1. obsunięcia się ziemi spowodowanego przez zapadanie się ziemi oraz usuwanie się ziemi,

2. działalności Zarządów Cmentarzy, przedsiębiorstw pogrzebowych, firm kamieniarskich.

10. Warunkiem ubezpieczenia:

1. elementów wyposażenia posesji - jest ubezpieczenie w PZU SA budynku mieszkalnego (o którym mowa w §3 ust.1 pkt 1 lit.a) w stadium użytkowania, usytuowanego na terenie ogrodzonej posesji;

2. nagrobka cmentarnego - jest załączenie aktualnej fotografii nagrobka w ujęciu obrazującym jego ogólny wygląd i sposób wykonania.

11. W ubezpieczeniach nowych, zawieranych bez dokonania oględzin nagrobka, odpowiedzialność PZU S.A. rozpoczyna się z 15-tym dniem od daty zawarcia umowy i zapłacenia składki.

ROZDZIAŁ III

§ 16. Ubezpieczenie instalacji dodatkowych

1. W ubezpieczeniu instalacji dodatkowych mają zastosowanie postanowienia rozdziału I, o ile przepisy niniejszego rozdziału nie wprowadzają uregulowań odmiennych.

2. Na wniosek ubezpieczającego, w oparciu o niniejsze ogólne warunki, można ubezpieczyć w stadium użytkowania - instalacje dodatkowe (o których mowa w §2 pkt 9), usytuowane w obrębie posesji budynku mieszkalnego.

3. W ramach ubezpieczenia instalacji dodatkowych, ochroną PZU S.A. objęte jest również oprzyrządowanie tych instalacji np.: "centralki", urządzenia rejestrujące, wzmacniacze antenowe - z wyłączeniem odbiorników telewizyjnych i radiowych.

4. Ochroną PZU S.A. objęta jest konstrukcja materiałowa instalacji dodatkowych - w zakresie:

1. ryzyk podstawowych - wymienionych w §4 ust.1 pkt 1 oraz ryzyka dewastacji,

2. ryzyka dodatkowego - w postaci ryzyka przepięcia (wykupionego za opłatą dodatkowej składki).

5. PZU S.A. odpowiada również (w granicach sumy ubezpieczenia) za szkody w ubezpieczonych instalacjach dodatkowych, spowodowane akcją ratowniczą prowadzoną na terenie posesji, w związku z wystąpieniem ryzyk podstawowych, o których mowa w ust.4 pkt 1.

6. Sumę ubezpieczenia instalacji dodatkowych, określa się w wartości rzeczywistej, przy czym za wartość tą przyjmuje się wartość instalacji w stanie nowym, pomniejszoną o stopień zużycia technicznego.

7. Za wysokość odszkodowania przyjmuje się wartość kosztów naprawy obliczonych zgodnie z zasadami kalkulacji i ustalania cen, stosowanymi w wykonawstwie robót instalacyjnych - przy uwzględnieniu dotychczasowych wymiarów, konstrukcji, materiałów oraz faktycznego stopnia zużycia technicznego, zniszczonej lub uszkodzonej instalacji.

8. Warunkiem ubezpieczenia instalacji dodatkowych jest ubezpieczenie w PZU SA budynku mieszkalnego (o którym mowa w §3 ust.1pkt 1 lit.a) w stadium użytkowania, usytuowanego na terenie ogrodzonej posesji.

ROZDZIAŁ IV

§ 17. Postanowienia końcowe

1. W sprawach nie uregulowanych w ogólnych warunkach ubezpieczenia - do umów ubezpieczenia mają zastosowanie odpowiednie przepisy kodeksu cywilnego oraz inne stosowne przepisy prawa polskiego.

2. Powództwo o roszczenia wynikające z umowy ubezpieczenia można wytoczyć albo według przepisów o właściwości ogólnej albo przed sąd właściwy dla miejsca zamieszkania lub siedziby ubezpieczającego lub ubezpieczonego.

3. Tracą moc ogólne warunki ubezpieczenia budynków i lokali mieszkalnych - nie związanych z działalnością gospodarczą, zatwierdzone Uchwałą Zarządu PZU SA Nr UZ/170/98 z dnia. 21 lipca 1998r ze zmianami zatwierdzonymi uchwałą Zarządu PZU S.A. Nr UZ/498/2003 z dnia 7 października 2003r.

4. Niniejsze ogólne warunki ubezpieczenia mają zastosowanie do umów ubezpieczenia zawieranych począwszy od dnia 1 stycznia 2005r.

Bibliografia

1. U progu trzeciego stulecia ubezpieczeń praca zbiorowa red. Marian Szczęśniak, Warszawa 1993,Powszechny Zakład Ubezpieczeń S.A

2. Vademecum ubezpieczeń komunikacyjnych” Andrzej Makowski, Agencja Likwidacji Szkód Komunikacyjnych

3. Kodeks cywilny - C.H BECK Warszawa 2005r

4. Podstawy Ubezpieczeń Tom III Przedsiębiorstwo, Monkiewicz, J. (red.) 2003 Warszawa: Poltext.

5. Ubezpieczenia. Rynek i ryzyko, Ronka-Chmielowiec, W. (red.) 2002. Warszawa: PWE.

6. Ubezpieczenia gospodarcze, Sangowski T. (red.) 2001. Warszawa: Poltext

7. Umowa ubezpieczenia gospodarczego i inne zagadnienia ubezpieczeniowości dla praktyków, M. Drzewicki, Jaktorów 1996

8. Kodeks cywilny z komentarzem, red. J. Winiarz, Warszawa 1989

9. Charakter prawny ogólnych warunków ubezpieczenia, W. Mogilski, ("Prawo Asekuracyjne)" 1995 nr 2

10. Prawo ubezpieczeniowe, W. Warkałło, W. Marek, W. Mogilski Warszawa 1983

Spis tabel

Tab. 1 Zestawienie ilości i wartości ubezpieczeń OC właścicieli pojazdów mechanicznych w latach 2004 i 2005 …………………………………………………………………………... 34

Spis rysunków

Spis treści

„ U progu trzeciego stulecia ubezpieczeń” praca zbiorowa red. Marian Szczęśniak, Warszawa 1993,Powszechny Zakład Ubezpieczeń S.A

„ Vademecum ubezpieczeń komunikacyjnych” Andrzej Makowski, Agencja Likwidacji Szkód Komunikacyjnych

Kodeks cywilny - C.H BECK Warszawa 2005r

Vademecum ubezpieczeń komunikacyjnych - Andrzej Makowski, Agencja Likwidacji Szkód Komunikacyjnych, s.14

tamże

8

---