PRAWO KARNE MATERIALNE - WYKŁADY 10/11 ( II SEMESTR )

SPIS TREŚCI :

Z góry przepraszam za literówki !

Pozdrawiam Serdecznie i Życzę Miłej Lektury,

[e-mail]

WYKŁAD - PROF. ANDRZEJ ZOLL ( 3 MARZEC 2011 R. )

OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE BEZPRAWNOŚĆ - to ważny element negatywny, jeśli wystąpi to zachowanie nie będzie przestępstwem; mimo realizacji niektórych elementów struktury przestępstwa.

Czyn człowieka żeby był bezprawny musi atakować normę sankcjonowaną ( nakaz / zakaz powinnego zachowania ) tj. gdy czyn zagraża dobru prawnemu i narusza reguły postępowania z dobrem prawnym.

Natomiast nie każde naruszenie zakazu/nakazu nie oznacza od razu bezprawność czynu, ponieważ czyn naruszający normę może być usprawiedliwiony i takie zachowanie będzie mogło być uznane za okoliczność wyłączającą bezprawność.

Spór pochodzący XIX wieku - dot. okoliczności wyłączających bezprawność :

1. W takim wypadku nie ma w ogóle naruszonej normy sankcjonowanej, bo norma sankcjonowana nakazuje / zakazuje zachowania naruszającego dobro prawne z wyjątkiem takiego które jest usprawiedliwione. Już w samym opisie normy sankcjonowanej ( pole normowania i pole zastosowania ) już jest zawarte ze znakiem negatywnym wyłącznie naruszenie normy sankcjonowanej.

PRZYKŁAD: n. sankcjonowana - nie zabijaj człowieka ( art. 148 k.k.), jest w tzn. przypadku bardziej rozbudowana i brzmi - nie zabijaj człowieka, chyba że działasz w obronie koniecznej lub innej okoliczności która usprawiedliwia zabicie człowieka.

2. n. sankcjonowana - nie zabijaj człowieka ( art. 148 k.k.), mimo zabójstwa Twoje zbicie, może być usprawiedliwione przez pewne okoliczności np. obronę konieczną.

1. Zabicie człowieka w obronie koniecznej jest jego zabiciem tj. pewnym naruszeniem chronionego prawnie dobra o dużej wartości społecznej. Nie działając w obronie koniecznej albo stanie wyższej konieczności ( okoliczności wyłączajże bezprawność ) zbicie człowieka czy muchy ma taka samą wartość prawną. Jedno i drugie zachowaniem jest poza zakresem prawa karnego.

2. Akcent należy położyć na usprawiedliwienie - dane zachowanie prowadzi do szkody/ straty - ale spowodowanie tej straty jest usprawiedliwione.

TEORIA NEGATYWNYCH ZNAMION CZYNU ZABRONIONEGO

Strona podmiotowa :

• Przy umyślności sprawca musi mieć świadomość wszystkich znamion typu czynu zabronionego

• Jeśli twierdzimy, że znamieniem negatywnym t. cz. zabronionego jest brak obrony koniecznej, to dla przyjęcia umyślności musielibyśmy przyjąć, że sprawca działa ze świadomością obrony koniecznej - niemożliwe obiektywnie przeprowadzenie takiego dowodu. Błąd co do znamion polegał by na tym, że ktoś uroił sobie działanie w obronie koniecznej - i wyłączało by to umyślność sprawcy.

Art. 28. § 1. Nie popełnia umyślnie czynu zabronionego, kto pozostaje w błędzie co do okoliczności stanowiącej jego znamię.

W/w wymieniona konsekwencja szła by za daleko w usprawiedliwianiu i łagodziła by odpowiedzialność - np. gdy czyn sprawcy nie był usprawiedliwiony.

Argumenty za jej odrzuceniem - podsumowanie:

• czyn realizujący znamiona kontratypu też narusza dobro prawne i reguły postępowania z tym dobrem prawnym, tak jak czyn realizujący znamiona typu bez zaistnienia sytuacji kontratypowej

• istota kontratypu polega na tym, że to co się stało, jest złem, które znajduje swoje usprawiedliwienie

• konsekwencje błędu w postaci urojenia sytuacji kontratypowej

ELEMENTY USPRAWIEDLIWIENIA, WYŁĄCZNIE ODPOWIEDZIALNOŚCI GDY :

1. Mamy kolizję dóbr chronionych prawnie. Narusza się dobro, postępuje się naruszeniem reguł, ale usprawiedliwiamy to tym, że bronimy jednego dobra prawnego. Musimy poświęcić jedno w dwóch/ lub więcej dóbr kolidujących ze sobą.

2. Przeprowadzamy bilans zysków i strat - usprawiedliwione takie zachowanie, które zważy które dobro jest bardziej wartościowe np. ratowanie życia kosztem mienia, mienie większej wartości kosztem mienia mniejszej wartości.

PRZYKŁAD: kolizja dobra ogólnego z dobrem indywidualnym, Czy zawsze dobro społeczne, dobro państwa stoi przed dobrem jednostki ? Jeśli ustawodawca chce doprowadzić, że dobro ogólne ma być ważniejsze i poświęcić je kosztem dobra jednostki musi to wyraźnie wskazać z ustawie.

KONWENCJA Z OVIEDO ` 97 ( NIE RATYFIKOWANA PRZEZ POLSKĘ ):

Artykuł 2 (Prymat istoty ludzkiej) Interes i dobro istoty ludzkiej przeważa nad wyłącznym interesem społeczeństwa i nauki.

Nie można dla dobra nauki np. badań poświęcić dobra interesów człowieka. Podstawowa wartość demokratycznego państwa prawnego ze względu na jego godność. Dyrektywa ta jest wskazówką jak wartościować dobra pozostające ze sobą w kolizji.

3. Okoliczności , które mają usprawiedliwiać, muszę się nadawać do zgeneralizowania i na płaszczyźnie abstrakcyjnej opisania.

KONTRATYPY ( PROF. WOLTER ) - OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE BEZPRAWNOŚĆ:

• Są to pewny typy zachowań ale gdzie ich szukać ?

• Dawniej zasada nullum crimen sine lege - dlatego też czyn musi być opisany z ustawie - podstawowa zasada gwarancyjna.

• Natomiast, jeśli kogoś chcemy usprawiedliwi, czy musi być to opisane w ustawie - a może wystarczy głos jaśnie nam panującej doktryny i orzecznictwa

• Kontratypy być opisane choćby w ustawie cywilnej - samopomoc, obrona konieczna, stan wyższej konieczności

• Art. 10 Konstytucji - ustrój rzeczpospolitej opiera się na podziale władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej.

• Musimy patrzeć na kompetencje w/w władzy.

• Zdaniem Profesora, nie zachodzi zgodność pomiędzy pozaustawowymi kontratypami a art. 10 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

KONTRATYPY POZAUSTAWOWE ( doktryna i orzecznictwo ) :

• Zabieg lekarski - gdy, lekarz rozcina skalpelem brzuch powoduje uszczerbek i ingeruje w nietykalność cielesną. Lekarz nie atakuje dobra prawnego, dlatego też od samego początku jego zachowanie jest legalne i nie mamy tutaj do czynienia z bezprawnością - pierwotna legalność. Kontratypy natomiast są wtórne, gdyż mamy atak na dobro prawne i naruszanie reguł postępowania z dobrem prawnym. Dlatego też, gdy lekarz postępuje lege artis - zgodnie ze sztuką, w ogóle nie realizuje znamion 157 K.K.

• Zgoda pokrzywdzonego - jeżeli ktoś się zgadza na przeczytanie korespondencji, to nie jest to naruszenie korespondencji. Wyrażenie zgody pokrzywdzonego powoduje to, że pierwotnie takie zachowanie jest legalne pierwotnie

ANALIZA POSZCZEGÓLNYCH KONTRATYPÓW :

Obrana konieczna - ta okoliczność od zawsze wyłączała bezprawność czynu.

Art. 25.§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem.

§ 2. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności gdy sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

§ 3. Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu.

§ 4. Osoba, która w obronie koniecznej odpiera zamach na jakiekolwiek cudze dobro chronione prawem, chroniąc bezpieczeństwo lub porządek publiczny, korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.>

§ 5. Przepisu § 4 nie stosuje się, jeżeli czyn sprawcy zamachu skierowany przeciwko osobie odpierającej zamach godzi wyłącznie w cześć lub godność tej osoby.

Każdy kontratyp składa się w dwóch części ( grup znamion ):

1. Opisu sytuacji usprawiedliwiającej - mamy jako opis takiej sytuacji „ bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem”

2. Realizacji znamion jakiegoś typu - „ odpiera zamach w obronie koniecznej”

Nie ma obrony koniecznej jako takiej Zawsze występuje obrona konieczna polegająca np. na zabiciu człowieka. Mimo, że dokonałeś zabójstwa - nie popełniasz przestępstwa. Jeśli nie ma realizacji to nie ma potrzeby usprawiedliwienia. Obronę konieczną będzie można usprawiedliwić, jeśli zostanie zrealizowany dany typ czynu zabronionego.

1. Zamach na jakieś dobro :

• Zamach zawsze będzie zachowaniem człowieka - zamach może być dokonany także przez zaniechanie tylko wtedy, gdy dany obowiązek, czynność, mogła wykonać tylko ta osoba, która jest autorem tego zaniechania, tylko ta osoba, którą się zmusza do wykonania obowiązku.

PRZYKŁADOWO: Restauracja, „dżentelmen” je i pije do syta po czym nie płaci kelner woła kolegę i zabierają należność z portfela. Czy to jest zachowanie w obronie koniecznej ?

To może w pewnych warunkach, może być usprawiedliwione, ale nie obrona konieczna raczej samopomoc z KC. Powinni zadzwonić po policję.

PRZYKŁADOWO: Kolizja na drodze, ranny - trudno wezwać pomóc, ktoś zwraca się do gościa w dobrym aucie o pomoc ? czy można zabrać kluczyk i zawieść osobę do szpitala ? Nieudzielenie samochodu to nie był zamach, było bezpośrednie niebezpieczeństwo - art. 26 ( stan wyższej konieczności )

PRZYKŁADOWO : U nas w domu, ktoś się niestosownie zachowuje, i wystawiamy go siłowo za drzwi. Zamach na nasz mir domowy, tylko ta osoba, która weszła do naszego domu, może wykonać swój obowiązek Nikt za niego nie może opuścić mieszkania - poprzez zmuszeni go wyprowadzić - w takich przypadkach obrona

• Zagrożenie bezpośrednie dla dobra prawnego, stan jakościowo inny od poprzedniego.

Nieistotny jest stosunek psychiczny - zamach nie musi być zawiniony np. zachowanie dziecka albo osoby niepoczytalnej ( także nieumyślnie ).

Zamach nawet nie musi być przestępny - „zaoranie miedzy na dwa palce”, naruszanie posiadanie nie jest naruszeniem pod groźbą kary, tylko KC.

• Test usiłowania - badamy czy zachowanie napastnika w momencie podejmowania działań obronnych można określić jako usiłowanie naruszenia dobra prawnego.

• Alarmy - takie zachowanie nie wymaga usprawiedliwienia, bo nie zagraża dobry napastnika

• Samostrzał - KAZUS - kierownik sklepu podłączył do parapetu 220 v - czy można takiego typu zachowanie uznać za obronę konieczną bo w momencie montażu nie było zamachu, ale mogło zadziałać podczas zamachu.
  Takie zachowania wyprzedzające nie są obroną konieczną, wg prof. powinna być tabliczka z ostrzeżeniem

• Działania obronne nie mogą trwać po ustania zamachu, jeśli napastnik zrezygnował to nie ma obrony koniecznej. Nie może o. k. polegać na wymierzeniu nauczki sprawcy.

• Jeśli napastnik obronny odstąpi, a ofiara dalej odpiera bezprawny zamach to role się odwracają i niedoszła ofiara jest „ zamachowcem”.

• Zachowania funkcjonariuszy publicznych niezgodnych z przepisami prawa :

• Zatrzymanie osoby na ulicy bezpodstawnie ( pozbawianie wolności etc. )

• Jeśli działa funkcjonariusz w ramach swoich kompetencji i merytorycznie - niema obrony koniecznej, jeśli zatrzymanie przez pomyłkę to należy się poddać i potem ewentualnie się zażalić.

• Gdy działa poza kompetencjami - np. podczas przeszukania kradnie biżuterię - przysługuje prawo do obron koniecznej.

• Obrona konieczna w ramach bójki :

Art. 158.

§ 1. Kto bierze udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie skutku określonego w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10

Bójka - co najmniej 3 napastników i każdy jest napastnikiem.

Prawo do obrony koniecznej będzie przysługiwać temu, który zaprzestał ( wycofał się ) i bójka przeradza się w pobicie - przysługuje obrona konieczna.

Różnica między uczestnikiem bójki a likwidatorem

• Włącznie się do bójki aby pomóc jednemu z uczestników - brak obrony koniecznej

• Likwidator bójki - to ten który występuje przeciwko bójce jako takiej np. polewanie bojowników wodą ze szlaufa / także nieczystościami

• Zamach ma być skierowany na jakiekolwiek dobro prawne - nietykalność, cześć, mienie, spokój etc., także obrona dóbr innej osoby - POMOC KONIECZNA !

Art. 25 K.K.

<§ 4. Osoba, która w obronie koniecznej odpiera zamach na jakiekolwiek cudze dobro chronione prawem, chroniąc bezpieczeństwo lub porządek publiczny, korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.>

<§ 5. Przepisu § 4 nie stosuje się, jeżeli czyn sprawcy zamachu skierowany przeciwko osobie odpierającej zamach godzi wyłącznie w cześć lub godność tej osoby.>

Dodane § 4 i 5 w art.25 wchodzą w życie z dn. 22.03.2011 r. (Dz. U. z 2010 r.Nr240, poz. 1602). 2011-02-14

Jeżeli ofiara się zgadza na naruszenie jego dobra to os. trzecia nie może usprawiedliwiać się obroną konieczna np. żona bije męża, przybiega sąsiad, aby go ratować, a mąż mówi „ Zostaw Kaśkę”.

Gdy są to dobra bezwzględnej watowości społecznej to nie wymaga zgody pokrzywdzonego np. życie !

2. Realizacji znamion jakiegoś typu - „ odpiera zamach w obronie koniecznej”

• Odpieranie zamachu zawsze skierowane przeciwko osobie sprawcy np. rzucenie wazą z dynastii Ming w sprawcę - obrona konieczna względem głowy napastnika a stan wyższej konieczności względem wazy

• W doktrynie był kiedyś reprezentowany pogląd ustami prof. Wąska, iż można odeprzeć zamach przez zaniechanie - niestety wyobraźnia prof., jego zdaniem nie sięga, aż tak daleko - działanie tylko wyłącznie !

• Gangsterzy wynieśli z banku pieniądze, gdy uciekali wjechał w nich policjant w cywilu na światłach, jeden gangster zmarł. Policjantowi zarzucono spowodowanie wypadku ze skutkiem śmiertelnym ( 177 par. 2 ).

Art. 177.

§ 1. Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

• Obrona - działał w obronie koniecznej !

• Oskarżenie - nie chciał zatrzymać samochodu przestępców; po prostu wjechał na czerwonym świetle łamiąc przepisy i spowodował wypadek.

Przepis mówi o odpieraniu - żeby można mówić o obronie koniecznej to jego zachowania musi być motywowane odparciem zamachu na dobro prawne. Policjant został skazany za w/w - było to czysty przypadek a nie świadome działanie.

Niema nieumyślnej obrony koniecznej, ale skutki mogą być nieumyślne - sprawa z orzecznictwa, napad 2 na 1, zaczęli go kopać - ofiara znalazła kamień i uderzył jednego z napastników w głowę - zejście śmiertelne napastnika. On nie chciał zabić tylko unieszkodliwić - jest to działanie w obronie koniecznej - umyślno - nieumyślne.

Konieczność obrony koniecznej :

1. zamach na co najemnej dwa dobra

2. prawo nie ma ustępować przed bezprawiem, jeśli ktoś jest w prawie to nie może się uchylać,

3. obrona ma charakter samoistny, dopuszczenie się zamachu pozwala drugiej stronie na obronę !

art. 2 EKOP Cz i PW - Pozbawienie życia nie będzie uznane za sprzeczne z tym artykułem, jeżeli nastąpi w wyniku bezwzględnego koniecznego użycia siły: a) w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawną przemocą;

W tych sytuacjach w których umyślnie poświęcamy dobro napastnika, tylko jeśli inaczej nie moglibyśmy uchylić niebezpieczeństwa jak tylko poświęcając życia napastnika - obrona konieczna jest subsydiarna.

W obronie koniecznej nie ma wymogu proporcjonalności, przez tą wartość dodatkową zawartą w bezprawnym zamachu, gdyż w tej sytuacji ryzykować ma napastnik !

Konieczna jest jednak względna proporcjonalność - nie może być dysproporcji dóbr, gdyż jak mówi przepis dot. przekroczenia granic obrony koniecznej obrona konieczna powinna być współmierna.

• Plantator czosnku strzelał do złodziei i ranił chłopaka - SN, nie stwierdził w tym przypadku obrony koniecznej.

Jeśli, obrońca może poświęcić inne dobro niż podstawowe a jednak decyduje się na poświęcenie podstawowego to mamy w tym przypadku do czynienia z przekroczeniem obrony koniecznej.

Obrońca ma odeprzeć zamach, ale tylko tyle. Użycie środka ma służyć do odparcia zagrożenia - względna proporcjonalność. Chodzi tutaj o usprawiedliwienia naruszenia dobra napastnika. Dobro napastnika dalej jest chronione.

DWA RODZAJE PRZEKROCZENIA GRANIC OBRONY KONIECZNEJ :

• eksces przed zamachem nie może prowadzić do uznania przekroczenia granic, bo nie ma zamachu

Eksces ekstensywny* - naruszone zostają ramy czasowe w których przysługuje prawo do obrony koniecznej:

1. jeszcze nie było zamachu bezpośredniego, realnego zagrożenia dobra prawnego, czyli takie dalekie wyprzedzenie zamachu ze strony osoby która potencjalnie dopiero miała być napadnięta. Trudno tu mówić o przekroczeniu granic skoro jeszcze w ogóle prawo do obrony koniecznej nie ma.

2. przekroczenie czasu, który upoważnia do obrony koniecznej (ten eksces w praktyce częściej spotykany) - kiedy już napastnik zrezygnował z działania, odstąpił od zamachu, a pierwotnie napadnięty kontynuuje działania obronne, zaczyna na własną rękę wymierzać sprawiedliwość. Tutaj przekroczenie granic obrony koniecznej. To ma być przekroczenie granic obrony koniecznej, tzn. to ma być w bezpośrednim związku z zamachem. Nieporozumieniem jest mówienie o przekroczeniu granic obrony koniecznej jeżeli chodzi o ten słynny wypadek we Włodawie, kiedy mieliśmy człowieka, który terroryzował dzieci, recydywista chodzący z tasakiem, ludzie się go bali, dzwonili po policję, policja nie przyjeżdżała. Ten człowiek w danym momencie nie był już niebezpieczny bo sobie gdzieś tam poszedł, ale kilku panów ze wsi go dopadło i zatłukło kijami - to nie jest żadne działanie w ramach przekroczenie granic obrony koniecznej tylko.. powstrzymam się od ocenienia tego zamachu bo nie było prawomocnego wyroku.

Eksces intensywny* - sposób obrony jest nieproporcjonalny do niebezpieczeństwa zamachu. To może być problem relacji dóbr, ale i samego sposoby-technicznego sposobu atakowania dobra napastnika. Pamiętać trzeba jednakże o tym, że obrona konieczna ma służyć odparciu zamachu, czyli broniący się ma uzyskać przewagę nad napastnikiem - i to jest dopuszczalne, konieczne więc, tu nie chodzi o to żeby była równowaga siły napastnika z siłą broniącego się - jest takie fatalne orzeczenie SN sprzed kilkunastu lat, gdzie ktoś został zaatakowany przez bandziorów na ulicy, ci działali gołymi rękoma, pobili go, przewrócił się na ziemie i zaczęli go kopać. On chwycił cegłę, która była gdzieś pod jego ręką, podniósł się i uderzył jednego z nich w głowę - czaszka pękła i skończyło się zejściem śmiertelnym - SN: skoro tamci byli z gołymi rękoma to użycie cegły było przekroczeniem sposobu obrony w stosunku do niebezpieczeństwa zamachu. Zoll: orzeczenie będące nieporozumieniem. On musiał uzyskać przewagę, posłużyć się narzędziem, które by dawało mu szansę obrony przed kilkoma napastnikami. Jeżeli miałby w kieszeni nóż czy pistolet i go użył tak samo byłby usprawiedliwiony. Chodzi o co innego: jeżeli mogłeś ten zamach odeprzeć łagodniejszymi środkami i mogłeś to zrobić, a posłużyłeś się takim środkiem drastycznym to wtedy jest to przekroczenie granic. Jeżeli mogłeś strzelać w nogi a strzeliłeś w klatkę piersiową - można to w pewnych sytuacjach potraktować za sposób obrony który nie był adekwatny do niebezpieczeństwa zamachu.

*definicje ekscesu ekstezywnego i intensywnego pochodzą ze skryptu Matheusa O.

§ 3. Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu.

Bardzo daleko idąca tolerancja dla osób przekraczających obronę konieczną, nastawienie na to, że sprawca ryzykuje najwięcej ( pogląd obcy dla prof. Zolla ).

WYKŁAD - PROF. ANDRZEJ ZOLL ( 10 MARZEC 2011 R. )

Kontynuacja tematu poprzedniego wykładu dot. okoliczności wyłączających bezprawność czynu.

KONTRATYP STANU WYŻSZEJ KONIECZNOŚCI

Art. 26.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa także ten, kto, ratując dobro chronione prawem w warunkach określonych w § 1, poświęca dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego.

§ 3. W razie przekroczenia granic stanu wyższej konieczności, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

§ 4. Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli sprawca poświęca dobro, które ma szczególny obowiązek chronić nawet z narażeniem się na niebezpieczeństwo osobiste.

§ 5. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy z ciążących na sprawcy obowiązków tylko jeden może być spełniony.

Warunkiem zaistnienia stanu wyższej konieczności jest :

• konieczność poświęcenia danego dobra prawnie chronionego względem innego, nie możliwość uniknięcia w/w

Kontratyp zachodzi wtedy, gdy ze względu społecznego względu widzenia opłacalne jest poświęcenie jednego dobra względem drugiego tzn. jeśli dobro poświęcone

Podział kontratypu stanu wyższej konieczności ze względu na kryterium proporcji dóbr :

• § 1 - dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego.

• Wyłącznie bezprawności czynu (§ 1)

• § 2 - poświęca dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego.

• równa wartość dóbr np. życie vs życie albo ratuje się dobro niższej wartości kosztem dobra o wyższej wartości, ale ta różnica dóbr nie jest oczywista - margines tolerancji wprowadzony przez ustawodawcę )

• Okoliczność wyłączająca winę (§ 2)

Różnica tkwi li tylko i wyłącznie w relacji wartości dobra poświęconego z dobrem ratowanym.

Znamiona stanu wyższej konieczności :

„bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem”

• Przy obronie koniecznej mówiliśmy o bezprawnym zamachu !

• Przy stanie wyższej konieczności nie mówimy przy tym znamieniu o bezprawności, gdyż istnieje tylko stan niebezpieczeństwa a nie bezprawny zamach.

• Niebezpieczeństwo pochodzi od człowieka, ale w stanie wyższej konieczności będziemy działać odpierając to niebezpieczeństwo, nie poprzez poświęcenie dobra napastnika. Jeśli jest poświęcenie kosztem dobra napastnika to mamy obronę konieczną. Jeśli mamy do czynienia z poświęceniem dobra osoby trzeciej ( nie zamachowca ) to mamy stan wyższej konieczności.

Bezpośrednie niebezpieczeństwo :

1. To nie musi być nagłe niebezpieczeństwo, może być rozwijające się np. choroba

2. KAZUS - roboty remontowe w magazynie - spawanie elementów konstrukcji - podpalenie towaru - robotnik zobaczył koce na sprzedaż - nimi gasi pożar.

1. Jest to stan wyższej konieczności, jeżeli chodzi o odpowiedzialność za umyślne zniszczenie koców

2. Będzie podlegał natomiast odpowiedzialności cywilno prawnej za zniszczenie

3. Będzie podlegał odpowiedzialności za sprowadzenie niebezpieczeństwa pożaru

Kobieta ulegał wypadkowi, zmiażdżona miednica. Lekarz powiedział, że będzie miała problem z urodzeniem dziecka - kobieta zaszła w ciążę. Lekarz - zalecił cesarką. Podczas porodu Lekarz zrezygnował z cesarskiego cięcia. Nie mogła urodzić siłami natury i konieczne było poświęcenie życia dziecka. Za co odpowiada Lekarz, który zachował się wbrew regułom sztuki i czy można mu przypisać zabójstwo dziecka (148) ?

NIE, to że doszło do poświęcenia dobra - to jest stan wyższej konieczności, była kolizja dóbr. Natomiast błąd był przyczyną śmierci dziecka; mimo, iż zabił on umyślnie dziecko to odpowiadać będzie z art. 155 K.K. - ze względu na stan wyższej konieczności, który modeluje w tym przypadku nieumyślność.

Przy obronie koniecznej - problemy interpretacyjne z koniecznością ( samoistna czy subsydiarna )

• Co do zasady samoistność

• Występują też okoliczności których obrona konieczna jest subsydiarna ( art. 2 EKPCziPW )

Przy stanie wyższej konieczności sprawa jest jasna, ze względu na budowę przepisu :

„jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć”

• Przesądza to subsydiarny charakter

Jeżeli da się uniknąć niebezpieczeństwa to tak należy postąpić - dlatego nie można mówić tak jak w przypadku obrony koniecznej o bezprawności, gdyż przy o. k. ustawodawca pozwala na odparcie bezprawnego zamachu.

Jest to usprawiedliwienie na zasadzie kontratypu czynu zagrożonego pod groźbą kary .

Problematyka proporcjonalności dóbr :

Ustawodawca podaje nam hierarchię dóbr prawnych :

1. Godność - jest dobrem niezbywalnym, przyrodzonym i nie może być poświęcone kosztem innego dobra.

2. Inne dobra już mogą być poświęcane, abstrakcyjnie ciężko ustalić kolejność :

1. Można powiedzieć, że mienie prezentuje wartość niższą niż życie

2. Wskazówka aksjologiczna - konwencja bioetyczna z Oviedo

1. Interes jednostki ludzkiej nie może być poświęcony na rzecz wyłącznie dobra społecznego albo nauki

2. Interesu człowieka nie można postawić niżej, iż tylko badania medyczne

3. Wg Prof. sprawy należy przedstawiać in concreto

• Dla obrony życia kilku osób mogę poświęcić życie jednej osoby, 2005 r. - Prawo lotnicze dozwalało na możliwości zestrzelenia samolotu pasażerskiego opanowanego przez terrorystów.

TK - uznał, że jest to niedopuszczalne, że względu na ochronę życia i wartości konstytucyjne wyrażone w art. 30 Konstytucji RP - w którym zbabrania się przedmiotowego traktowania człowieka.

• 97' powódź stulecia, Wrocław pod Wodą, decyzja wysadzenia wałów przeciwpowodziowym przed Wrocławiem - zalało tereny miej zamieszkałe. Ludzie protestowali. Czy działanie władz było bezprawne - zalanie gospodarstw kosztem miasta. Uznano, iż osobom nie przysługiwało prawo obrony swojego dobra.

• Na podstawie w/w należy stwierdzić, iż ilość osób zagrożonym niebezpieczeństwem nie jest podstawą działania w stanie wyższej konieczności.

Inne zagadnienia dot. stanu wyższej konieczności :

KAZUS - wypadek 19 letniej kobiety, szpital, wymagana transfuzja krwi - dziewczyna okazuje się Świadkiem Jehowy i nie zgadza się kategorycznie na taki zabieg. Konflikt dóbr - lekarz, ratować czy uszanować wolę - w tej sytuacji lekarz odstąpił od zabiegu, kobieta zmarła. Jeśli powiemy, że lekarz miał prawo do decydowania o samostanowieniu tej dorosłej osoby, to jaką wartość miała by zgoda na zabieg lekarski.

Art. 192.

§ 1. Kto wykonuje zabieg leczniczy bez zgody pacjenta, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Oznacza to, że prawo do samostanowienia jest prawnie chronione. Nie możemy wykorzystywać zatem art. 26 K.K. dla unicestwienia wartości prawnie chronionej.

KAZUS - dziewczyna ma 15 lat, rodzice sprzeciwiają się transfuzji krwi, rodzice nie mają prawa o decydowaniu o życiu/ śmierci dziecka. Lekarz jest zobowiązany do przeprowadzenia zabiegu.

Przekroczenie granic stanu wyższej konieczności :

• Konieczność przekroczenia stanu wyższej konieczności - w danej sytuacji przy z właściwym rozeznaniem można było wybrać inną możliwość

• Proporcjonalność w przekroczeniu s. w. k.

§ 4. Przepisu § 2 nie stosuje się ( przepisu wyłączającego winę ), jeżeli sprawca poświęca dobro, które ma szczególny obowiązek chronić nawet z narażeniem się na niebezpieczeństwo osobiste.

• Nie dotyczy sytuacji kontratypowej

• Ktoś jest zobowiązany do ochrony mienia, a ratuje swoje życie

KAZUS - kasjer wydaje pieniądze przy napadzie w banku, kasjer działa w stanie wyższej konieczności z § 1.

W ART. 26 § 5 - ZOSTAŁ OKREŚLONY INNY KONTRATYP :

Nocny dyżur, jeden lekarz a przewożą mu dwóch rannych pacjentów. Lekarz może się zająć jednym do czasu skończenia leczenia pierwszego. Są to wartości równej wartości.

§ 5. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio ( nie znaczy, że identycznie ) w wypadku, gdy z ciążących na sprawcy obowiązków tylko jeden może być spełniony.

W przypadku, gdy mamy do czynienia z kolizją obowiązków, o równych dobrach - mamy do czynienia z zachowaniem kontratypowym.

Kryteria :

1. Powinny decydować inne kryteria lekarskie - inne okoliczności dodatkowe np. znajomy, rodzina powoduje, że zachowanie takie nie jest usprawiedliwione i może zostać poddane prawno karnemu wartościowaniu ).

2. Bezpośrednie zagrożenie życia - lekarz ma się zając tym, którego szansa ratowania jest największa

KONTRATYP Z ART. 27 - DOZWOLONE RYZYKO NOWATORSKIE

Art. 27.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu przeprowadzenia eksperymentu poznawczego (każdy eksperyment jest poznawczy - każdy eksperyment ), medycznego, technicznego lub ekonomicznego, jeżeli spodziewana korzyść ma istotne znaczenie poznawcze, medyczne lub gospodarcze ( przesłanka ), a oczekiwanie jej osiągnięcia, celowość oraz sposób przeprowadzenia eksperymentu są zasadne ( powinno się udać - wiedza teoretyczna, ekspert ) w świetle aktualnego stanu wiedzy.

§ 2. Eksperyment jest niedopuszczalny bez zgody uczestnika, na którym jest przeprowadzany, należycie poinformowanego o spodziewanych korzyściach i grożących mu ujemnych skutkach oraz prawdopodobieństwie ich powstania, jak również o możliwości odstąpienia od udziału w eksperymencie na każdym jego etapie.

§ 3. Zasady i warunki dopuszczalności eksperymentu medycznego określa ustawa.

W/w kontratyp jest zbudowany, inaczej niż pozostałe. Poprzednio nadmieniano, iż dla zaistnienia sytuacji kontratypowej kluczowa jest kolizja dóbr i poświęcamy jedno.

Przy dozwolonym ryzyku nowatorstwa sprawa wygląda inaczej - nie ma takiego konfliktu dóbr. Konflikt założeń - statusu quo, nie poprawiamy stanu bo wiąże się z zagrożeniem dóbr lub idziemy do przodu i zgadzamy się na niebezpieczeństwo dla dobra w przyszłości. My doprowadzamy do zagrożenia innego dobra.

Ryzyko nowatorstwa :

• kontratypem nie obejmujemy ryzyka dnia codziennego np. siadając za kółko samochodu nie podejmujemy ryzyko nowatorstwa. Ryzyko dnia codziennego - mieścimy się w granicach postępowania z danym dobrem prawnym, nie naruszamy żadnej normy sankcjonowanej. Ryzyko nowatorskie wiąże się z naruszeniem wypracowanych reguł np. sposób leczenia choroby poprzez podanie leku - dochodzimy do wniosku, że lek ten nie jest skuteczny i decydujemy się na zmianę procedury. Po próbach laboratoryjnych podaje się inne lekarstwo łamiąc procedurę dotychczasową. Technicznie sprawdzone - praktycznie wiąże się z naruszeniem. Budownictwo - inne materiały, znacznie taniej można zrobić ( technicznie sprawdzone ), stawiamy dom i nie wiemy czy zadziała ( pole niewiadome - nowatorstwo ).

§ 3. Zasady i warunki dopuszczalności eksperymentu medycznego określa ustawa.

• Ustawa o zawodzie lekarza i lekarza dentysty

• Niestety te przepisy w w/w ustawie zostały sknocone

• Eksperyment leczniczy - osoba poddane eksperymentowi jest pacjentem, nowa metoda leczenia - licząc się z tym, że ta metoda przyniesie korzyści

• Eksperyment badawczy - nieporozumienie, osoby wobec których stosujemy mogą być zdrowe ( nie pacjenci )

Ustawa określa, że nie może się łączyć z ryzykiem dla pacjenta / os. - z punktu prawa karnego, można powiedzieć, że nas to w ogóle nie interesuje; dla prawno karnego wartościowania musi być to co najmniej art. 160 K.K. ( narażenie człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo ). Gdy podajemy placebo - to nie interesuje to prawa karnego i nie możemy tutaj mówić o złamania reguł.

Art. 160.

§ 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Ustawowo uznano, iż eksperymenty badawcze są niedopuszczalne - duża ostrożność prawa polskiego.

RYZYKO SPORTOWE :

• Sport rajowy - odcinek specjalny, kierowca znacznie przekraczający szybkość normalnie nie dopuszczalną wpada na barierę - łamie ją i ta bariera uderza kobietę. Sądy skazały tego kierowcę za 177 par. 2 - bo powinien przestrzegać przepisów Nie był zobowiązany do przestrzegania przepisów, tylko czy nie zrealizował art. 177 par 2, czy zrealizował art. 177 par. 2 w sytuacji kontratypowej. SN - zrealizował; Prof. Zoll - to jest nieporozumienie bo jechał po pasie wyłączonym z ruchu w okolicznościach rajdu i nie podlega przepisom dot. ruchu drogowego. Tutaj są reguły zawodów - „ arena sportowa” - zawijasy na odcinku specjalnym. Nie mamy tutaj zrealizowanych znamion - pierwotna legalność. Odpowiedzialność ewentualną powinien ponosić organizator.

• Ustawa o sporcie - chodzi o sport zarejestrowany ( reguły ustalone przez związki sportowe ), są to okoliczności wyłączające realizację znamion np. boks - na pewno nie 217 K.K. - naruszenie nietykalności Ewentualnie przy nieszczęśliwym wypadku można się zastanowić nad zasadnością reguł ustalonych przez związki sportowe np. ciężkie rękawice.

KONIEC OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCYH BEZPRAWNOŚĆ

OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE WINĘ :

Niepoczytalność :

1. Ustawodawca nigdzie nie mówi o poczytalności; zakładając optymistycznie, iż regułą jest poczytalność - możliwość rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem.

Art. 31.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.

Metoda mieszana - w art. 31 K.K. mamy określone przyczyny o charakterze medycznym ( choroba psychiczna, upośledzenie umysłowe i zakłócenie czynności psychicznych ) są i określone konsekwencje - niemożność rozpoznania znaczenia czynu i kierowania swoim postępowaniem.

Choroba psychiczna :

• Schizofrenia

• Psychoza maniakalno - depresyjna

• Psychoza alkoholowa

• Zespół Korsakowa

Musi to być takie zachowanie, które wpływa na niemość rozpoznania znacznie czynu i kierowanie swoim postępowaniem. Mogą to także być okoliczności następcze np. po urazie, choroba, starość, a także o charakterze fizjologicznym - pewne stany, które się wiążą z bardzo dużym stresem, wzburzeniem a nawet hipnozą. Mogą to także być inne zaburzenia psychiczne.

Rozpoznanie znaczenia czynu i kierowanie swoim postępowaniem :

1. To nie chodzi o sens z art. 28 K.K. - czyli świadomość znamion, tylko aksjologiczne rozpoznanie czyny ( dobro / zło ), społecznie wartościowane jako moralne

2. Przy niektórych schorzeniach człowiek świetnie rozpoznaje znaczenie czynu, ale nie jest w stanie kierować swoim zachowanie - np. choroba alkoholowa

3. Taka wyłączające świadome rozpoznawalność i kierowanie swoim zachowaniem musi być czasie czynu - przebłyski świadomości :

KAZUS - człowiek chory na epilepsję zataiłem, że jest chory; dostał prawo jazdy i pewnego pięknego dnia spowodował wypadek w wyniku ataku - zabił 3 osoby.

• 1 - sza Instancja - uniewinniła w zw. z art. 31 K.K.

• SN - uchylił , bo czasem czynu nie jest tylko czas prowadzenia samochodu i wypadku, ale także, wtedy kiedy wbrew zasadom ostrożności prowadził pojazd w zw. z art. 177 K.K.

§ 2. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

• ograniczona poczytalność - sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary

§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć.

• Człowiek, który w czasie czynu był w stanie niemożności rozpoznania czynu i kierowania swoim postępowaniem odpowie prawno karnie, za to co zrobił. Jak to pogodzić ten dylemat z zasadą winy - różne ustawodawstwa rozstrzygają ten problem różnię :

• Raush delikt - nie odpowiadasz za to, że po pijaku robiłeś szyby - odpowiadasz za to żeś się upił, a warunkiem odpowiedzialności jest to, że popełniłeś czyn zabroniony, zdaniem Prof. to szwindel - przecież nie odpowiada, za to że się upił / zabił

• Art. 31 par. 3 K.K. - jest wyjątkiem od zasady winy w sytuacji a to, że sprawca przewidywał lub mógł przewidzieć, nie dotyczy popełnienia czynu zabronionego, ale sytuacji w której sprawca przewidywał lub mógł przewidzieć, że się upije.

• Action libera in causa - zakłada, że sprawca zakładał, że w po spożyciu popełni przestępstwo - prof. uważa to za nieporozumienie

WYKŁAD - PROF. MARIA SZEWCZYK ( 17 MARZEC 2011 R. )

Kara Kryminalna - kara kryminalna jest reakcją na popełnienie przestępstwa, nie czynu zabronionego ( nullum crimen sine culpa - nie ma przestępstwa bez winy ). Każde przestępstwo jest czynem zabronionym, ale nie każdy czyn zabroniony jest przestępstwem.

Np. niepoczytalny nie popełnia przestępstwa tylko czyn zabroniony bo nie można mu przypisać winy. Mówiąc o przestępstwa zawsze stwierdzamy o zawinieniu, a kara jest tego konsekwencją.

Wymierzanie kary jest domeną domeną państwa. Jest to wykonywaniem przez państwo ius puniendi - prawa karania. Kiedyś sprawowane przez władców, trybunałów -> dziś karę kryminalna wymierza organem wymiaru kary konstytucyjnie ustalony w postaci niezawisłych sądach. Nikt inny niż sąd nie może wymierzyć kary kryminalnej.

Kara ze swojej natury jest reakcja na wyrządzone zło ( naruszeniem zakazu bądź nakazu ). Kara to reakcja potępiającą zachowanie o charakterze przestępstwa. W karze kryminalnej jest zapewne element dolegliwości ( forma potępienia zachowania ).

W naszym systemie prawnym kara musi być określona przez ustawę ( Nulla pena sine lege ).

Kara jest reakcja konstytucyjnego organu państwowego na popełnione przestępstwo określone w ustawie i zawierające w sobie element potępienia, tj. jest uznane za przestępstwo w danym systemie prawa.

RACJONALIZACJA KARY ( prof. Wróblewski ) - co jest racją kary ?

TEORIE RACJONALIZACJA KARY:

1. TEORIE RETRYBUTYWNE (odwetowe, absolutne, odpłaty, zemsty, sprawiedliwościowe )

• Karzemy, bo popełniono przestępstwo.

• Prawo talionu „ oko za oko, ząb za ząb”.

• Szkoła niemiecka Immanuel Kant - kara jest odpłata za zło

• Racjonalizacją kary wg teorii odwetowych jest wywołane przez sprawcę zło - kara relacjonowana do czynu - co zrobił ?

Temida z paskiem na oczach i wagą - temida nie patrzy na sprawcę, tylko warzy wywołane zło i karę.

• Georg Hegel - kontynuacja, popełnione zło z dodatkiem elementu winy.

2. TEORIE PREWENCYJNE ( utylitarne ) - J. Bentham ( XIX w. )

• Karzemy, aby zapobiec kolejnym przestępstwom.

• Racją nie jest czyn bo się tego nie cofnie

• Mamy wymierzać sprawcy karne tak aby sprawca nie popełnił więcej przestępstwa - racjonalizacja na to co będzie..

• Seneka/Platon - Nemo prudens punit, quia peccatum est, sed ne peccetur. - nikt rozumny nie karze dlatego, że popełniono przewinienie, lecz dlatego, by nie popełniano tego zła więcej.

Teorię te zdjęły temidzie opaskę - ma patrzeć kogo sądzi !

SOCJOLOGICZNA SZKOŁA PRAWA ( odmiana szkoły utylitarnej ) - przyczyną popełnienia przestępstwa jest środowisko ( społeczeństwo tworzy sprawcę )

Liszt - karę wymierza się z nastawieniem na sprawcę, wg tego czy sprawca może się zresocjalizować wraz z środkami dodatkowymi lub nie można go zresocjalizować.

• USA - Sprawca nie jest przestępcą tylko osobą chorą.

• Skandynawia - otwarte ośrodki resocjalizacyjne ( pouczanie a nie karanie )

SZKOŁA WŁOSKA ( Prof. C. Lombroso, E. Ferri ) - Przestępcy z urodzenia ( nie podlegający resocjalizacji ) - Przestępców się eliminuje zamyka na amen / zabija.

3. TEORIE MIESZANE ( NEOKLASYCYZM I NEOUTYLITARYZM )

Oparcie się na czynie jak i na osobie sprawcy

KODEKS KARNY - ROZDZIAŁ VI

ZASADY WYMIARU KARY I ŚRODKÓW KARNYCH

Art. 53. § 1. Sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę (nulla pena sine lege), bacząc, by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu ( teoria klasyczna) oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego teoria ( prewencja indywidualna ) , a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa ( prewencja generalna ).

Kara ma być sprawiedliwa tzn. w odczuciu społeczeństwa jest właściwą reakcją na zachowanie sprawcy ( dolegliwość ) i sprawca w stosunku do którego orzeczono ma przekonanie, że jest to kara sprawiedliwa. Relatywność do winy i do czynu uwzględniając osobowość sprawcy w/w art. 53 K.K.

Prawo karne to nie jest prawo odpłaty tylko sprawiedliwości i humanizmu.

Art. 3. Kary oraz inne środki przewidziane w tym kodeksie stosuje się z uwzględnieniem zasad humanitaryzmu, w szczególności z poszanowaniem godności człowieka.

Przejaw działania instytucji państwowych nie może naruszać przyrodzonej godności człowieka. Kary mają być proporcjonalne do szkody i winy, ale nie łamiąc przy tym godności człowieka.

Kara śmierci - dzisiejsze prawo karne nie poduszcza kary śmierci ( KK - z roku '60 - od 1995 r. > moratorium na karę śmierci ).

• Wolno było orzekać, ale nie wolno wykonywać

KONWENCJA O OCHRONIE PRAW CZŁOWIEKA I PODSTAWOWYCH WOLNOŚCI ( warunek przynależności do UE ) - Polska podpisała w 1993 r. Możliwość skarżenia do ETS w Sztrasburgu > obywatel vs państwo

Artykuł 2

Prawo do życia

1. Prawo każdego człowieka do życia jest chronione przez ustawę. Nikt nie może być umyślnie pozbawiony życia, wyjąwszy przypadki wykonania wyroku sądowego skazującego za przestępstwo, za które ustawa przewiduje taką karę.

PROTOKÓŁ 6 DO W/W KONWENCJI ( PODPISANY PRZEZ POLSKĘ W ROKU 2000 )

• Kara śmierci zniesiona w czasie pokoju

• Można w/w wykonać w czasie wojny lub w okresie bezpośrednio przed

PROTOKÓŁ DODATKOWY 13 DO W/W KONWENCJI ( 2002 R. )

• Definitywnie znosi się karę śmierci

• Podpisano, ale nie ratyfikowano

Dlatego też niemożliwe jest wprowadzenie kary śmierci w Polsce w zw. za protokołem 6 EKPCz

WYKŁAD - PROF. MARIA SZEWCZYK ( 24 MARZEC 2011 R. )

Art. 53. § 1. Sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę (nulla pena sine lege), bacząc, by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu ( teoria klasyczna) oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego ( prewencja indywidualna ) , a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa ( prewencja generalna ).

Czytać w/w razem z artykułem 3 KK

Art. 3. Kary oraz inne środki przewidziane w tym kodeksie stosuje się z uwzględnieniem zasad humanitaryzmu, w szczególności z poszanowaniem godności człowieka.

 „Sąd wymierza karę według swojego uznania” - zasada konstytucyjna, sądy są niezawisłe i podlegają tylko ustawom. Uznanie sędziowskie ograniczone ustawami, widzą i sumieniem. Nie ma kary bezwzględnie oznaczonej w kodeksie karnym - karny względnie oznaczone „ górna i dolna granica ustawowego zagrożenia”.

Dekret z 44' - na podstawie konwencji międzynarodowej zbrodnie przeciwko ludzkości się nie przedawniają, odpowiedzialność na podstawie art. 1 - za popełnienie zbrodni „ faszystowsko - hitlerowskiej” do 97' groziła kara śmierci, aktualnie kara dożywotniego pozbawienia wolności ( relikt kary bezwzględnie oznaczonej ).

art. 148 § 2 K.K.

• Stan prawny przed nowelizacją z '11 - brzmienie „podlega karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.”

• Wcześniejsze niż w/w ( i aktualne po noweli z '11) brzmienie „odlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.”

Art. 54. § 2. Wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat, nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności.

• Zatem w tym przypadku pozostała tylko jedna kara - 25 lat pozbawienia wolności

• Przepis został zaskarżony jako nie konstytucyjny, gdyż wprowadza karę bezwzględną.

• art. 148 § 2 K.K. - został uchylony przez TK

Nastąpiło zatem złagodzenie odpowiedzialności, ze względu na niekonstytucyjność typu kwalifikowanego i zmniejszeniu dolnej granicy ustawowego zagrożenia od lat 8 przewidzianego w art. 148 § 1 K.K.

„w granicach przewidzianych przez ustawę” - nie ma kary bez ustawy ( nulla pena sine lege)

Reguły, którymi powinien się kierować sędzia wymierzając karę :

„bacząc, by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu”

Art. 1 § 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma. § 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.

W/w elementy zawsze należy uzasadnić Sąd wymierza karę, gdzie górną granicą jest stopień winy, bacząc by kara nie przekraczała jej stopnia. Wina rozumiana jako zarzucana decyzja woli, jest stopniowalna ad. art. 53 „ stopnia winy”, oraz pod uwagę „ stopień społecznej szkodliwości czynu”.

Ważymy stopień społecznej szkodliwości czynu, jeżeli jest wyższy niż znikomy ( art. 1 k.k.) to ważymy jaki jest to stopień ( przykładowo przy środkach probacyjnych - nieznaczny stopień społecznej szkodliwości czynu, sąd może warunkowo umorzyć postępowania ).

Kara wymierzona przez sędziego nie może być powyżej stopnia winy a poniżej społecznej szkodliwości czynu.

• Sąd wymierza karę w ustawowych granicach np. od 1 roku do lat 10 lat pozbawienia wolności

• Sąd waży i stwierdza, iż taki czyn odpowiada ustawowemu zagrożeniu 2 lat p.w., gdyż stopień społecznej szkodliwości na to wskazuje, ale wedle oceny sądu nie powinna przekraczać lat 8 wedle stopnia winy.

”biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego ( prewencja indywidualna ) , a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa ( prewencja generalna ).”

• Sąd na początku ustalił w oparciu o teorię klasyczną, ustalił stopień wyrządzonego „zła”

• Kara ma także służyć dwóm celom prewencyjnym ( teorie utylitarne ) dlatego też sąd dokonuje ostatecznej korekty kary bacząc na:

1. Prewencje indywidualną ( szczególna ) - kara ma mieć cele wychowawcze i zapobiegawcze w stosunku do skazanego, przykładowo biorąc pod uwagę stopień społecznej szkodliwości kara powinna wynosić 2 lata p.w., natomiast biorąc pod uwagę osobność - 1 rok i 6 miesięcy, albo ze względu na wyjątkowy sposób zachowania się sprawcy 8 lat to za mało - 9

2. Prewencja generalna ( pozytywna ) - „a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa”, kara wymierzona Kowalskiemu musi być sprawiedliwa w odczuciu społecznym. Kara ma oddziaływać na społeczeństwo - sprawca ma wychować społeczeństwo. Społeczeństwo musi stwierdzić, iż na taką karę zasłużył - i państwo prawa gwarantuje ukaranie w sposób sprawiedliwy.

• Pozytywna prewencja generalne - kara współmierna w odczuciu społecznym do stopnia winy i wyrządzonej szkody

• Negatywna prewencja generalna - okupacja, za zabójstwo jednego oficera Wermachtu zabijano 30 osób ( odstraszenie )

53 § 2. Wymierzając karę, sąd uwzględnia w szczególności motywację i sposób zachowania się sprawcy, popełnienie przestępstwa wspólnie z nieletnim, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa (elementy obiektywne), właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości, a także zachowanie się pokrzywdzonego.( elementy subiektywne, ukłon w kierunku prewencji generalnej )

TRZY RACJE KARANIA :

1. Stopień społecznej szkodliwości ( funkcja sprawiedliwościowa )

2. Zapobieganie ( funkcja prewencyjna )

3. Kara musi uwzględniać również potrzeby ofiary przestępstwa, zwłaszcza staranie o naprawienie szkody ( funkcja kompensacyjna )

„ a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody” -

Ofiara musi uzyskać satysfakcję, już w procesie karnym a nie na kanwie odrębnego ( cywilnego postępowania ) - instytucja mediacji art. 23a KPK, pochodząca z prawa anglosaskiego :

§ 1. Sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, może z inicjatywy lub za zgodą pokrzywdzonego i oskarżonego, skierować sprawę do instytucji lub osoby godnej zaufania w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego między pokrzywdzonym i oskarżonym.

art. 52 § 3 K.K. Wymierzając karę sąd bierze także pod uwagę pozytywne wyniki przeprowadzonej mediacji pomiędzy pokrzywdzonym a sprawcą albo ugodę pomiędzy nimi osiągniętą w postępowaniu przed sądem lub prokuratorem.

Od tego jest Sąd aby w danym przypadku podjąć decyzję. Dyrektywy z art. 52 § 1,2,3 mają charakter równorzędny z wyjątkiem :

Art. 54. § 1. Wymierzając karę nieletniemu albo młodocianemu, sąd kieruje się przede wszystkim tym, aby sprawcę wychować.

§ 2. Wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat, nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności.

W stosunku osoby poniżej 18 lat kara nie stosuje się dożywotniego pozbawienia wolności, a do osoby nieletniej jest priorytetem są dyrektywy prewencji indywidualnej.

Generalnie nieletnie nie odpowiada karnie, natomiast odpowiada, gdy :

Art. 10. § 1. Na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat.

§ 2. Nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

• Na gruncie art. 54 K.K. wskazuje się na priorytet prewencji indywidualnej.

Art. 55. Okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą.

Nadzwyczajny wymiar kary :

1. Nadzwyczajne obostrzenie

2. Nadzwyczajne złagodzenie

„Okoliczności wpływające na wymiar” - to okoliczności z art. 53 § 2; przy współsprawstwie okoliczność charakteryzująca jednego nie przechodzi na drugiego np. recydywistę charakteryzuje tylko okoliczność jego własna ( okoliczności indywidualne )

KATALOG KAR:

Art. 32. Karami są:

  1)   grzywna,

  2)   ograniczenie wolności,

  3)   pozbawienie wolności,

  4)   25 lat pozbawienia wolności,

  5)   dożywotnie pozbawienie wolności.

Od najłagodniejszej, nie izolacyjnej - grzywna i organicznie wolności do najcięższej, izolacyjnej - pozbawienie wolności, 25 lat pozbawienia wolności i dożywotnie pozbawienie wolności, ustawodawca chciał dać do zrozumienia, aby wpierw kierować się karami o charakterze nie izolacyjnym.

Art. 58. § 1. Jeżeli ustawa przewiduje możliwość wyboru rodzaju kary, sąd orzeka karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania tylko wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary.

Kara izolacyjna w postaci pozbawienia wolności jest karą ostateczną ( ultima ratio ). Kryminologia twierdzi, że kara pozbawienia wolności często nie przynosi pożądanych efektów i dzielą oni karę pozbawienia wolności na krótko terminowe ( do 3/6 miesięcy) i długo terminowe ( ta która nie jest krótko terminowa ). Kara krótkoterminowa nie jest w stanie zmienić sprawcy, ale może za to nabyć doświadczenia przestępczego

Alternatywa dla kary pozbawienia wolności - USA, kara pozbawienia wolności tylko dla sprawców niebezpiecznych, nie licząc się z tym czy ona kogoś wychowa - racją jest ochrona przed nim społeczeństwa ( izolacja ), przestępstwa związane z przemocą kwalifikują do kary pozbawienia wolności, natomiast inne przestępstwa powinny być karane karami nie izolacyjnymi. Pobyt osoby niebezpiecznej w aspekcie długoterminowym, może zmienić sprawcę / wychować na tyle ile to jest możliwe - ultima ratio.

Kara to nie jest tylko sankcja przepisowa :

Art. 151. Kto namową lub przez udzielenie pomocy doprowadza człowieka do targnięcia się na własne życie,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Przepisy części ogólnej modyfikują każdą sankcję z części szczególnej :

58 § 3. Jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nie przekraczającą 5 lat, sąd może orzec zamiast kary pozbawienia wolności grzywnę albo karę ograniczenia wolności, w szczególności jeżeli orzeka równocześnie środek karny.

Mimo, iż w sankcji art. 151 K.K. jest powiedziane, iż podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5, lub karze ograniczenia wolności lub grzywny.

Art. 59. ⁽²³⁾ §1. Jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat albo alternatywnie karami wymienionymi w art. 32 pkt 1-3 i społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna, sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli orzeka równocześnie środek karny, a cele kary zostaną przez ten środek spełnione.

Art. 285. § 1. Kto, włączając się do urządzenia telekomunikacyjnego, uruchamia na cudzy rachunek impulsy telefoniczne,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Oprócz pozbawiana wolności, sąd może w ogóle odstąpić od wymierzenia kary, jeśli orzeka równocześnie środek karny a cele kary przez ten środek zostaną spełnione.

Sankcja określona w przepisie ( normie stacjonującej ) , na mocy przepisów części ogólnej może być modyfikowana w granicach odstąpienia od krótko-terminowej kary (ze względów prewencyjnych ). Zasada ultima ractio z art. 58 k.k. znajduje mocne przełożenie w przepisach w/w modyfikujących.

WYKŁAD - PROF. MARIA SZEWCZYK ( 31 MARZEC 2011 R. )

KATALOG KAR:

Art. 32. Karami są:

  1)   grzywna,

  2)   ograniczenie wolności,

  3)   pozbawienie wolności,

  4)   25 lat pozbawienia wolności,

  5)   dożywotnie pozbawienie wolności

Ten katalog kar jest ukształtowany od kary najłagodniejszej do kary najsurowszej. Kara pozbawienia wolności jest ultima ratio, orzeka się ją wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie znajduje zastosowania.

Art. 58. § 1. Jeżeli ustawa przewiduje możliwość wyboru rodzaju kary, sąd orzeka karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania tylko wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary.

Przy procedurze karnej identycznie jeśli chodzi o areszt tymczasowy - sąd może zastosować areszt tymczasowy ( pozbawienie wolności ) , jako środek zapobiegawczy tylko wtedy, gdy inny środek karny nie osiągnie rezultatu.

Kary nie izolacyjne :

 1)   grzywna,

 2)   ograniczenie wolności,

Kary izolacyjne :

 3)   pozbawienie wolności,

 4)   25 lat pozbawienia wolności,

 5)   dożywotnie pozbawienie wolności

1) GRZYWNA - jest karną majątkową ( zawsze jest płacona na rzecz Skarbu Państwa ). Każda kara ma być dolegliwością osobistą, dlatego tez grzywna ma być płacona przez sprawcę. Zaletą grzywny jest to, że sprawca nie jest izolowany i może wykonywać pracę. Wadą natomiast jest to, że mimo dolegliwości osobistej, kara ta niewątpliwie uderza w rodzinę sprawcy.

Zabronione jest zbieranie pieniędzy na poczet grzywny - art. 57 Kodeksu Wykroczeń :

Art. 57. § 1. ⁽⁶⁵⁾ Kto organizuje lub przeprowadza publiczną zbiórkę ofiar na uiszczenie grzywny orzeczonej za przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie lub wykroczenie skarbowe, albo nie będąc osobą najbliższą dla skazanego lub ukaranego uiszcza za niego grzywnę lub ofiarowuje mu albo osobie dla niego najbliższej pieniądze na ten cel,

podlega karze aresztu albo grzywny.

Grzywna może być karą :

• Samoistną

• Kumulatywną

• Występującą w ramach warunkowego zawieszenia kary

Dwa podstawowe systemy wymierzania kary grzywny :

1. KWOTOWY - sąd wymierza określoną kwotę pieniędzy - Kodeks Wykroczeń i K.K.S. Granice tej kwoty podaje ustawa( od - do ) , albo relacjonowana do zamachu ze strony sprawcy/

2. STAWKOWY/ DNIÓWKOWY - Kodeks Karny, dwa etapy :

1. Wymierzenie przez sąd ilości stawek dziennych, które sprawca ma zapłacić - powinien ten etap być relacjonowany do stopnia społecznej szkodliwości

( kryterium obiektywne )

1. Za przestępstwo nie może być orzekana mniejsza od 10 stawek dziennych - do 540 - przy zwyczajnym wymiarze kary.

2. Ile warta jedna stawka dzienna dla konkretnego sprawcy :

a. - Art. 33. § 1. Grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki; jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 540.

b. - § 3. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od 10 złotych, ani też przekraczać 2.000 złotych - o ile ustawa nie stanowi inaczej.

Ilość stawek dziennych jest obiektywna, wartość natomiast subiektywna ( np. dochody sprawcy ). System dniówkowym daje większe możliwości dopasowania kary do konkretnego sprawcy np. przy współsprawstwie do rozboju. Pierwszy jest specjalistą - bogatym, a drugi to czeladnik Rezem dokonali rozboju - biżuterii na 500.000 PLN. Każdy odpowiada za rozbój do kwoty 500.000 PLN. Sąd wymierza ilość stawkę dziennych, wymierza wobec niech tą samą liczbę - bo stopień społecznej szkodliwości jest duży - 500 dla każdego. Teraz sąd się zastanawia, ile jest warta jedna stawka dla każdego. Pierwszemu mistrzowi - 500 stawek dziennych x 500 PLN, czeladnik 500 stawek dziennych x 50 PLN. Przy określani stawek dziennych sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe i dopasowuje do możliwości płatniczych sprawcy, tak aby nie zastosować kary zastępczej. Natomiast sąd za niezapłaconą ( nieściągalną ) karę, może orzec ograniczenie wolności, a gdy dalej utrzymuje się ten stan - karę pozbawienia wolności ( kara zastępcza / zamienna ).

GRZYWA SAMOISTNA - jeżeli jest określona w sankcji.

Art. 187. § 1. Kto niszczy, poważnie uszkadza lub istotnie zmniejsza wartość przyrodniczą prawnie chronionego terenu lub obiektu, powodując istotną szkodę, podlega grzywnie,(albo) karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Kary w/w tj. podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2, są alternatywne ( alternatywa rozłączna ), orzeka się tylko jedną karę. Wysokość od 10 - 540 stawek dziennych, a wartość od 10 - 2.000 złotych / jedna stawka dzienna. Najniższa grzywna do 10 x 10 = 100 PLN, jeżeli jest orzekane 10 stawek dziennych to kwota może wynosić od 100 - 20.000 PLN. Przy 540 stawkach dziennych - 5.400 - 1.800.000 PLN. Rozpiętość przy zwyczajnym wymiarze kary jest olbrzymia.

GRZYWNA KUMULATYWNA :

Art. 33.  § 2. Sąd może wymierzyć grzywnę także obok kary pozbawienia wolności wymienionej w art. 32 pkt 3( terminowa kara pozbawienia wolności ), jeżeli sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął.

Można ją wymierzyć tylko wtedy, gdy niema go w sankcji.

Art. 158. § 1. Kto bierze udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie skutku określonego w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Jeżeli działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej sąd może wymierzyć grzywnę obok kary pozbawienia wolności Nie można orzec obok kary 25 lat pozbawienia wolności, albo dożywotniego pozbawienia wolności, gdyż dot. kary terminowego pozbawienia wolności.

Art. 289. § 1. Kto zabiera w celu krótkotrwałego użycia cudzy pojazd mechaniczny,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 4. W wypadkach określonych w § 1-3 sąd może wymierzyć grzywnę obok kary pozbawienia wolności.

Znajduje zastosowanie, jeżeli przestępstwo nie jest popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, jeśli jest to art. 33 § 2.

GRZYWNA W RAMACH WARUNKOWEGO ZAWIESZENIA KARY :

Art. 71. § 1. Zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może orzec grzywnę w wysokości do 270 stawek dziennych ( dolna 10 stawek jak w art. 33 KK), jeżeli jej wymierzenie na innej podstawie nie jest możliwe; zawieszając wykonanie kary ograniczenia wolności sąd może orzec grzywnę w wysokości do 135 stawek dziennych.

Przy warunkowym zawieszeniu kary pozbawiania wolności - 10 - 270 stawek dziennych i przy ograniczeniu wolności od 10 - 135 stawek dziennych. Niżesz granice, niż dla kary samoistnej. Tylko wtedy można skorzystać, gdy nie jest możliwe stwierdzenie grzywny na innej podstawie. Namiastka kary przy możliwości orzeczenia grzywny - wg zasady indywidualizacji kary.

2) KARA OGRANICZENIA WOLNOŚCI - wyrosła na gruncie dawniejszej kary pracy; wycofana na tle złych skojarzeń z przedwojennymi i tymi z okresu wojny obozami pracy.

Bardzo mocno zaliczana przez UE jako substytut krótkoterminowej kary.

Wg Pani Prof., taka kara nic nie wnosi, bo tylko pogarsza warunki rodzinne i powoduje wdrożenie w realia więzienne - przestępcze rzemiosło.

Angielski syndrom zatrzaśniętych bram więzienia - kontakt ze światem przestępczym jest wystarczającą nauczką dla sprawców wrażliwych - margines. Dlatego też organy europejskie, nakazały wprowadzić kary ograniczenia wolności.

Polega ona na ograniczeniu wolności

Art. 34. § 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 12 miesięcy; wymierza się ją w miesiącach.

§ 2. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany: (n/w dolegliwości natury wolnościowej za Prof. Buchałą)

  1)   nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu,

  2)   jest obowiązany do wykonywania pracy ( nieodpłatnej i kontrolowanej na cele społeczne) wskazanej przez sąd,

  3)   ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

• obowiązany do wykonywania pracy ( nieodpłatnej i kontrolowanej na cele społeczne) wskazanej przez sąd :

• charakter dolegliwości osobistej - musi pracować

• charakter dolegliwości finansowej/ekonomicznej - bo pracuje nieodpłatnie

Art. 35.

§ 1. Nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne jest wykonywana w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym.

Obliczone na to żeby sprawca mógł pracować i uczyć się od 20 do 40 h w miesiącu.

§ 2. W stosunku do osoby zatrudnionej sąd zamiast obowiązku, o którym mowa w art. 34 § 2 pkt 2, może orzec potrącenie od 10 do 25 % wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd; w okresie odbywania kary skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy.

Sąd przesyła odpis wyroku do zakładu pracy i w tym zakładzie pracy potrącają od 10 do 25%. Jeżeli sąd chce uderzyć sprawcę po kieszeni to orzekł by grzywnę, natomiast, jeśli orzekł ograniczenie wolności i pracę na cele społeczne w ramach procesu socjalizacji a zamiast tego potrąca pensję to sens ograniczania wolności upada. W żadnym Kodeksie Karnym w Europie nie ma instytucji potrącania. Wariant potrąceń zmusza do używania pojęcia ograniczenia wolności

KONWENCJA O OCHRONIE PRAW CZŁOWIEKA I PODSTAWOWYCH WOLNOŚCI

Art. 4 - W rozumieniu tego Artykułu pojęcie "Pracy przymusowej lub obowiązkowej" nie obejmuje: a żadnej pracy, jakiej wymaga się zwykle w ramach wykonywania kary pozbawienia wolności orzeczonej zgodnie z postanowieniami Artykułu 5 niniejszej Konwencji lub w okresie warunkowego zwolnienia;

„Pracy w ramach pozbawienia wolności” - w/w konwencja - dlatego można by było przyjąć, że państwa europejskie łamią konwencję.

W Kodeksie Karnym w RP jest praca w ramach ograniczenia wolności.

W innych krajach należy wyrazić zgodę na odbywanie tego rodzaju kary pozbawienia wolności - paradoks Przez zgodę / community service - kraje UE się ratują. Przepis o ograniczeniu wolności K.K. RP - jest niezgodny ze standardami unijnymi - tylko wysłuchanie skazanego.

Dlatego też postulowanie, aby nie traktować wykonywania pracy jako przymusowej w ramach prawomocnego wyroku sądowego. W podręczniku próba ratowania tego stanowiska, iż jeśli można orzec karę pozbawienia wolności wolności, to tym bardziej karę ograniczenia wolności tym bardziej można orzec. Pani Prof. jednak nie zgadza się z tą wykładnia ( prezentowana przez Prof. Wróbla ) - wykładnia ta jest odrzucana przez większość doktryny i organicznie wolności jest uznane za niezgodną z art. 4 Konwencji UE, ale pożądane/ korzystna dla sprawców

Art. 36 § 2. Wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może orzec wobec skazanego obowiązki wymienione w art. 72 ( obowiązki probacyjne ).

Art. 72. § 1. Zawieszając wykonanie kary, sąd może zobowiązać skazanego do:

1. informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,

2. przeproszenia pokrzywdzonego,

3. wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,

4. wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu,

5. powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,

6. poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym,

7. uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych,

8. powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,

9. powstrzymywania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób,

10. opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,

11. innego stosownego postępowania w okresie próby, jeżeli może to zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa.

Karę ograniczenia wolności można warunkowo zawiesić. W związku z tym, jeśli sąd warunkowo karę zawiesi to orzeka obowiązki z art. 72 K.K. Sąd musi być pewny, że kary nie zawiesi bo inaczej wchodzi art. 72 K.K albo jeśli zawiesi to musi wybrać pewne obowiązki w oparciu o art. 36 K.K. i 72 K.K.

Art. 74. ( stosuje się odpowiednio )

§ 1. Czas i sposób wykonania nałożonych obowiązków wymienionych w art. 72 sąd określa po wysłuchaniu skazanego; nałożenie obowiązku wymienionego w art. 72 § 1 pkt 6 wymaga nadto zgody skazanego.

Sąd orzekając obowiązki musi go wysłuchać, natomiast orzekając karę nie musi go wysłuchać i dobrze w tym przypadku, że narusza w/w konwencję

Ważne jest aby w ramach tych obowiązków nałożyć dozór kuratora - zmienia się teraz ustawę o kuratorach ( dobre wykształcenie/wysokie zarobki ). Dlatego też rezygnuje się z kuratorów społecznych na rzecz kuratorów etatowych.

3) KARA POZBAWIENIE WOLNOŚCI :

Art. 37. Kara pozbawienia wolności wymieniona w art. 32 pkt 3 trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 15 lat; wymierza się ją w miesiącach i latach.

W Polsce nie ma kary pozbawiania wolności na lat 20 Najkrócej pozbawienie wolności jeden miesiąc za przestępstwo. W Grecji / Austrii / Anglii od 1-dnego dnia już pozbawienie wolności. 3 dni - Danii, 8 dni - Norwegia. Większość krajów przyjmuje miesiąc, dlatego, że kara krótkoterminowa sama w sobie nie ma sensu - zmiana sprawcy. Górna granica w Polsce to 15 lat jak i w większości krajów, natomiast w Austrii, Szwajcarii i Belgii jest to lat 20, Włochy - 24 lata.

4) 25 LAT POZBAWIENIA WOLNOŚCI - n/w

5) DOŻYWOTNIE POZBAWIENIE WOLNOŚCI - Jest to najsurowsza kara w polskim Kodeksie Karnym, występowała w kodeksie z '33 - potem zastąpiona została przez karę śmierci. Kara śmierci do 95' - moratorium na karę śmierci; orzekano karę śmierci, ale jej nie wykonywano. Została ona zastąpiona przez karę pozbawienia wolności dożywotnio. Jest to kara o charakterze eliminacyjnym. Organy Europejskie/ Rada Europy twierdzą, że jest to kara nie humanitarna. Sprzeczne z art. 4 w/w konwencji - gdyż prewencja indywidualna w stosunku do takiego sprawcy traci sens - Trzymanie przestępcy w Klatce. W USA - kara orzekana bez warunkowego przedterminowego zwolnienia. Sprawcy bardzo agresywni - tzw. cele dla bestii. Dlatego też wszystkie kodeksy europejskie przewidują przedterminowe warunkowe zwolnienie. Konwencja mówi o tym, iż można zastosować karę pozbawienia wolności, ale tylko wtedy, gdy jest możliwe przedterminowe warunkowe zwolnienie.

Art. 54. § 1. Wymierzając karę nieletniemu albo młodocianemu, sąd kieruje się przede wszystkim tym, aby sprawcę wychować. ( prewencja )

§ 2. Wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat, nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności ( można orzec max 25 lat pozbawienia wolności ).

§ 2 - jest powszechnie krytykowany, przez wiek w niej określony tj. granicę 18 lat. Dlatego, że istnieje postulat, że ten artykuł powinien dotyczyć sprawców młodocianych.

Art. 115 § 10. Młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat.

Zasadą jest 18 lat, lecz przyjęło się, że do osób, które w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończyły 21 lat nie orzeka się dożywotniego pozbawienia wolności, ale to nie jest norma.

Odpowiedzialność karna zaczyna się od lat 17, natomiast za podstawowe zbrodnie art. 10 § 2 - odpowiada także małoletni, który ukończył lat 15. Zatem w przypadku sprawcy sprawca, który nie ukończył lat 17, nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności.

Art. 10 § 2. Nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3 lub 4, art. 223 § 2, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

Nowe brzmienie § 2 w art. 10 wchodzi w życie z dn.22.03.2011 r. (Dz. U.z 2010 r. Nr 240,poz. 1602). 2011-02-14

§ 3. W wypadku określonym w § 2 orzeczona kara nie może przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane sprawcy przestępstwo; sąd może zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary.

Zatem z § 3 wynika, iż wobec osoby, która nie ukończyła lat 17, a ukończyła lat 15 nie może kara nie przekraczać 2/3 górnej granicy ustawowego zagrożenia - zatem przy 15 latach, orzeka się 10 lat. Powstaje zasadniczy problem :

Art. 54 § 2. Wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat, nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności.

Art. 148 § 1. Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

Kara dla 16 latka, który zabił człowieka umyślnie to ( odpowiada w ramach 10§ 2):

• dożywotnia odpada ( art. 54 § 2 K.K. )

• Jedni mówią, iż wobec małoletniego orzec kary pozbawienia wolności 25 lat nie można ponieważ sanacja dla nieletniego wynosi od 8 - 15 albo 25, a 25 nie dzieli się przez 2/3 tylko 15 = 10 lat. Nie ma takiej kary po prostu.

• Inni mówią, że „ 2/3 ustawowego zagrożenia” ( a nie zagrożenie dla nieletniego ) i określone w art. 148 § 1; gdy dożywotnie kara pozbawiania wolności odpada z w/w przyczyn, oczywistą oczywistością jest 25 lat pozbawienia wolności jako górna granica a jeśli z niego nie można zrobić 2/3 to jest to górna granica.

Art. 54 § 2. Wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat, nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności.

a

Art. 38. § 3. Jeżeli ustawa przewiduje obniżenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, kara wymierzona za przestępstwo zagrożone karą dożywotniego pozbawienia wolności nie może przekroczyć 25 lat pozbawienia wolności, a za przestępstwo zagrożone karą 25 lat pozbawienia wolności, nie może przekroczyć 15 lat pozbawienia wolności.

Na wszelki wypadek sądy orzekają do lat 15, żeby nie wchodzić w zbędne spory czy można małoletniemu orzec 25 lat pozbawienia wolności. Zagadnienie do rozważań

WYKŁAD - DR HAB. JANUSZ RAGLEWSKI ( 7 KWIECIEŃ 2011 R. )

Środki karne o charakterze majątkowym - założenie tego wykładu, wykończyć temat tak, aby nie trzeba było sięgać do podręcznika czy komentarza.

Kodeks karny przewiduje różnego rodzaju następstwa prawno karne w związku z popełnieniem czynu zabronionego :

Kary :

1. Środki karne

2. Środki probacyjne ( związane z poddanie sprawcy próbie )

3. Środki zabezpieczające

Wciąż dominujące znaczenie mają kary Podstawowe zagrożenie obejmuje kary.

Po 97' na znaczeniu zyskały środki karne - w środkach karnych nie chodzi o zadanie dolegliwości sprawcy, one realizują inne cele, różne w zależności od konkretnego podmiotu.

Środki Karne ( katalog środków karnych )

Art. 39.

Środkami karnymi są:

1) pozbawienie praw publicznych,

2) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej,

2a) zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi,

2b) obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, zakaz

zbliżania się do określonych osób lub zakaz opuszczania określonego

miejsca pobytu bez zgody sądu,

2c) zakaz wstępu na imprezę masową,

2d) zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych,

2e) nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,

3) zakaz prowadzenia pojazdów,

4) przepadek,

5) obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,

6) nawiązka,

7) świadczenie pieniężne,

8) podanie wyroku do publicznej wiadomości.

Środki karne można podzielić na :

1. jednorazowe ( przepadek „owoców” przestępstwa )

2. terminowe ( zakaz prowadzenia pojazdów )

Środki karne można podzielić na :

1. majątkowe

2. nie majątkowe

• co do niektórych środków karnych charakter jest dwoisty np. zakaz wykonywania pracy

PRZEPADEK ( ART. 39 P. 4 )

• w kodeksie karnym brak wskazania tego co może ulec przepadkowi

• Przepadek określony w artykułach Art. 44 i Art. 45 KK.

Dlatego też należy odróżnić dwa rodzaje przepadku :

1. PRZEPADEK PRZEDMIOTÓW - ART. 44 K.K.

Przepadkowi podlegają trzy postacie przedmiotów :

1. Przepadek owoców przestępstwa - art. 44 par. 1

2. Przepadek narzędzi przestępstwa - art. 44 par. 2

3. Przepadek dotyczący skazania za pewne kategorie przestępstw - art. 44 par. 6, np. narkotyki - naruszenie zakazu posiadania powoduje przepadek

Art. 44 § 1. Sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa.

Orzeka się taki środek karny po to, aby uczynić przestępstwo nieopłacalnym. Najbardziej skuteczny sposób wali z przestępczością, bardziej niż kara. Bo wszystko co sprawca zaryzykował, straci - demotywacja Sąd obligatoryjnie orzeka przepadek np. przestępstwo oszustwa - owoce przestępstwa to pieniądze, rozbój - telefon. Może to być rzecz o charakterze ruchomym lub nie ruchomym - bez znaczenia. Natomiast kiedy jest pośrednio? Gdybym, sprzedał ten telefon i kupił inny - tych przedmiotów nie obejmuje §1.

Art. 44 § 2. Sąd może orzec, a w wypadkach wskazanych w ustawie orzeka, przepadek przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa.

Co do zasady jest to środek fakultatywny.

NIELEGALNY POŁÓW RYB - KAZUS

Człowiek łowi ryby porażając je prądem, natomiast agregat prądotwórczy przywozi na przyczepce ciągniętej przez samochód. Agregat nie ma wątpliwości a samochód czy służy do popełnienia wykroczenia ? a przyczepka ?

Pośrednio tak ale przepis mówi, że służyły.

SN z 84' przedmiotem służącym do popełnienia przestępstwa jest każdy przedmiot, który ułatwia sprawcy popełnienie czynu zabronionego ( nieprawdopodobnie szeroka wykładnia np. bo teoretycznie buty rybka ulegały by przepadkowi ).

Należy zawęzić do przedmiotów służących do popełniania przestępstwa.

„były przeznaczone” - inne przedmioty służące do popełniania przedmiotu, nawet nie używane np. narzędzia przygotowane w drodze ewentualności.

Czy przy przestępstwach umyślnych i nie umyślnych można orzec przepadek przedmiotów ?

Doniosłe znaczenie w przypadku przestępstwa w komunikacji ( przestępstwo nieumyślne ); czy można orzec przepadek samochodu w wyniku przestępstwa potrącenia ze skutkiem śmiertelnym ?

Dominuje w doktrynie pogląd, iż przedmiot służący do popełniania czynu zabronionego dotyczy tylko i wyłącznie przestępstwa umyślnego - stosujemy 44 par. 2 K.K.

Art. 44 § 6. W razie skazania za przestępstwo polegające na naruszeniu zakazu wytwarzania, posiadania, obrotu, przesyłania, przenoszenia lub przewozu określonych przedmiotów, sąd może orzec, a w wypadkach przewidzianych w ustawie orzeka, ich przepadek.

Nielegalne posiadanie :

• broni palnej

• narkotyków

Możliwość użycia przepadku bądź obowiązek ( przewidziany w ustawie )

Zasady przepadku :

• Przepadek przedmiotów nie będących własnością sprawcy :

Art. 44 § 7. Jeżeli przedmioty wymienione w § 2 lub 6 nie stanowią własności sprawcy, ich przepadek można orzec tylko w wypadkach przewidzianych w ustawie; w razie współwłasności orzeka się przepadek udziału należącego do sprawcy lub przepadek równowartości tego udziału.

Zasadą jest przepadek rzeczy będących własnością sprawcy, natomiast wyjątkiem przepadek przedmiotów, które do sprawcy nie należą i tylko, jeśli ustawa tak nie nakazuje drodze klauzuli - nie można pozbawiać praw osób trzecich.

Art. 316.

§ 1. Pieniądze, dokumenty i znaki wartościowe podrobione, przerobione albo z usuniętą oznaką umorzenia oraz podrobione lub przerobione narzędzia pomiarowe, jak również przedmioty służące do popełnienia przestępstw określonych w tym rozdziale ulegają przepadkowi, chociażby nie stanowiły własności sprawcy*.

Gdy jest taka klauzula* to nie patrzymy na własność ! W KKS bada się stan świadomości osoby trzeciej - w K.K. tego brakuje.

Art. 44 § 3. Jeżeli orzeczenie przepadku określonego w § 2 byłoby niewspółmierne do wagi popełnionego czynu, sąd zamiast przepadku może orzec nawiązkę na rzecz Skarbu Państwa.

Jest wymóg, aby przepadek był współmierny (dotyczy narzędzi przestępstwa, nie dototyczy owoców przestępstwa )

Art. 44 § 4. Jeżeli orzeczenie przepadku określonego w § 1 lub 2 nie jest możliwe, sąd może orzec przepadek równowartości przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa lub przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa.

Nie ma znacznie czy sprawca zniszczył przedmioty - świadczenie substytucyjne. Jest to fakultatywna możliwość, sąd bada czy równowartości.

* Sądy często orzekają równowartość jako kwoty pieniędzy.

Art. 44 § 5. Przepadku przedmiotów określonych w § 1 lub 2 nie orzeka się, jeżeli podlegają one zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu uprawnionemu podmiotowi.

Bezwzględny zakaz przepadu - zwrot pokrzywdzonemu albo osobie uprawnionej. Pierwszeństwo praw osób trzecich przed Skarbem Państwa.

Art. 44 § 8. Objęte przepadkiem przedmioty przechodzą na własność Skarbu Państwa z chwilą uprawomocnienia się wyroku.

( „czytamy sobie do poduchy sankcje karne, uczenie się tego na dwa tygodnie przed egzaminem nie ma sensu - robimy sobie konspekty wieszamy zdjęcie ukochanej nad łóżkiem i bardzo dobrze się tego uczy” )

2. PRZEPADEK KORZYŚCI MAJĄTKOWYCH - art. 45 K.K.

Do roku 90' funkcjonowała tzw. konfiskata mienia - najbardziej radykalny sposób walki z przestępstwem ( całość lub część mienia ) . Naruszenie zasady proporcjonalności.

Art. 45.

§ 1. Jeżeli sprawca osiągnął z popełnienia przestępstwa, chociażby pośrednio, korzyść majątkową nie podlegającą przepadkowi przedmiotów wymienionych w art. 44 § 1 lub 6, sąd orzeka przepadek takiej korzyści albo jej równowartości. Przepadku nie orzeka się w całości lub w części, jeżeli korzyść lub jej równowartość podlega zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi.

• Pośrednio i bezpośrednio

• To co sąd orzekanie nie podstawie art. 44 par. 1 lub 6 KK i zostanie - stosuje się art. 45 KK ( pierwszeństwo mają przedmioty pochodzące bezpośrednio z przestępstwa )

• Sąd orzeka obligatoryjnie

• Korzyść majątkowa nie musi mieć charakteru majątkowego np. przeniesienie praw autorskich ( bardzo szeroka klauzula )

§ 2. W razie skazania za przestępstwo, z którego popełnienia sprawca osiągnął, chociażby pośrednio, korzyść majątkową znacznej wartości, uważa się, że mienie, które sprawca objął we władanie lub do którego uzyskał jakikolwiek tytuł w czasie popełnienia przestępstwa lub po jego popełnieniu, do chwili wydania chociażby nieprawomocnego wyroku, stanowi korzyść uzyskaną z popełnienia przestępstwa, chyba że sprawca lub inna zainteresowana osoba przedstawi dowód przeciwny.

• Problem polega na tym, iż mamy sprawcę i jego majątek i nie możemy przyporządkować do konkretnego składnika majątkowego

• Stosuje się przy każdym przestępstwie, tylko owoc przestępstwa jako korzyść o znacznej przestępczości

• Brak definicji ustawowej korzyści majątkowej znacznej wartości - jest mienia znacznej wartości

• Art. 115 par. 5 - co najmniej 200 000 PLN które, ktoś uzyskał z przestępstwa

• Każdy składnik majątkowy od czasu popełnienia do chwili chociażby nieprawomocnego wyroku

• W praktyce w ogóle nie stosowane, choć obligatoryjne ( obawa przed odp. odszkodowawczą )

§ 3. Jeżeli okoliczności sprawy wskazują na duże prawdopodobieństwo, że sprawca, o którym mowa w § 2, przeniósł na osobę fizyczną, prawną lub jednostkę organizacyjną nie mającą osobowości prawnej, faktycznie lub pod jakimkolwiek tytułem prawnym, mienie stanowiące korzyść uzyskaną z popełnienia przestępstwa, uważa się, że rzeczy będące w samoistnym posiadaniu tej osoby lub jednostki oraz przysługujące jej prawa majątkowe należą do sprawcy, chyba że zainteresowana osoba lub jednostka organizacyjna przedstawi dowód zgodnego z prawem ich uzyskania.

Problem polegający na przeniesienie składnika majątkowego na inną osobę ( osoba trzecia ) :

• Przesłanka powyżej 200 0000 PLN

• Faktycznie lub pod jakimkolwiek tytułem prawnym

• W praktyce w ogóle nie stosowane, choć obligatoryjne ( obawa przed odp. odszkodowawczą )

§ 4. Przepisy § 2 i 3 stosuje się także przy dokonaniu zajęcia stosownie do przepisu art. 292 § 2 Kodeksu postępowania karnego, przy zabezpieczeniu grożącego przepadku korzyści oraz przy egzekucji tego środka. Osoba lub jednostka, której dotyczy domniemanie ustanowione w § 3, może wystąpić z powództwem przeciwko Skarbowi Państwa o obalenie tego domniemania; do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy postępowanie egzekucyjne ulega zawieszeniu.

w/w par. 2,3 i 4 - domniemania dowodowe co do przestępnego składnika majątkowego

§ 5. W razie współwłasności orzeka się przepadek udziału należącego do sprawcy lub przepadek równowartości tego udziału.

§ 6. Objęta przepadkiem korzyść majątkowa lub jej równowartość przechodzi na własność Skarbu Państwa z chwilą uprawomocnienia się wyroku, a w wypadku, o którym mowa w § 4 zdanie drugie, z chwilą uprawomocnienia się wyroku oddalającego powództwo przeciwko Skarbowi Państwa.

OBOWIĄZEK NAPRAWNIA SZKODY LUB ZADOŚĆUCZYNIENIA ZA DOZNANĄ KRZYWDĘ:

Dominuje przekonanie, iż już na etapie postępowania karnego pokrzywdzony uzyskuje wyrównanie uszczerbku.

• Szkoda - majątkowa

• Krzywda - nie majątkowa

Art. 46.

§ 1. W razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, obowiązek naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody w całości albo w części lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; przepisów prawa cywilnego o przedawnieniu roszczenia oraz możliwości zasądzenia renty nie stosuje się.

Sąd może działać z urzędu, ale na wniosek sąd orzeka obligatoryjnie. Bardzo wzmacnia pozycje pokrzywdzonego ! Po pierwsze to nic nie kosztuje, po drugie składa się taki wniosek nie trzeba występować w postępowaniu - obowiązek sądu. Rok temu jeszcze ( przed nowelizacja ) miało zastosowanie do określonych przestępstw. Aktualnie organicznie wykreślone gdy powstaje krzywda lub szkoda. W całości lub części naprawie szkody. W części, gdy sąd uznam że całość to za dużo i reszta w postępowaniu cywilnym.

Odpowiedzialność za wypadki komunikacyjne - Czy sąd może nałożyć na osobę ubezpieczoną od odpowiedzialności cywilnej środek karny ? Tak uchwała SN - 2 czerwca 2000 r.

Czy obowiązek napranie szkody można orzec solidarnie ( na podstawie art. 288 K.K.) - od każdego można żądać całości - Sąd Najwyższy - TAK Sąd Apelacyjny - NIE

§ 2. Zamiast obowiązku określonego w § 1 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego.

Bezpiecznik - gdy sąd nie ma żadnych dokumentów, gdy nie można dokładnie określić szkodę, może orzec nawiązkę ( zamiast obowiązki z par. 1 )

NAWIĄZKA :

Charakter dwoisty cywilistycznie i karnie - często ma charakter symbolicznego odszkodowania, bo ten podmiot na którego się płaci nie jest bezpośrednio poszkodowany.

[Art. 47.]

[§ 1. W razie skazania sprawcy za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu albo za inne przestępstwo umyślne, którego skutkiem jest śmierć człowieka, ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, sąd może orzec nawiązkę na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, wpisanej do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości, której podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na cele bezpośrednio związane z ochroną zdrowia, z przeznaczeniem na ten cel.] - pośrednio

[§ 2. W razie skazania sprawcy za przestępstwo przeciwko środowisku, sąd może orzec nawiązkę na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, wpisanej do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości, której podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na cele bezpośrednio związane z ochroną środowiska, z przeznaczeniem na ten cel.]

[§ 3. W razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub art. 355, prowadzącego pojazd mechaniczny, jeżeli był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd może orzec nawiązkę na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, wpisanej do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości, której podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na cele bezpośrednio związane z udzielaniem pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych, z przeznaczeniem na ten cel.]

Stan nietrzeźwości - powyżej o,5 promila we krwi lub pod wpływem środka odurzającego albo zbiegł z miejsca zdarzenia ( celem uniknięcia odpowiedzialności karnej ).

NOWELIZACJA :

<Art. 47.>

<§ 1. W razie skazania sprawcy za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu albo za inne przestępstwo umyślne, którego skutkiem jest śmierć człowieka, ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, a także w razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub art. 355, jeżeli sprawca był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia sąd może orzec nawiązkę na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.>

<§ 2. W razie skazania sprawcy za przestępstwo przeciwko środowisku sąd może orzec nawiązkę na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, o którym mowa w art. 400 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska ( z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.1)).>

nowe brzmienie art. 47 wchodzi w życie z dn. 1.07.2011 r. ( z 2010 r. Nr 40, poz. 227)

• Zmiana podmiotów na rzecz, których uiszcza się nawiązkę

• Dotyczy każdego pojazdu

Art. 48.

Nawiązkę orzeka się w wysokości do 100 000 złotych.

Minimum to jeden złoty

ŚWIADCZENIE PIENIĘŻNE:

Świadczenie pieniężne w tym przypadku nie jest rekompensatą, tylko gdy sprawca uzyskuje jakieś koncesje :

• Warunkowe umorzenie postępowania kary ( Takie orzeczenie nie wiąże się ze skazanie )

• Warunkowe zawieszenie wykonania

• Art. 49 par 2 KK

[Art. 49.]

[§ 1. Odstępując od wymierzenia kary, a także w wypadkach wskazanych w ustawie, sąd może orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, wpisanej do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości, której podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na określony cel społeczny, bezpośrednio związany z ochroną dobra naruszonego lub zagrożonego przestępstwem, za które skazano sprawcę, z przeznaczeniem na ten cel; świadczenie to nie może przekroczyć 20 000 złotych.]

[§ 2. W razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w art. 178a sąd może orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, o których mowa w art. 47 § 3, z przeznaczeniem na cel bezpośrednio związany z udzielaniem pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych; świadczenie to nie może przekroczyć 60 000 złotych]

Taki substytut konfiskaty samochodu sąd miarkuje do 60.000 PLN.

<Art. 49.>

<§ 1. Odstępując od wymierzenia kary, a także w wypadkach wskazanych w ustawie, sąd może orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej; świadczenie to nie może przekroczyć 60 000 złotych.>

<§ 2. W razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w art. 178a, 179 lub art. 180, sąd może orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej do wysokości określonej w § 1.>

nowe brzmienie art. 49 wchodzi w życie z dn. 1.07.2011 r. ( z 2010 r. Nr 40, poz. 227)

W nowelizacji uśrednienie w górę stałe 60.000 PLN w obu artykułach.

O niżej wymienionym art. nie było mowy na wykładzie, ale jest w slajdach katedry do tego wykładu dlatego też załączam.

Art. 57a.

§ 1. Skazując za występek o charakterze chuligańskim, sąd wymierza karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości nie niższej od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

[§ 2. W wypadku określonym w § 1 sąd orzeka nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, chyba że orzeka obowiązek naprawienia szkody, zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub nawiązkę na podstawie art. 46. Jeżeli pokrzywdzony nie został ustalony, sąd może orzec nawiązkę na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, wpisanej do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości, której podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na określony cel społeczny, bezpośrednio związany z ochroną dobra naruszonego lub zagrożonego przestępstwem, za które skazano sprawcę, z przeznaczeniem na ten cel.]

<§ 2. W wypadku określonym w § 1 sąd orzeka nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, chyba że orzeka obowiązek naprawienia szkody, obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub nawiązkę na podstawie art. 46. Jeżeli pokrzywdzony nie został ustalony, sąd może orzec nawiązkę na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.>

nowe brzmienie § 2 w art. 57a wchodzi w życie z dn. 1.07.2011 r. ( z 2010 r. Nr 40, poz. 227)

WYKŁAD - PROF. MARIA SZEWCZYK ( 14 KWIECIEŃ 2011 R. )

ŚRODKI KARNE O CHARAKTERZE NIEMAJĄTKOWYM

Środki karne mogą występować w trzech różnych postaciach - ( uwagi dodatkowe ) :

1. Środek karny samoistny

2. Środek karny kumulatywny z inną karą

3. Środek probacyjny

1. Środek karny samoistny :

Art. 59. ⁽²³⁾ §1. Jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat albo alternatywnie karami wymienionymi w art. 32 pkt 1-3 i społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna, sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli orzeka równocześnie środek karny, a cele kary zostaną przez ten środek spełnione.

W przypadku w którym, sąd odstępuje od wymierzenia kary, środek karny ma charakter samoistny - jako reakcja na popełnienie przestępstwa.

Art. 335 k.p.k. - Skazanie bez rozprawy ( analogicznie jak art. 59 K.K. )

§ 1. Prokurator może umieścić w akcie oskarżenia wniosek o wydanie wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kary lub środka karnego za występek zagrożony karą nieprzekraczającą 10 lat pozbawienia wolności bez przeprowadzenia rozprawy, jeżeli okoliczności popełnienia przestępstwa niebudzą wątpliwości, a postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte.

2. Środek karny kumulatywny :

• Sąd wymiarze karę i obok niej środek karny

Kary a środki karne :

• Zakaz wykonywania pracy - represyjny

• Zakaz prowadzenia pojazdu - prewencja i represja

• Zakaz przewianie na imprezach masowych - prewencja i represja

Kładzie się coraz większy nacisk na środki karne Środki Karne i Kary pełnią tę samą funkcję, gdyż zawierają w sobie te same elementy, lecz różny punkt ciężkości.

Art. 56.

Przepisy art. 53 ( ogólne dyrektywy wymiaru kary ), art. 54 § 1 ( kara dla młodocianych i osób nieletnich odpowiadających jak dorośli ) oraz art. 55 ( indywidualizacja kary ) stosuje się odpowiednio do orzekania innych środków przewidzianych w tym kodeksie.

Takie same zasady stosuje się do środków karnych jak i do kar, dlatego też można mówić i równowadze kar i środków karnych. Polityka karania - tak kary jak i środki karne muszą się zaczynać od stopnia społecznej szkodliwości do granicy winy.

ŚRODKI KARNE ( KATALOG ŚRODKÓW KARNYCH ):

Art. 39.

Środkami karnymi są:

1) pozbawienie praw publicznych,

2) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej,

2a) zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi,

2b) obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, zakaz zbliżania się do określonych osób lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,

2c) zakaz wstępu na imprezę masową,

2d) zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych,

2e) nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,

3) zakaz prowadzenia pojazdów,

4) przepadek,

5) obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,

6) nawiązka,

Bardzo szerokie spektrum środków karnych, ciężko jest zastosować je do zbrodni, ale do występków mogą być stosowane bez przeszkód Kara jaką sprawca otrzymuje, to jej dolegliwość nie jest mierzona tylko jej dolegliwością sensu stricte, ale także poprzez środek karny. Środek karny zwiększa jej dolegliwość ( jeśli taki środek karny został wymierzony kumulatywnie ). Jeśli orzeczono środek karny samoistny to musi on spełniać cele kary w całości !!

1) POZBAWIENIE PRAW PUBLICZNYCH,

Art. 40.

§ 1. Pozbawienie praw publicznych obejmuje utratę czynnego i biernego prawa wyborczego do organu władzy publicznej, organu samorządu zawodowego lub gospodarczego, utratę prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego lub zawodowego, jak również utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego; pozbawienie praw publicznych obejmuje ponadto utratę orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw.

• Pozbawienie praw to nie tylko w/w, ale także pozbawienia możliwości nabycia ich w momencie trwania ich pozbawienia.

• Utrata praw jest utratą definitywną, po okresie ich utracenia nabywa się nową zdolność ich uzyskania ( nie jest to kontynuacja - przerwa - kontynuacja tylko przepadek ).

• Traci tylko ordery i odznaczenia Rzeczpospolitej Polskiej - nie traci orderu np. Legii Cudzoziemskiej

Ustawy szczegółowe :

Prawo o szkolnictwie wyższym - osoba która utraciła prawa określone w art. 40 K.K., automatycznie traci stanowisko prof. zwyczajnego , ale nie traci tytułu naukowego.

Prawo o adwokaturze - w przypadku skazania w oparciu o art. 40 K.K. - skreślenie automatycznie z listy adwokatów.

„utratę prawa do udziału* w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości”

Wymiar sprawiedliwości praktycznie ( dwa stanowiska ) :

1. Wyraźnie odniesienie do Konstytucji RP ( podmiotowe, sensu stricte ) - wymiar sprawiedliwości należy do sądów, wykładnia prosta zawarta w podręczniku - nie można być sędzią czy ławnikiem we wszystkich rodzajach sądów

2. Sensu largo, przedmiotowe ( wykładnia „do udziału”) - każdy kto ma jakiś udział w szeroko rozumianym wymiarze sprawiedliwości m.in. prokurator, komornik etc. Prokurator nie wymierza sprawiedliwości, ale bierze udział* w jej sprawowaniu

Ordynacja wyborcza do Sejmu, Senatu i Parlamentu UE - Startowanie do parlamentu EU przepis art. 40 K.K., nie mówi o tym wprost i ordynacja wyborcza do Parlamentu EU ma odpowiedni przepis , który mówi, że nie mogą być wybrane i nie mogą wybierać osoby pozbawione praw publicznych ( Sejm i Senat analogicznie)

§ 2. Sąd może orzec pozbawienie praw publicznych w razie skazania na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 za przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie.

• W przypadku występu ma zastosowania jak i przy zbrodni, gdyż decyduje kara wymierzona a nie zagrożona. Za zbrodnie zawsze, a za występek , gdy kara wymierzona skazanemu jest wyższa niż 3 lata.

• Orzeczenie pozbawienia praw publicznych jest fakultatywne bo ustawa mówi, że „sąd może”.

• Przesłanka formalna - wymierzona kara jest wyższa niż 3 lata

• Przesłanka materialna - popełnienie przestępstwa w wyniku motywacji zasługującej na szczególnie potępienie ( przesłanka nieostra, którą należy skonkretyzować mając na uwadze konkretny przypadek, zachowanie społecznie potępiane - ale brak katalogu; postawa społecznie nie akceptowalna, brak ścisłej definicji )

Art. 43.

§ 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pozbawienie praw publicznych oraz zakazy i nakaz wymienione w art. 39 pkt 2, 2d, 2e i 3 orzeka się w latach, od roku do lat 10, zakazy oraz obowiązek wymienione w art. 39 pkt 2a i 2b orzeka się w latach, od roku do lat 15, a zakaz wymieniony w art. 39 pkt 2c orzeka się w la-tach, od lat 2 do 6.

§ 2. Pozbawienie praw publicznych, obowiązek lub zakaz obowiązuje od uprawomocnienia się orzeczenia; okres, na który środek orzeczono, nie biegnie w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, chociażby orzeczonej za inne przestępstwo.

• Pozbawienie praw publicznych orzeka się na podstawie w/w przepisu od roku do 10 lat.

• Orzeczenie o pozbawieniu praw jest prawomocne od uprawomocnienia się wyroku skazującego, ale liczy się pod odbyciu kary § 2.

Art. 41.

§ 1. Sąd może orzec zakaz zajmowania określonego ( wymaga dookreślenia ) stanowiska albo wykonywania określonego zawodu, jeżeli sprawca nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.

§ 1a. Sąd może orzec zakaz zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem( lex specialis do § 1), edukacją, leczeniem małoletnich lub z opieką nad nimi, na zawsze* w razie skazania na karę pozbawienia wolności za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego.

*na zawsze ze względu na wagę przestępstw np. pedofilia ( przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i oczyczajnośc, ale takrze inne nie wymienione w tym rozdziale kodeksu karnego )

§ 1b. Sąd orzeka zakaz, o którym mowa w § 1a, na zawsze w razie ponownego skazania sprawcy w warunkach określonych w tym przepisie.

Swoista recydywa - gdy sprawca był skazany i ponowie zostaje, mamy do czynienia z obwiązaniem takiego skazania na zawsze.

Problem z zatarcia skazania :

Art. 76.

§ 1. Skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.

§ 2. Jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę lub środek karny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania; nie dotyczy to środka karnego wymienionego w art. 39 pkt 5.

Generalnie zatarcie skazania, nigdy nie nastąpi przed ukończenie odbywania środków karnych np. jeżeli nie odbył ukończenia środków karnych

Problem bo jeśli, ktoś był pozbawiony praw publicznych na zawsze to nigdy nie nastąpi zatarcie skazania

Prawo mówi, że starcie skazania nie może nastąpić przed odbywaniem środków karnych, a jeśli ma orzeczony środek na zawsze to ratuje go tylko amnestia albo abolicja. Normalnie, może upłynąć wiele lat i może dalej być karany ze względu na n/w artykuł :

Art. 107.

§ 6. Jeżeli orzeczono środek karny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania, z zastrzeżeniem art. 76 § 2.

2) ZAKAZ ZAJMOWANIA OKREŚLONEGO STANOWISKA, WYKONYWANIA OKREŚLONEGO ZAWODU LUB PROWADZENIA OKREŚLONEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ,

• Także orzekany od roku do lat 10 !

Pamiętać należy ( przy nauce art. 41 K.K.), że może być czasowo, na zawsze, obligatoryjnie i fakultatywnie

NOWELIZACJA OBOWIĄZUJĄCA DO EGZAMINU :

• z prawa anglosaskiego - „protection order”

Art. 41a.

§ 1. Sąd może orzec obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, zakaz zbliżania się do określonych osób, zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu lub nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym w razie skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego lub *z użyciem przemocy, w tym przemocy przeciwko osobie najbliższej; obowiązek lub zakaz może być połączony z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu.

„z użyciem przemocy” - większość opowiada się za tym korzystną dla sprawcy wykładnią i interpretują, że przesłanką nie jest sposób działania sprawcy polegający na użyciu przemocy, tylko takie które w śród swych znamion ma użycie przemocy np.:

Art. 191.

§ 1. Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 197.

§ 1. Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Art. 41a.

§ 2. Sąd orzeka( obligatoryjnie ) obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, lub nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu lub nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym w razie skazania na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego; obowiązek lub zakaz może być połączony z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu.

• Kładzie się nacisk aby zakaz ten był połączony ze zgłaszaniem się ( nadzorowany ).

§ 3. Sąd może orzec obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, lub nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu na zawsze w razie ponownego skazania sprawcy w warunkach określonych w § 2.

§ 4. Orzekając zakaz zbliżania się do określonych osób, sąd wskazuje odległość od osób chronionych, którą skazany obowiązany jest zachować.

2C) ZAKAZ WSTĘPU NA IMPREZĘ MASOWĄ, tzw. zakaz stadionowy

Ustawa szczególna o bezpieczeństwie imprez masowych - cytowany przepis w podręczniku* do art. 41b K.K - szeroka wykładnia bezpieczeństwa publicznego.

Art. 41b.

§ 1. Sąd może orzec, a w przypadkach wskazanych w ustawie orzeka, zakaz wstępu na imprezę masową, jeżeli przy popełnieniu przestępstwa zachowanie sprawcy wskazuje, że jego udział w imprezach masowych zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.

§ 2. Zakaz wstępu na imprezę masową jest połączony z obowiązkiem osobistego stawiennictwa w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu określonym przez właściwego, ze względu na miejsce zamieszkania osoby skazanej, komendanta powiatowego (rejonowego, miejskiego) Policji, w czasie trwania imprezy masowej.

§ 3. Sąd, orzekając zakaz wstępu na imprezę masową, określa rodzaje imprez masowych, w czasie trwania których ukarany jest obowiązany do osobistego stawiennictwa w jednostce Policji, w tym nazwy dyscyplin sportowych, nazwy klubów sportowych oraz zakres terytorialny obowiązywania orzeczonego środka.

§ 4. Zakaz wstępu na imprezę masową dotyczy również meczu piłki nożnej rozgrywanego przez polską kadrę narodową i polski klub sportowy poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

• Orzeka się na okres od 2 do 6 lat

3) ZAKAZ PROWADZENIA POJAZDÓW,

Art. 42. § 1. Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego (wybranych) rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.

Odwołanie się ustawodawcy do prawa o ruchu drogowym i wykładnia orzecznicza :

• Osoba uczestnicząca w ruchu - wykładnia:

• Sąd najwyższy wyjaśnia, iż aktualny stan prawny nie wymaga już aby musiała to być osoba prowadząca mechaniczny ani inny pojazd, wymaga natomiast aby była osobą uczestniczącą w ruchu.

• Prawo o ruchu drogowym - uczestnik ruchu to osoba / piesi, kierujący pojazdami, osoby przebywające w pojeździe jak i na nim. Podmiotem zakazu prowadzenia pojazdów jest nie tylko kierowca.

Czy można orzec taki zakaz w stosunku do osoby do którego koniecznie do prowadzenie nie jest posiadanie uprawnienie stwierdzone dokumentem:

• SN - rower, zaprzęg, furmanka :

• dopuszczalne jest wprowadzenie takiego zakazu, przepis mówi o pojazdach określonego rodzaju, a nie określonych uprawnieniach.

[§ 2. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych albo pojazdów mechanicznych określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa wymienionego w § 1 był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w art. 173 ( sprowadzenie katastrofy ), 174( sprowadzenie niebezpieczeństwa katastrofy) lub 177( wypadek drogowy ).]

Sprawca - przypadek podżegacza, pomocnika :

• SN - warunkiem takie zakazu jest, ażeby osoba* ( bez względu na to czy sprawca w/w ) uczestniczy w ruchu drogowym !

• Podżegacz, który siedzi obok i podżega do podwyższenia prędkości - uczestniczy w ruch drogowym

• Podżegacz, który siedzi w domu - i podżega j/w - nie uczestniczy

• Sprawca jest użyte w znaczeniu sensu largo( szeroko ), sprawca - także m.in. podżegacz i pomocnik, ale ważne jest czy ten sprawca uczestniczy w ruchu drogowym np. uczestnik, pasażer lub podżegacz ( nie musi być to osoba prowadząca pojazd mechaniczny ).

<§ 2. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa wymienionego w § 1 był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w art. 173, 174 lub 177.> Nowe brzmienie § 2 w art. 42 wchodzi w życie z dn.25.02.2011 r. (Dz. U.z 2011 r. Nr17, poz.78).2011-02-14

WYKŁAD - PROF. MARIA SZEWCZYK ( 5 MAJ 2011 R. )

Gwoli przypomnienia : O zbiegu przepisów mówimy, tylko wtedy i tylko wtedy, gdy mamy do czynienia z jednym czynem ! Jeden czyn stanowi tylko jedno przestępstwo ( art. 12 K.K. ). Lecz nie ma zasady bez wyjątków - jak wiadomo, jeden czyn może podpadać pod jeden przepis ustawy, ale może podpadać pod kilka przepisów ( spełniać znamiona kilku przepisów ustawy - pozorny zbieg przepisów ustaw, bądź realnym kumulatywnym zbiegiem przepisów.

Przestępstwo złożone - rozbój, włamanie ( przełamanie zabezpieczeń + kradzież mienia ) - jedno przestępstwo złożone

Przestępstwo wieloaktowe - znęcanie się, nie alimentacja ( nie jednorazowe, dłuższe w czasie np. uporczywe uchylanie się ) - pozorny zbieg przepisów ustawy ]

Ontologicznie jeden czyn podpada pod kilka przepisów ustawy, aby oddać społeczną szkodliwość czynu musi zaistnieć taka konstrukcja - tj. realnego ( kumulatywnym ) zbiegu przepisów np. kazirodztwo z 13 letnim Sunem / córką ( obcowanie z nieletnim + kazirodztwo). Oczywiście należy też pamiętać o regułach wyłączania wielości ocen - subsydiarność, konsumpcja ( stosunek logiczny - krzyżowanie, wykluczanie).

Zbieg przestępstw

Zbieg przestępstw zakłada ewidentna wielość czynów ( ontologiczne rozumienie ). Wielość czynów może prowadzić do odpowiedzialności za :

1. Jedno przestępstwo - pomijalny / pozorny zbieg przestępstw ( brak odbicia w ustawie), zachodzi wtedy kiedy sprawca wieloma czynami naruszył kilka przepisów ustaw, ale z przyczyn teleologicznych ( celowościowym ), nie należy karać go za wiele przestępstw, tylko za jedno. Sąd uznaje za niecelowe skazać za wiele przestępstw gdyż skazanie za jedno oddaje społeczną szkodliwość czynu ( konkretna sprawa ). Mamy z nim do czynienia ze zbiegiem pomijalnym, gdy czyn jest współukarany ( czyn główny vs czyny poboczne ).

1. Przykładowo formy stadialne - usiłowanie jest zawsze współukarane przez dokonanie - strzela, nie trafia - ładuje, strzela z innej strony. Fakt, że to było kilka czynów ( dwa ) i każde jest przestępstwem - powinno być to ujęte w wymiarze kary. Zabójstwo pochłonie usiłowanie ( współukarane uprzednio ), podstawa do tzw. sędziowskiego wymiaru kary.

2. Sprawca dokonał kradzieży i potem doszedł do wniosku, że tego nie sprzeda - wziął i zniszczył obraz - jeżeli ukradł „bzdurkę” np. sukienka to prawdopodobnie kradzież pochłonie zniszczenie - jeśli ukradł obraz/ dzieło sztuki wielkiej wartości to zniszczenie tego dzieła może być współukarane lub kradzież może być współukarana - to sąd zadecyduje. Układ dwóch, trzech przestępstw, które stanowią jedno zdarzenie i to sąd uzna czy celowym jest wymierzyć karę i uznać jedno jako współukarane następczo / uprzednio. Fakt współukarania ma wpływ na sadowy wymiar kary / nie ustawowy.

2. Wielość przestępstw - realny zbieg przestępstw,

Art. 85. Jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw( wielość czynów - każde przestępstwem), zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa.

Pierwszy wyrok jest cenzurą czasową. Kara łączna jest najczęściej jest korzystnym rozwiązaniem dla sprawcy. Nic na tym nie traci, gdyż może zamienić karę kumulatywną na sumę kar, a może nawet zyskać

Sąd orzeka karę łączną - obligatoryjnie przy realnym zbiegu przestępstw.

Wymierzono za nie kary tego samego rodzaju - przestępstwo ( jednostkowe ) a) b) c) - za każde wymierza, trzy przestępstwa, trzy kary - przed pierwszym wyrokiem skazującym - kary jednostkowe mogą być karami tego samego rodzaju - 3 x pozbawiania wolności lub podlegajże łączeniu - pozbawiania wolności z karną ograniczenia wolności( sąd wymierza jedną po przeliczeniu ), grzywna nie łączy się z p.w. i o. w. / kara grzywny nie podlega łączeniu więc zostanie orzeczona obok.

Trzy sytemu wymiary kary łącznej :

2. Absorpcja - najsurowsza kara absorbuje kary niższe - sprawca odpowiada za karę najsurowszą

3. Asperacja - kara łączna nie może być niższa niż najwyższa z kar (absorpcja) i nie może być wyższa niż suma kar ( kumulacja ). Najwyższa kara podwyższona o coś*

4. Kumulacja - sumuje się kary - w USA wykonuje się kary równolegle i to jest w pewnym sensie czysty system absorpcji bo siedzi w kiciu za najsurowszą.

Art. 86.

Sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 15 lat pozbawienia wolności; karę ograniczenia wolności wymierza się w miesiącach i latach. Kara łączna grzywny określonej w art. 71 § 1 nie może przekraczać 270 stawek dziennych - jeżeli jest ona związana z zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności oraz nie może przekraczać 135 stawek dziennych - jeżeli jest ona związana z zawieszeniem wykonania kary ograniczenia wolności.

• Asperacja jest wzorcem/ zasadą w prawie polskim kary łącznej

• Od najwyższej do sumy kar

• Kara łączna wprowadza nowe granice grzywny od 10 do 540 ( normalnie ); od 10 do 810 stawek dziennych ( kara łączna ).

• Przestępstwa gospodarcze - kara grzywny za przestępstwa może być wymierzona do 3000 stawek dziennych ( normalnie ).

§ 2b. Jeżeli chociażby jedna z podlegających łączeniu grzywien została orzeczona na podstawie art. 309, sąd wymierza karę łączną grzywny w granicach od najwyższej z kar tego rodzaju wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 4500 stawek dziennych grzywny.

• 4500 stawek dziennych grzywny ( kara łączna ).

• w/w zasada asperacji z nowymi stawkami dziennymi grzywny

Kary tego samego rodzaju lub podlegające łączeniu - zasada

WYJĄTEKI:

Art. 86 § 1a. Jeżeli suma orzeczonych kar pozbawienia wolności wynosi 25 lat albo więcej, a chociażby jedna z podlegających łączeniu kar wynosi nie mniej niż 10 lat, sąd może orzec karę łączną 25 lat pozbawienia wolności.

Trzy przestępstwa po 10 lat pozbawiania wolności = 30 lat - górna granica dla pozbawiania wolności do 15 lat, ze względów celowościowych sąd może orzec 25 lat p.w. ( która nie była karą za żadne ze zbiegających się przestępstw pod warunkami z art. 1 a k.k.

Art. 88. Jeżeli najsurowszą karą orzeczoną za jedno ze zbiegających się przestępstw jest kara 25 lat pozbawienia wolności albo dożywotniego pozbawienia wolności, orzeka się tę karę jako karę łączną
( absorpcja); w wypadku zbiegu dwóch lub więcej kar 25 lat pozbawienia wolności sąd może
( ustawodawca pozostawia sądowi furtkę ) orzec jako karę łączną karę dożywotniego pozbawienia wolności.

Jeśli kary i środki karne nie podlegają łączeniu orzeka się kumulatywnie.

• Grzywna :

86 § 2. Wymierzając karę łączną grzywny, sąd określa na nowo wysokość stawki dziennej, kierując się wskazaniami określonymi w art. 33 § 3; wysokość stawki dziennej nie może jednak przekraczać najwyższej ustalonej poprzednio

Ten przepis ma zastosowanie w wyroku łącznym - niejednoczesne sądzenie - różne rozprawy a do kary łącznej - jednoczesne osądzenie - bez sensu.. Jeżeli sąd orzekł grzywnę, a za rok ocenia drugi raz - to sytuacja sprawcy może się zmienić - zmiana stawki węzeł, który poprzednio związano nowy sąd rozwiązuje.

§ 3. Wymierzając karę łączną ograniczenia wolności, sąd określa na nowo wymiar czasu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne albo wysokość potrąceń, stosując art. 35; obowiązki wymienione w art. 36 § 2 stosuje się, chociażby zostały orzeczone tylko za jedno ze zbiegających się przestępstw.

• Ma sens tylko przy wyroku łącznym - li tylko i wyłącznie

• Ograniczenie wolności - praca od 20 - 40 h w stosunku miesięcznym lub potrącenia od 10 do 25 %. Wy wyroku sąd uaktualnia w/w.

• Jeśli obowiązki nie zostały orzeczone to sąd nie może wprowadzić nowego obowiązku

§ 2a. Jeżeli chociażby jedna z podlegających łączeniu grzywien jest wymierzona kwotowo, karę łączną grzywny wymierza się kwotowo.

Kodeks karny przyjmuje zasadzie grzywny wymierzanej dniówkowo ( kiedyś art. 2a dookreśla ), natomiast np. KKS wymierza się ją kwotowo i jeśli popełniło się przestępstwo ( zbrodnia + występek ) i wykrocznie to grzywnę wymierza się kwotowo.

Art. 87.

W razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności sąd wymierza karę łączną pozbawienia wolności, przyjmując, że miesiąc ograniczenia wolności równa się 15 dniom pozbawienia wolności.

Efektem realnego zbiegu przestępstw zawsze jest kara łączna. Jednoczesne sądzenie - sąd wymierz wpierw kary jednostkowe za każde i potem tworzy karę łączną ( dwu etapowość - ocena każdego czynu i wymierzona kara, po czym sąd na bazie tych wymierzonych kar orzeka karę łączną Do wykonania idzie kara łączna, nie jednostkowe.

Dyrektywy wymiaru kary :

Art. 53. § 1. Sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę (nulla pena sine lege), bacząc, by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu ( teoria klasyczna) oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego teoria ( prewencja indywidualna ) , a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa ( prewencja generalna ).

Jednoczesne sądzenie - to sąd wymierza jednostkowe kary i potem sam tworzy karę łączną - podstawą wymiary kar jednostkowych powinny być względy nastawione na społeczną szkodliwość czynu i winę ( brak prewencji ) . Jak już je określi to kara łączna jest swoistą korektą - głownie modelowaną przez względy prewencyjne.

Wyrok łączny - inna sytuacja, gdy za sędziego ktoś inny wymierzył kary jednostkowe a on ma to ubrać w garnitur wyroku łącznego Przy worku łącznym sąd bierze pod uwagę wszystkie dyrektywy wymiaru kary ( społeczna szkodliwość czynu, wina i prewencja )

Realny zbieg przestępstw na który składa się wielość czynów, oczywiście ma swój wyjątek Takim wyjątkiem od reguły jest reguła ciągu przestępstw ( art. 91 K.K. ).

WYKŁAD - PROF. MARIA SZEWCZYK ( 12 MAJ 2011 R. )

Czyn ciągły - skazuje się na podstawie wszystkich zbiegających ( kumulatywnie ) przepisów, a kara z przepisu najsurowszego !

Ciąg przestępstw ( art. 91 KK )

Art. 85. Jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw( wielość czynów - każde przestępstwem), zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa.

Art. 91. § 1. Jeżeli sprawca popełnia w podobny sposób, w krótkich odstępach czasu, dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw, sąd orzeka jedną karę na podstawie przepisu, którego znamiona każde z tych przestępstw wyczerpuje, w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

Wspólne dla art. 85 i art. 91 KK :

• Więcej niż jedno przestępstwo

• Przed pierwszym wyrokiem skazującym, chociażby nieprawomocnym

Ciąg przestępstw :

• te przestępstwa muszą być popełnione podobny sposób ( nie podobne jak np. rozbój i kradzież / przeciwko mieniu) - tzn. kradzież kieszonkowa pod kościołem, kradzież, kradzież ( w ten sam sposób ); włamuje się do samochodu, włamanie do samochodu..

• W krótkich odstępach czasu

• Sąd wymierza jedną karę

• Na podstawie przepisu, którego znamiona każde z tych przestępstw wyczerpuje ( tożsama kwalifikacja - włamania - włamania / kradzieże - kradzieże )

• Nie decyduje dobro prawne tylko sposób popełnienia przestępstwa i tożsamość kwalifikacji - inaczej niż w realnym zbiegu ( 85 ), gdzie przestępstwa mogą być „od Sasa do lasa ”

• Do górnej granicy zagrożenie zwiększonego o połowę ( nadzwyczajny wymiar kary )

KAZUS:

Art. 280. § 1. Kto kradnie, używając przemocy wobec osoby lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

W każdy weekend X dokonywał rozboju i „sypnęło” się dopiero po trzech miesiącach. Wszystkie poprzednie przed pierwszym wyrokiem sądu.

Sankcja od lat - od lat 2 do 12 - zwiększenie zwiększonego o połowę - górna granica terminowego pozbawianie wolności - najwyższa kara to 15 lat jaką sąd może orzec ( nie więcej )

Art. 278. § 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Sąd może wymierzyć karę - do 7 lat i 6 miesięcy

Art. 279. § 1. Kto kradnie z włamaniem, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Sąd może wymierzyć karę - max 15 lat p.w.

Art. 91 § 2. Jeżeli sprawca w warunkach określonych w art. 85 popełnia dwa lub więcej ciągów przestępstw określonych w § 1 lub ciąg przestępstw oraz inne przestępstwo, sąd orzeka karę łączną, stosując odpowiednio przepisy tego rozdziału.

Z ciągu przestępstw można zrobić karę łączną - karę jednostkową będzie stanowił ciąg przestępstw.

Zwyczajny wymiar kary to jest np. „od 3 miesięcy do lat 5”przy kradzieży, a także kary, alternatywne z art. 58 KK ( zamiana izolacyjnych na karny nie izolacyjne )

Art. 58. § 3. Jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nie przekraczającą 5 lat, sąd może orzec zamiast kary pozbawienia wolności grzywnę albo karę ograniczenia wolności, w szczególności jeżeli orzeka równocześnie środek karny.

Nadzwyczajny wymiar kary - wymiar kary poza ustawowym zagrożeniem :

1. Nadzwyczajne obostrzenie ( np. ciąg przestępstw - przekracza górną granicę )

2. Nadzwyczajne złagodzenie ( orzeczenie poniżej dolnej granicy )

Nadzwyczajne złagodzenie kary :

• Większy stopień społecznej szkodliwości jest atypowy w dół, ale nie znikomy ( implikuje umorzenie)

• Umniejszony stopień winy ( art. 53 KK )

• Względy polityki kryminalnej ( względy prewencyjne i względy kryminalno - prewencyjne )

• Zmiana granic kary, niż kara normalna

• W zasadzie instytucja fakultatywna - wyjątek z art. 60 par. 3 KK ( oblig. )

Art. 60.

§ 1. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w wypadkach przewidzianych w ustawie oraz w stosunku do młodocianego, jeżeli przemawiają za tym względy określone w art. 54 § 1( stopień społecznej szkodliwości [ dolna granica ] - stopień winy [ górna granica ] i względy prewencyjne ) .

Wypadki wskazane w ustawie ( wyliczenie przykładowe, acz nie pełne ):

Art. 10 § 3. W wypadku określonym w § 2 orzeczona kara nie może przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane sprawcy przestępstwo; sąd może zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art. 15. § 1. Nie podlega karze za usiłowanie ( czynny żal skuteczny ), kto dobrowolnie odstąpił od dokonania lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego.

§ 2. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w stosunku do sprawcy ( czynny żal nieskuteczny ), który dobrowolnie starał się zapobiec skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego.

Art. 25 § 2. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności gdy sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Art. 26 § 3. W razie przekroczenia granic stanu wyższej konieczności, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Art. 150. § 2. W wyjątkowych wypadkach sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Art. 239. § 3. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia, jeżeli sprawca udzielił pomocy osobie najbliższej albo działał z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym.

Na podstawie w/w należy stwierdzić, iż nadzwyczajne złagodzenie kary może wynikać zarówno z części ogólnej jak i szczególnej kodeksu karnego.

§ 2. Sąd może również zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w szczególnie uzasadnionych wypadkach, kiedy nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa ( bierzemy pod uwagę obniżony stopień zawinienia, stopień społecznej szkodliwości i względy prewencyjne ), w szczególności ( przykładowo ):

1. jeżeli pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, szkoda została naprawiona albo pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia szkody, ( uwzględnienie praw ofiary od lat 60'tych )

2. ze względu na postawę sprawcy, zwłaszcza gdy czynił starania o naprawienie szkody lub o jej zapobieżenie, ( predyspozycje osobowe zwłaszcza )

3. jeżeli sprawca przestępstwa nieumyślnego lub jego najbliższy poniósł poważny uszczerbek w związku z popełnionym przestępstwem.

Zastosowanie p. 3 do wypadków drogowych - ucierpiały osoby ona bliższe, zatem sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary ( względy humanitarne ).

Art. 60 § 3. Sąd stosuje ( oblig. ) nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet może warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa, jeżeli ujawni on wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia.

§ 4. Na wniosek prokuratora sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy przestępstwa, który, niezależnie od wyjaśnień złożonych w swojej sprawie, ujawnił przed organem ścigania i przedstawił istotne okoliczności, nieznane dotychczas temu organowi, przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności.

Instytucja małego świadka koronnego :

• Świadek in causa sua - w swoim przypadku ( par. 3 ), obowiązek nadzwyczajnego złagodzenia, albo warunkowe zawieszenie :

• konfiguracja wieloosobowa

• jeśli jeden ze współdziałających ujawni informację dot. pozostałych współuczestników

• informacje dot. okoliczności jego popełnienia

• Świadek in altera causa - w cudzym przypadku ( par. 4 ), fakultatywnie :

• Niezależnie od wyjaśnień w swojej sprawie

• Ujawnił inne istotne okoliczności ( „ sypnie” )

• Kara powyżej 5 lat pozbawienie wolności

§ 5. W wypadkach określonych w § 3 i 4 sąd wymierzając karę pozbawienia wolności do lat 5 może warunkowo zawiesić jej wykonanie na okres próby wynoszący do 10 lat, jeżeli uzna, że pomimo niewykonania kary sprawca nie popełni ponownie przestępstwa; przepisy art. 71-76 stosuje się odpowiednio.

• W/w to wyjątek - wolno zawiesić jedynie karę pozbawienie wolności do lat 2 - a okres próby od 2 - 5 ( zasada)

§ 6. Nadzwyczajne złagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo kary łagodniejszego rodzaju według następujących zasad:

1. jeżeli czyn stanowi zbrodnię ( powyżej 3 lat ) zagrożoną co najmniej karą 25 lat pozbawienia wolności, sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od 8 lat,

2. jeżeli czyn stanowi inną zbrodnię, sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od jednej trzeciej dolnej granicy ustawowego zagrożenia,

art. 118 § 2. Kto, w celu określonym w § 1, stwarza dla osób należących do takiej grupy warunki życia grożące jej biologicznym wyniszczeniem, stosuje środki mające służyć do wstrzymania urodzeń w obrębie grupy lub przymusowo odbiera dzieci osobom do niej należącym, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia wolności.

Nadzwyczajne złagodzenie :

Pani prof. nie udało się złagodzić

280 § 2. Jeżeli sprawca rozboju posługuje się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładniającym albo działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu lub wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Nadzwyczajne złagodzenie :

Zwykły wymiar kary od 3 - 15 - nadzwyczajne złagodzenie tj. od 1 roku do 2 lat i 11 miesięcy pozbawienia wolności. Należy zejść poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia.

Nadzwyczajne złagodzenie :

Art. 148. § 1. Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

• Art. 53 KK, osobie, która nie ukończyła 18 lat nie można orzec dożywocia - mamy 17 latka, zagrożenie od lat 8 - 25 lat p. w.

• 2 lata i 6 miesięcy - 7 lat i 11 miesięcy.

3. jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności nie niższa od roku ( od roku w górę ), sąd wymierza grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności,

Art. 281. Kto, w celu utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy, bezpośrednio po dokonaniu kradzieży, używa przemocy wobec osoby lub grozi natychmiastowym jej użyciem albo doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Nadzwyczajne złagodzenie :

Od 1 miesiąca do 11 miesięcy pozbawienia wolności 1 - 12 miesięcy ograniczania wolności 10 - 540 st. dz. grz.

4. jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności niższa od roku, sąd wymierza grzywnę albo karę ograniczenia wolności.

Art. 160. § 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Nadzwyczajne złagodzenie :

10 - 540 stawek dz. grzywny lub 1 miesiąc do 12 o. w.

Art. 212. § 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

Tutaj niemożliwe się złagodzenie bo najniższa jest grzywna.

§ 7. Jeżeli czyn zagrożony jest alternatywnie karami wymienionymi w art. 32 pkt 1-3, nadzwyczajne złagodzenie kary polega na odstąpieniu od wymierzenia kary i orzeczeniu środka karnego wymienionego w art. 39 pkt 2-8; przepisu art. 61 § 2 nie stosuje się.

Art. 61. ( w/g pani prof. formą nadzwyczajnego złagodzenia kary jest od niej odstąpienie )

§ 1. Sąd może odstąpić od wymierzenia kary w wypadkach przewidzianych w ustawie oraz w wypadku określonym w art. 60 § 3 ( świadek koronny ), zwłaszcza gdy rola sprawcy w popełnieniu przestępstwa była podrzędna, a przekazane informacje przyczyniły się do zapobieżenia popełnieniu innego przestępstwa.

§ 2. Odstępując od wymierzenia kary, sąd może również odstąpić od wymierzenia środka karnego, chociażby jego orzeczenie było obowiązkowe.

Profit:

Art. 107 § 5. W razie odstąpienia od wymierzenia kary, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od wydania prawomocnego orzeczenia.

WYKŁAD - PROF. MARIA SZEWCZYK ( 19 / 26 MAJ 2011 R. )

Nadzwyczajne obostrzenie :

Recydywa :

• Recydywa kryminologiczna - najszersze pojęcie recydywy ( popełnienie kiedykolwiek ponowne popełnienia przestępstwa - aż do zatarcia skazania ), nie decyduje o obostrzeniu tylko jako dyrektywa wymiary kary ( osobność sprawcy )

• Recydywa Jurydyczna / zwykła* ( wpływa na obostrzenie ) - obwarowana warunkami ustawowymi :

• Recydywa jurydyczna prosta ( art. 64 par. 1 ) :

• Przepadnie skazanie za przestępstwo umyślne

• Na karę pozbawienia wolności

• odbyta co najmniej 6 miesięcy / odsiadka fizyczna

• areszt tymczasowy nie jest karą tylko środkiem zapobiegawczym

• w okresie do 5 po odbyciu ( nie popełnienia przestępstwa )

• Popełnia nowe przestępstwo umyślne podobne do tego za które był już skazany

• Art. 115 par. 3 - przestępstwa podobne są przestępstwa do tego samego rodzaju, z zastosowanie przemocy lub groźby jej użycia lub w celu osiągnięcia korzyści majątkowej ( tytuły rozdziałów wskazują jakie dobro prawne jest chronione ). Przestępstwa umieszczone w tym samym rozdziale - przestępstwa skierowane przeciw temu samemu dobru.

• Recydywa prosta - obostrzenie nadzwyczajne jest fakultatywne ( sąd zważy )

• Recydywa jest okolicznością obciążająca w ramach sankcji - wymierzenie „ półtorej kary”.

• Art. 64.

§ 1. Jeżeli sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za które był już skazany, sąd może wymierzyć karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

140 § 1. Kto, w celu osłabienia mocy obronnej Rzeczypospolitej Polskiej, dopuszcza się gwałtownego zamachu na jednostkę Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, niszczy lub uszkadza obiekt albo urządzenie o znaczeniu obronnym, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Nadzwyczajne złagodzenie :

- od 1 miesiąca do 11 miesięcy pozbawiania wolności

Nadzwyczajne obostrzenie ( recydywa ) :

- od 1 roku do 15 lat

Art. 140 § 2 - „następstwo” i sankcja od lat 2 do 12

Nadzwyczajne złagodzenie :

- od 1 miesiąca do 1 roku i 11 miesięcy pozbawiania wolności

Nadzwyczajne obostrzenie ( recydywa ) :

- od 2 lat do 15 lat

• Recydywa jurydyczna wielokrotna ( obostrzona )

*sąd może orzec powyżej górnej granicy ustawowego zagrożenia

§ 2. Jeżeli sprawca uprzednio skazany w warunkach określonych w § 1( recydywa prosta - 2-a przestępstwa ), który odbył łącznie ( tzn. kara musi się składać z minimum 2-ch kar pozbawienie wolności - nie mniej niż 1 rok ) co najmniej rok kary pozbawienia wolności ( fizycznie odsiedział nie licząc areszty tymczasowego ) i w ciągu 5 lat po odbyciu* w całości lub części ostatniej kary popełnia ponownie umyślne ( wszystkie 3-y umyślne, 3-cie enumeratywnie wyliczone ) przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy* ( sposób popełnienia przestępstwa a nie ustawowe znamię ) lub groźbą jej użycia, sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a może ją wymierzyć do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

* kara NIE z warunkowym zawieszeniem

Art. 157 § 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Nie podpada bo nieumyślne

Art. 157a.

§ 1. Kto powoduje uszkodzenie ciała dziecka poczętego lub rozstrój zdrowia zagrażający jego życiu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

W przypadku recydywy zwykłej sąd może orzec każdą z tych kar

W przypadku multi-recydywy :

• nie wolno mu orzec kary ograniczenia wolności i grzywny

• sąd musi wymierzyć karę pobawienia wolności - od 2-ch miesięcy - 3 lat p.w.

• sąd nigdy nie wymierzy kary jednego miesiąca pozbawiania wolności, natomiast przy recydywie zwykłej może

• górna granica jest natomiast fakultatywna, jak przy recydywie zwykłej

§ 3. Przewidziane w § 1 lub 2 podwyższenie górnego ustawowego zagrożenia nie dotyczy zbrodni.

Dlaczego ponieważ zbrodnia zazwyczaj jest zagrożona karą od 3 - 15 lat, 25 lub dożywocia.

Instytucje, nie będące recydywą, ale uprawniające do przekroczenia ustawowego zagrożenia:

Art. 65.

§ 1. Przepisy dotyczące wymiaru kary, środków karnych oraz środków związanych z poddaniem sprawcy próbie, przewidziane wobec sprawcy określonego w art. 64 § 2, stosuje się także do sprawcy, który z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu lub popełnia przestępstwo działając w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa oraz wobec sprawcy przestępstwa o charakterze terrorystycznym. ( nie dotyczy znamion tylko konsekwencji recydywy )

§ 2. Do sprawcy przestępstwa z art. 258 ( zorganizowana grupa przestępcza ) mają odpowiednie zastosowanie przepisy dotyczące sprawcy określonego w art. 64 § 2, z wyjątkiem przewidzianego w tym przepisie zaostrzenia kary.

Art. 258 - „od 3 miesięcy do lat 5-ciu” - „ przepisy prawa nie podlegają dyskusji ” Nic nie może 2x być stosowane.

Art. 57a.

§ 1. Skazując za występek o charakterze chuligańskim, sąd wymierza karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości nie niższej od dol-nej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

<§ 2. W wypadku określonym w § 1 sąd orzeka nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, chyba że orzeka obowiązek naprawienia szkody, obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub nawiązkę na podstawie art. 46. Jeżeli pokrzywdzony nie został ustalony, sąd może orzec nawiązkę na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.>

nowe brzmienie § 2 w art. 57a wchodzi w życie z dn. 1.07.2011 r. ( z 2010 r. Nr 40, poz. 227)

art. 115 par. 21 - Występkiem o charakterze chuligańskim jest występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, na wolność, na cześć lub nietykalność cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych lub samorządu terytorialnego, na porządek publiczny, albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy, jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego.

Środki związane z poddaniem sprawcy próbie / środki probacyjne :

Probacja pochodzi z USA/GB. Polega ona na daniu szansy przestępcy (skazanie jest na próbę). Okres próby, który weryfikuje próbę. Probacja w Polskim prawie karnym:

1. Warunkowe umorzenie postępowania ( przed wykonaniem kary ) - sąd nie wymierza kary tylko umarza warunkowo ( pozytywna prognoza ); brak wyroku skazującego

- sąd może powołać kuratora / w systemie anglosaskim jest obligatoryjny

Art. 66.

§ 1. Sąd może ( fakultatywnie ) warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy nie karanego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.

§ 2. Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 3 lata pozbawienia wolności. - dot. tylko przestępstw, gdzie górna granica przekracza 3 lata zbrodnie / występki - kara zagrożona nie wymierzona.

§ 3. W wypadku gdy pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, sprawca naprawił szkodę lub pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia szkody, warunkowe umorzenie może być zastosowane do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą nie przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.

Warunek negatywny :

- zasada nie przekroczenia 3 lat

- gdy, pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą (…) nawet do przestępstw nie przekraczających 5 lat pozbawiania wolności

• Tylko sąd i to fakultatywnie ( kiedyś prokurator )

• Wina nie jest znaczna

• Stopień społecznej szkodliwości nie jest znaczny - to sąd może warunkowo umorzyć

• Sąd musi stwierdzić odpowiedni stopień winy i społecznej szkodliwości i nie może być znikomy

• Jedni uważają, iż warunkowe umorzenie nie jest skazaniem, sąd umarza postępowania ale odstępuje od wymierzenia kary - prof. Marek

• Drudzy uważają, że jest nie jest to skazanie - prof. Zoll ; takie orzeczenie nie umieszcza się w rejestrze skazanych ( tymczasowe odroczenie skazania ), przy warunkowym umorzeniu można jednak orzec środki karne

• Warunkowe umorzenie nie jest warunkowym skazaniem ( większość doktryny krakowskiej ), tylko reakcja karna na popełnione przestępstwo - środka tego sprawca może nie przyjąć

KUZAUS : Stan Wojenny - J. Kuroń; warunkowe umorzenia postępowania jeszcze przez prokuratora - J.K. „nie chcę waszej łaski i żądam wytoczenia sprawy” - jeśli było by to skazanie za prof. Markiem to sprawca nie mógłby go nie przyjąć.

<art. 67 § 3. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd zobowiązuje sprawcę do naprawienia szkody w całości albo w części, a może na niego nałożyć obowiązki wymienione w art. 72 § 1 pkt 1-3, 5 lub 7a, a ponadto orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 lub nawiązkę oraz zakaz prowadzenia pojazdów wymieniony w art. 39 pkt 3, do lat 2.>

nowe brzmienie § 3 w art. 67 wchodzi w życie z dn. 1.07.2011 r. ( z 2010 r. Nr 40, poz. 227)

Z drugiej zaś strony, jeśli nie jest to skazanie to na jakiej podstawie może orzec środki karne
( Marek vs Zoll - 1:1 ) Warunkowe umorzenie to instytucja nijaka z jednej strony prowizoryczne odstąpienie od orzekania kary ( krakowska szkoła prawa karnego ) i jest to reakcja karna, której sprawca może nie przyjąć a z drugiej strony w/w środki karne wchodzą w grę - wielka niekonsekwencja ustawodawcy.

Art. 67. § 1. Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do 2 lat i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia.

§ 2. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd może w okresie próby oddać sprawcę pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej ( wg Pani prof. to jest bzdura ), do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.

<§ 3. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd zobowiązuje sprawcę do naprawienia szkody w całości albo w części, a może na niego nałożyć obowiązki ( obowiązki probacyjne) wymienione w art. 72 § 1 pkt 1-3, 5 lub 7a, a ponadto orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 lub nawiązkę oraz zakaz prowadzenia pojazdów wymieniony w art. 39 pkt 3, do lat 2.>

nowe brzmienie § 3 w art. 67 wchodzi w życie z dn. 1.07.2011 r. ( z 2010 r. Nr 40, poz. 227)

• Obligatoryjny środek karny to obowiązek naprawienia szkody w całości albo w części

• Fakultatywnie może nałożyć ( środki probacyjne ) :

• informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,

• przeproszenia pokrzywdzonego,

• wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,

• powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających, 

• powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób,

• Fakultatywnie może nałożyć ( środki karne ) :

• Świadczenie pieniężne

• Nawiązkę

• Zakaz prowadzenia pojazdów do lat 2

• Trzy funkcje środków karnych :

• Niesamoistna - obok kary pozbawienia wolności, w przypadku nie wywiązywania się sąd orzeka karę zastępczą

• Samoistna na podstawie art. 59 KK, w przypadku nie wywiązywania się sąd orzeka karę zastępczą

• Funkcja środka probacyjnego 67 par. 3 / 72 KK, w przypadku nie wywiązywania się skutkuje odwołaniem warunkowego umorzenia lub zawieszenia

Uwaga :

Art. 72 § 1 p. 6 Obowiązek poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym,

Ten środek nie jest wymieniony w art. 67 par. 3 i zatem sąd orzekając środek probacyjny nie może orzec w/w. W zasadzie przymus leczenia w polskim prawie nie występuje. Regulacje szczególne dopuszczają. Natomiast wtedy należało by zrezygnować z warunkowego umorzenia tylko skazać i warunkowo zawiesić ( wtedy już ten środek możemy ). Albo jest to przeoczenie ustawodawcy - wyłącznie z art. 67 KK albo ustawodawca uznał, że jednak warunkowe umorzeni dotyczy przestępstw drobnych i nie powinno się zmuszać nikogo do leczenia. Wg Pani Prof. taka regulacja to „epic fail” ustawodawcy - wotum nieufności ustawodawcy wobec sędziów .

67 § 4. Przepis art. 74 stosuje się odpowiednio.

art. 68. § 1. Sąd podejmuje postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany. ( obligatoryjnie )

• Efektem podjęcia postępowania jest zastąpienie wniosku o umorzenie postępowania zastępuje akt oskarżenia. Postępowanie odbywa się od początku.

§ 2. Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne niż określone w § 1 przestępstwo, jeżeli uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody.

§ 3. Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.

• Przysługuje apelacja ( dwie instancje ), osoba wobec, której orzeczono warunkowe umorzenie może złożyć sprzeciw - skutek rozpatrywanie sprawy w trybie normalnym. Uprawomocnienie po 2-ch tygodniach, jeśli nie wniesiono apelacji a jeśli wniesiono apelację to dopiero po drugiej instancji.

§ 4. Warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. ( to jest tylko okres procesowy )

Sąd orzeka okres próby i w czasie tego okresu orzeka środki w/w - na 2 lata i jeszcze dodatkowo 6 miesięcy, aby nastąpiło bezwarunkowe umorzenie postępowania. Gdy skończył się okres próby a sąd się dowiedział, że w okresie próby doszło do rażącego naruszenia pożarku prawnego to wtedy są może nastąpić odwołanie umorzenia / „ .., gdy się coś sypnie”.

2. Warunkowane zawieszenie wykonania kary - sąd wymierza karę, ze względu na przesłanki warunkowo je zawiesza ( okres próby ); po upływie pozytywnym próby zatarcie skazania z mocy prawa

Art. 69. § 1. Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności nie przekraczającej 2 lat, kary ograniczenia wolności lub grzywny orzeczonej jako kara samoistna, jeżeli jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa.

• W zasadzie jest fakultatywne

• Można każdą karę zawiesić

• Co do zasady nie przekraczającą dwóch lat

• Można zawiesić karę orzeczoną, nie zagrożoną ustawowo - konkretna kara ( konkretny sprawca )

• Grzywna jako kara samoistna. Grzywna kumulatywna - jak mówi art. 33 KK sprawca, jeśli działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub korzyść taką osiągnął - grzywnę można orzec obok kary pobawienia wolności i nie dot. to warunkowego zawieszenia.

• Instytucja zwrócona na prewencję indywidualną „jeżeli jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa.”

Wyjątki:

Art. 60 § 5. W wypadkach określonych w § 3 i 4 sąd wymierzając karę pozbawienia wolności do lat 5 może warunkowo zawiesić jej wykonanie na okres próby wynoszący do 10 lat, jeżeli uzna, że pomimo niewykonania kary sprawca nie popełni ponownie przestępstwa; przepisy art. 71-76 stosuje się odpowiednio.

• Mały świadek koronny - górna granica kary, którą można zawiesić to 5 lat a okres próby to 10 lat.

• Art. 343 KPK - konsensualne rozwiązanie sporu prawno karnego

Art. 343. ⁽²⁹⁴⁾ § 1. Uwzględniając wniosek, o którym mowa w art. 335, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, warunkowo zawiesić jej wykonanie albo orzec wyłącznie środek karny wymieniony w art. 39 pkt 1-3, 5-8 Kodeksu karnego.

§ 2. W wypadku określonym w § 1:

1)   nadzwyczajne złagodzenie kary może nastąpić również w innych wypadkach niż przewidziane w art. 60 § 1-4 Kodeksu karnego,

2)   warunkowe zawieszenie wykonania kary może nastąpić niezależnie od przesłanek określonych w art. 69 § 1-3 Kodeksu karnego, przy czym nie stosuje się go do kary pozbawienia wolności w wymiarze powyżej lat 5, a okres próby nie może przekroczyć 10 lat,

3)   ograniczenie skazania do orzeczenia środka karnego może nastąpić, jeżeli przypisany oskarżonemu występek jest zagrożony karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.

Art. 69 § 2. Zawieszając wykonanie kary, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa. ( prewencja indywidualna )

§ 3. Zawieszenia wykonania kary nie stosuje się do sprawcy ( negatywna przesłanka ) określonego w art. 64 § 2 ( recydywa specjalna wielokrotna także art. 65 i 57 a KK), chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami; zawieszenia wykonania kary, o którym mowa w art. 60 § 3-5 ( mały świadek koronny ), nie stosuje się do sprawcy określonego w art. 64 § 2.

• Mały świadek koronny może korzystać z warunkowego umorzenia postępowania, ale nie może korzystać z warunkowego zawieszenia.

§ 4. ⁽⁴⁹⁾ Zawieszenia wykonania kary ograniczenia wolności lub grzywny nie stosuje się wobec sprawcy występku o charakterze chuligańskim. Wobec sprawcy występku o charakterze chuligańskim oraz sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a § 4 ( wypadek drogowy ze skutkiem śmiertelnym pod wpływem alkoholu ), sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności w szczególnie uzasadnionych wypadkach.

Art. 70. § 1. Zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby, który biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia i wynosi:

1)   od 2 do 5 lat - w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności,

2)   od roku do 3 lat - w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania grzywny lub kary ograniczenia wolności.

§ 2. W wypadku zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności wobec sprawcy młodocianego lub określonego w art. 64 § 2, okres próby wynosi od 3 do 5 lat.

Art. 71. § 1. ⁽⁵⁰⁾ Zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może orzec grzywnę w wysokości do 270 stawek dziennych, jeżeli jej wymierzenie na innej podstawie nie jest możliwe ( tylko kara samoistna ); zawieszając wykonanie kary ograniczenia wolności, sąd może orzec grzywnę w wysokości do 135 stawek dziennych. ( funkcja probacyjna grzywny )

• Dolna granica to 10 stawek dziennych

§ 2. W razie zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności, grzywna orzeczona na podstawie § 1 nie podlega wykonaniu; kara pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności ulega skróceniu o okres odpowiadający liczbie uiszczonych stawek dziennych z zaokrągleniem do pełnego dnia.

Art. 72. § 1. Zawieszając wykonanie kary, sąd może zobowiązać skazanego do:

 1)   informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,

  2)   przeproszenia pokrzywdzonego,

  3)   wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,

  4)   wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu,

  5)   powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,

  6)   ⁽⁵¹⁾ poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym, ( możliwe przy warunkowym zawieszeniu, a nigdy nie możliwe przy warunkowym umorzeniu )

Art. 74. § 1. Czas i sposób wykonania nałożonych obowiązków wymienionych w art. 72 sąd określa po wysłuchaniu skazanego; nałożenie obowiązku wymienionego w art. 72 § 1 pkt 6 wymaga nadto zgody skazanego.

• Ten środek może być orzeczony tylko w stosunku do leczenia ambulatoryjnego ( zakład otwarty ). Zakład zamknięty to środek zabezpieczający.

• Brak przymusu leczenia - wymagana zgoda

6a)  ⁽⁵²⁾ uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych,

 7)   powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,

7a)  ⁽⁵³⁾ powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób,

7b)  ⁽⁵⁴⁾ opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,

• 7/7a/7b - są to zarówno środki karne ( orzekane na podstawie art. 38 KK ) albo środki probacyjne ( orzekane na podstawie art. 72 KK )

   8)   innego stosownego postępowania w okresie próby, jeżeli może to zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa.

§ 1a. ⁽⁵⁵⁾ Nakładając na sprawcę przestępstwa popełnionego z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej obowiązek wymieniony w § 1 pkt 7b sąd określa sposób kontaktu skazanego z pokrzywdzonym.

§ 2. Sąd może zobowiązać skazanego do naprawienia szkody w całości lub w części, chyba że orzekł środek karny wymieniony w art. 39 pkt 5 ( obowiązek naprawienia szkody ) , albo do uiszczenia świadczenia wymienionego w art. 39 pkt 7.

• Dwa razy nie może orzec tego samego środka

Art. 73. § 1. Zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może w okresie próby oddać skazanego pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.

• Tylko w Polsce nie ma obligatoryjnego dozoru kuratora / pomijając warunkowe umorzenie

§ 2. ⁽⁵⁶⁾ Dozór jest obowiązkowy wobec młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego, sprawcy określonego w art. 64 § 2 ( Multi-recydywa ), a także wobec sprawcy przestępstwa popełnionego w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych.

• w/w przypadku jest orzekany obligatoryjnie !!!

Art. 74. § 1. Czas i sposób wykonania nałożonych obowiązków wymienionych w art. 72 sąd określa po wysłuchaniu skazanego; nałożenie obowiązku wymienionego w art. 72 § 1 pkt 6 wymaga nadto zgody skazanego. (… i tak decyduje sędzia )

§ 2. Jeżeli względy wychowawcze za tym przemawiają, sąd, wobec skazanego na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, może w okresie próby ustanawiać, rozszerzać lub zmieniać obowiązki wymienione w art. 72 § 1 pkt 3-8 albo od wykonania nałożonych obowiązków zwolnić, z wyjątkiem obowiązku wymienionego w art. 72 § 2, jak również oddać skazanego pod dozór albo od dozoru zwolnić.

• Sprawdzanie celowości środków probacyjnych przez sąd

• Na podstawie opinii kuratora

Art. 76. § 1. Skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.

§ 2. Jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę lub środek karny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania; nie dotyczy to środka karnego wymienionego w art. 39 pkt 5.

• Rozważania takie same jak przy warunkowym umorzeniu

• Wpisuje się jednak warunkowe zawieszenie do rejestru i po odbyciu próby z urzędu następuje wykreślnie

Art. 75. § 1. Sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności.

• Oblig w okresie próby, przestępstwo umyślne, podobne i skazany na karę pozbawienia wolności

§ 1a. ⁽⁵⁷⁾ Sąd zarządza wykonanie kary jeżeli skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą. - obligatoryjnie

§ 2. Sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo niż określone w § 1 albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych. - fakultatywnie

• Tak jak przy umorzeniu / wszystko co decyduje o zarządzeniu musi się zdarzyć w okresie próby

§ 3. Sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.

• Tak jak przy umorzeniu / wszystko co decyduje o zarządzeniu musi się zdarzyć w okresie próby

§ 4. Zarządzenie wykonania kary nie może nastąpić później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.

• Tak jak przy warunkowym umorzeniu

Art. 76. § 1. Skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.

§ 2. Jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę lub środek karny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania; nie dotyczy to środka karnego wymienionego w art. 39 pkt 5.

• Gdy środek karny orzeczony jest na zawsze - nigdy nie nastąpi zatarcie skazania

3. Warunkowe zwolnienie od wykonania reszty kary - skazany i skierowany do wykonania kary; po pewnym okresie np. pół, ¾ może starać się o przedterminowe zwolnienie od odbywania reszty kary i sąd może dać szansę ( warunkowo ). Okresem próby jest okres, który sprawca by jeszcze odbywał karę.

Art. 77. § 1. Skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary tylko wówczas, gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa, okoliczności jego popełnienia oraz zachowanie po popełnieniu przestępstwa i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, iż skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa. - prewencja indywidualna

§ 2. W szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd wymierzając karę pozbawienia wolności może wyznaczyć surowsze ograniczenia do skorzystania przez skazanego z warunkowego zwolnienia niż przewidziane w art. 78.

Art. 78. § 1. Skazanego można warunkowo zwolnić po odbyciu co najmniej połowy kary.

• zasada

§ 2. ⁽⁵⁹⁾ Skazanego określonego w art. 64 § 1 można warunkowo zwolnić po odbyciu dwóch trzecich kary, natomiast określonego w art. 64 § 2 po odbyciu trzech czwartych kary.

• Sędzia nie może skrócić przesłanek, tylko surowsze

§ 3. Skazanego na karę 25 lat pozbawienia wolności można warunkowo zwolnić po odbyciu 15 lat kary, natomiast skazanego na karę dożywotniego pozbawienia wolności po odbyciu 25 lat kary.

Art. 79. § 1. Przepisy art. 78 § 1 i 2 stosuje się odpowiednio do sumy dwóch lub więcej nie podlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno; przepis art. 78 § 2 stosuje się, jeżeli chociażby jedno z przestępstw popełniono w warunkach określonych w art. 64.

§ 2. Skazanego można, niezależnie od warunków określonych w art. 78 § 1 lub 2, zwolnić warunkowo po odbyciu 15 lat pozbawienia wolności.

Art. 80. § 1. W razie warunkowego zwolnienia czas pozostały do odbycia kary stanowi okres próby, który jednak nie może być krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż 5 lat.

Przykładowo : skazanie na dwa lata i warunkowe od wykonania reszty kary po roku - to okres próby nie będzie wynosił jednego roku tylko dwa lata

§ 2. Jeżeli skazanym jest osoba określona w art. 64 § 2, okres próby nie może być krótszy niż 3 lata.

§ 3. W razie warunkowego zwolnienia z kary dożywotniego pozbawienia wolności okres próby wynosi 10 lat.

Art. 81. W razie odwołania warunkowego zwolnienia ponowne warunkowe zwolnienie nie może nastąpić przed upływem roku od osadzenia skazanego w zakładzie karnym, a w wypadku kary dożywotniego pozbawienia wolności przed upływem 5 lat.

Art. 82. Jeżeli w okresie próby i w ciągu dalszych 6 miesięcy nie odwołano warunkowego zwolnienia, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia.

Art. 83. Skazanego na karę ograniczenia wolności, który odbył przynajmniej połowę orzeczonej kary, przy czym przestrzegał porządku prawnego i sumiennie wykonywał pracę wskazaną przez sąd, jak również spełnił nałożone na niego obowiązki i orzeczone środki karne, sąd może zwolnić od reszty kary, uznając ją za wykonaną.

• Przykładowo : 1 rok o.w. - 6 miesięcy

Art. 84. § 1. Sąd może po upływie połowy okresu, na który orzeczono środki karne wymienione w art. 39 pkt 1-3, uznać je za wykonane, jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego, a środek karny był w stosunku do niego wykonywany przynajmniej przez rok.

§ 2. ⁽⁶⁰⁾ Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli środki karne wymienione w art. 39 pkt 2-3 orzeczono na podstawie art. 41 § 1a, art. 41a § 3 albo art. 42 § 2 lub 3.

Art. 84a. ⁽⁶¹⁾ § 1. Obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, orzeczone na zawsze, można uznać za wykonane, jeżeli zachowanie skazanego po popełnieniu przestępstwa i w czasie wykonania kary uzasadniają przekonanie, iż po uchyleniu obowiązku lub zakazu nie popełni on ponownie przestępstwa przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego, a obowiązek lub zakaz był wykonywany co najmniej 10 lat.

§ 2. W postępowaniu w przedmiocie dalszego stosowania obowiązku lub zakazu, o których mowa w § 1, sąd zasięga opinii biegłych.

§ 3. Wniosku skazanego lub jego obrońcy, złożonego przed upływem 2 lat od wydania postanowienia o odmowie uznania obowiązku lub zakazu, o których mowa w § 1, za wykonany nie rozpoznaje się.

WYKŁAD BONUS - PROF. MARIA SZEWCZYK ( 26 MAJ 2011 R. )

Środki zabezpieczające :

• Prawo karne czynu - wina i stopień społecznej szkodliwości

• Pozytywizm - prawo karne sprawcy ( środki terapeutyczne )

• Większość krajów europejskich i w Polsce przebiega to dwutorowo:

1. O odpowiedzialności karnej decyduje stopień społecznej szkodliwości (środki karne jako reakcja punitywna )

2. Osoba sprawcy (kary środki karne polegające na tym, iż ze względu na osobę sprawcy nie mona odpowiadać )

• w/w szeroko opisane przy funkcjach

• kary i środki zabezpieczające stosuje sąd !

Podstawą stosowania środków zabezpieczających jest popełnienie czynu zabronionego, w sensie reakcji nastawionej na izolację / terapię.

Art. 93. Sąd może orzec przewidziany w tym rozdziale środek zabezpieczający związany z umieszczeniem w zakładzie zamkniętym lub skierowaniem na leczenie ambulatoryjne tylko wtedy, gdy jest to niezbędne*, aby zapobiec ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego związanego z jego chorobą psychiczną, zaburzeniami preferencji seksualnych, upośledzeniem umysłowym lub uzależnieniem od alkoholu lub innego środka odurzającego; przed orzeczeniem tego środka sąd wysłuchuje lekarzy psychiatrów oraz psychologa, a w sprawach osób z zaburzeniami preferencji seksualnych - także lekarza seksuologa.

Środki zabezpieczające :

1. terapeutyczne / lecznicze ( art. 93 i następne KK) - związane z popełnieniem czynu zabronionego i nastawione na leczenie.

1. Środki izolacyjne - zakład zamknięty ( gdy jest to niezbędne* )

1. Na ogół jest to szpital psychiatryczny - dlatego też sąd musi udowodnić, iż umieszczenie sprawcy jest niezbędne w takim zakładzie, aby zapobiec ponownemu popełnieniu

2. Środki nie izolacyjne - leczenie ambulatoryjne ( gdy jest to niezbędne* )

Aby stwierdzić niepoczytalność lub ograniczoną niepoczytalność, sąd przyjmując, że sprawca jest niepoczytalny posiłkuje się opinią biegłych, po czym wybierając rodzaj środka wysłuchuje lekarzy.

Art. 31. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.

§ 2. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona (Niepoczytalność ograniczona ), sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

• Sprawca nie podlega karze, ale może być niebezpieczny

• Dlatego też stosuje się środki izolacyjne i nie izolacyjne / nie stosuje się środków karnych

2. administracyjne ( art. 99 KK)

Art. 94. 

§ 1. Jeżeli sprawca, w stanie niepoczytalności określonej w art. 31 § 1 ( niepoczytalny ), popełnił czyn zabroniony o znacznej społecznej szkodliwości i zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że popełni taki czyn ponownie, sąd orzeka umieszczenie sprawcy w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym. - obilgatoryjnie

§ 2. Czasu pobytu w zakładzie nie określa się z góry; sąd orzeka zwolnienie sprawcy, jeżeli jego dalsze pozostawanie w zakładzie nie jest konieczne.

• Sąd bada minimum co 6 miesięcy jak przebiega terapia

§ 3. Sąd może zarządzić ponowne umieszczenie sprawcy określonego w § 1 w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym, jeżeli przemawiają za tym okoliczności wymienione w § 1 lub w art. 93; zarządzenie nie może być wydane po upływie 5 lat od zwolnienia z zakładu.

Art. 95. § 1. Skazując sprawcę na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo popełnione w stanie ograniczonej poczytalności określonej w art. 31 § 2, sąd może orzec umieszczenie sprawcy w zakładzie karnym, w którym stosuje się szczególne środki lecznicze lub rehabilitacyjne.

• Takiego sprawcę już można skazać ( albo kara i nadzwyczajne złagodzenie albo umieszczenie w zakładzie leczniczym lub rehabilitacyjnym )

• Brak wymogu opinii biegłego

§ 2. Jeżeli wyniki leczenia lub rehabilitacji za tym przemawiają, sąd może sprawcę określonego w § 1, skazanego na karę nie przekraczającą 3 lat pozbawienia wolności, warunkowo zwolnić na zasadach określonych w art. 77-82, bez ograniczeń wynikających z art. 78 § 1 lub 2; dozór jest obowiązkowy.

• Podoba regulacja jak przy orzekaniu środków probacyjnych ( nawiązanie )

• Dozór jest obowiązkowy !

Art. 95a.  § 1. Skazując sprawcę na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo skierowane przeciwko wolności seksualnej, popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych, sąd może orzec umieszczenie sprawcy, po odbyciu tej kary, w zakładzie zamkniętym albo skierowanie go na leczenie ambulatoryjne, w celu przeprowadzenia terapii farmakologicznej lub psychoterapii, zmierzających do zapobieżenia ponownemu popełnieniu takiego przestępstwa, w tym w szczególności poprzez obniżenie zaburzonego popędu seksualnego sprawcy. Terapii farmakologicznej nie stosuje się, jeżeli jej przeprowadzenie spowodowałoby niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia skazanego.

Środek postpenitencjarny :

• Zakład zamknięty

• Leczenie ambulatoryjne

Przepis ten jawi się jako niekonstytucyjny:

• sprawca ukończył karę, dalej jest leczony

• „obniżenie popędu seksualnego” - od wyznaczania terapii nie jest ustawodawca, tylko specjalista z tej dziedziny, naruszenie autonomii lekarza

§ 1a. Sąd orzeka umieszczenie sprawcy, o którym mowa w § 1, skazanego za przestępstwo określone w art. 197 § 3 pkt 2 lub 3 ( przestępstwo zgwałcenia kwalifikowanego - „małoletni poniżej lat 15, rodzina lub doprowadza osobę do innej czynności seksualnej” ) w zakładzie zamkniętym albo skierowanie go na leczenie ambulatoryjne. - obligatoryjnie środek post penalny !

§ 2. W okresie do 6 miesięcy przed przewidywanym warunkowym zwolnieniem lub przed wykonaniem kary sąd ustala:

 1)   potrzebę i sposób wykonywania orzeczonego środka, o którym mowa w § 1,

  2)   sposób wykonywania orzeczonego środka, o którym mowa w § 1a.

§ 2a. Sąd może zarządzić zmianę sposobu wykonywania środka zabezpieczającego określonego w § 1 lub 1a.

• Ustalenie właściwej terapii jest bardzo trudne, dlatego w zależności od przebiegu leczenia sąd jest władny do zmiany środka

§ 2b. Sąd zarządza umieszczenie w zakładzie zamkniętym, jeżeli sprawca uchyla się od leczenia ambulatoryjnego określonego w § 1 lub 1a.

• Jeśli sprawca sprzeciwia się leczeniu ambulatoryjnemu są zarządza umieszczenie w zakładzie zamkniętym

§ 3. Przepisy art. 94 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio.

Art. 96. § 1. Skazując sprawcę na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo popełnione w związku z uzależnieniem od alkoholu lub innego środka odurzającego, sąd może orzec umieszczenie sprawcy w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego, jeżeli zachodzi wysokie prawdopodobieństwo ponownego popełnienia przestępstwa związanego z tym uzależnieniem. - sposób wykonywania kary pozbawiania wolności, związanego z leczeniem odwykowym

§ 2. Środka określonego w § 1 nie orzeka się, jeżeli sprawcę skazano na karę pozbawienia wolności przekraczającą 2 lata.

§ 3. Czasu pobytu w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego nie określa się z góry; nie może on trwać krócej niż 3 miesiące i dłużej niż 2 lata. O zwolnieniu z zakładu rozstrzyga sąd na podstawie wyników leczenia, po zapoznaniu się z opinią prowadzącego leczenie.

§ 4. Na poczet kary sąd zalicza okres pobytu skazanego w zakładzie, o którym mowa w § 1.

Art. 97. § 1. W zależności od postępów leczenia sprawcy określonego w art. 96 § 1 sąd może go skierować, na okres próby od 6 miesięcy do lat 2, na leczenie ambulatoryjne lub rehabilitację w placówce leczniczo-rehabilitacyjnej, oddając go równocześnie pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.

• Przerwa w odbywaniu kary w zakładzie zamkniętym

§ 2. Sąd może zarządzić ponowne umieszczenie skazanego w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego albo w zakładzie karnym, jeżeli skazany w okresie próby uchyla się od poddania się leczeniu lub rehabilitacji albo popełnia przestępstwo lub rażąco narusza porządek prawny albo regulamin placówki leczniczo-rehabilitacyjnej.

§ 3. Jeżeli w okresie próby i w ciągu dalszych 6 miesięcy nie zarządzono ponownego umieszczenia skazanego w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego albo w zakładzie karnym, karę uważa się za odbytą z upływem okresu próby.

Art. 98. Jeżeli wyniki leczenia, o których mowa w art. 96 § 3, za tym przemawiają, sąd warunkowo zwalnia skazanego z pozostałej do odbycia reszty kary na zasadach określonych w art. 77-82, bez ograniczeń wynikających z art. 78 § 1 lub 2; dozór jest obowiązkowy.

Środki o charakterze administracyjnym - pozbawienia sprawcy uprawnień która narażały by społeczeństwo :

Art. 99.  § 1. Jeżeli sprawca ( czynu zabronionego nie przestępstwa ) dopuścił się czynu zabronionego w stanie niepoczytalności określonej w art. 31 § 1 ( pełna niepoczytalność ), sąd może orzec tytułem środka zabezpieczającego obowiązek lub zakazy wymienione w art. 39 pkt 2-3 (zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej i zakaz prowadzenia pojazdów ), jeżeli jest to konieczne ze względu na ochronę porządku prawnego, oraz przepadek wymieniony w art. 39 pkt 4.

• w/w środki kare o charakterze zabezpieczającym

§ 2. Wymienione w § 1 obowiązek lub zakazy orzeka się bez określenia terminu; sąd uchyla obowiązek lub zakazy, jeżeli ustały przyczyny ich orzeczenia.

Art. 100. Jeżeli społeczna szkodliwość czynu jest znikoma, a także w razie warunkowego umorzenia postępowania albo stwierdzenia, że zachodzi okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy czynu zabronionego, sąd może orzec przepadek wymieniony w art. 39 pkt 4. ( potwierdzenie zasady, że z popełnienia czynu zabronionego nie można osiągnąć korzyści majątkowej )

72

---