P O D M I O T Y P O S T Ę P O W A N I A

SĄD

SKŁAD SĄDU W PROCESIE CYWILNYM

I instancja sąd rozpoznaje sprawy cywilne w składzie 1 sędziego, natomiast w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych oraz w sprawach ze stosunków rodzinnych (z wyjątkiem spraw o alimenty) orzeka w składzie 1 sędziego jako przewodniczącego i 2 ławników

+ ! prezes sądu ma dodatkowo możliwość wydania zarządzenia o rozpoznaniu sprawy w składzie 3 sędziów zawodowych - jeżeli uzna to za wskazane ze względu na szczególną zawiłość lub precedensowy charakter sprawy

II instancja sąd rozpoznaje sprawy cywilne w składzie 3 sędziów zawodowych (z wyjątkiem wydania postanowienia dotyczącego postępowania dowodowego na posiedzeniu niejawnym oraz rozpoznania apelacji w postępowaniu uproszczonym - w tych przypadkach skład 1 osobowy)

Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w składzie 3 sędziów, a w pozostałych wypadkach orzeka w składzie 1 sędziego

+ ! jeżeli w toku rozpoznawania skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości SN może odroczyć wydanie orzeczenia i przekazać to zagadnienie do rozstrzygnięcia powiększonemu składowi SN

WYŁĄCZENIE SĘDZIEGO

1.) Z mocy prawa : [a] w sprawach, w których sam jest stroną lubpozostaje z 1 ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziaływa na jego prawa lub obowiązki; [b] w sprawach swego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do 4 stopnia i powinowatych bocznych do 2 stopnia); [c] w sprawach osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli; [d] w sprawach, w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem albo był radcą prawnym 1 ze stron; [e] w sprawach, w których w instancji niższej brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator

2.) Na własne żądanie sędziego lub na wniosek strony jeżeli między nim a 1 ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwość co do bezstronności sędziego. Wniosek o wyłączenie sędziego strona zgłasza na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa się toczy, uprawdopodabniając przyczyny wyłączenia

+ ! ! ! 1 powody wyłączenia trwają także po ustaniu uzasadniającego je małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli

+ ! ! ! 2 aż do rozstrzygnięcia sprawy o wyłączenie sędzia może spełniać tylko czynności nie cierpiące zwłoki

+ ! ! ! 3 o wyłączeniu sędziego rozstrzyga sąd, w którym sprawa się toczy, a gdyby sąd ten nie mógł wydać postanowienia z powodu braku dostatecznej liczby sędziów - sąd nad nim przełożony (postanowienie wydaje sąd w składzie trzech sędziów zawodowych po złożeniu wyjaśnienia przez sędziego, którego wniosek dotyczy)

+ ! ! ! 4 przepisy o wyłączeniu sędziego stosuje się odpowiednio do wyłączenia ławników, jak również innych organów sądowych oraz prokuratora

UDZIAŁ PROKURATORA, RPO, ORGANIZACJI SPOŁECZNYCH I PIP W POSTĘPOWANIU CYWILNYM

PROKURATOR

Podstawy prawne działania Ustawa o prokuraturze i KPC

Formy działania (1) może on wszcząć postępowanie; (2) może on wziąć udział w już toczącym się postępowaniu

1. Wszczęcie postępowania prokurator może żądać wszczęcia postępowania w każdej sprawie, jeżeli według jego oceny wymaga tego ochrona praworządności, praw obywateli lub interesu społecznego ALE ! w sprawach niemajątkowych z zakresu prawa rodzinnego (w sprawach o prawa stanu) prokurator może wytoczyć powództwo tylko w wypadkach wskazanych w KRO : (I) o unieważnienie oraz ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa; (II) o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka oraz o unieważnienie uznania; (III) o rozwiązanie przysposobienia

2. Udział w toczącym się już postępowaniu może wziąć udział w toczącym się postępowaniu (I) fakultatywnie lub (II) obligatoryjnie

1. fakultatywnie może wziąć udział w już toczącym się postępowaniu z tych samych względów, z jakich może wszcząć postępowanie. Inicjatywa może wyjść w tym przypadku od niego lub od sądu

2. obligatoryjnie obligatoryjny udział prokuratora przewidziany jest w (1) postępowaniu w sprawach o ubezwłasnowolnienie oraz (2) postępowaniu o uznanie orzeczeń sądów zagranicznych

RPO w sprawach o ochronę praw i wolności obywateli RPO bada, czy wskutek działania lub zaniechania organów, organizacji lub instytucji, obowiązanych do przestrzegania praw i wolności, nie nastąpiło naruszenie prawa, a także zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej po zbadaniu sprawy RPO może żądać wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych, jak również wziąć udział w już toczącym się postępowaniu na prawach przysługujących prokuratorowi

ORGANIZACJE SPOŁECZNE

Formy działania (KPC) [I] organizacje społeczne, których zadanie nie polega na prowadzeniu działalności gospodarczej, mogą w wypadkach przewidzianych w ustawie (1) wszczynać postępowanie, jak również (2) brać udział w już toczących się postępowaniach, w celu ochrony praw obywateli CZILI ! w następujących postępowaniach :

1. w spawach o roszczenia alimentacyjne

2. w sprawach o ochronę konsumentów

3. w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych

+ ! 1 oprócz tego Za Zgodą Powoda ! mogą wstąpić do postępowania w sprawach z ww. zakresu [II] organizacje społeczne, do których zadań statutowych należy ochrona środowiska, konsumentów albo praw z tytułu wynalazczości

+ ! 2 w sprawach o roszczenia alimentacyjne powództwo na rzecz obywateli może wytoczyć [III] ośrodek pomocy społecznej

PIP - Państwowa Inspekcja Pracy w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy inspektorzy pracy mogą wytaczać powództwa na rzecz obywateli, a także wstępować, za zgodą powoda do postępowania w tych sprawach w każdym jego stadium (w sprawach tych stosuje się odpowiednio przepisy o prokuratorze)

UCZESTNICY POSTĘPOWANIA

STRONY W PROCESIE CYWILNYM stronami postępowania są : powód podmiot wytaczający powództwo; oraz pozwany przeciwnik wskazany w pozwie. Strona aby wziąć udział w procesie musi posiadać zdolność sądową, procesową i postulacyjną. Z kolei uzyskanie pozytywnego dla siebie rozstrzygnięcia w sprawie uzależnione jest od tego czy strona wykaże istnienie legitymacji procesowej

Zdolność sądowa posiada ją każda (1) osoba fizyczna (każdy człowiek, a w niektórych przypadkach także dziecko poczęte [nasciturus może być spadkobiercą jeżeli urodzi się żywy; zdolność sądowa os.fiz. nie podlega ograniczeniu ze względu na wiek lub ubezwłasnowolnienie; również obywatele państw obcych oraz osoby nieposiadające żadnego obywatelstwa posiadają zdolność sądową] lub (2) osoba prawna, a także organizacje społeczne dopuszczone do działania na podstawie obowiązujących przepisów, choćby nie posiadały osobowości prawnej (a także zagraniczne osoby prawne oraz zagraniczne jednostki nieposiadające osobowości prawnej). Brak zdolności sądowej powoduje nieważność postępowania, dlatego sąd bierze pod uwagę z urzędu w każdym stanie sprawy czy strona ma zdolność sądową

+ ! brak zdolności sądowej (I) jeżeli ma charakter pierwotny sąd odrzuca pozew, Z TYM, ŻE ! z powodu braku zdolności sądowej tylko 1 ze stron sąd może odrzucić pozew dopiero wówczas, gdy brak ten nie będzie uzupełniony zgodnie z przepisami kodeksu (rozpoznanie sprawy przez sąd przy braku zdolności sądowej 1 ze stron powoduje nieważność postępowania); (II) jeżeli ma charakter następczy tj. jeżeli wystąpi w toku prawidłowo wszczętego postępowania, a dopuszczalne jest wstąpienie następcy prawnego, to sąd zawiesi postępowanie [z wyjątkiem przypadków w których sąd umarza postępowanie w przypadku utraty przez stronę z.s. w toku procesu tj. : (a) gdy postępowanie może się toczyć wyłącznie z udziałem stron, a nie ich następców prawnych; (b) gdy przedmiotem postępowania są prawa ściśle związane z osobą strony; (c) w razie stwierdzenia braku następcy prawnego tej strony]

Zdolność procesowa jest to zdolności do czynności procesowych. Warunkiem jej uzyskania jest uprzednie uzyskanie zdolności sądowej, ALE ! osoba posiadająca zdolność sądową może nie posiadać zdolności procesowej. Zdolność procesową mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych (pełnoletnie i nieubezwłasnowolnione, a osoby od 13 roku życia do pełnoletności mają zdolność procesową tylko w sprawach wynikających z czynności, które mogą dokonywać samodzielnie), osoby prawne oraz organizacje dopuszczone do działania na podstawie obowiązujących przepisów, choćby nie posiadały osobowości prawnej

+ ! brak zdolności procesowej osoba fizyczna nie posiadająca z.p. może dokonywać czynności tylko poprzez swojego przedstawiciela ustawowego. Jeżeli chodzi o osobę prawną to jeżeli istnieje ona to jednocześnie posiada zdolność sądową i procesową. Brak z.p. jest usuwalny. Skutki braku te same co przy braku zdolności sądowej

Zdolność postulacyjna jest to zdolność strony do osobistego działania w postępowaniu cywilnym; niemożność osobistego działania może wynikać z przyczyn natury faktycznej (np. nieznajomość języka polskiego) lub prawnej (np. przymus adwokacko-radcowski w postępowaniu przed SN, który oznacza, że strona nie może samodzielnie dokonać określonych czynności, lecz musi być zastąpiona przez adwokata lub radcę prawnego). Niemożność osobistego działania nie stanowi przeszkody do działania przed sądem (np. osoba nie władająca w wystarczającym stopniu językiem polskim ma prawo do występowania przed sądem w znanym jej języku i bezpłatnego korzystania z pomocy tłumacza)

Legitymacja procesowa określa ona wzajemną relację stron procesu do przedmiotu sporu. Wyróżniamy : [a] l.p. czynną - posiada ją powód, oraz l.p. bierną - posiada ją pozwany; [b] l.p. indywidualną - jeżeli przysługuje 1 określonej osobie, lub l.p. grupową - jeżeli przysługuje kilku osobom (grupowe możemy podzielić dodatkowo na dowolną [gdy osoby legitymowane mogą wystąpić w procesie wspólnie lub osobno] i łączną [gdy muszą wystąpić razem - współuczestnictwo konieczne]); [c] l.p. zwykłą - gdy przysługuje ona bezpośrednio podmiotom określonego stosunku prawnego (np. właścicielowi, wierzycielowi), oraz l.p. nadzwyczajną - posiada ją osoba nie będąca stroną danego stosunku prawnego, lecz wykonująca określoną rolę (np. wykonawca testamentu)

+ ! brak legitymacji procesowej brak l.p. skutkuje wydaniem wyroku oddalającego powództwo. Możliwe jest usunięcie braku legitymacji procesowej poprzez dokonanie przekształceń podmiotowych procesu (wprowadzanie do procesu osób posiadających legitymację procesową)

WSPÓŁUCZESTNICTWO W PROCESIE

Współuczestnictwo sytuacja, w której stronę procesową tworzy grupa podmiotów. Polega ono na występowaniu w charakterze danej strony procesowej (pozwanej lub powodowej) kilku podmiotów równocześnie. Może ono występować od chwili wszczęcia postępowania - jeżeli kilka osób razem wniesie powództwo lub powód wskaże w pozwie kilku pozwanych albo kilku powodów wystąpi z pozwem przeciwko kilku pozwanym; a także może powstać w trakcie toczącego się już procesu - jeżeli w miejsce dotychczasowej strony wejdą jej następcy prawni, albo też przystąpią do sprawy osoby wezwane do wzięcia udziału w charakterze pozwanych lub osoby zawiadomione o możliwości wstąpienia w charakterze powodów. Współuczestnictwo może występować we wszystkich rodzajach powództw

Rodzaje współuczestnictwa :

1. Czynne i bierne (I) czynne zachodzi po stronie powodowej, gdy kilka podmiotów występuje w sprawie w charakterze powodów; (II) bierne zachodzi po stronie pozwanej, gdy kilka podmiotów występuje w sprawie w charakterze pozwanych [możliwe jest równoczesne zachodzenie w.cz. i w.b.]

2. Materialne i formalne

a.) formalne zachodzi, gdy w 1 sprawie występuje w roli powodów lub pozwanych kilka podmiotów oraz jeżeli dodatkowo spełnione są łącznie następujące warunki :

• przedmiotem sporu są roszczenia lub zobowiązania 1 rodzaju

• oparte na takiej samej (a nie tej samej) podstawie faktycznej lub prawnej

• ta sama jest właściwość rzeczowa i miejscowa sądu dla każdego z roszczeń osobno, jak i dla wszystkich wspólnie

+ ! przykład dochodzenie odszkodowania za szkody poniesione w wypadku kolejowym

b.) materialne Współuczestnictwo materialne może mieć miejsce w 2 przypadkach : (1) jeżeli przedmiotem sporu są prawa lub obowiązki współuczestników, które są im wspólne lub (2) są oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej. Dzielimy je na :

- zwykłe gdy wyrok będzie się kształtował niezależnie dla każdego współuczestnika, dla każdego wyrok będzie miał odmienną treść

- jednolite gdy z istoty spornego stosunku lub z przepisu ustawy wynika, że wyrok, jaki zapadnie w sprawie, będzie dotyczyć niepodzielnie wszystkich współuczestników (wyłączona jest możliwość odmiennego rozstrzygnięcia sprawy w stosunku do każdego z osobna, musi być wyrok tej samej treści dla wszystkich)

+ ! 1 jednolite dowolne zachodzi, gdy z istoty stosunku prawnego wynika, że w charakterze strony powodowej lub pozwanej mogą (ale nie muszą) wystąpić wszystkie podmioty danego stosunku prawnego (np. przy solidarności dłużników lub wierzycieli)

+ ! 2 jednolite konieczne zachodzi, jeżeli przeciwko kilku podmiotom sprawa może się toczyć tylko łącznie (chodzi tutaj zarówno o stronę pozwaną jak i powodową) oznacza to, że w danej sytuacji powództwo może być wniesione skutecznie jedynie przeciwko wszystkim pozwanym lub przez wszystkich powodów - jest to legitymacja procesowa przysługująca łącznie kilku osobom i dlatego jeżeli brak jest 1 z tych osób, wielopodmiotowa strona, którą wspólnie tworzą nie posiada wówczas legitymacji procesowej

Skutki procesowe współuczestnictwa zasada samodzielności działania zgodnie z tą zasadą każdy współuczestnik działa w imieniu własnym - dla każdego współuczestnika może zapaść wyrok innej treści i w innym czasie, a wniesienie środka odwoławczego przez 1 ze współuczestników nie wywiera skutku w stosunku do pozostałych. KPC odstępuje od tej zasady przy współuczestnictwie jednolitym tutaj czynności procesowe współuczestników jednolitych działających w sprawie są skuteczne wobec współuczestników nie działających, z tym że do dokonania czynności dyspozytywnych potrzebna jest zgoda wszystkich współuczestników

INTERWENCJE

INTERWENCJA GŁÓWNA
Definicja	Podmiot uprawniony	Termin	Sytuacja stron pierwotnego procesu
Jest to odrębne, samodzielne powództwo wytoczone przez podmiot 3 przeciwko obu stronom toczącego się procesu o ten sam przedmiot. Musi odpowiadać wymaganiom pozwu	Właściwym do wytoczenia interwencji głównej jest sąd, w którym toczy się proces między pozwanymi. Interwenient główny jest stroną powodową w nowym, oddzielnym procesie interwencyjnym	Można wytoczyć w terminie prekluzyjnym do chwili zamknięcia rozprawy w I instancji	Pomiędzy stronami pierwotnego procesu zachodzi współuczestnictwo konieczne. Stają się one pozwanymi w procesie interwencyjnym

INTERWENCJA UBOCZNA
Definicja	Podmiot uprawniony	Termin	Sytuacja stron	Sytuacja interwenienta
Polega ona na przystąpieniu osoby 3 do już toczącego się procesu pomiędzy innymi osobami. Musi zostać zgłoszona w formie pisma procesowego (należy w nim wskazać interes prawny)	Każdy kto ma interes prawny w tym, aby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść jednej ze stron, może przystąpić do tej strony. Interwenient uboczny nie jest stroną nowego procesu interwencyjnego, ale pomocnikiem strony, do której dołącza	Może zgłosić w terminie prekluzyjnym do chwili zamknięcia rozprawy w II instancji	Każda ze stron może zgłosić opozycję przeciw wstąpieniu interwenienta ubocznego - jeżeli interwenient uboczny uprawdopodobni, że ma interes prawny we wstąpieniu do sprawy, sąd wydaje postanowienie o oddaleniu opozycji	Jest on uprawniony do wszelkich czynności procesowych dopuszczalnych według stanu sprawy. Nie może dokonywać czynności dyspozytywnych

INTERWENCJA SAMOISTNA	INTERWENCJA NIESAMOISTNA
Zachodzi, gdy z istoty spornego stosunku prawnego lub z przepisu ustawy wynika, że wyrok w sprawie ma odnieść bezpośredni skutek prawny w stosunku między interwenientem a przeciwnikiem strony, do której interwenient dołączył. Interwenient samoistny może działać niezależnie od strony, do której przystąpił, ale nie może samodzielnie dokonywać czynności dyspozytywnych, gdyż nie jest stroną	Czynności procesowe interwenienta niesamoistnego nie mogą pozostawać w sprzeczności z czynnościami strony, do której przystąpił - w wypadku rozbieżności - czynność interwenienta jest nieskuteczna

PRZYPOZWANIE polega na tym, że strona, której w razie niekorzystnego dla niej rozstrzygnięcia przysługiwałoby roszczenie względem osoby 3, albo przeciwko której osoba 3 mogłaby wystąpić z roszczeniem, może zawiadomić taką osobę o toczącym się procesie i wezwać ją do wzięcia w nim udziału w charakterze interwenienta ubocznego. Osoba przypozwana nie staje się uczestnikiem postępowania z chwilą doręczenia jej wezwania do udziału w sprawie lecz dopiero po zgłoszeniu interwencji ubocznej

NASTĘPSTWO PROCESOWE może mieć ono formę sukcesji ogólnej lub sukcesji szczególnej

Sukcesja ogólna jej istotą jest wejście w miejsce dotychczasowego podmiotu jego następców prawnych; następuje ona na skutek śmierci osoby fizycznej lub utraty bytu prawnego przez osobę prawną; możliwe jest również przejście uprawnień na inne podmioty nieposiadające statusu następcy prawnego tj. w przypadku ustanowienia kuratora spadku, zarządcy nieruchomości lub wykonawcy testamentu (ale jest to możliwe wyłącznie w przypadku gdy istnieją prawa i obowiązki przechodzące na następców prawnych)

Sukcesja szczególna dotyczy ona następujących sytuacji : [a] wstąpienia nabywcy przedmiotu sporu - nabywca może wejść w miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej; [b] wstąpienia interwenienta ubocznego w miejsce strony, do której przystąpił jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę; [c] wstąpienia zarządcy przymusowego w miejsce dłużnika, przy egzekucji z nieruchomości; [d] wstąpienia zstęnych małżonka zmarłego w toku postępowania, który wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa, jeżeli zgłoszą oni w ciągu 6 m-cy wniosek o podjęcie postępowania; [e] wstąpienia kuratora w sprawach o unieważnienie małżeństwa, w razie śmierci pozwanego małżonka, a także w sprawach o ustalenie, zaprzeczenie ojcostwa lub o unieważnienie uznania dziecka

Niezależnie od następstwa procesowego możliwość wstąpienia do toczącego się już postępowania w każdym jego stanie ma osoba, na rzecz której zostało wytoczone powództwo przez Prokuratora lub organizację społeczną

PEŁNOMOCNICTWO PROCESOWE

Definicja pełnomocnictwo procesowe jest czynnością prawną, polegającą na oświadczeniu woli przez stronę procesową w zakresie udzielenia osobie 3 upoważnienia do działania w jej imieniu w postępowaniu cywilnym, toczącym się przed sądem

Uprawnieni do udzielenia pełnomocnictwa procesowego mogą udzielić :

1. strony, które posiadają zdolność procesową

2. organy : (1) osób prawnych; (2) organizacji mających zdolność sądową; (3) Skarbu Państwa

3. przedstawiciele ustawowi stron

Rodzaje pełnomocnictwa procesowego 2 rodzaje :

1. ogólne oznacza umocowanie do prowadzenia wszystkich spraw w imieniu strony procesowej

2. szczególne do prowadzenia poszczególnych spraw oznacza umocowanie do prowadzenia konkretnej sprawy

+ ! istnieje jeszcze 1 rodzaj pełnomocnictwa nie będącego pełnomocnictwem procesowym tj. pełnomocnictwo do niektórych tylko czynności procesowych

Zakres pełnomocnictwa pełnomocnictwo procesowe z mocy samego prawa obejmuje umocowanie do :

1. wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych

2. wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji

3. udzielania dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu

4. zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia lub uznania powództwa, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie

5. odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej

+ ! 1 oprócz tego pełnomocnictwo może być ograniczone tylko co do czynności dyspozytywnych wyraźnie określonych w tym pełnomocnictwie

+ ! 2 oprócz tego strona może udzielić pełnomocnictwa szerszego niż określone przez KPC. Dla wywarcia skutków procesowych konieczne jest wyraźne oznaczenie jego zakresu w pełnomocnictwie

Liczba pełnomocników procesowych kodeks nie ogranicza ilości ale ! każdemu pełnomocnikowi należy udzielić pełnomocnictwa oddzielnie

Moc czynności dokonywanych przez pełnomocnika czynność prawna dokonana przez pełnomocnika w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego

+ ! zaniedbania traktuje się tak jak zaniedbania strony strona procesowa może jeżeli występuje równocześnie z pełnomocnikiem bezzwłocznie prostować lub odwoływać oświadczenia pełnomocnika Ale ! musi to uczynić niezwłocznie (czyli na tej samej rozprawie, a jeżeli w niej nie uczestniczy to na najbliższej albo w piśmie procesowym)

Forma pełnomocnictwa pełnomocnictwo powinno mieć formę pisemną pełnomocnik ma obowiązek dołączyć do akt pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub uwierzytelniony odpis pełnomocnictwa przy pierwszej czynności procesowej

+ ! 1 ustnie można udzielić tylko w toku rozprawy, poprzez oświadczenie złożone przez stronę i wciągnięte do protokołu

Uprawnieni do bycia pełnomocnikiem procesowym pełnomocnikiem może być :

KPC :

1. adwokat lub radca prawny

2. współuczestnik sporu

3. małżonek, rodzice, zstępni, rodzeństwo strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia

4. rzecznik patentowy w sprawach własności przemysłowej

5. osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony

6. osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia

7. przedstawiciel właściwego w sprawach z zakresu pomocy społecznej organu jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacji społecznej mającej na celu udzielanie pomocy rodzinie ALE ! tylko w sprawach o ustalenie ojcostwa i alimenty

8. przedstawiciel organizacji zrzeszającej rolników indywidualnych ALE ! tylko w sprawach związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego rolnika zrzeszonego w tej organizacji

9. przedstawiciel organizacji konsumenckiej ALE ! tylko w sprawach związanych z ochroną praw konsumenta

10. przedstawiciel organizacji popierającej własność przemysłową i udzielającej pomocy twórcom projektów wynalazczych

+ ! pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy (w tym nieposiadającego osobowości prawnej) może być pracownik tej osoby prawnej lub przedsiębiorcy

Przepisy szczególne :

1.) przedstawiciel związku zawodowego, inspektor pracy, pracownik zakładu pracy w którym mocodawca jest lub był zatrudniony, przedstawiciel organizacji zrzeszającej emerytów i rencistów ALE ! tylko w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych

2.) pełnomocnik ustanowiony do reprezentowania zagranicznego przedsiębiorcy w sprawach gospodarczych

3.) [a] pracownik Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może być pełnomocnikiem Prezesa tego Urzędu; [b] pracownik Urzędu Regulacji Energetyki ----„----; [c] pracownik Urzędu Regulacji Telekomunikacji ----„----; [d] pracownik Urzędu Transportu Kolejowego ----„----

4.) Pod warunkiem wzajemności może być dopuszczony przed sądem polskim adwokat wykonujący zawód w państwie, którego obywatelem jest, albo do którego należy strona

Skutki braku prawidłowego pełnomocnictwa w każdym stanie sprawy sąd bierze pod uwagę brak pełnomocnictwa procesowego GDYŻ brak ten stanowi przyczynę nieważności postępowania, chyba że strona potwierdzi czynności dokonane przez pełnomocnika nieprawidłowo umocowanego. Osoba działająca bez umocowania strony w procesie (tzw. falsus procurator), której czynności nie zostaną zatwierdzone przez stronę, ponosi wobec niej odpowiedzialność odszkodowawczą na podstawie k.c., a ponadto przeciwnik strony może żądać od tej osoby zwrotu kosztów spowodowanych jej tymczasowym dopuszczeniem

Wygaśnięcie pełnomocnictwa następuje w razie :

1. po upływie czasu na jaki zostało udzielone

2. osiągnięcia celu, dla którego zostało udzielone

3. wypowiedzenia przez mocodawcę lub pełnomocnika

4. śmierci mocodawcy lub utraty zdolności sądowej przez osobę prawną

5. śmierci pełnomocnika lub utraty przez niego zdolności procesowej albo kwalifikacji zawodowych niezbędnych do pełnienia tej funkcji

CZYNNOŚCI PROCESOWE istotą czynności procesowych jest dokonywanie przez sąd, strony i inne podmioty postępowania działań określonych przepisami prawa cywilnego procesowego w celu rozpoznania przez sąd sprawy cywilnej

Pisma procesowe wywołanie przez czynności procesowe stron określonych w ustawie skutków prawnych wymaga zachowania odpowiedniej formy. Oświadczenia stron składane są w formie pisemnej lub ustnej (rozprawa przeprowadzana jest ustnie, a jej wyniki utrwala się na piśmie albo za pomocą aparatury dźwiękowej; poza rozprawą dominującą formą jest pisemność; poza tym jeżeli przepis szczególny tak stanowi p.p. wnosi się na urzędowych formularzach lub na elektronicznych nośnikach informatycznych). Każde pismo procesowe powinno zawierać :

1.) wskazanie sądu, do którego pismo jest kierowane

2.) dokładne oznaczenie stron oraz ich przedstawicieli i pełnomocników wraz z adresem

3.) oznaczenie rodzaju pisma mylne oznaczenie pisma lub oczywiste niedokładności nie stanowią przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go w trybie właściwym

4.) treść

5.) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika za stronę która nie może się podpisać, pismo podpisuje osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała

6.) wymienienie i dołączenie załączników

+ ! jeżeli jest to 1 pismo w sprawie - powinno ono nadto zawierać oznaczenie zawodu i miejsca zamieszkania lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych lub pełnomocników oraz określenie przedmiotu sporu. Dalsze pisma powinny być oznaczony sygnaturą akt

+ ! ! ! braki formalne jeżeli pismo nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych - przewodniczący wzywa stronę (pod rygorem zwrócenia pisma) do poprawienia lub uzupełnienia go w terminie 1 tygodnia. Po bezskutecznym upływie tego terminu następuje zwrot pisma stronie. P.p. poprawione lub uzupełnione w terminie wywołuje skutki od chwili jego wniesienia

Doręczenia

1.) Pisma sądowe doręcza się z urzędu (zasada oficjalności doręczeń) - sąd dokonuje doręczeń za pośrednictwem poczty, komornika, woźnych, a także sądowej służby doręczeniowej + doręczenie adresatowi może nastąpić także przez wręczenie mu pisma bezpośrednio w sekretariacie sądu

2.) Adwokaci i radcy prawni w toku sprawy mogą oni doręczać sobie nawzajem pisma bezpośrednio za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty

3.) W postępowaniu w sprawach z zakresu pr.pr. i ub.społ. sąd może wzywać strony, świadków, biegłych lub inne osoby, a także dokonywać doręczeń mających na celu przygotowanie rozprawy w sposób, który uzna za najbardziej celowy, nawet z pominięciem sposobów przewidzianych przez przepisy ogólne, jeżeli uzna to za niezbędne do przyspieszenia rozpoznania sprawy. Wezwanie i doręczenie dokonane w taki sposób wywołuje skutki prawne przewidziane w kodeksie, jeżeli jest niewątpliwe, że doszło ono do wiadomości adresata

4.) W postępowaniu w sprawach gospodarczych w toku sprawy strona reprezentowana przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego ma obowiązek doręczyć odpisy pism procesowych z załącznikami bezpośrednio stronie pozwanej (z wył. niektórych pism p.)

5.) Jeżeli stroną jest osoba fizyczna doręczenia dokonuje się jej osobiście, a gdy nie ma ona zdolności procesowej - jej przedstawicielowi ustawowemu

6.) Jeżeli stroną jest osoba prawna lub organizacja, która nie posiada osobowości prawnej doręczenia dokonuje się organowi uprawnionemu do reprezentowania ich przed sądem lub do rąk pracownika upoważnionego do odbioru pism

7.) Przedsiębiorcom i wspólnikom spółek handlowych wpisanych do rejestru sądowego pisma procesowe doręcza się na adres podany w rejestrze, chyba że strona podała inny adres dla doręczeń

8.) Jeżeli ustanowiono pełnomocnika procesowego lub osobę upoważnioną do odbioru pism sądowych doręczenia należy dokonywać tym osobom

9.) Skarbowi Państwa doręczeń dokonuje się zawsze organowi państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalności wiąże się dochodzone roszczenie lub organowi jednostki nadrzędnej lub do rąk pracownika upoważnionego do odbioru pism

10.) W przypadku strony, której miejsce pobytu nie jest znane jeżeli ma być jej doręczony pozew lub inne pismo procesowe wywołujące potrzebę obrony jej praw - doręczenie może zostać dokonane w chwili zgłoszenia się strony albo jej przedstawiciela lub pełnomocnika tylko do rąk kuratora ustanowionego na wniosek zainteresowanej osoby przez sąd orzekający

+ ! ! ! doręczenie pism powinno nastąpić bezpośrednio tej osobie, która jest adresatem (jest to tzw. doręczenie właściwe). Z różnych przyczyn może nie być to możliwe dla tego KPC przewiduje doręczenie zastępcze polega ono na tym, że w sytuacji gdy doręczający nie zastanie adresata w mieszkaniu, może doręczyć pismo sądowe dorosłemu domownikowi, a gdyby i jego nie było - administracji domu, dozorcy lub sołtysowi, jeżeli osoby te nie są przeciwnikami adresata w procesie i podjęły się oddania mu pisma. Jeżeli adresata nie zastajemy w jego miejscu pracy - pismo można doręczyć osobie upoważnionej do odbioru. Jeżeli w ten sposób nie da się doręczyć pisma, pismo przesłane pocztą należy złożyć w placówce pocztowej operatora publicznego, a doręczane w inny sposób - w urzędzie właściwej gminy (umieszczając o tym zawiadomienie w drzwiach lub w skrzynce pocztowej adresata. W przypadku niemożności doręczenia powyższymi sposobami pisma osobom prawnym lub organizacjom lub osobom fizycznym podlegającym wpisowi do rejestru z uwagi na nieujawnieni w rejestrze zmiany adresu - pismo pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba że nowy adres jest sądowi znany

Posiedzenia

1.) Miejsce posiedzeń sądowych posiedzenia odbywają się w budynku sądu, a poza tym budynkiem tylko wówczas, gdy czynności sądowe muszą być wykonane w innym miejscu albo gdy odbycie posiedzenia poza budynkiem sądu ułatwia przeprowadzenie sprawy lub przyczynia się znacznie do zaoszczędzenie kosztów

2.) Jawność posiedzeń co do zasady posiedzenia sądowe w postępowaniu cywilnym są jawne, a sąd orzekający rozpoznaje sprawy na rozprawie, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Wyjątkowo sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym [wyznacza się je dla załatwienia spraw proceduralnych, np. odrzucenia pozwu, a także dla załatwienia zagadnień wypadkowych (rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest uprawnieniem a nie obowiązkiem sądu - sąd także wtedy gdy sprawa podlega rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym może skierować ją na posiedzenie jawne i wyznaczyć rozprawę). O posiedzeniach jawnych zawiadamia się strony i osoby zainteresowane, przez wezwanie lub ogłoszenie podczas posiedzenia (wezwanie powinno być doręczone co najmniej na 1 tydzień, a w wypadkach pilnych co najmniej na 3 dni przed posiedzeniem)

3.) Wstęp na salę rozpraw na posiedzenia jawne mają go, poza stronami i osobami wezwanymi, tylko osoby pełnoletnie; na posiedzenia niejawne tylko osoby wezwane; podczas posiedzenia jawnego odbywającego się przy drzwiach zamkniętych - strony, interwenienci uboczni, ich przedstawiciele ustawowi i pełnomocnicy, prokurator oraz osoby zaufania (po 2 z każdej strony)

4.) Posiedzenie przy drzwiach zamkniętych obligatoryjnie, z urzędu sąd zarządza odbycie całego posiedzenia lub jego części przy drzwiach zamkniętych, (1) jeżeli publiczne rozpoznanie sprawy zagraża porządkowi publicznemu lub moralności albo (2) gdy mogą zostać ujawnione okoliczności objęte tajemnicą państwową lub służbową; fakultatywnie sąd może zarządzić : na wniosek strony, (1) jeżeli podane przez nią przyczyny uzna za uzasadnione lub (2) jeżeli roztrząsane mają być szczegóły życia rodzinnego. Posiedzenie odbywane przy drzwiach zamkniętych jest posiedzeniem jawnym, z tym jednak, że ograniczona jest jawność zewnętrzna (jawność dla publiczności)

5.) Ogłoszenie orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie zawsze odbywa się publicznie

6.) Termin posiedzenie sądu powinno się odbyć w wyznaczonym terminie - można je odroczyć tylko z ważnej przyczyny. Odroczenie następuje z urzędu lub na wniosek; Posiedzenie musi ulec odroczeniu (1) jeżeli sąd stwierdzi nieprawidłowość w doręczeniu wezwania albo (2) jeżeli nieobecność strony wywołana jest nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną znaną sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć, a także (3) gdy sąd postanowi wezwać do wzięcia udziału w sprawie lub zawiadomić o toczącym się postępowaniu osoby, które dotychczas w postępowaniu tym nie występowały w charakterze powodów lub pozwanych

Terminy

1.) Terminy dla czynności procesowych sądu są to terminy o charakterze instrukcyjnym i ich uchybienie przez sąd nie wpływa na ważność danej czynności. Naruszanie tych terminów może być jednak podstawą odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziego

2.) Terminy dla czynności procesowych stron 2 rodzaje : (1) ustawowe i (2) sądowe + poza tym strony mogą ustanowić termin umowny dla podjęcia postępowania zawieszonego na ich zgodny wniosek

[a] terminy ustawowe są to terminy określone w kodeksie; należą do nich terminy do wniesienia środków zaskarżenia. Sąd nie może terminu ustawowego ani przedłużyć ani skrócić; ich bieg rozpoczyna się z chwilą wskazaną w ustawie

[b] terminy sądowe wyznaczane są przez sąd lub przewodniczącego; należą do nich między innymi termin do uzupełnienia braku zdolności sądowej lub procesowej czy termin do wniesienia odpowiedzi na pozew; terminy sądowe mogą być z ważnej przyczyny przedłużone lub skrócone przez przewodniczącego na wniosek strony zgłoszony przed upływem terminu; ich bieg rozpoczyna się od ogłoszenia w tym przedmiocie postanowienia lub zarządzenia, a jeżeli kodeks przewiduje doręczenie z urzędu - od doręczenia tego postanowienia lub zarządzenia

3.) Czynność procesowa podjęta przez stronę po upływie terminu jest bezskuteczna, ALE ! strona może ubiegać się o przywrócenie uchybionego terminu - wówczas gdy spełnione zostaną następujące warunki : (1) strona nie dokonała czynności w terminie bez swojej winy [strona nie musi udowadniać braku swojej winy, wystarczy uprawdopodobnienie]; (2) uchybienie pociąga za sobą ujemne skutki procesowe dla strony [muszą być w następstwie ujemne skutki lub gdy skutki uchybienia nie mogą być w inny sposób usunięte jak przez przywrócenie terminu]; (3) strona złożyła wniosek o przywrócenie terminu w ciągu 1 tygodnia do ustania przyczyn uchybienia i równocześnie dokonała czynność której nie dokonano w terminie

KOSZTY W POSTĘPOWANIU CYWILNYM

Pojęcie prowadzenie postępowania wymaga nakładów finansowych (tzw. kosztów postępowania). Koszty procesu to koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony Dzielą się one na :

1. koszty sądowe :

1. opłaty sądowe :

• wpis jest to opłata od pism procesowych; może być stosunkowy, stały, tymczasowy

• opłata kancelaryjna pobierana jest za : (I) klauzulę wykonalności; (II) stwierdzenie prawomocności orzeczenia; (III) odpisy; (IV) zaświadczenia; (V) wyciągi; (VI) inne dokumenty wydawane na podstawie akt sądowych

2. zwrot wydatków :

• diety i koszty należne sędziom z powodu dokonywania czynności poza siedzibą sądu

• należności świadków, biegłych, tłumaczy oraz kuratorów

• koszty opłat telefonicznych, przewozu osób, przechowania rzeczy

2. koszty działania pełnomocnika : (I) wynagrodzenie i wydatki pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym; a w wypadku innego pełnomocnika (II) koszty przejazdów do sądu i równowartość utraconego zarobku

3. koszty działania strony (uczestnika) są to koszty osobistego stawiennictwa w sądzie, w szczególności koszty przejazdu i utraconego zarobku JEDNAK ! nie może to przekraczać wynagrodzenia 1 adwokata lub radcy prawnego w sprawie

Zasady orzekania o kosztach

1. zasady obowiązujące co do ponoszenia kosztów procesu co do zasady obowiązek zwrotu kosztów procesu ciąży na 1 ze stron procesowych na której, orzeka sąd w każdym konkretnym postępowania, kierując się następującymi zasadami :

1. zasada odpowiedzialności za wynik procesu rozstrzyga ona o tym, która ze stron ma obowiązek zwrócić koszty przeciwnikowi zgodnie z nią obowiązkiem zwrotu kosztów procesu obciąża się stronę przegrywającą

2. zasada kosztów celowych decyduje o tym, jakie koszty podlegają obowiązkowi zwrotu zwrotowi podlegają koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony

3. zasada zawinienia stanowi wyjątek od zasady [a.)] występuje w 3 sytuacjach :

• zwrot kosztów należy się pozwanemu, mimo uwzględnienia powództwa jeżeli nie dał powodu do wytoczenia sprawy i uznał powództwo przy 1 czynności procesowej

• sąd może nałożyć na stronę lub interwenienta ubocznego niezależnie od wyniku sprawy obowiązek zwrotu kosztów wywołanych ich niesumiennym lub oczywiści niewłaściwym postępowaniem

• sąd może zasądzić od świadka, biegłego, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego po ich wysłuchaniu zwrot kosztów wywołanych ich rażącą winą

4. zasada słuszności stanowi wyjątek od zasady [a.)] w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów, albo w ogóle nie obciążać jej kosztami (jeżeli przemawiają za tym względy słuszności)

5. zasada rekompensaty lub stosunkowego rozdziału kosztów ma miejsce : (I) w razie tylko częściowego uwzględnienia żądań; (II) w procesie, w którym zawarto ugodę; (III) po stronie przegrywającej sprawę [między współuczestników, po równo]

2. Orzekanie o kosztach

1. sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie w danej instancji

2. zasada zasądzenia kosztów na wniosek strony wygrywającej jeżeli jest ona reprezentowana przez adwokata lub radcę prawnego (sąd nie uwzględnia kosztów z urzędu w tym przypadku)

3. zawrotu kosztów można dochodzić tylko w procesie, w którym powstały i od którego wyniku są uzależnione (nie można dochodzi zwrotu odrębnym powództwem)

4. orzeczenie o kosztach ma zawszę formę postanowienia, na które służy zażalenie

Zwolnienie od kosztów sądowych podmioty słabe ekonomicznie, których nie stać na sfinansowanie postępowania, muszą mieć zapewnioną możliwość rozstrzygnięcia sprawy przed sądem i równą w tym zakresie pozycję z innymi podmiotami

1. zwolnienie od kosztów z mocy ustawy

1. całkowite w całości zwolniona jest :

• strona, dochodząca ustalenia ojcostwa i roszczeń z tym związanych

• strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych

• strona wnosząca o uznanie postanowień umownych za niedozwolone

• strona, która została zwolniona od kosztów przez sąd za nią wykłada SP

• prokurator oraz organizacja społeczna

• kurator, wyznaczony przez sąd orzekający lub przez sąd opiekuńczy dla danej sprawy

• ubezpieczony w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych

• pracownik dochodzący roszczeń z zakresu prawa pracy (obciążenie pracownika może nastąpić tylko w wypadkach szczególnie uzasadnionych)

2. częściowe obejmuje zwolnienie od uiszczania opłat, nie zwalnia z ponoszenia wydatków nie mają obowiązku ponoszenia opłat :

• SP oraz instytucje państwowe, których zadanie nie polega na prowadzenia działalności gospodarczej

• gmina oraz związek gmin, chyba że ! sprawa dotyczy prowadzonej przez nie działalności gospodarczej

2. zwolnienie od kosztów z mocy orzeczenia sądu

1. całkowite }

2. częściowe } warunkami formalnymi są :

• złożenie wniosku o przyznanie zwolnienia (na piśmie lub ustnie do protokołu)

• złożenie oświadczenia, że osoba nie jest w stanie ponieść kosztów bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie i rodziny + dane o stanie rodzinnym, majątku i dochodach [ w przypadku os.fiz.]; wykazanie, że osoba prawna nie ma dostatecznych środków na te koszty [w przypadku os. praw.]

+ ! zwrot kosztów sądowych wyłożonych za stronę przez skarb państwa za stronę zwolnioną od kosztów ponosi opłaty i wydatki tymczasowo SP ALE ! sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w danej instancji obciąża tymi kosztami przeciwnika procesowego, jeśli istnieją do tego podstawy; a jeżeli nie można go obciążyć, wówczas ściąga się koszty z roszczenia zasądzonego na rzecz strony, której czynność spowodowała powstanie tych kosztów

P O S T Ę P O W A N I E P R Z E D S Ą D E M I I N S T A N C J I

WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA

1.) Postępowanie cywilne wszczyna uprawniony podmiot poprzez złożenie pisma procesowego, zwanego :

POZWEM	WNIOSKIEM	SKARGĄ	ODWOŁANIEM lub ZAŻALENIEM
W postępowaniu procesowym	a.) w postępowaniu nieprocesowym, zabezpieczającym i egzekucyjnym b.) w postępowaniu w razie zaginięcia lub zniszczenia akt c.) w postępowaniu o uznanie bądź stwierdzenie wykonalności orzeczeń sądów zagranicznych	a.) w postępowaniu o uchylenie wyroku sądu polubownego b.) w sprawie o wznowienie postępowania	Np. w postępowaniu przed sądem ochrony konkurencji i konsumentów

2.) Formy wszczęcia postępowania (w postępowaniu procesowym) :

a.) pozew w formie pisemnej pozew jest kwalifikowanym pismem procesowym. Można wyróżnić 2 grupy składników pozwu:

Elementy obligatoryjne		Elementy fakultatywne
Przewidziane dla wszystkich pism procesowych : 1.) wskazanie sądu, do którego pismo jest kierowane 2.) dokładne oznaczenie stron oraz ich przedstawicieli i pełnomocników wraz z adresem 3.) treść 4.) podpis osoby wnoszącej pismo 5.) wymienienie i dołączenie załączników	Właściwe dla pozwu : 1.) żądanie, polegające na wskazaniu, jakiego wyroku domaga się powód 2.) przytoczenie okoliczności faktycznych, uzasadniających żądanie, a także w miarę potrzeby uzasadniających właściwość sądu 3.) oznaczenie wartości przedmiotu sporu (w sprawach o prawa majątkowe, chyba że przedmiotem sporu jest kwota pieniężna) 4.) podanie przez powoda wszystkich twierdzeń i dowodów oraz dołączenie do pozwu odpisu reklamacji lub wezwania do dobrowolnego spełnienia żądania (w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych)	wnioski : np.: (1) o zabezpieczenie powództwa lub dowodów albo (2) o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności lub (3) przeprowadzenie rozprawy pod nieobecność powoda oraz (4) wnioski służące do przygotowania rozprawy

b.) pozew na urzędowym formularzu istnieje obowiązek wnoszenia pozwu na urzędowym formularzu lub za pośrednictwem elektronicznych nośników informatycznych w wypadkach szczegółowo określonych [tzn. : (1) jeżeli powód jest usługodawcą lub sprzedawcą i dochodzi roszczeń wynikających z umów o świadczenie usług pocztowych i telekomunikacyjnych; o przewóz w komunikacji masowej; o dostarczanie energii; o dostarczanie wody; o wywóz nieczystości, a także (2) w postępowaniu uproszczonym]

c.) ustne zgłoszenie powództwa jest możliwe tylko w postępowaniu z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych pracownik lub ubezpieczony, działający bez adwokata lub radcy prawnego, może zgłosić powództwo w sądzie właściwym ustnie do protokołu

3.) Skutki prawne wytoczenia powództwa duże znaczenie dla stwierdzenia skutków prawnych związanych z wytoczeniem pozwu ma określenie czasu wszczęcia postępowania i tak : (1) za datę wytoczenia powództwa w formie pisemnej uznaje się datę złożenia pozwu w biurze podawczym sądu albo wysłania go pocztą (w tym przypadku jest to data oddania pisma procesowego w polskim urzędzie pocztowym); (2) za datę wytoczenia powództwa zgłoszonego w formie ustnej uważa się datę złożenia oświadczenia i sporządzenia protokołu

Materialnoprawne skutki wytoczenia powództwa (przykładowe)

Procesowe skutki wytoczenia powództwa

a.) wytoczenie powództwa powoduje : - przerwanie biegu przedawnienia roszczeń - przerwanie biegu zasiedzenia - przerwanie biegu innych terminów prawa materialnego - ustanie zakazu anatocyzmu (tzn. liczenia odsetek za opóźnienie od zaległych odsetek) b.) po wniesieniu pozwu przechodzą na następców prawnych następujące roszczenia lub uprawnienia o charakterze ściśle osobistym : - roszczenia o zadośćuczynienie w razie uszkodzenia ciała przechodzą one na spadkobierców, jeżeli wytoczenie powództwa nastąpiło za życia poszkodowanego - spadkobiercy ustawowi powołani do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem mogą żądać wyłączenia od dziedziczenia małżonka, przeciwko któremu spadkodawca wytoczył powództwo o rozwód lub separację z wyłącznej winy tego małżonka - w razie śmierci małżonka, który wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa, unieważnienia mogą dochodzić jego zstępni

a.) utrwalenie właściwości sądu jeżeli sąd był właściwy w chwili wytoczenia powództwa, to zostaje on właściwy aż do końca procesu, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy b.) utrwalenie jurysdykcji sądów polskich jurysdykcja krajowa istniejąca w chwili wszczęcia postępowania trwa nadal, choćby jej podstawy odpadły w toku sprawy; jednak ! - z następującymi wyjątkami : - gdy o jurysdykcji krajowa decyduje miejsce zamieszkania, pobytu lub siedziby pozwanego w Polsce utrwalenie jurysdykcji następuje z chwilą doręczenia pozwu pozwanemu - jeżeli strona, przeciw której wszczęto sprawę, przestanie podlegać jurysdykcji sądów polskich c.) obowiązek zbadania przez przewodniczącego pozwu pod względem formalnym w celu nadania mu dalszego biegu (jeżeli istnieją braki formalne - przewodniczący wydaje zarządzenie o wezwaniu powoda do poprawienia lub uzupełnienia pozwu w terminie 1 tygodnia; jeżeli braki nie zostaną usunięte w terminie wydaje zarządzenie o zwrocie pozwu

4.) Skutki doręczenia pozwu jeżeli przewodniczący stwierdzi, że pozew nie ma braków formalnych oraz ustali, że nie ma podstaw do odrzucenia pozwu nadaje bieg sprawie i doręcza go pozwanemu wraz z wezwaniem na termin rozprawy. Doręczenie pozwu rodzi skutki procesowe, dla których określenia ważne jest ustalenie chwili doręczenia :

[1] z chwilą doręczenia pozwu pozwany staje się stroną procesu, a między pozwanym a powodem zawiązuje się stosunek procesowy

[2] z chwilą doręczenia pozwu utrwala się jurysdykcja w tych przypadkach, gdy oparta jest wyłącznie na przesłance zamieszkania, siedziby lub przebywania na terenie RP

[3] z chwilą doręczenia pozwu powstaje stan zawisłości sprawy

[4] nie można skutecznie wytoczyć 2 sprawy między tymi samymi stronami o ten sam przedmiot sporu (takie powództwo się odrzuca)

[5] zbycie w toku procesu prawa lub rzeczy, o które toczy się spór, jest o tyle bezskuteczne w sferze prawa procesowego, że zbywca jest nadal legitymowany do występowania w sprawie, zachodzi jednak możliwość wstąpienia nabywcy w miejsce zbywcy za zgodą przeciwnika procesowego

[6] pozwany może wytoczyć powództwo wzajemne, a także może podejmować od chwili doręczenia wszystkie czynności mające na celu obronę jego praw

[7] wygasa możliwość sprawdzenia wartości przedmiotu sporu z urzędu (może to nastąpić tylko na zarzut pozwanego)

ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA

Rodzaje zawieszeń :

1.) Obligatoryjne zawieszenie postępowania może ono nastąpić:

a.) z mocy prawa ma miejsce w razie zaprzestania czynności przez sąd wskutek siły wyższej (nie wymaga ono wydania postanowienia sądu - postępowanie zostaje zawieszone z momentem zaprzestania czynności przez sąd)

b.) z urzędu (na mocy postanowienia sądu) (1) w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela; (2) w razie gdy strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowości pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu; (3) w razie braków w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną; (4) w razie wszczęcia przeciwko stronie postępowania upadłościowego, w przypadku gdy spór dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłościowej

2.) Fakultatywne zwieszenie postępowania sąd może wydać postanowienie o zawieszeniu postępowania:

a.) jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania cywilnego gdy orzeczenie, które ma zapaść w 2 postępowaniu, będzie stanowić podstawę dla zawieszonego postępowania

b.) jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od uprzedniej decyzji organu administracji

c.) jeżeli osoba 3 wystąpiła przeciwko obu stronom z interwencją główną

d.) jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej

e.) w razie niestawiennictwa obu stron na rozprawie, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, oraz w razie niestawiennictwa powoda, gdy powód nie żądał rozpoznania sprawy w jego nieobecności, a pozwany nie zgłosił wniosku o rozpoznanie sprawy (wyjątek nie ma to zastosowania (1) przed sądem II instancji, (2) w postępowaniu w sprawach małżeńskich, oraz (3) w sprawach między rodzicami a dziećmi

f.) jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu powoda, albo nie wskazania przez powoda w wyznaczonym terminie adresu pozwanego lub niewykonania przez powoda innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu

3.) Zawieszenie postępowania na wniosek zawieszenie na zgodny wniosek stron lub na wniosek spadkobiercy, jeżeli powód dochodzi przeciw niemu wykonania obowiązku, należącego do długów spadkowych, a spadkobierca nie złożył jeszcze oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku i termin do złożenia takiego oświadczenia jeszcze nie upłynął

Skutki zawieszenia postępowania (1) w trakcie zawieszenia postępowania sąd nie podejmuje żądnych czynności z wyjątkiem tych, które mają na celu podjęcie postępowania albo zabezpieczenie powództwa lub dowodu (czynności podejmowane przez strony, a nie dotyczące tych przedmiotów, wywołują skutki dopiero z chwilą podjęcia postępowania); (2) z chwilą zwieszenia postępowania nie biegną żadne terminy - zaczynają one biec na nowo dopiero z chwilą podjęcia (wyjątek w przypadku zawieszenia postępowania za zgodny wniosek stron, albo wskutek ich niestawiennictwa lub niemożności nadania sprawie dalszego biegu - zawieszenie wstrzymuje bieg jedynie terminów sądowych)

Podjęcie zawieszonego postępowania może ono nastąpić:

1.) z mocy prawa gdy ustaną przyczyny zaprzestania czynności przez sąd

2.) z urzędu zawsze gdy ustanie przyczyna zawieszenia, a w szczególności : (a) w razie śmierci strony - z chwilą zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego lub z chwilą ustanowienia kuratora spadku; (b) w razie utraty zdolności sądowej - z chwilą ustalenia ogólnego następcy prawnego; (c) w razie braku przedstawiciela ustawowego - z chwilą jego ustanowienia; (d) gdy rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego postępowania - z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia kończącego to postępowanie

3.) na wniosek stron sąd podejmuje postępowanie na wniosek którejkolwiek ze stron: (a) gdy postanowienie zostało zawieszone na wniosek spadkobiercy - po złożeniu oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku albo po upływie terminu do złożenia takiego oświadczenia; (b) w wypadku zawieszenia na wniosek obu stron albo wskutek niestawiennictwa - nie wcześniej niż po upływie 3 m-cy od zawieszenia, jeżeli strony we wniosku o zawieszenie nie oznaczyły dłuższego terminu

Umorzenie zawieszonego postępowania sąd umarza : (1) postępowanie zawieszone na zgodny wniosek stron lub na wniosek spadkobiercy, jak również (2) zawieszonego z przyczyn niestawiennictwa oraz lub gdy nie da się sprawie nadać dalszego biegu - jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu 3 lat od daty postanowienia o zawieszeniu, a także (3) w razie stwierdzenia braku następcy prawnego strony, która utraciła zdolność sądową, a w każdym razie po upływie 3 lat od daty postanowienia o zawieszeniu z tej przyczyny, (4) w razie śmierci strony - po upływie 10 lat od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania z tej przyczyny

NIEMERYTORYCZNE ZAKOŃCZENIE POSTĘPOWANIA gdy postępowanie nie kończy się rozstrzygnięciem merytorycznym na skutek wystąpienia różnego rodzaju przeszkód - (1) jeżeli przeszkody te istnieją już w momencie wszczęcia postępowania, to niedopuszczalne jest dokonywanie dalszych czynności procesowych i sąd wydaje postanowienie o odrzuceniu pozwu; (2) jeżeli przeszkody te zaistnieją dopiero w toku toczącego się procesu, wtedy sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania

Odrzucenie powództwa stanowi ono odmowę rozpoznania sprawy merytorycznie i jest następstwem stwierdzenia istniejącego już w chwili wytoczenia powództwa braku przesłanek procesowych

Umorzenie postępowania

Generalna zasada umorzenie postępowania jest orzeczeniem formalnie kończącym postępowanie i ma miejsce w przypadku, gdy w toku sprawy wydanie wyroku stało się:

1.) zbędne przede wszystkim jeżeli powód cofnął pozew lub np. skarżący cofnął środek odwoławczy lub gdy strony zawarły ugodę

2.) niedopuszczalne do umorzenia ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku dochodzi: (a) gdy w trakcie procesu odpadną przesłanki procesowe; (b) gdy zostały wydane nowe przepisy prawne, wprowadzające niedopuszczalność drogi sądowej w danej sprawie; (c) w przypadku uprawomocnienia się wyroku rozwodowego lub o separację; (d) śmierci 1 z małżonków w trakcie postępowania rozwodowego lub o separację albo postępowania o zniesienie wspólności majątkowej; (e) w razie śmierci strony w postępowaniu w sprawach ze stosunku pomiędzy rodzicami a dziećmi; (f) jeżeli osoba, przeciwko której wszczęto sprawę, w toku sprawy przestała podlegać sądom polskim

Forma umorzenie postępowania następuje w formie postanowienia, na które przysługuje zażalenie

Skutki umorzenia nie ma przeszkód, aby ponownie wytoczyć powództwo w sprawie, która poprzednio została umorzona (umorzenie nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej)

POSTĘPOWANIE DOWODOWE

Postępowanie dowodowe na postępowanie dowodowe składa się dopuszczenie dowodów, ich przeprowadzenie w sposób wskazany w przepisach oraz utrwalenie postępowania dowodowego w protokole

Funkcja postępowania dowodowego jest nią ustalenie faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. W toku postępowania dowodowego sąd weryfikuje prawdziwość faktów przedstawianych przez strony (mają one charakter twierdzeń)

Miejsce postępowania dowodowego i ewentualna pomoc prawna co do zasady postępowanie dowodowe odbywa się przed sądem orzekającym, chyba że sprzeciwia się temu : (1) charakter dowodu albo (2) wzgląd na poważne niedogodności lub (3) niewspółmierność kosztów w stosunku do przedmiotu sporu [w takich wypadkach sąd orzekający zleca przeprowadzenie dowodu wyznaczonemu sędziemu lub innemu sądowi, tzw. sądowi wezwanemu]

Postanowienie dowodowe kierunek postępowania dowodowego wyznacza postanowienie dowodowe, w którym sąd oznacza : (1) fakty podlegające stwierdzeniu, (2) środek dowodowy, (3) stosownie do okoliczności - sędziego lub sąd, który ma dowód przeprowadzić, (4) jeżeli jest to możliwe - termin i miejsce przeprowadzenia dowodu

Przedmiot dowodu przedmiotem dowodu są fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy

Fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy są to wszystkie elementy stanu faktycznego, które : (1) dotyczą przedmiotu procesu mają związek ze stosunkiem prawnym, który jest przedmiotem procesu; i (2) mają znaczenie prawne można je podzielić na : (a) prawotwórcze, (b) tamujące powstanie prawa, (c) niweczące prawo

Fakty w procesie cywilnym niewymagające dowodu:

1.) fakty powszechnie znane (notoryjnie znane) faktami takimi są na ogół zdarzenia, których znajomość jest dostępna każdemu przeciętnie rozsądnemu, o przeciętnym doświadczeniu życiowym, mieszkańcowi miejscowości, w której znajduje się siedziba sądu [np. wydarzenie historyczne; klęska żywiołowa]

2.) fakty znane sądowi urzędowo są to fakty związane z działalnością sądu jako organu, pozostające w związku z dokonywaniem określonych przez sąd czynności w innych sprawach. Nie są takimi faktami te, o których istnieniu sędzia wie ze swojej działalności prywatnej (sąd powinien poinformować strony na rozprawie o faktach znanych urzędowo)

3.) fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości co do swej zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy przyznanie jest to oświadczenie strony potwierdzające prawdziwość twierdzenia 2 strony o istnieniu lub o nieistnieniu określonego faktu. Przyznanie nie wymaga dowodu jeżeli nie budzi wątpliwości co do swej zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy (ocenia to sąd). Jest to oświadczenie wiedzy i dotyczy wyłącznie faktów, a nie ocen prawnych

4.) fakty, co do których strona przeciwna nie wypowie się, lecz sąd uzna za przyznane (per facta cludentia) tzw. przyznanie dorozumiane ma miejsce wtedy, gdy mimo tego że strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd mając na uwadze wyniki całej rozprawy uzna te fakty za przyznane

Wyjątkowe przedmioty dowodu wyjątkowo przedmiotem mogą być : (1) zasady doświadczenia życiowego czyli zasady ukształtowane w ramach ogólnego ludzkiego doświadczenia albo w ramach poszczególnych nauk i sztuk, przemysłu i handlu, rzemiosła itp. (najczęstszym środkiem dowodowym za pomocą którego ustala się te zasady jest opinia biegłego); (2) samo prawo dotyczy to tylko prawa obcego - wyjątkowo gdy treść prawa obcego nie jest znana sądowi i nie została stwierdzona w toku postępowania sąd może zwrócić się do MSpr o udzielenie tekstu tego prawa oraz o wyjaśnienie obcej praktyki sądowej, sąd może również zasięgnąć w tym wypadku opinii biegłego; (3) prawo zwyczajowe oraz zagadnienia z bardziej wyspecjalizowanych działów prawa materialnego [np. prawo taryfowe]

Ciężar dowodu (onus probandi) ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne, czyli ciężar udowodnienia faktu spoczywa na tym, czyje żądanie, zarzut czy wniosek może być za pomocą tego faktu udowodniony. Zasada ta nakłada ciężar udowodnienia na twierdzącego, a nie na przeczącego (główny wyjątek stanowią domniemania prawne usuwalne - w tym przypadku zaprzeczający powinien udowodnić swoje zaprzeczenie)

Domniemania prawne są to domniemania ustanowione przez prawo i wiążące sąd z mocy ustawy. Domniemania prawne mogą być obalone, chyba że ustawa stanowi inaczej. Domniemania dzielimy na : (1) wzruszalne - dopuszczają one dowód na przeciwieństwo (mogą one być obalone dowodem przeciwnym, który polega na tym, że w konkretnym przypadku, mimo istnienia podstawy domniemania, wniosek z niej wyciągnięty przez ustawodawcę nie odpowiada rzeczywistości) i (2) niewzruszalne - wyłączają dowód na przeciwieństwo (stają się niewzruszalne po upływie określonego terminu lub są niewzruszalne w stosunku do określonych osób np. domniemanie ojcostwa może być obalone przez męża matki tylko w terminie 6 m-cy)

Domniemania faktyczne sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów. Sytuacja taka ma miejsce wówczas, gdy faktu dla sprawy istotnego nie można udowodnić wprost za pomocą formalnie przeprowadzonych środków dowodowych albo gdy przeprowadzenie takiego dowodu byłoby szczególnie utrudnione, a w ramach całokształtu okoliczności sprawy i na podstawie innego faktu w procesie ustalonego można wyprowadzić logiczny wniosek co do prawdziwości tego faktu

Dowód prima facie z tego dowodu korzysta się by pomóc stronie, co do której można z góry założyć, że nie wywiąże się z ciężaru udowodnienia. Skorzystanie z tego dowodu przerzuca ciężar dowodu na przeciwnika, który ma większe możliwości dowodowe, dysponuje realnymi możliwościami wywiązania się z ciężaru udowodnienia. Przykład : Pacjent podczas pobytu w szpitalu został zarażony chorobą - wystarczy stwierdzenie pobytu w szpitalu i fakt zarażenia - ciężar obalenia wniosków z tego wyprowadzonych spoczywa na przeciwniku, którym w tym przypadku jest zakład leczniczy (może on to zrobić tylko dowodem przeciwnym)

Uprawdopodobnienie jest ono środkiem zastępczym dowodu, który nie daje pewności istnienia danego faktu, lecz wskazuje na taką możliwość - czyni ten fakt prawdopodobnym. Ustawa przewiduje możliwość zastosowania uprawdopodobnienia tylko w stosunku do takich faktów, które nie mają dla rozstrzygnięcia sprawy istotnego znaczenia i związane są z kwestiami ubocznymi

Zabezpieczenie dowodów jest ono dopuszczalne : (1) gdy zachodzi obawa, że przeprowadzenie dowodu stanie się niewykonalne lub zbyt utrudnione (np. ciężka choroba świadka) albo (2) gdy z innych przyczyn zachodzi potrzeba stwierdzenia istniejącego stanu rzeczy (np. aktualnego stanu miejsca katastrofy). Zabezpieczenia dowodów dokonuje się przed wszczęciem procesu na wniosek, albo w toku procesu (wtedy także z urzędu). Wniosek o z.d. składa się w sądzie właściwym do rozpoznania sprawy, a (1) w wypadkach nie cierpiących zwłoki lub (2) gdy postępowanie nie zostało jeszcze wszczęte - w sądzie rejonowym, w którego okręgu dowód ma zostać przeprowadzony. Sąd wzywa zainteresowanych na termin wyznaczony do przeprowadzenia dowodu; ALE ! (a) w wypadkach nie cierpiących zwłoki albo (b) gdy przeciwnik nie może być wskazany lub gdy miejsce jego pobytu nie jest znane - nie wzywa się przeciwnika

ŚRODKI DOWODOWE

Dowód z dokumentu chodzi o dokument, w którym w formie pisemnej została wyrażona pewna myśl (oświadczenie woli lub wiedzy). Dokumentem jest tylko pismo podpisane (pisma niepodpisane mogą być dowodem w sprawie, ale nie przysługują im cechy dokumentu, jakie ustawa wiąże z dokumentami)

1.) Rodzaje dokumentów:

a.) urzędowe (różnice pomiędzy urzędowym a prywatnym) (1) wystawcą dokumentu urzędowego mogą być tylko powołane do poświadczenia pewnych zdarzeń lub czynności organy państwowe w zakresie ich działania, a także organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne w zakresie powierzonych im przez ustawę spraw z dziedziny administracji państwowej; charakter dokumentów urzędowych mają także : akty i inne dokumenty notarialne sporządzone przez notariusza zgodnie z prawem, księgi wieczyste prowadzone przy wykorzystaniu informatycznego programu komputerowego, niektóre dokumenty bankowe, potwierdzenia nadania telegramu, przesyłki oraz dokonane na poczcie wpłaty na rachunek bankowy; (2) różna moc dowodowa dokumentom urzędowym przysługuje domniemanie autentyczności (domniemanie, że dokument pochodzi od organu lub organizacji, których upoważnieni we właściwy sposób przedstawiciele złożyli podpis pod dokumentem) oraz domniemanie zgodności treści dokumentu z prawdą (nakazuje ono uznać za zgodne z prawdą to, co w sposób urzędowy zostało zaświadczone)

b.) prywatne dokumenty, które pochodzą od innych wystawców, albo nawet pochodzą od tych organów lub organizacji, ale mimo to nie odpowiadają wymaganiom, są dokumentami prywatnymi. Dokument prywatny stanowi dowód, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Z dokumentem tym nie wiąże się domniemanie prawne, iż jego treść przedstawia rzeczywisty stan rzeczy

2.) Wymóg formy pisemnej niektóre czynności prawne muszą być dokonane w formie pisemnej; zachowanie takiej formy może być zastrzeżone pod rygorem nieważności (ad validitatem), dla celów dowodowych (ad probationem) lub dla wywołania określonych skutków prawnych (ad eventum); wymóg może wynikać z ustawy lub umowy stron; (1) jeżeli forma pisemna została zastrzeżona pod rygorem nieważności, jej niezachowanie powoduje nieważność czynności prowadzenie dowodu na fakt dokonania czynności byłoby w tej sytuacji bezprzedmiotowe ze względu na skutek nieważności wyjątek stanowi szczególne unormowanie, które dotyczy sytuacji gdy w sprawie między uczestnikami danej czynności forma pisemna została zachowana, ale dokument nie może być przedłożony, gdyż został zagubiony, zniszczony lub zabrany przez osobę 3 - w tych wyjątkowych wypadkach może być dopuszczony i przeprowadzony dowód ze świadków lub ze stron na fakt dokonania czynności i stwierdzenia jej treści; (2) jeżeli forma pisemna została zastrzeżona dla celów dowodowych, ale strony nie dochowały wymogu formy i wskutek tego zaniedbania nie mogą przedłożyć dokumentu, dowód ze świadków lub ze stron na fakt dokonania czynności jest dopuszczalny wyłącznie wtedy, gdy obie strony wyrażą na to zgodę albo jeżeli fakt dokonania czynności będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma + niezależnie od tego sąd może dopuścić te dowody w każdej sprawie, jeżeli ze względu na szczególne okoliczności uzna to za konieczne

+ ! dowód ze świadków lub z przesłuchania stron przeciwko osnowie lub ponad osnowę dokumentu mamy z nim do czynienia, gdy czynność została dokonana we właściwej formie i potwierdzający ten fakt dokument został przedłożony w sprawie, ale strony zmierzają do wykazania, że dokument nie oddaje wiernie treści czynności prawnej lub nie obejmuje wszystkich porozumień uzgodnionych przez strony dowód taki może być dopuszczony tylko w przypadku gdy kumulatywnie: (1) nie prowadzi to do obejścia przepisów o formie zastrzeżonej pod rygorem nieważności i (2) gdy ze względu na szczególne okoliczności sprawy sąd uzna to za konieczne

3.) Obowiązek wydania każdy ma obowiązek przedstawić na zarządzenie sądu dokument znajdujący się w jego posiadaniu i stanowiący dowód faktu istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że dokument zawiera tajemnicę państwową

Dowód ze świadków nikt nie ma prawa odmówić zeznań z wyłączeniem wypadków określonych ustawie. Na treść obowiązku złożenia zeznań składają się 3 elementy: (1) obowiązek stawienia się na wezwanie do sądu; (2) obowiązek złożenia zeznań; (3) obowiązek złożenia przyrzeczenia, chyba że świadek jest zwolniony od tego z mocy prawa lub zostanie zwolniony przez sąd

1.) Wyłączenia z mocy ustawy świadkiem nie może być:

a.) osoba niezdolna do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń

b.) wojskowi i urzędnicy zobowiązani do zachowania tajemnicy służbowej, jeśli nie zostali od niej zwolnieni, a zeznanie miałoby być połączone z naruszeniem tej tajemnicy

c.) przedstawiciele ustawowi stron oraz osób, które mogą być przesłuchane w charakterze strony jako organy osoby prawnej lub innej organizacji mającej zdolność sądową

d.) współuczestnicy jednolici

e.) współuczestnicy niejednolici, ALE ! z wyłączeniem faktów dotyczących wyłącznie innego współuczestnika

+ ! 1 Prawo odmowy zeznań przysługuje ono: (1) małżonkom stron, (2) ich wstępnym, (3) zstępnym, (4) rodzeństwu, (5) powinowatym w tej samej linii lub stopniu, (6) osobom pozostającym ze stronami w stosunku przysposobienia. Prawo to nie wygasa po ustaniu małżeństwa lub po rozwiązaniu stosunku przysposobienia. Odmowa zeznań nie jest dopuszczalna w sprawach o prawa stanu z wyjątkiem spraw o rozwód

+ ! 2 Prawo odmowy odpowiedzi na pytanie świadek może odmówić odpowiedzi na zadane mu pytanie, jeżeli zeznanie mogłoby narazić jego lub jego bliskich na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową albo jeżeli zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej + prawo to przysługuje również duchownemu co do faktów powierzonych mu na spowiedzi

2.) Zasady przeprowadzania dowodu ze świadków:

[1] jeżeli świadek nie może stawić się w sądzie, ma obowiązek usprawiedliwić swoje niestawiennictwo (w przeciwnym razie dostanie grzywnę i ewentualnie przymusowe sprowadzenie)

[2] świadek ma prawo domagać się zwrotu wydatków koniecznych, związanych ze stawieniem się do sądu, a ponadto wynagrodzenia za utratę zarobku

[3] zgodnie z zasadami bezpośredniości i ustności - składanie zeznań przez świadków odbywa się przed sądem w formie ustnej (niedopuszczalne jest złożenie zeznań na piśmie)

[4] sąd wzywa świadków do stawienia się na posiedzenie; przesłuchanie osób dotkniętych chorobą lub kalectwem odbywa się w miejscu, w którym przebywają, jeżeli nie mogą go opuścić

[5] kolejność przesłuchania świadków oznacza przewodniczący w ramach formalnego kierownictwa rozprawą

[6] świadkowie, którzy nie złożyli jeszcze zeznań, nie mogą być obecni przy przesłuchaniu innych świadków

[7] przed przesłuchaniem należy świadka uprzedzić o prawie odmowy zeznań i odpowiedzialności karnej za składania fałszywych zeznań

[8] świadek ma obowiązek złożenia przyrzeczenia wg ustalonej roty (zwolnieni są od tego świadkowie małoletni, którzy nie ukończyli 17 lat oraz osoby skazane prawomocnym wyrokiem za fałszywe zeznania oraz osoby zwolnione z tego obowiązku przez sąd)

[9] przesłuchanie rozpoczyna się od zadania świadkowi pytań dotyczących jego osoby oraz stosunku do stron, po czym świadek składa zeznanie ustnie, zaczynając od odpowiedzi na pytanie przewodniczącego, co i z jakiego źródła wiadomo mu o sprawie

[10] po zakończeniu zeznań sędziowie i strony mogą w przedmiocie złożonych zeznań zadawać świadkowi pytania

[11] świadkowie, których zeznania przeczą sobie wzajemnie, mogą być ze sobą konfrontowani (jest to prawo a nie obowiązek sądu) + można również konfrontować świadków ze stronami

Dowód z biegłego w wypadkach, w których dla wyjaśnienia okoliczności faktycznych sprawy, potrzebne są wiadomości specjalne (chodzi tu o wiedzę zawodową lub naukową, wykraczającą poza zasób wiadomości potocznych lub zasad doświadczenia życiowego, dostępnych każdemu przeciętnie inteligentnemu i wykształconemu człowiekowi), sąd po wysłuchaniu wniosków stron może powołać 1 lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii (biegły powołany jest do oceny stanu lub właściwości rzeczy lub osoby, albo do wyjaśnienia przyczyn określonych zdarzeń i określenia ich skutków)

1.) Przeprowadzenie dowodu z biegłego:

[1] biegłych powołuje się spośród osób będących stałymi biegłymi sądowymi, wpisanymi na listę biegłych sądowych w okręgu danego sądu okręgowego lub osób spoza tej listy (biegły ad hoc)

[2] osoba wyznaczona na biegłego może nie przyjąć nałożonego na nią obowiązku (1) z przyczyn jakie uprawniają świadka do odmowy zeznań, a ponadto (2) z powodu przeszkody, która uniemożliwia jej wydanie opinii

[3] strona aż do ukończenia czynności przez biegłego może żądać jego wyłączenia z przyczyn, z jakich można żądać wyłączenia sędziego (gdy wniosek o wyłączenie został zgłoszony po rozpoczęciu czynności przez biegłego, wnioskodawca zobowiązany jest uprawdopodobnić, że przyczyna wyłączenia powstała później lub że przedtem nie była jej znana

[4] sąd powinien dokładnie oznaczyć zlecone biegłemu zadanie i wskazać czy opinia ma być złożona na piśmie lub ustnie (w razie złożenia opinii pisemnej sąd może zażądać dodatkowo ustnego wyjaśnienia opinii, a w miarę potrzeby zażądać dodatkowej opinii)

[5] opinia powinna zawierać uzasadnienie ze wskazaniem przesłanek, które doprowadziły biegłego do sformułowania wniosków końcowych

[6] biegli mogą złożyć opinię łączną jeżeli dla wyjaśnienia pewnych faktów potrzebne jest współdziałanie przedstawicieli rożnych specjalności

[7] za stawiennictwo do sądu i wykonaną pracę biegłemu przysługuje wynagrodzenie, a przewodniczący może przyznać mu zaliczkę na poczet wydatków

+ ! opinia instytutu jeżeli do rozstrzygnięcia sprawy potrzebne są informacje, które mogą być uzyskane w drodze przeprowadzenia badań empirycznych przy zastosowaniu odpowiedniej aparatury i które wymagają współdziałania różnych specjalistów sąd może zwrócić się o wydanie opinii do odpowiedniego instytutu naukowego lub naukowo - badawczego

Dowód z oględzin przedmiotem dowodu z oględzin może być rzecz lub osoba, a oględziny osoby mogą się odbyć tylko za jej zgodą. Przeprowadzenie tego dowodu polega na bezpośrednim zetknięciu się organu procesowego z przedmiotem oględzin oraz na zbadaniu jego stanu lub właściwości poprzez obserwację lub inne doznania dostępne zmysłom człowieka

1.) Przeprowadzenie dowodu z oględzin:

[1] sąd może zarządzić oględziny bez udziału lub z udziałem biegłych, a stosownie do okoliczności, także w połączeniu z przesłuchaniem świadków

[2] przeprowadzenie dowodu z oględzin może być na wniosek stron lub z urzędu zarządzone przez przewodniczącego jeszcze przed rozprawą w ramach czynności przygotowawczych

[3] jeżeli przedmiot oględzin na to pozwala i nie jest to połączone ze znacznymi kosztami, należy przedmiot oględzin dostarczyć do sądu

[4] jeżeli przedmiot oględzin jest w posiadaniu osoby 3, a oględziny mają być przeprowadzone w miejscu, gdzie przedmiot ten się znajduje, osoba ta powinna być wezwana do udziału w oględzinach i obowiązana jest ułatwić dostęp do tego przedmiotu (osoba ta może w ciągu 3 dni od doręczenia wezwania, z ważnych przyczyn żądać od sądu zaniechania oględzin)

Dowód ze stron zwykle określany jako posiłkowy może być dopuszczony dopiero wtedy, gdy po wyczerpaniu środków dowodowych lub i ich braku pozostały nie wyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Tego rodzaju dowód ma duże znaczenie w postępowaniu odrębnym w sprawach małżeńskich sąd nie może tutaj odmówić jego przeprowadzenia, gdy strona go zawnioskuje, a w każdej sprawie o rozwód sąd obligatoryjnie, z urzędu zarządza jego przeprowadzenie

1.) Sposób przeprowadzania:

[1] zgodnie z zasadą równości, sąd powinien przesłuchać obie strony (chyba że z przyczyny natury faktycznej lub prawnej można przesłuchać tylko 1 ze stron albo gdy 2 strona lub niektórzy ze współuczestników nie stawili się na przesłuchanie lub odmówili zeznań)

[2] dowód ze stron przeprowadzany jest w 2 etapach (2 etap niekoniecznie): (1) w I etapie strony przesłuchiwane są bez przyrzeczenia; (2) jeżeli przesłuchanie bez przyrzeczenia nie wyświetli dostatecznie faktów, sąd może przesłuchać według swego wyboru 1 ze stron po uprzednim odebraniu od niej przyrzeczenia i po uprzedzeniu jej o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań

Inne środki dowodowe największe znaczenie spośród innych środków dowodowych ma dowód z grupowego badania krwi. Ma on istotne znaczenie w sprawach o ustalenie pochodzenia dziecka albo zaprzeczenia temu pochodzeniu. W celu przeprowadzenia tego dowodu sąd zwraca się do biegłego o pobranie krwi, zbadanie jej i złożenie sprawozdania o wynikach badania wraz końcową opinią; sprawozdanie z grupowego badania krwi powinno zawierać stwierdzenie, czy sprawdzono należycie tożsamość osób, których krew pobrano oraz wskazanie sposobu przeprowadzenia badania + sprawozdanie powinno być podpisane przez osobę która przeprowadziła badanie, a jeżeli krew została pobrana przez inną osobę to przez tą osobę

+ ! do innych dowodów należą również dowody : z filmu, telewizji, fotokopii, fotografii, planów, rysunków oraz płyt lub taśm dźwiękowych i innych przyrządów utrwalających albo przenoszących obrazy lub dźwięki (dowody te sąd przeprowadza stosując odpowiednio przepisy o dowodzie z oględzin oraz o dowodzie z dokumentu)

WYROKI I ICH RODZAJE

Wyrok jest orzeczeniem merytorycznym w danej sprawie, tzn. sąd rozstrzyga w nim w sposób stanowczy sporny stosunek prawny między stronami, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy

Wyroki ze względu na zakres ich rozstrzygnięcia

1. wyrok zwykły (całościowy) jest to wyrok rozstrzygający o całości powództwa, a jeżeli zostało zgłoszone powództwo wzajemne, także o całości tego powództwa (całość powództwa to wszystkie roszczenia zgłoszone w powództwie)

2. wyrok częściowy w przypadku, w którym sprawa jest dostatecznie wyjaśniona tylko w części i można rozstrzygnąć tylko o części żądania lub o niektórych żądaniach pozwu sąd może wydać wyrok częściowy. Część wyjaśniona musi być na tyle samodzielna, aby jej więź z pozostałymi częściami przedmiotu rozstrzygnięcia temu nie przeszkadzała. Wyrok częściowy ma charakter samoistny, podlega zaskarżeniu na zasadach ogólnych (apelacja). Rozstrzygnięcie w nim zawarte korzysta z powagi rzeczy osądzonej oraz podlega egzekucji. Wyrok częściowy nie jest orzeczeniem kończącym sprawę w instancji, w związku z czym nie orzeka się w nim o kosztach postępowania

3. wyrok wstępny (co do zasady roszczenia) sąd może wydać wyrok wstępny, gdy uzna roszczenie powoda za usprawiedliwione co do samej zasady, a co do spornej wysokości żądania zarządzi wówczas dalszą rozprawę, bądź jej odroczenie (o wysokości żądania sąd orzeka wtedy wyrokiem końcowym, po uprawomocnieniu się wyroku wstępnego). Wyrok wstępny nie nadaje się do wykonania w drodze egzekucji, nie można go zaopatrzyć w klauzulę wykonalności i nie orzeka się w nim kosztach postępowania

4. wyrok końcowy wyrokiem końcowym sąd rozstrzyga (1) o pozostałych żądaniach powoda (w przypadku gdy wcześniej został wydany wyrok częściowy) lub (2) o wysokości roszczenia (w przypadku gdy wcześniej został wydany wyrok wstępny) oraz (3) o kosztach postępowania

5. wyrok zaoczny do wydania wyroku zaocznego może prowadzić bezczynność pozwanego, na którym spoczywa ciężar wdania się w spór. Wydanie takiego wyroku możliwe jest, gdy zostaną spełnione łącznie 3 przesłanki : (1) pozwany nie stawił się na rozprawę, albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie [nie zgłasza zarzutów, nie składa wyjaśnień i nie przedstwaia dowodów]; (2) pozwany nie złożył wniosku o przeprowadzenie rozprawy pod jego nieobecność; (3) pozwany nie złożył w sprawie żądnych wyjaśnień (do czynności pozwanego, które wyłączają możliwość wydania wyroku zaocznego należy złożenie oświadczenia, w którym pozwany nie uznaje powództwa lub wnosi o jego oddalenie [choćby oświadczenie takie nie było poparte żądną argumentacją], uznanie powództwa lub przyznanie pewnych faktów, nie stanowi natomiast wzięcia udziału w rozprawie podjęcie przez niego jedynie czynności o charakterze przygotowawczym [np. żądanie odroczenia rozprawy])

+ ! 1 niestawiennictwo niestawiennictwo pozwanego na rozprawie upoważnia do wydania wyroku zaocznego tylko wówczas gdy pozwany został zawiadomiony w sposób prawidłowy, przewidziany przepisami kodeksu, o dniu i miejscu posiedzenia wyznaczonego na rozprawę

+ ! 2 uznanie twierdzeń powoda wydając wyrok zaoczny sąd przyjmuje za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, jeżeli nie budzą one uzasadnionych wątpliwości albo nie zostały przytoczone w celu obejścia prawa - sąd nie musi przeprowadzać postępowania dowodowego, ALE ! w razie wątpliwości co do prawdziwości twierdzeń powoda, sąd z urzędu przeprowadza postępowanie dowodowe

+ ! 3 w pewnych przypadkach sąd nie może przyjąć za prawdziwe twierdzeń powoda i musi przeprowadzić postępowanie dowodowe, tzn. : (1) w sprawach małżeńskich, (2) w sprawach pomiędzy rodzicami a dziećmi, (3) w sprawie o opróżnienie lokalu na podstawie ustawy o ochronie praw lokatorów

+ ! 4 natychmiastowa wykonalność wydając wyrok zaoczny sąd nadaje mu z urzędu rygor natychmiastowej wykonalności

+ ! 5 uzasadnienie wyrok zaoczny uzasadnia się, gdy powództwo zostało oddalone w całości lub w części, a powód zażądał uzasadnienia w ciągu tygodnia od doręczenia mu wyroku, albo gdy powód wniósł apelacje w terminie

+ ! 6 doręczenie wyroki zaoczne doręcza się z urzędu obu stronom

+ ! 7 sprzeciw pozwanemu przysługuje wyłącznie sprzeciw od wyroku zaocznego (apelację od wyroku zaocznego oddalającego powództwo w całości lub w części może wnieść tylko powód); sprzeciw powinien spełniać wymogi pisma procesowego oraz zawierać zarzuty przeciwko żądaniu pozwu, a także fakty i dowody na ich uzasadnienie; sprzeciw może być skierowany przeciw całemu wyrokowi zaocznemu lub jego części (wyrok zaoczny w części nie zaskarżonej sprzeciwem staje się prawomocny); termin sprzeciw można złożyć w terminie 1 tygodnia od doręczenia wyroku

P O S T Ę P O W A N I A O D R Ę B N E

POSTĘPOWANIE W SPRAWACH MAŁŻEŃSKICH

Zakres przedmiotowy rozpoznawane są w nim sprawy o : (1) unieważnienie małżeństwa; (2) ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa; (3) rozwód; (4) separację na żądanie 1 z małżonków; (5) zniesienie wspólności majątkowej

Właściwość sądu :

[1] właściwość rzeczowa (1,2,3,4) - należą do właściwości rzeczowej sądów okręgowych, jako dotyczące praw niemajątkowych; 5 - należy do właściwości rzeczowej sądów rejonowych - sądów rodzinnych

[2] właściwość miejscowa we wszystkich sprawach ma charakter wyłączny, zależny od miejsca zamieszkania obojga lub 1 z małżonków

Przepisy wspólne :

[1] reprezentacja do reprezentowania strony konieczne jest pełnomocnictwo udzielone do prowadzenia danej sprawy (niewystarczające jest pełnomocnictwo ogólne)

[2] posiedzenia odbywają się one przy dzrzwiach zamkniętych ze względu na to, że w toku postępowania dowodowego ujawniane są intymne szczególy życia rodzinnego (jeżeli strony zażądają publicznego rozpozanania sprawy, a sąd uzna, że jawność nie zagraża moralności - można sprawę rozpoznawać w obecności publiczności)

[3] niestawiennictwo w razie nieusprawidliwionego niestawiennictwa powoda na 1 rozprawę postępowanie się zawiesza - (1) zawsze w sprawie o rozwód lub o separację; (2) wówczas gdy prokurator nie popiera żądania powoda w sprawach o uniważnienie lub o ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa. Podjęcie zawieszonego postępowania następuje na wniosek powoda, nie wcześniej niż po upływie 3 m-cy od zawieszenia; w wypadku niezgłoszenia wniosku o podjęcie postępowania w ciągu 1 roku - postępowanie ulega umorzeniu, a wniesiony pozew nie wywołuje żądnych skutków prawnych. Dalsze rozprawy odbywają się bez względu na niestawinnictwo 1 ze stron

[4] świadek w charakterze świadków nie mogą być przesłuchwani (1) małoletni, którzy nie ukończyli lat 13 i (2) zstępni stron, którzy nie ukończyli lat 17 jest to zakaz bezwzględny

[5] przesłuchanie stron w każdej sprawie o rozwód lub o separację sąd ma obowiązek przeprowadzić dowód z przesłuchania stron, a w innych sprawach gdy strona powoła ten środek dowodowy

[6] rozstrzygnięcie rozstrzygnięcia nie można oprzeć wyłącznie na uznaniu powództwa lub przyznaniu okoliczności faktycznych sąd jest zobowiązany do przeprowadzenia wszechstronnego postępowania dowodowego

[7] wyrok zaoczny wydanie takiego wyroku jest możliwe jedynie pod warunkiem przeprowadzenia postępowania dowodowego

[8] wywiad środowiskowy sąd może zarządzić przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w celu ustalenia warunków, w jakich żyją i wychowują się dzieci małżonków (choć nie jest to przepis obligatoryjny)

[9] skutek wobec osób 3 wyrok prawomocny, z wyjątkiem części orzekającej o prawach i roszczeniach majątkowych, ma skutek wobec osób 3 (erga omnes)

[10]wyrok sądu II instancji nie jest natychmiast wykonalny

Przepisy szczególne - postępowanie w sprawach o rozwód i o separację :

[1] posiedzenie pojednawcze przed wyznaczenie terminu 1 rozprawy przewodniczący wzywa strony do osobistego stawienia się do sądu na posiedzenie pojednawcze; sędzia podejmuje stosowne działania mediacyjne i nakłania strony do pojednania, mając na uwadze dobro dzieci i społeczne znaczenie trwałości małżeństwa; postępowanie pojednawcze odbywa się po wniesieniu pozwu, ale przed wyznaczeniem terminu rozprawy i przed doręczeniem odpisu pozwu pozwanemu; jeżeli próba pojednania okaże się bezskuteczna, a odroczenie p.p. byłoby niecelowe, sędzia stwierdza, że próba pojednania nie dała rezultatu oraz wyznacza termin rozprawy i doręcza odpis pozwu pozwanemu

[2] legitymacja procesowa każde z małżonków ma legitymację procesową do żądania orzeczenia rozwodu lub separacji; wytoczenie powództwa wzajemnego nie jest dopuszczalne, strona pozwana może jednak także żądać orzeczenia rozwodu

[3] zawieszenie postępowania jeżeli w trakcie postępowania sąd nabierze przekonania, że istnieją widoki na utrzymanie pożycia małżeńskiego, powinien zawiesić postępowanie (takie zawieszenie może nastąpić tylko 1 w toku postępowania w danej sprawie; ponadto dopuszczalne jest również zawieszenie postępowania na zasadach ogólnych na zgodny wniosek stron

[4] postępowanie dowodowe w tych sprawach postępowanie to ma na celu przede wszystkim ustalenie okoliczności dotyczących rozkładu pożycia, dzieci stron i ich sytuacji, a w razie uznania powództwa także przyczyn, które skłoniły do tego stronę pozwaną (jeżeli pozwany uznaje żądanie pozwu, a małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może ograniczyć postępowanie dowodowe do przesłuchania stron; Prawo odmowy zeznań świadkowie w sprawach o rozwód mogą odmówić zeznań

[5] zarządzenia tymczasowe w trakcie procesu na wniosek stron lub z urzędu sąd może wydać postanowienie o obowiązku małżonków przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny przez czas trwania procesu oraz o sposobie roztoczenia w tym czasie pieczy nad wspólnymi małoletnimi dziećmi; na żądanie 1 z małżonków (nigdy z urzędu!) sąd rozstrzyga o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania w czasie procesu

[6] umorzenie postępowania umarza się postępowanie w razie śmierci 1 z małżonków

Przepisy szczególne - inne sprawy :

[1] unieważnienie małżeństwa legitymację procesową do wytoczenia powództwa o unieważnienie małżeństwa posiada każde z małżonków oraz prokurator, a także każdy kto ma interes prawny w unieważnieniu w przypadku bigamii i stosunku pokrewieństwa między małżonkami (z tych 2 powodów możliwe jest unieważnienie małżeństwa po jego ustaniu). Jeżeli 1 z małżonków wytoczył powództwo o unieważnienie, może ono nastąpić także po śmierci 2 małżonka, na miejsce którego wstępuje kurator, ustanowiony przez sąd rejonowy ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego; a w razie śmierci małżonka, który powództwo wytoczył, unieważnienia dochodzić mogą jego zstępni; jeżeli zmarli oboje małżonkowie sąd ustanawia 2 kuratorów; postępowanie o unieważnienie zawierza się w razie śmierci 1 z małżonków, a po 6 m-cach umarza się, chyba że zstępni zgłoszą w tym terminie wniosek o podjęcie postępowania

[2] ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa legitymacje procesową do wytoczenia powództwa o ustalenie i.l.n.m. ma każdy, kto w tym ustaleniu ma interes prawny, a także prokurator

POSTĘPOWANIE W SPRAWACH ZE STOSUNKÓW POMIĘDZY RODZICAMI A DZIEĆMI

Zakres przedmiotowy rozpatrywane są w nim sprawy o : (1) ustalenie albo zaprzeczenie pochodzenia dziecka (ojcostwa, macierzyństwa); (2) unieważnienie uznania; (3) rozwiązanie przysposobienia

Właściwość sądu :

[1] właściwość rzeczowa sprawy ze stosunków między rodziacami a dziećmi oraz dotyczące przysposobienia należą do właściwości rzeczowej sądów rejonowych, sądów rodzinnych

[2] właściwość miejscowa jest ona wyłączna tzn. właściwym jest jedynie sąd miejsca zamieszkania powoda, jeżeli brak jest podstaw do wytoczenia powództwa według przepisów o właściwości ogólnej (wyjątkiem od tej zasady jest postępowanie o ustalenie ojcostwa - może być wytoczone zgodnie z właściowścią przemienną według miejsca zamieszkania strony powodowej lub pozwanej)

Legitymacja procesowa :

[1] ustalenie ojcostwa czynna przysługuje : (1) matce [w okresie gdy dziecko jest małoletnie], (2) dziecku [po dojściu do pełnoletności] oraz prokuratorowi; bierna przysługuje : (1) domniemanemu ojcu, a gdy nie żyje (2) ustanowionemu przez sąd opiekuńczy kuratorowi

[2] zaprzeczenie ojcostwa czynna przysługuje : (1) mężowi matki [w ciągu 6 m-cy od dowiedzenia się o urodzeniu dziecka], (2) matce dziecka [w ciągu 6 m-cy od urodzenia się dziecka], (3) dziecku [po dojściu do pełnoletności] oraz (4) prokuratorowi; w procesie muszą wystąpić dziecko, matka i mąż matki, dlatego w zależności od tego kto wytacza powództwo, po stronie pozwanej muszą znaleźć się pozostałe osoby

[3] ustalenie i zaprzeczenie macierzyństwa podmiotami legitymowanymi są osoby bezpośrednio i osobiście zainteresowane wynikiem procesu

[4] unieważnienie uznania dziecka czynna przysługuje : (1) mężczyźnie, który uznał dziecko [w ciągu roku od uznania], (2) osobie, której zgoda potrzebna jest do ważności uznania [matka, ew. przedstawiciel ustawowy dziecka, dziecko pełnoletnie] - z powodu wady oświadczenia woli, (3) dziecku, uznanemu przed pełnoletnością, które może żądać unieważnienia uznania z powodu braku stosunku biologicznego z mężczyzną, który je uznał [w okresie 3 lat od osiągnięcia pełnoletności], (4) prokuratorowi; bierna - tak przy zaprzeczeniu ojcostwa

[5] rozwiązanie przysposobienia l.p. przysługuje : (1) przysposabiającemu, (2) przysposobionemu oraz (3) prokuratorowi, który wytaczając powództwo musi pozwać przysposobionego i przysposabiającego

Tok postępowania :

[1] zwolnienie od kosztów sądowych zwolniona od ponoszenia kosztów sądowych jest strona, która dochodzi ustalenia ojcostwa i roszczeń z tym związanych

[2] niestawiennictwo rozprawa odbywa się bez względu na niestawiennictwo 1 ze stron (sąd nie może zawiesić postępowania z uzrędu nawet, gdy na rozprawie nie stawi się powód)

[3] udział prokuratora jeżeli prokurator nie wytacza powództwa, to w sprawach o zaprzczenie ojcostwa lub o unieważnienie uznania dziecka doręcza się mu odpis pozwu i zawiadamia się go o terminach rozprawy

[4] reprezentowanie strony do reprezentowania strony niezbędne jest pełnomocnictwo szczególne

[5] postępowanie dowodowe (1) roztrzygnięcia nie można oprzeć wyłącznie na uznaniu powództrwa czy przyznaniu okoliczności faktycznych - zawsze należy prowadzić postępowanie dowodowe [także wtedy gdy istnieją przesłanki wydania wyroku zaocznego, bo nie można oprzeć wyroku jedynie na okolicznościach przytoczonych przez powoda]; (2) wyłączona jest możliwość skorzystania z prawa odmowy zeznań w charakterze świadka; (3) sąd może zarządzić przeprowadzenie wywiadu środowiskowego; (4) szczególne znaczenie mają w tego rodzaju sprawach dowody przyrodnicze : dowód z grupowego badania krwi, badania antropologiczne oraz badanie kodu genetycznego DNA, które są pomocne przy ustaleniu pochodzenia dziecka

[6] zawieszenie i umorzenie postępowania (1) w razie śmierci pozwanego w sprawie o ustalenie lub zaprzeczenie ojcostwa wytoczonej przez dziecko przeciwko mężowi matki oraz w sprawie o unieważnienie uznania, wytoczonej również przez dziecko przeciwko mężczyźnie, które je uznał, a także w razie śmierci przysposabiającego w sprawie o rozwiązanie przysposobienia postępowanie zawiesza się do czasu ustanowienia kuratora, który wstępuje do sprawy w miejsce zmarłego; (2) w innych wypadkach postępowanie umarza się w razie śmierci 1 ze stron jak również w razie śmierci dziecka w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa lub unieważnienie uznania dziecka

[7] skutek wobec osób 3 wyrok prawomocny, z wyjątkiem części orzekającej o prawach i roszczeniach majątkowych rozpoznawanych łącznie ze sprawą o ustalenie ojcostwa, ma skutek wobec osób 3

POSTĘPOWANIE Z ZAKRESU PRAWA PRACY I UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

Przepisy wspólne :

1.) właściwość sądu sprawy z zakresu prawa pracy należą do sądów rejonowych (sądów pracy) albo sądów okręgowych (sądów pracy i ubezpieczeń społecznych). Sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych należą do sądów okręgowych z wyjątkiem spraw dla których zastrzeżona jest właściwość sądów rejonowych, tj. w sprawach : (1) o zasiłki; (2) o świadczenia rehabilitacyjne; (3) o odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy, w drodze do lub z pracy lub choroby zawodowej pozostającej w związku z czynną służbą wojskową, w Policji, SG, służbie więziennej itp.; (4) o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności; [skład sądu w I instancji jest 3 osobowy; 1 sędzia jako przewodniczący i 2 ławników]

2.) strony wszcząć postępowanie na rzecz pracowników oraz ubezpieczonych mogą także organizacje społeczne oraz inspektorzy pracy; pełnomocnikiem pracownika lub ubezpieczonego może być także przedstawiciel związku zawodowego lub inspektor pracy albo pracownik zakładu pracy, w którym mocodawca jest lub był zatrudniony, a ubezpieczonego może być oprócz tego przedstawiciel organizacji zrzeszającej emerytów i rencistów

3.) wszczęcie postępowania (1) pracownik lub ubezpieczony działający bez adwokata lub radcy prawnego może zgłosić w sądzie właściwym ustnie do protokołu powództwo oraz treść środków odwoławczych i innych pism procesowych; (2) w przypadku istnienia braków we wniesionym piśmie - ich usunięcie może nastąpić także przez złożenie przez stronę oświadczenia do protokołu lub w toku czynności wyjaśniających na rozprawie

4.) zwolnienie z opłat pracownik dochodzący roszczeń z zakresu prawa pracy oraz ubezpieczony nie mają obowiązku uiszczania opłat sądowych; wydatki związane z czynnościami podejmowanymi w toku postępowania z zakresu pr.pr. - o roszczeni pracownika - tymczasowo ponosi SP, a w orzeczeniu kończącym postępowanie są rozstrzyga o tych wydatkach, z tym że obciążenie nimi pracownika może nastąpić w wypadkach szczególnie uzasadnionych; wydatki związane z czynnościami podejmowanymi w toku postępowania w sprawach z zakresu ub.społ. ponosi SP

5.) odrzucenie pozwu nie można odrzucić pozwu z powodu niedopuszczalności drogi sądowej, jeżeli do rozpoznania sprawy właściwy jest inny organ (w takim przypadku sąd przekazuje sprawę temu organowi)

6.) badanie wstępne i czynności wyjaśniające :

• badanie wstępne niezwłocznie po wniesieniu sprawy przewodniczący lub wyznaczony przez niego sądzia dokonuje wstępnego badania, obligatoryjnego w każdej sprawie; polega ono na zbadaniu pisma wszczynającego postępowanie pod względem formalnym oraz na podjęciu czynności umożliwiających rozstrzygnięcie sprawy na 1 posiedzeniu; po badaniu wstępnym przewodniczący wzywa do usunięcia braków formalnych pisma wszczynającego postępowanie, jeżeli nie dadzą się usunąć się w toku czynności wyjaśniających, a w sprawie z zakresu u.s., może zwrócić akta sprawy organowi rentowemu do uzupełnienia

• czynności wyjaśniające jeżeli wyniki wstępnego badania sprawy za tym przemawiają, a także wówczas gdy sprawa z zakresu prawa pracy nie była wcześniej rozpoznawana w postępowaniu przed komisją pojednawczą - sąd podejmuje czynności wyjaśnające; nie są one obligatoryjne - sąd może od nich odstąpić, gdy uzna że (1) nie przyśpieszą one postępowania albo (2) są niecelowe; mają one na celu: (a) usunięcie braków formalnych pism procesowych, (b) ustalenie okoliczności spornych oraz dowodów, jakie należy przeprowadzić, (c) a w sprawach z zakresu prawa pracy - skłonienie stron do pojednania i zawarcia ugody, (d) wyjaśnienie innych okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia

7.) ocena czynności dyspozytywnych stron sąd uzna za niedopuszczalne zawarcie ugody, cofnięcie pozwu, sprzeciwu lub środka odwoławczego oraz zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia, także wówczas, gdyby czynność ta naruszała słuszny interes pracownika lub ubezpieczonego

8.) doręczenia sąd może wzywać strony, świadków, biegłych lub inne osoby w sposób, który uzna za najbardziej celowy, nawet z pominięciem sposobów przewidzianych przez przepisy ogólne, jeżeli uzna to za niezbędne do przyspieszenia rozpoznania sprawy; dotyczy to również doręczeń oraz zarządzeń mających na celu przygotowanie rozprawy; wezwanie i doręczenie dokonane w taki sposób wywołuje skutki przewidziane w KPC, jeżeli jest niewątpliwe, że doszło do wiadomości adresata

9.) dowód z dokumentu a dowód ze świadków i przesłuchania stron - niedopuszczalność ograniczeń nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i przesłuchania stron na okoliczności zawarte w dokumencie

Przepisy szczególne (postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy)

1.) zakres przedmiotowy obejmuje sprawy : (1) o roszczenia ze stosunku pracy lub z nim związane; (2) o ustalenie istnienia stosunku pracy; (3) o roszczenia z innych stosunków prawnych, do których z mocy odrębnych przepisów stosuje się prawo pracy; (4) o odszkodowania dochodzone od zakładu pracy na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

2.) właściwość miejscowa sądu powództwo można wytoczyć bądź (1) przed sąd właściwości ogólnej pozwanego, bądź (2) przed sąd, w którego okręgu praca jest, była lub miała być wykonywana, bądź też (3) przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład pracy (właściwość przemienna)

3.) legitymacja procesowa sprawy z zakresu prawa pracy mogą być wytaczane przez pracownika przeciwko zakładowi pracy, albo odwrotnie - przez zakład pracy przeciwko pracownikowi

4.) zdolność sądowa i procesowa zdolność tą ma także pracodawca, chociażby nie posiadał osobowości prawnej; w razie potrzeby ustanowienia kuratora dla strony, która nie ma zdolności procesowej i przedstawiciela ustawowego, albo organu powołanego do jej reprezentowania, postanowienie w tej sprawie może zapaść również z urzędu

5.) orzeczenia :

• [1] sąd może z urzędu uwzględnić alternatywne roszczenie, inne niż to, które wybrał pracownik spośród przysługujących mu roszczeń, a które okazało się ono nieuzasadnione

• [2] sąd może na wniosek pracownika, nałożyć w wyroku uznającym wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne, obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego rozpoznania sprawy

• [3] jeżeli sąd zasądza należność pracownika nadaje wyrokowi z urzędu rygor natychmiastowej wykonalności (w części nie przekraczającej 1 m-cznego wynagrodzenia tego pracownika)

• [4] wyrok zasądzający świadczenia na rzecz pracownika lub członków jego rodziny jest natychmiast wykonalny w części, w której nie nadano mu rygoru natychmiastowej wykonalności (nawet jeżeli po rozpoznaniu apelacji, nie jest jeszcze prawomocny, bo przysługuje od niego kasacja)

Przepisy szczególne (postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych)

1.) zakres przedmiotowy obejmuje sprawy : (1) w których wniesiono odwołanie od decyzji organów rentowych, dotyczących : (a) ubezpieczeń społecznych i rodzinnych; (b) rent i emerytur; (c) innych świadczeń w sprawach należących do właściwości ZUS; (d) odszkodowań przysługujących w razie wypadków i chorób w związku ze służbą wojskową, policyjną lub więzienną; albo (2) wszczęte na skutek nie wydania przez organ rentowy decyzji we właściwym terminie; albo (3) w których wniesiono odwołanie od orzeczenia wojewódzkiego zespołu d.s. orzekania o stopniu niepełnosprawności; oraz (4) o roszczenia ze stosunków prawnych między członkami otwartych funduszy emerytalnych a tymi funduszami lub ich organami

2.) właściwość miejscowa sądu właściwym do rozpoznania jest sąd, w którego okręgu ma miejsce zamieszkania strona odwołująca się od decyzji rentowej, chyba że przepis odrębny stanowi inaczej

3.) legitymacja procesowa stronami są : (1) ubezpieczony; (2) inna osoba, której praw i obowiązków dotyczy zaskarżona decyzja; (3) organ rentowy i (4) zainteresowany (czyli ten czyje prawa lub obowiązki zależą od rozstrzygnięcia sprawy)

4.) zdolność sądowa i procesowa posiada ją również organ rentowy

5.) tok postępowania (1) postępowanie wszczyna się przez wniesienie odwołania, które powinno zawierać : [a] oznaczenie zaskarżonej decyzji, [b] określenie oraz uzasadnienie zarzutów i wniosków, [c] podpis ubezpieczonego, jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika; (2) odwołanie kieruje się do sądu, ale za pośrednictwem organu rentowego w terminie 1 m-ca od doręczenia odpisu decyzji lub 2 m-cy od dnia zgłoszenia roszczenia, jeżeli organ rentowy decyzji nie wydał; (3) o.r. może zmienić lub uchylić zaskarżoną decyzję, w przeciwnym razie przekazuje niezwłocznie odwołanie wraz z aktami sprawy do sądu; (4) sąd odrzuca odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się; (5) nie jest dopuszczalne zawarcie ugody

6.) orzeczenia sąd oddala odwołanie, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia. W razie uwzględnienia odwołania sąd zmienia zaskarżoną decyzję w całości lub w części i orzeka co do istoty sprawy; w sprawach z zakresu u.s. kasacja przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia

POSTĘPOWANIE W SPRAWACH O NARUSZENIE POSIADANIA

1. Zakres przedmiotowy postępowanie posesoryjne obejmuje badanie jedynie ostatniego stanu posiadania i faktu jego naruszenia, bez rozpoznania samego prawa ani dobrej woli pozwanego

2. Właściwość sądu (1) sprawy o ochronę naruszonego posiadania, bez względu na wartość przedmiotu sporu należą do właściwości rzeczowej s.r. (rozpoznaje w składzie 1 sędziego); (2) właściwość miejscowa właściwym miejscowo jest wyłącznie sąd miejsca położenia nieruchomości; (3) jurysdykcja sądu polskiego jest wyłączna jeżeli nieruchomość położona jest w Polsce

3. Legitymacja procesowa legitymacja czynna przysługuje wyłącznie posiadaczowi; legitymacje bierną ma ten, kto dopuścił się naruszenia posiadania oraz osoba, na której korzyść naruszenie nastąpiło

4. Tok postępowania (1) powództwo o ochronę posiadania może być wniesione tylko w ciągu roku od chwili naruszenia; (2) na korzyść powoda przemawiają 3 domniemania : domniemywa się, że [a] ten kto faktycznie włada rzeczą jest posiadaczem samoistnym; [b] posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym, [c] domniemywa się ciągłość posiadania; na pozwanym spoczywa ciężar wykazania odmiennej sytuacji; (3) powództwo wzajemne jest niedopuszczalne; (4) kumulacja roszczeń w postępowaniu posesoryjnym jest niedopuszczalna

5. Orzeczenie (1) w wypadku pozbawienia posiadania sąd wydaje wyrok nakazujący wydanie rzeczy, której posiadanie powód utracił; (2) w przypadku zakłócenia posiadania sąd zakazuje pozwanemu czynów, które posiadanie zakłócają; w sprawach o naruszenie posiadania kasacja nie przysługuje

POSTĘPOWANIE W SPRAWACH GOSPODARCZYCH

Postępowanie gospodarcze

1.) Zakres przedmiotowy sprawami gospodarczymi są sprawy : (1) ze stosunków cywilnych pomiędzy przedsiębiorcami, w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej; (2) ze stosunku spółki; (3) przeciwko przedsiębiorcom o zaniechanie naruszenia i przywrócenie do stanu poprzedniego lub naprawienia szkody z tym związanej oraz zakazanie lub ograniczenie działalności zagrażającej środowisku; (4) przeciwko przedsiębiorcom o uznanie postanowień umownych za niedozwolone; (5) należące do właściwości sądów na podstawie przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów oraz Prawa energetycznego i Prawa telekomunikacyjnego, a także przepisów o transporcie kolejowym. Natomiast !!! nie są nimi sprawy, w których przynajmniej 1 ze stron jest: (a) osobą fizyczną prowadzącą osobiście, nie wymagającą zgłoszenia do KRS, działalność gospodarczą, z której zarobek stanowi dodatkowe źródło dochodu, lub (b) indywidualnym rolnikiem w zakresie prowadzonej przez niego działalności wytwórczej, dotyczącej produkcji roślinnej, zwierzęcej, ogrodnictwa i sadownictwa

2.) Właściwość sądu (1) do rozpoznawania spraw gospodarczych powołane są odrębne jednostki organizacyjne - tzw. sądy gospodarcze utworzone w sądach okręgowych i rejonowych, mających siedzibę w miastach będących siedzibą wojewodów i w niektórych innych sądach rejonowych; (2) sprawy gospodarcze należą do właściwości sądów okręgowych z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość sądów rejonowych lub sądu sokk; (3) do właściwości sądów rejonowych należą sprawy: (a) w których wartość przedmiotu sporu nie przekracza 100.000 zł, (b) inne, przekazane tym sądom przez odrębne przepisy; (4) właściwość miejscowa jest właściwością przemienną; (5) sąd rozpoznaje sprawy gospodarcze w I instancji w składzie 1 sędziego

3.) Zdolność sądowa i procesowa (1) w postępowaniu gospodarczym zdolność sądową mają także przedsiębiorcy będący jednostkami organizacyjnymi, nie mającymi osobowości prawnej, utworzone zgodnie z przepisami prawa, jeżeli ich przedmiot działania obejmuje prowadzenie działalności gospodarczej; (2) organizacje przedsiębiorców, za zgodą zrzeszonego w nich przedsiębiorcy, mogą wziąć udział w toczącym się postępowaniu, w którym podmiot ten występuje w charakterze strony; (3) pełnomocnikiem zagranicznego przedsiębiorcy może być także pełnomocnik ustanowiony do reprezentowania tego przedsiębiorcy wobec polskich organów administracji państwowej

4.) Tok postępowania:

a.) doręczenia (1) pisma procesowe dla przedsiębiorców, wpisanych do rejestru sądowego na podstawie odrębnych przepisów, doręcza się na adres podany w rejestrze, chyba że strona wskazała inny adres do doręczeń (w razie niemożności doręczenia pisma z uwagi na nie ujawnienie w rejestrze zmiany adresu - pozostawia się to pismo w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba że nowy adres jest sądowi znany); (2) w toku sprawy strona reprezentowana przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego jest zobowiązana do doręczania odpisów pism procesowych z załącznikami bezpośrednio stronie przeciwnej (z wyjątkiem - pozwu wzajemnego, apelacji, skargi kasacyjnej, zażalenia, sprzeciwu od wyroku zaocznego, zarzutów o nakazu zapłaty, wniosku o zabezpieczenie powództwa, skargi o wznowienie postępowania)

b.) załączniki do pozwu w postępowaniu gospodarczym, oprócz ogólnych warunków jakie musi spełniać pozew, powód musi dołączyć do pozwu odpis reklamacji lub wezwania do dobrowolnego spełnienia żądania i oświadczenia co do stanowiska pozwanego w tym przedmiocie oraz informację lub odpisy pism o próbie wyjaśnienia spornych kwestii w drodze rokowań (niedopełnienie tego obowiązku skutkuje wezwaniem do usunięcia braków, sąd może także obciążyć kosztami stronę która przyczyniła się przez zaniechanie tych czynności do zbędnego wytoczenia sprawy lub wadliwego określenia jej zakresu i to bez względu na wynik postępowania)

c.) posiedzenia przy drzwiach zamkniętych (rozszerzenie o tajemnicę produkcyjną i handlową) sąd gospodarczy może z urzędu lub na wniosek zarządzić przeprowadzenie posiedzenia przy drzwiach zamkniętych także wówczas, gdy mogą zostać ujawnione okoliczności stanowiące tajemnicę produkcyjną lub handlową strony

d.) zawieszenie i umorzenie postępowania [I] w wypadku zawieszenia postępowania (1) na zgodny wniosek stron, (2) w razie niestawiennictwa obu stron na rozprawie, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, oraz w razie niestawiennictwa powoda, gdy powód nie żądał rozpoznania sprawy w jego nieobecności, a pozwany nie zgłosił wniosku o rozpoznanie sprawy, (3) jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu powoda, albo nie wskazania przez powoda w wyznaczonym terminie adresu pozwanego lub niewykonania przez powoda innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu sąd umarza postępowania z urzędu, jeśli wniosek o jego podjęcie nie zostanie zgłoszony w ciągu 1 roku od daty postanowienia o zawieszeniu; [II] w wypadku zawieszenia postępowania z innych przyczyn sąd umarza postępowanie na zasadach ogólnych

e.) ograniczenie czynności dyspozytywnych stron zakres kontroli sądu jest węższy niż w zwykłym procesie: (1) cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia sąd może uznać za niedopuszczalne tylko wówczas, gdy okoliczności sprawy wskazują na to, że wymienione czynności są wynikiem niedozwolonych praktyk monopolistycznych lub ograniczających samodzielność przedsiębiorców albo gdy wymaga tego ochrona produkcji należytej jakości; (2) ugodę za niedopuszczalną sąd może uznać tylko wówczas, gdy jej treść jest niezgodna z prawem lub sprzeczna z.w.s., lub zmierza do obejścia prawa oraz jeżeli wymaga tego ochrona środowiska lub ochrona produkcji należytej jakości

5.) Orzeczenia (1) sąd powinien dążyć do wydania wyroku w sprawie w terminie 3 m-cy od daty złożenia pozwu, w 1 kolejności powinny być rozpoznawane sprawy o zawarcie, zmianę i rozwiązanie umowy oraz o ustalenie jej treści; (2) sąd może wydać wyrok na posiedzeniu niejawnym, gdy: (a) pozwany uznał powództwo; (b) pozwany nie złożył odpowiedzi na pozew; (c) po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów sąd uzna, że sprawa jest dostatecznie wyjaśniona do rozstrzygnięcia; (3) po upływie 2 lat od uprawomocnienia się wyroku nie można żądać wznowienia postępowania, chyba że strona była pozbawiona możności działania lub nie była należycie reprezentowana

Postępowanie w sprawach z zakresu ochrony konkurencji oraz w sprawach z zakresu regulacji energetyki, telekomunikacji i transportu kolejowego te postępowania toczą się przed sądem sokk - sądem ochrony konkurencji i konsumentów

1.) Zakres przedmiotowy do rozpoznawania i rozstrzygania powyższych spraw przewidziane są 2 formy ochrony prawnej : (1) w I etapie sprawa załatwiana jest w postępowaniu administracyjnym, przeprowadzonym przez Urząd Ochrony K i K, Urząd Regulacji Energetyki, Urząd Regulacji Telekomunikacji i Poczty lub Urząd Transportu Kolejowego; w II etapie, w razie odwołania się strony od decyzji, albo wniesienia zażalenia na postanowienie Prezesa Urzędu - postępowanie toczy się przed sądem sokk, według przepisów KPC (postępowanie to służy rozpatrywaniu środków zaskarżenia od decyzji administracyjnych)

2.) Właściwość sądu do rozpoznawania odwołań zażaleń właściwy jest SO w Warszawie, w którym istnieje odrębna jednostka administracyjna zwana sądem sokk

3.) Odwołania i zażalenia :

a.) odwołanie od decyzji Prezesa Urzędu wnosi się je za jego pośrednictwem do sądu sokk w terminie 2 tygodni od doręczenia decyzji; sąd sokk może, na wniosek strony, która wniosła odwołanie, wstrzymać wykonanie decyzji do czasu rozstrzygnięcia sprawy; sąd sokk oddala odwołanie - jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia; sąd sokk odrzuca odwołanie - (1) wniesione po upływie terminu do jego wniesienia, (2) niedopuszczalne z innych przyczyn lub (3) gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków odwołania; sąd sokk uwzględniając odwołanie od decyzji, zmienia ją w całości lub w części i orzeka co do istoty sprawy

b.) zażalenie na postanowienie Prezesa Urzędu wnosi się je do sąd sokk w terminie 1 tygodnia od dnia doręczenia tego postanowienia

4.) Strony postępowania stronami postępowania są : (1) skarżący przedsiębiorca, (2) Prezes UOKiK, URE, URTiP lub UTK, (3) a także zainteresowany (ten, którego prawa lub obowiązki zależą od rozstrzygnięcia procesu); [pełnomocnikiem Urzędu może być jego pracownik]

5.) Postępowanie postępowanie przed sądem sokk jest postępowaniem przed sądem I instancji, z tym że od orzeczenia tego sądu nie przysługuje apelacja - do orzeczenia tego sądu stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wyroku sądu II instancji; od wyroku sądu sokk przysługuje skarga kasacyjna do SN niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia

Postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone

1.) Sprawy te należą również do właściwości sądu sokk

2.) W postępowaniu tym nie stosuje przepisu nakładającego na powoda szczególne obowiązki dotyczące warunków jakie musi spełniać pozew oraz przepisu o wprowadzeniu ograniczenia kontroli sądu co do czynności dyspozytywnych stron (przewidzianych w postępowaniu gospodarczym)

3.) Legitymacja powództwo może wytoczyć : (1) każdy, kto według oferty pozwanego mógłby zawrzeć z nim umowę zawierającą postanowienie, którego uznania za niedozwolone żąda się w pozwie; (2) organizacja społeczna, do której zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów; (3) Rzecznik Konsumentów oraz (4) Prezes UOKiK

4.) W razie uwzględnienia powództwa sąd w sentencji wyroku przytacza treść postanowień wzorca umowy uznanych za niedozwolone i zakazuje ich wykorzystania

5.) Sąd nie może wydać wyroku tylko na podstawie uznania powództwa

6.) Ugoda zawarcie ugody jest niedopuszczalne !

7.) Od wyroku sądu sokk w sprawach o uznanie postanowień wzorca za niedozwolone przysługuje apelacja, a od wyroku sądu II instancji - skarga kasacyjna do SN

8.) Skuteczność wyroku wyrok prawomocny ma skutek wobec osób 3 od chwili wpisania uznanego za niedozwolone postanowienia wzorca umowy do rejestru (rejestr taki prowadzi Prezes UOKiK)

POSTĘPOWANIE NAKAZOWE

Właściwość sądu sądami właściwymi do wydania nakazu zapłaty są zarówno sądy rejonowe, jak i okręgowe w zależności od wartości przedmiotu sporu, które to sądy rozpoznają sprawę w tym trybie na pisemny wniosek powoda zgłoszony w pozwie

Wymagania pozwu w postępowaniu nakazowym (1) oprócz ogólnych warunków pisma procesowego oraz wymagań kwalifikowanych przewidzianych dla pozwu powinien on zawierać wniosek o wydanie nakazu zapłaty; (2) jeżeli przedmiotem żądania jest świadczenie rzeczy zamiennych - powód powinien oznaczyć wartość przedmiotu sporu, a w razie potrzeby uzasadnić odpowiednimi dokumentami właściwość sądu; (3) wskazane jest aby powód przy oznaczeniu sądu wskazał również odpowiedni wydział, do którego pozew ma być skierowany [cywilny, gospodarczy, pracy], a także obliczył i uiścił należną opłatę przez naklejenie na pozwie znaczków opłaty sądowej o odpowiedniej wartości

Podstawy wydania nakazu zapłaty obligatoryjnym wymaganiem przewidzianym dla pozwu nakazowego jest dołączenie odpowiednich dokumentów uzasadniających dochodzone roszczenie; dokumentami tymi mogą być dokumenty urzędowe, a spośród dokumentów prywatnych tylko niektóre rodzaje wskazane w ustawie tj. : (1) zaakceptowany przez dłużnika rachunek, (2) skierowane do dłużnika wezwanie do zapłaty i potwierdzone pisemnym oświadczeniem o uznaniu długu, (3) zaakceptowane przez dłużnika żądanie zapłaty, zwrócone przez bank i niezapłacone z powodu braku środków na r.b.; sąd wydaje również nakaz zapłaty przeciwko zobowiązanemu z weksla, czeku, warrantu lub rewersu, o ile zostały należycie wypełnione, a ich prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości (w razie przejścia na powoda praw z weksla, czeku, warrantu lub rewersu do wydania nakazu niezbędne jest przedstawienie dokumentów niezbędnych do uzasadnienia roszczenia, chyba że przejście tych praw na powoda wynika bezpośrednio z weksla, czeku, warrantu lub rewersu; pozycja banków bank może żądać wydania nakazu zapłaty, jeżeli dochodzi roszczenia na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych, podpisanego przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzonego pieczęcią banku oraz dowodu doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty; brak podstaw w razie braku podstaw do wydania nakazu przewodniczący wyznacza rozprawę, a jeśli przepis tak stanowi - rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym

Nakaz zapłaty nakaz zapłaty sąd wydaje na posiedzeniu niejawnym (bez możliwości wezwania stron na posiedzenie niejawne) bez zawiadomienia o tym stron, w szczególności pozwanego, który o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa dowiaduje się dopiero z chwilą doręczenia mu nakazu zapłaty wraz z odpisem pozwu i załącznikami; sąd wydaje nakaz zapłaty w składzie 1 sędziego bez udziału ławników; w nakazie sąd orzeka, że pozwany ma w ciągu 2 tygodni od doręczenia mu nakazu zaspokoić roszczenie w całości wraz z kosztami albo wnieść w tym terminie zarzuty; nakaz zapłaty doręcza się obu stronom z urzędu; nakaz zapłaty stanowi tytuł zabezpieczenia i może być podstawą do zastosowania środków zabezpieczenia bez konieczności zaopatrywania go w klauzulę wykonalności [dłużnik może zapobiec wszczęciu egzekucji jeżeli złoży do depozytu sądowego kwotę odpowiadającą kwocie zasądzonej nakazem zapłaty wraz z wymaganymi odsetkami, a jeśli nakaz zobowiązuje do wydania rzeczy zamiennych - sumie równej wartości przedmiotu świadczenia]

Zarzuty od nakazu zapłaty od nakazów zapłaty przysługuje środek zaskarżenia w postaci zarzutów. (I) Zarzuty wnosi się do sądu, który wydał nakaz, w terminie wyznaczonym do zaspokojenia roszczenia. W zarzutach pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór oraz okoliczności faktyczne i dowody na ich potwierdzenie. Jeżeli pozew wniesiono na urzędowym formularzu, wniesienie zarzutów wymaga również zachowania tej formy. (II) W razie wniesienia zarzutów po terminie lub gdy okażą się one niedopuszczalne, albo zawierają braki, które nie zostały w terminie usunięte - sąd odrzuca zarzuty. Nie zaskarżony skutecznie nakaz wywołuje skutki prawomocnego wyroku. (III) W razie skutecznego zaskarżenia nakazu zapłaty przewodniczący wyznacza rozprawę i zarządza doręczenie zarzutów powodowi. W postępowaniu wywołanym wniesieniem zarzutów nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych ale ! w razie zmiany okoliczności powód może żądać innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się może ponadto rozszerzyć żądanie o świadczenie za dalsze okresy. Środki dyscyplinujące zarówno powód (w pozwie) jak i pozwany (w piśmie obejmującym zarzuty) obowiązani są przytoczyć cały znany im materiał faktyczny, środki dowodowe i zarzuty. Nowe okoliczności faktyczne, wnioski dowodowe oraz zarzuty mogą być objęte rozpoznaniem tylko wtedy gdy strona wykaże, że nie mogła z niego skorzystać wcześniej lub gdy potrzeba powołania wynikła później. (IV) Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje wyrok, w którym utrzymuje w mocy nakaz zapłaty w całości lub w części, albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu, może też uchylając nakaz z właściwych przyczyn postanowieniem odrzucić pozew lub umorzyć postępowanie

POSTĘPOWANIE UPOMINAWCZE i UPROSZCZONE

Postępowanie upominawcze a uproszczone sąd z urzędu zobowiązany jest zastosować właściwy rodzaj postępowania odrębnego i tak jeśli przedmiotem dochodzenia są roszczenia pieniężne sąd powinien w 1 kolejności wydać z urzędu nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, chyba że uzna że w sprawie zachodzi choćby 1 z przeszkód wydania nakazu; w razie wniesienia przez pozwanego sprzeciwu od nakazu zapłaty sąd powinien rozpoznać sprawę w postępowaniu uproszczonym, o ile tylko przedmiotem dochodzenia są roszczenia dla których dochodzenia przewidziany jest ten tryb

Postępowanie upominawcze należy ono do właściwości sądów rejonowych i okręgowych w zależności od wartości przedmiotu sporu; wydaje się nakaz na posiedzeniu niejawnym, jeśli powód dochodzi roszczenia pieniężnego, a w innych sprawach, jeśli przepis szczególny tak stanowi. Nakaz nie może być wydany, jeżeli wg treści pozwu : (1) roszczenie jest oczywiście bezzasadne; (2) przytoczone okoliczności budzą wątpliwość; (3) zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego; (4) miejsce pobytu pozwanego nie jest znane, albo gdyby doręczenie mu nakazu nie mogło nastąpić w kraju w razie braku podstaw do wydania przewodniczący wyznacza rozprawę, chyba że sprawa może być rozpoznana na posiedzeniu niejawnym; Wydając nakaz zapłaty w tym postępowaniu sąd orzeka, że pozwany ma w ciągu 2 tygodni od doręczenia mu nakazu zaspokoić roszczenie w całości wraz z kosztami albo wnieść w tym terminie sprzeciw do sądu; Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym doręcza się pozwanemu

Środek zaskarżenia od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym służy sprzeciw; pismo zawierające sprzeciw wnosi się do tego samego sądu, który wydał nakaz; wskutek jego wniesienia nakaz traci moc w części zaskarżonej, a przewodniczący wyznacza rozprawę; sprzeciw wniesiony tylko przez 1 ze współpozwanych o to samo roszczenie oraz co do 1 lub niektórych uwzględnionych roszczeń powoduje utratę mocy nakazu jedynie co do nich; w zakresie, w jakim nakaz utracił moc, sprawa podlega rozpoznaniu w zwykłym postępowaniu rozpoznawczym wg przepisów o procesie lub w postępowaniu uproszczonym

Postępowanie uproszczone (I) należy ono do właściwości rzeczowej sądów rejonowych. W tym trybie rozpoznawane są sprawy : (1) o roszczenia wynikające z umów, jeżeli wartość przedmiotu sporu nie przekracza 10.000 zł, a w sprawach o roszczenia wynikające z rękojmi lub gwarancji jakości lub niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową sprzedaży konsumenckiej, jeżeli nie przekracza tej kwoty wartość przedmiotu umowy, (2) o zapłatę czynszu najmu lokali mieszkalnych i opłat obciążających najemcę oraz opłat z tytułu korzystania z lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej bez względu na wartość przedmiotu sporu (ale ze względu na właściwość rzeczową sądu rejonowego nie wyższą niż 30.000 zł) w sprawach tych tryb uproszczony jest obowiązkowy, ale jeżeli sąd uzna, że sprawa jest szczególnie zawiła lub jej rozstrzygnięcie wymaga opinii biegłych, wtedy powinien on rozpoznać sprawę w trybie zwykłym; (II) w postępowaniu tym wprowadzono urzędowe formularze; (III) połączenie roszczeń co do zasady 1 pozwem można dochodzić tylko 1 roszczenia (w przypadku niedopuszczalnego połączenia w 1 pozwie kilku roszczeń przewodniczący zarządza zwrot pozwu). Połączenie kilku roszczeń w 1 pozwie jest dopuszczalne tylko wtedy gdy wynikają one z tej samej umowy lub umów tego samego rodzaju; (IV) prekluzja zgłaszania wniosków i dowodów okoliczności faktyczne, zarzuty i wnioski dowodowe nie zgłoszone w pozwie, odpowiedzi na pozew, na 1 posiedzeniu przeznaczonym na rozprawę lub w sprzeciwie od wyroku zaocznego mogą być rozpoznawane tylko wtedy, gdy strona wykaże, że nie mogła ich powołać wcześniej lub gdy potrzeba ich powołania wynikła później; (V) doręczenia sąd może wzywać strony, świadków, biegłych i dokonywać innych doręczeń bez zwykłych formalności, w sposób który uzna za najbardziej celowy; (VI) w ramach p.u. nie można przeprowadzać dowodu z biegłego (jeżeli sąd uzna, że sprawa jest szczególnie zawiła lub jej rozstrzygnięcie wymaga wiadomości specjalnych, rozpoznaje ją z pominięciem przepisów o postępowaniu uproszczonym); (VII) apelacja i skarga kasacyjna wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku strona może zgłosić również do protokołu bezpośrednio po ogłoszeniu wyroku; apelacje można oprzeć na zarzutach : [a] naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie lub [b] naruszenia istotnych przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy; istnieje możliwość zrzeczenia się prawa do wniesienia apelacji; w postępowaniu uproszczonym skarga kasacyjna nie przysługuje

POSTĘPOWANIE NIEPROCESOWE

Sposoby wszczęcia postępowania (na wniosek lub z urzędu) sąd wszczyna postępowanie nieprocesowe (1) na wniosek legitymowanymi są : podmiot wskazany w ustawie, zainteresowany w sprawie, Prokurator i RPO; w wypadkach wskazanych w ustawie sąd może wszcząć postępowanie także z urzędu

Zainteresowany w sprawie zainteresowanym w sprawie jest każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania, może on wziąć udział w każdym stanie sprawy; Jeżeli weźmie udział, staje się uczestnikiem; Na odmowę dopuszczenia do wzięcia udziału w sprawie przysługuje zażalenie

Właściwość rzeczowa sprawy należące do postępowania nieprocesowego rozpoznają s.r., z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość s.o.

Właściwość miejscowa jeżeli właściwość miejscowa nie jest oznaczona w przepisie szczególnym, wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania wnioskodawcy, a w braku miejsca zamieszkania - sąd miejsca jego pobytu; do postępowania z urzędu właściwy jest sąd miejsca, w którego okręgu nastąpiło zdarzenie będące podstawą wszczęcia postępowania; W braku wskazanych wyżej podstaw właściwy będzie sąd dla m. st. Wa-wy

Skład sądu w sprawach podlegających rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu nieprocesowym orzeka 1 sędzia bez udziału ławników, z wyjątkiem spraw o : (1) pozbawienie lub ograniczenie władzy rodzicielskiej; (2) udzielenie zezwolenia rodzicom i opiekunom na rozporządzenie majątkiem dziecka; (3) przysposobienie; (4) rozstrzygnięcie sporu między radą pracowniczą przedsiębiorstwa a dyrektorem przedsiębiorstwa albo między tymi organami a organem założycielskim lub sprawującym nadzór nad przedsiębiorstwem

Właściwość rzeczowa referendarza sądowego referendarz sądowy może wykonywać : (1) czynności w sprawach o wpis w księdze wieczystej; (2) czynności w postępowaniu rejestrowym z wyłączeniem prowadzenia rozprawy (referendarz sądowy nie może jednak wydać postanowienia zarządzającego 1 wpis spółek akcyjnych ani dokonać wpisu zmian w statutach tych spółek)

Wymogi formalne wniosku o wszczęcie postępowania wniosek o wszczęcie postępowania powinien czynić zadość przepisom o pozwie, z tą zmianą, że zamiast pozwanego należy wymienić zainteresowanych w sprawie

+ ! dopuszczalność cofnięcia wniosku (1) po rozpoczęciu posiedzenia albo po złożeniu przez któregokolwiek z uczestników oświadczenia na piśmie cofnięcie wniosku jest skuteczne tylko wtedy, gdy inni uczestnicy nie sprzeciwili się temu w wyznaczonym terminie; (2) cofnięcie wniosku jest bezskuteczne w sprawie, której wszczęcie mogło nastąpić z urzędu

Wpływ niestawiennictwa niestwiennictwo uczestników nie tamuje rozpoznania sprawy

Rozprawa rozprawa odbywa się w wypadkach wskazanych w ustawie; w innych wypadkach wyznaczenie rozprawy zależy od uznania sądu; jednakże nawet w wypadkach, gdy ustawa wymaga przeprowadzenia rozprawy, sąd może, bez wzywania zainteresowanych do udziału w sprawie, oddalić wniosek na posiedzeniu niejawnym, jeżeli z treści wniosku wynika oczywisty brak uprawnienia wnioskodawcy

Forma orzeczeń orzeczenia sądu w postępowaniu nieprocesowym zapadają w formie postanowień, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej

Środki odwoławcze od postanowień sądu I instancji orzekających co do istoty sprawy przysługuje apelacja; na inne postanowienia sądu I instancji, w wypadkach wskazanych w ustawie, przysługuje zażalenie

Skarga na orzeczenie referendarza na orzeczenie referendarza sądowego przysługuje skarga do sądu rejonowego; w razie wniesienia skargi orzeczenie referendarza sądowego traci moc; w razie wniesienia skargi na wpis w księdze wieczystej wpis nie traci mocy (rozpoznając sprawę, sąd zmienia zaskarżony wpis przez jego wykreślenie i dokonanie nowego wpisu lub wydaje postanowienie, którym zaskarżony wpis utrzymuje w mocy albo uchyla go w całości lub w części i w tym zakresie wniosek oddala bądź odrzuca, względnie postępowanie umarza) ; w postępowaniu rejestrowym o wpis do KRS oraz rejestru zastawów w razie wniesienia skargi na orzeczenie referendarza zarządzające wpis, pozostaje ono w mocy do chwili rozpatrzenia skargi przez sąd rejonowy rozpoznający sprawę jako sąd I instancji (rozpoznając sprawę, sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone orzeczenie i dokonany na jego podstawie wpis utrzymuje w mocy albo uchyla w całości lub w części i w tym zakresie wniosek oddala bądź odrzuca, względnie postępowanie umarza)

+ ! 1 skargę wnosi się do sądu w terminie tygodniowym : (1) od dnia czynności - gdy uczestnik był przy niej obecny lub był o jej terminie zawiadomiony; (2) w innych wypadkach - od dnia doręczenia zawiadomienia uczestnika o dokonaniu czynności; (3) w przypadku braku zawiadomienia - od dnia dowiedzenia się o dokonaniu czynności, z tym że w postępowaniu o wpis do KRS dla uczestników postępowania, którym postanowienia co do istoty sprawy nie doręcza się, termin do wniesienia skargi biegnie od daty wpisu w Rejestrze

+ ! 2 skargę wniesioną po upływie terminu sąd odrzuca

+ ! 3 s.r. rozpoznaje sprawę jako sąd I instancji

Dopuszczalność skargi kasacyjnej (1) skarga kasacyjna do SN przysługuje od wydanego przez sąd II instancji postanowienia co do istoty sprawy oraz od postanowienia w przedmiocie odrzucenia wniosku i umorzenia postępowania kończących postępowanie w sprawie - w sprawach z zakresu prawa osobowego, rzeczowego i spadkowego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (2) w sprawach z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli skarga kasacyjna przysługuje tylko w sprawach o przysposobienie oraz o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, chyba że wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 150 tysięcy złotych; (3) w postępowaniu rejestrowym skarga kasacyjna przysługuje jedynie od postanowień sądu II instancji w przedmiocie wpisu lub wykreślenia z rejestru podmiotu podlegającego rejestracji; (4) skarga kasacyjna nie przysługuje w sprawach dotyczących : (a) przepadku rzeczy, (b) zarządu związanego ze współwłasnością lub użytkowaniem, (c) zabezpieczenia spadku i spisu inwentarza, wyjawienia przedmiotów spadkowych, zarządu spadku nieobjętego oraz zwolnienia wykonawcy testamentu, (d) zniesienia współwłasności i działu spadku, jeżeli wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 150 tysięcy złotych

Koszty postępowania każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie; ALE ! (1) jeżeli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne - sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości; (2) jeżeli interesy uczestników są sprzeczne - sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika; To samo może zrobić sąd jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie

Skuteczność i wykonalność postanowień jeżeli przepis szczególny inaczej nie stanowi, postanowienie orzekające co do istoty sprawy staje się skuteczne, a jeżeli wymaga wykonania - także wykonalne, po uprawomocnieniu się

+ ! wykonanie postanowień z urzędu postanowienia wydane w sprawie, która może być wszczęta z urzędu, podlegają wykonaniu z urzędu

Zmiana prawomocnego orzeczenia prawomocne postanowienie orzekające co do istoty sprawy nie może być zmienione ani uchylone, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej; ALE ! prawomocne postanowienie oddalające wniosek sąd może zmienić w razie zmiany okoliczności sprawy

Wznowienie postępowania (1) uczestnik postępowania może żądać wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy, jednakże wznowienie postępowania nie jest dopuszczalne, jeżeli postanowienie kończące postępowanie może być zmienione lub uchylone; (2) zainteresowany, który nie był uczestnikiem postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy może żądać wznowienia postępowania, jeżeli postanowienie to narusza jego prawa (w takim wypadku stosuje się przepisy o wznowieniu postępowania z powodu pozbawienia możności działania)

Dostęp do akt sprawy akta sprawy dostępne są dla uczestników postępowania oraz za zezwoleniem przewodniczącego dla każdego, kto potrzebę przejrzenia dostatecznie usprawiedliwi; na tych samych zasadach dopuszczalne jest sporządzenie i otrzymywanie odpisów i wyciągów z akt

Ś R O D K I Z A S K A R Ż E N I A

APELACJA

System apelacji pełnej/Dewolutywność/Właściwość i skład sądu Od wyroku sądu I instancji przysługuje apelacja do sądu II instancji; apelację od wyroku s.r. rozpoznaje s.o., a od wyroku s.o. jako I instancji - s.a.; Rozpoznanie sprawy następuje w składzie 3 sędziów zawodowych; Postanowienia dotyczące postępowania dowodowego na posiedzeniu niejawnym wydaje sąd w składzie 1 sędziego

Wymogi formalne apelacji/Zakres zaskarżenia/Zarzuty apelacji Apelacja powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego, a ponadto zawierać : (1) oznaczenie wyroku, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest on zaskarżony w całości czy w części; (2) zwięzłe przedstawienie zarzutów; (3) uzasadnienie zarzutów; (4) powołanie, w razie potrzeby, nowych faktów i dowodów oraz wykazanie, że ich powołanie w postępowaniu przed sądem I instancji nie było możliwe albo że potrzeba powołania się na nie wynikła później; (5) wniosek o zmianę lub o uchylenie wyroku z zaznaczeniem zakresu żądanej zmiany lub uchylenia. W sprawach o prawa majątkowe należy oznaczyć wartość przedmiotu zaskarżenia (może być ona oznaczona na kwotę wyższą od wartości przedmiotu sporu wskazanej w pozwie jedynie wtedy, gdy powód rozszerzył powództwo lub sąd orzekł ponad żądanie)

Termin wniesienia apelacji Apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie 2 tygodni od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem; Jeżeli strona nie zażądała uzasadnienia wyroku w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji, termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia, w którym upłynął termin do żądania uzasadnienia

Postępowanie wstępne/Badanie formalne apelacji Sąd I instancji odrzuci na posiedzeniu niejawnym apelację wniesioną po upływie przepisanego terminu lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również apelację, której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie

Odrzucenie apelacji sporządzonej wadliwie przez adwokata, radcę, rzecznika patentowego Apelację sporządzoną przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, niespełniającą określonych wymagań formalnych apelacji, sąd I instancji odrzuca bez wzywania do usunięcia tych braków, zawiadamiając o tym właściwy organ samorządu zawodowego, do którego należy pełnomocnik

Doręczenie odpisu apelacji/Przedstawienie akt sądowi II instancji Po doręczeniu apelacji stronie przeciwnej sąd I instancji przedstawia niezwłocznie akta sprawy sądowi II instancji

Odpowiedź na apelację Strona przeciwna może w ciągu 2 tygodni od dnia doręczenia apelacji wnieść odpowiedź na apelację wprost do sądu II instancji

Odrzucenie apelacji przez sąd II instancji Sąd II instancji odrzuca na posiedzeniu niejawnym apelację, jeżeli ulegała ona odrzuceniu przez sąd II instancji; Jeżeli dostrzeże braki, do których usunięcia strona nie była wezwana, zażąda ich usunięcia; W razie nieusunięcia braków w wyznaczonym terminie, apelacja ulega odrzuceniu

Nieważność postępowania rozpoznanie na posiedzeniu niejawnym

Sąd II instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, jeżeli zachodzi nieważność postępowania

Rozprawa poza wypadkami odrzucenia apelacji i nieważności postępowania sąd II instancji wyznacza rozprawę; Rozprawa przed sądem II instancji odbywa się bez względu na niestawiennictwo 1 lub obu stron

Przyczyny nieważności postępowania/Bezwzględne podstawy zaskarżenia orzeczenia Nieważność postępowania zachodzi: (1) jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna; (2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany; (3) jeżeli o to samo roszczenie między tymi samymi stronami toczy się sprawa wcześniej wszczęta albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona; (4) jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy; (5) jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw; (6) jeżeli s.r. orzekł w sprawie, w której s.o. jest właściwy bez względu na wartość przedmiotu sporu

Rozpoznawanie postanowień niepodlegających zaskarżeniu we drodze zażalenia Sąd II instancji, na wniosek strony, rozpoznaje również te postanowienia sądu I instancji, które nie podlegają zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy

Nowe fakty i dowody Sąd II instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem I instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później

Zakres podstawy orzekania - apelacja nieograniczona Sąd II instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w I instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym

Niedopuszczalność rozszerzenia żądania pozwu oraz wysuwania nowych roszczeń/Wyjątki W postępowaniu apelacyjnym nie można rozszerzyć żądania pozwu ani występować z nowymi roszczeniami; ALE! w razie zmiany okoliczności można żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się można nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy

Zakaz reformationis in peius Sąd nie może uchylić lub zmienić wyroku na niekorzyść strony wnoszącej apelację, chyba że strona przeciwna również wniosła apelację

Oddalenie apelacji - wyrok Sąd II instancji oddala apelację, jeżeli jest ona bezzasadna

Orzeczenia sądu II instancji - wyrok kasatoryjny, reformatoryjny, postanowienie/Przekazanie do ponownego rozpoznania

1. W razie uwzględnienia apelacji sąd II instancji zmienia zaskarżony wyrok i orzeka co do istoty sprawy

2. W razie stwierdzenia nieważności postępowania sąd II instancji uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazuje sprawę sądowi I instancji do ponownego rozpoznania

3. Jeżeli pozew ulega odrzuceniu albo zachodzi podstawa do umorzenia postępowania, sąd II instancji uchyla wyrok oraz odrzuca pozew lub umarza postępowanie

4. Sąd II instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania również w razie nie rozpoznania przez sąd I instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości

+ ! 1 W wypadku uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, sąd rozpoznaje ją w innym składzie

+ ! 2 Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w uzasadnieniu wyroku sądu II instancji wiążą zarówno sąd, któremu sprawa została przekazana, jak i sąd II instancji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy (nie dotyczy to jednak wypadku, gdy nastąpiła zmiana stanu prawnego)

Uzasadnienie orzeczeń kończących postępowanie apelacyjne/Doręczenie Sąd II instancji uzasadnia z urzędu wyrok oraz postanowienie kończące postępowanie w sprawie; W sprawach, w których apelację oddalono, uzasadnienie sporządza się tylko wówczas, gdy strona zażądała doręczenia jej wyroku z uzasadnieniem; Sporządzenie uzasadnienia powinno nastąpić w terminie 2 tygodni od dnia ogłoszenia sentencji orzeczenia (jeżeli ogłoszenia nie było, termin liczy się od dnia wydania orzeczenia); W sprawach, w których apelację oddalono, uzasadnienie sporządza się w terminie 2 tygodni od dnia zgłoszenia wniosku; Orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się tej stronie, która w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji zażądała doręczenia (jeżeli ogłoszenia nie było, orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się stronom z urzędu w terminie tygodniowym od sporządzenia uzasadnienia); Jeżeli uzasadnienie nie zostało sporządzone, a w sprawie została wniesiona skarga kasacyjna lub skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sąd II instancji sporządza uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia w terminie 2 tygodni od dnia wniesienia skargi

Obowiązki informacyjne stron W razie wydania przez sąd II instancji orzeczenia, od którego przysługuje skarga kasacyjna, strony i ich przedstawiciele mają obowiązek, do czasu upływu terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, zawiadamiać sąd II instancji o każdej zmianie miejsca zamieszkania

Możliwość wstrzymania zaskarżonego orzeczenia/Zabezpieczenie W razie wniesienia skargi kasacyjnej, gdyby na skutek wykonania orzeczenia stronie mogła być wyrządzona niepowetowana szkoda, sąd II instancji może wstrzymać wykonanie zaskarżonego orzeczenia do czasu ukończenia postępowania kasacyjnego lub uzależnić wykonanie tego orzeczenia - a w razie oddalenia apelacji także orzeczenia sądu I instancji - od złożenia przez powoda stosownego zabezpieczenia; Zabezpieczenie może również polegać na wstrzymaniu wydania powodowi sum pieniężnych po ich wyegzekwowaniu od pozwanego lub na wstrzymaniu sprzedaży zajętego majątku; Do czasu upływu terminu do wniesienia skargi kasacyjnej wstrzymuje się z urzędu sprzedaż nieruchomości

Bezskuteczny upływ terminu do zaskarżenia wyroku sądu II instancji Po bezskutecznym upływie terminu do zaskarżenia wydanego wyroku sąd II instancji zwraca akta sądowi I instancji

Zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości/Zakres kompetencji SN Jeżeli przy rozpoznawaniu apelacji powstanie zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, sąd może przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia SN, odraczając rozpoznanie sprawy; SN władny jest przejąć sprawę do rozpoznania albo przekazać zagadnienie do rozstrzygnięcia powiększonemu składowi SN; Uchwała SN rozstrzygająca zagadnienie prawne wiąże w danej sprawie

ZAŻALENIE

Postanowienie, na które przysługuje zażalenie/Termin wniesienia/Wymogi formalne

1. Zażalenie do sądu II instancji przysługuje na postanowienia sądu I instancji kończące postępowanie w sprawie, a ponadto na postanowienia sądu I instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem jest : (1) zwrot pozwu, odmowa odrzucenia pozwu, przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu lub niższemu albo podjęcie postępowania w innym trybie; (2) odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie; (3) oddalenie opozycji przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego oraz niedopuszczenie interwenienta do udziału w sprawie wskutek uwzględnienia opozycji; (4) rygor natychmiastowej wykonalności; (5) wstrzymanie wykonania prawomocnego orzeczenia do czasu rozstrzygnięcia skargi o wznowienie postępowania; (6) skazanie świadka, biegłego, strony i osoby 3 na grzywnę, zarządzenie przymusowego sprowadzenia i aresztowania świadka oraz odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia; (7) zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania; (8) odmowa uzasadnienia orzeczenia oraz jego doręczenia; (9) sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa; (10) zwrot kosztów, jeżeli strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy, koszty przyznane w nakazie zapłaty oraz wynagrodzenie biegłego; (11) oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego; (12) odrzucenie zażalenia

2. Termin do wniesienia zażalenia jest tygodniowy i liczy się od doręczenia postanowienia, a gdy strona nie zażądała w terminie przepisanym doręczenia postanowienia zapadłego na rozprawie - od ogłoszenia postanowienia

3. Zażalenie powinno czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wniosek o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia ze wskazaniem w miarę potrzeby nowych faktów i dowodów

Postanowienia, na które przysługuje zażalenie do SN Zażalenie do SN przysługuje na postanowienie sądu II instancji odrzucające skargę kasacyjną oraz skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia; W sprawach, w których przysługuje skarga kasacyjna, zażalenie przysługuje także na postanowienie sądu II instancji kończące postępowanie w sprawie, z wyjątkiem postanowień, co do których dopuszczalna jest skarga kasacyjna, a także postanowień wydanych w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu I instancji

Względna dewolutywność/Odpowiedź na zażalenie Akta sprawy wraz z zażaleniem sąd I instancji przedstawia sądowi II instancji po doręczeniu zażalenia stronie przeciwnej, a w wypadku zażalenia na postanowienie sądu I instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem jest odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie, a także skazanie świadka, biegłego, strony i osoby 3 na grzywnę, zarządzenie przymusowego sprowadzenia i aresztowania świadka oraz odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia - niezwłocznie po złożeniu zażalenia bez doręczenia go stronie przeciwnej; Odpowiedź na zażalenie może być wniesiona wprost do sądu II instancji w terminie tygodniowym od doręczenia zażalenia

+ ! Jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnione, sąd, który wydał zaskarżone postanowienie, może na posiedzeniu niejawnym, nie przesyłając akt sądowi II instancji, uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby sprawę rozpoznać na nowo; Od ponownie wydanego postanowienia przysługują środki odwoławcze na zasadach ogólnych

Względna niesuspensywność Sąd I instancji może wstrzymać wykonanie zaskarżonego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia zażalenia

Rozpoznanie zażalenia Sąd II instancji rozpoznaje zażalenie na posiedzeniu niejawnym; W postępowaniu toczącym się na skutek zażalenia sąd II instancji uzasadnia z urzędu postanowienie kończące to postępowanie; Do postępowania toczącego się na skutek zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu apelacyjnym

SKARGA KASACYJNA

Orzeczenia co do których dopuszczalna jest skarga kasacyjna/Podmioty uprawnione do wniesienia skargi/Konkurencja podmiotów Od wydanego przez sąd II instancji prawomocnego wyroku lub postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania kończących postępowanie w sprawie (1) strona, (2) Prokurator Generalny lub (3) RPO może wnieść skargę kasacyjną do SN, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej

+ ! Wniesienie skargi kasacyjnej przez stronę wyłącza - w zaskarżonym zakresie - wniesienie skargi kasacyjnej przez Prokuratora Generalnego lub RPO

Niedopuszczalność skargi kasacyjnej Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna : (1) w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 50.000 zł, (2) w sprawach gospodarczych - niższa niż 75.000 zł, (3) a w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych - niższa niż 10.000 zł; ALE ! w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego

+ ! 1 Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna także w sprawach : (1) o rozwód, o separację, o alimenty, o czynsz najmu lub dzierżawy oraz o naruszenie posiadania; (2) dotyczących kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych oraz o deputaty lub ich ekwiwalent; (3) rozpoznanych w postępowaniu uproszczonym

+ ! 2 Niedopuszczalna jest skarga kasacyjna od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa lub orzekającego unieważnienie małżeństwa, jeżeli choćby 1 ze stron po uprawomocnieniu się wyroku zawarła związek małżeński

Podstawy skargi kasacyjnej Skargę kasacyjną strona może oprzeć na następujących podstawach : (1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; (2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy

+ ! 1 W przypadku Prokuratora Generalnego może on oprzeć skargę kasacyjną na tych podstawach, jeżeli przez wydanie orzeczenia doszło do naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego, a w przypadku RPO - jeżeli przez wydanie orzeczenia doszło do naruszenia konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela

+ ! 2 Podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów

Wymogi formalne skargi kasacyjnej Skarga kasacyjna powinna zawierać : (1) oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w całości czy w części; (2) przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie; (3) wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jego uzasadnienie oraz (4) wniosek o uchylenie lub uchylenie i zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia i zmiany

+ ! 1 Ponadto skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego, a w sprawach o prawa majątkowe powinna zawierać również oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia

+ ! 2 Do skargi kasacyjnej dołącza się także 2 jej odpisy przeznaczone do akt SN oraz dla Prokuratora Generalnego (chyba że on sam wniósł skargę)

Wniesienie skargi kasacyjnej Sąd właściwy/Termin wniesienia Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie 2 m-cy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej

+ ! w przypadku Prokuratora Generalnego i RPO termin do wniesienia skargi kasacyjnej wynosi 6 m-cy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, a jeżeli strona zażądała doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem - od chwili doręczenia orzeczenia stronie

Postępowanie wstępne/Przyczyny odrzucenia skargi przez sąd II instancji lub przez SN Jeżeli skarga kasacyjna nie spełnia wymogów formalnych, przewodniczący w sądzie II instancji wzywa skarżącego do usunięcia braków w terminie tygodniowym pod rygorem odrzucenia skargi; Sąd II instancji odrzuca na posiedzeniu niejawnym skargę kasacyjną (1) wniesioną po upływie terminu, skargę (2) nie spełniającą wymogów formalnych oraz (3) skargę, której braków nie usunięto w terminie lub z innych przyczyn niedopuszczalną; SN odrzuca skargę kasacyjną, która podlegała odrzuceniu przez sąd II instancji, albo zwraca ją temu sądowi w celu usunięcia dostrzeżonych braków

Odpowiedź na skargę kasacyjną/Termin wniesienia Strona przeciwna może wnieść do sądu II instancji odpowiedź na skargę kasacyjną w terminie 2 tygodni od doręczenia jej skargi; W razie wniesienia skargi kasacyjnej przez Prokuratora Generalnego lub RPO odpowiedź na skargę mogą wnieść obydwie strony

Stanowisko Prokuratora Generalnego co do skargi kasacyjnej W każdej sprawie SN może zwrócić się do Prokuratora Generalnego o zajęcie na piśmie stanowiska co do skargi kasacyjnej wniesionej przez stronę i odpowiedzi na skargę; Prokurator Generalny lub wyznaczony przez niego prokurator przedstawia stanowisko w terminie 30 dni, a jeżeli uzna, że wymaga tego ochrona praworządności, praw obywatelskich lub interesu publicznego, bierze udział w postępowaniu kasacyjnym

Przedsąd przyjęcie lub odmowa przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania SN przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli : (1) w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne; (2) istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów; (3) zachodzi nieważność postępowania; (4) skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona

Skład SN SN rozpoznaje skargę kasacyjną w składzie 3 sędziów; W pozostałych wypadkach SN orzeka w składzie 1 sędziego

Rozpoznanie skargi kasacyjnej rozprawa lub posiedzenie niejawne

SN rozpoznaje skargę kasacyjną na posiedzeniu niejawnym, chyba że w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, a skarżący złożył w skardze kasacyjnej wniosek o jej rozpoznanie na rozprawie; SN może także rozpoznać skargę kasacyjną na rozprawie, jeżeli przemawiają za tym inne względy

+ ! Przebieg rozprawy Sędzia sprawozdawca przedstawia na rozprawie zwięźle stan sprawy, ze szczególnym uwzględnieniem podstaw i wniosków kasacyjnych; Udzielając głosu stronom, przewodniczący może ograniczyć czas wystąpienia, stosownie do wagi i zawiłości sprawy; Jeżeli w rozprawie bierze udział Prokurator Generalny lub upoważniony przez niego prokurator, przewodniczący udziela mu głosu po wysłuchaniu stron

Niedopuszczalność nowych faktów i dowodów/Dopuszczalność nowego uzasadnienia podstaw kasacyjnych W postępowaniu kasacyjnym nie jest dopuszczalne powołanie nowych faktów i dowodów, a SN jest związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia; Skarżący może natomiast przytoczyć nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych

Oddalenie skargi z uwagi na brak podstaw zaskarżenia SN oddala skargę kasacyjną, jeżeli nie ma uzasadnionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu

Wyrok kastoryjny i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania SN w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, lub innemu sądowi równorzędnemu; SN może uchylić także w całości lub w części orzeczenie sądu I instancji i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania sądowi temu samemu lub równorzędnemu; W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, sąd rozpoznaje ją w innym składzie

Wyrok reformatoryjny Jeżeli podstawa naruszenia prawa materialnego jest oczywiście uzasadniona, a skargi kasacyjnej nie oparto także na podstawie naruszenia przepisów postępowania lub podstawa ta okazała się nieuzasadniona, SN może na wniosek skarżącego uchylić zaskarżony wyrok i orzec co do istoty sprawy

Zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, SN może odroczyć wydanie orzeczenia i przekazać to zagadnienie do rozstrzygnięcia powiększonemu składowi SN (7 sędziów); Uchwała powiększonego składu SN jest w danej sprawie wiążąca; SN w powiększonym składzie może przejąć sprawę do swego rozpoznania

Zasada wzajemnego zniesienia kosztów W razie wniesienia skargi kasacyjnej przez Prokuratora Generalnego lub RPO koszty procesu w postępowaniu kasacyjnym podlegają wzajemnemu zniesieniu

Odrzucenie pozwu i umorzenie postępowania Jeżeli pozew ulegał odrzuceniu albo istniała podstawa do umorzenia postępowania, SN uchyla wydane w sprawie wyroki oraz odrzuca pozew lub umarza postępowanie

Związanie wykładnią prawa przez sąd I instancji w wypadku ponownego rozpoznania sprawy Sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez SN; Nie można oprzeć skargi kasacyjnej od orzeczenia wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy na podstawach sprzecznych z wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez SN

POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE

Pojęcie sądowe postępowanie egzekucyjne jest to prawnie zorganizowane działanie sądów egzekucyjnych, z udziałem zainteresowanych podmiotów, mające na celu ostateczne urzeczywistnienie konkretnej normy prawnej, ustalonej w tytule egzekucyjnym, przez doprowadzenie za pomocą prawnych środków przymusu do uzyskania przez wierzyciela należnego mu od dłużnika świadczenia

Cel celem p.e. jest zaspokojenie roszczenia wierzyciela, które wyraża się w spełnieniu świadczenia przez zobowiązanego do tego dłużnika

Rodzaje egzekucji podziały :

1.) ze względu na organ przeprowadzający egzekucję :

a.) egzekucja sądowa odbywa się na podstawie przepisów KPC

b.) egzekucja administracyjna odbywa się na podstawie przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (organem egzekucyjnym w zakresie egzekucji należności o charakterze pieniężnym jest tutaj US; w zakresie egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym - rzeczowo właściwy terenowy organ administracji rządowej I instancji albo miejscowo właściwa gmina w zakresie zadań własnych lub zleconych)

2.) ze względu na przedmiot egzekucji :

a.) egzekucja personalna przymus osobisty wobec dłużnika - w wypadkach przewidzianych w ustawie sąd może wymierzyć grzywnę, orzekając równocześnie zamianę jej na areszt, w razie niezapłacenia jej dobrowolnie przez dłużnika

b.) egzekucja realna skierowana jest do majątku dłużnika i może obejmować cały jego majątek lub tylko poszczególne części (KPC przewiduje tylko egzekucję realną syngularną, czyli do poszczególnych części majątku dłużnika; przykładem uniwersalnej jest likwidacja majątku dłużnika w postępowaniu upadłościowym)

3.) ze względu na rodzaj świadczenia, które drogą egzekucji ma zostać zrealizowane :

a.) egzekucja świadczeń pieniężnych dzieli się ją ze względu na sposób jej przeprowadzenia na egzekucję : (1) z ruchomości; (2) z nieruchomości; (3) z ułamkowej części nieruchomości; (4) z r.b.; (5) z innych wierzytelności innych praw majątkowych; (6) z użytkowania wieczystego; (7) z wynagrodzenia za pracę; (8) ze statków morskich

b.) egzekucja ze świadczeń niepieniężnych dzieli się ją ze względu na sposób jej przeprowadzenia na egzekucję : (1) polegającą na odebraniu przedmiotu świadczenia i wydania go wierzycielowi; (2) polegającą na wykonaniu czynności przez wierzyciela na koszt dłużnika, o ile wymuszeniu ma podlegać czynność, którą inna osoba może spełnić za dłużnika; (3) polegającą na zastosowaniu wobec dłużnika środków przymusu w postaci grzywny z zamianą jej - na wypadek nie ściągnięcia - na areszt w wypadku, gdy dłużnik odmawia spełnienia czynności, której inna osoba nie może wykonać za niego; (4) polegająca na wymuszeniu obowiązku zaniechania pewnej czynności lub nie przeszkadzania czynnościom wierzyciela za pomocą grzywny z zamianą jej - w razie nieściągnięcia - na areszt

Podmioty postępowania egzekucyjnego

1.) Organy egzekucyjne :

a.) komornik jest to zasadniczy organ egzekucyjny, który wykonuje wszystkie czynności egzekucyjne, z wyjątkiem czynności zastrzeżonych dla sądu. Komornik jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym. Działa samodzielnie, jest niezależny od stron i innych uczestników postępowania, podlega jedynie nadzorowi sądu. Komornik działa na obszarze swojego rewiru (rewir komorniczy obejmuje obszar właściwości s.r., część tego obszaru lub obszar właściwości kilku s.r.), z tym że wierzyciel ma prawo wyboru komornika w granicach właściwości sądu apelacyjnego. Komornik nie może odmówić przyjęcia wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, do którego przeprowadzenia jest właściwy. Komornik ma obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej praz niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności (SP jest odpowiedzialny za szkodę solidarnie z komornikiem)

b.) sąd w postępowaniu egzekucyjnym s.r. może występować w 2-jakim charakterze : (1) jako organ egzekucyjny - sam dokonuje niektórych czynności; (2) ponadto sprawuje nadzór nad czynnościami, które samodzielnie wykonuje komornik. S.o. podejmuje czynności tylko wyjątkowo (np. orzeka o wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego, a następnie nadaje temu orzeczeniu klauzulę wykonalności)

c.) organy pomocnicze KPC dopuszcza także inne organy do dokonywania pewnych czynności egzekucyjnych o charakterze pomocniczym dla organów egzekucyjnych (np. w razie oporu ze strony dłużnika komornik może wezwać do pomocy organy Policji bądź Straż Graniczną)

2.) Uczestnicy postępowania :

a.) strony (1) wierzyciel egzekwujący jest to podmiot wymieniony w tytule wykonawczym, jako uprawniony do otrzymania świadczenia, na rzecz którego zostało wszczęte postępowanie; i (2) dłużnik egzekwowany jest to podmiot wymieniony w tytule wykonawczym jako zobowiązany do świadczenia, przeciwko któremu wszczęto postępowanie. Ponadto w pewnych wypadkach możliwe jest objęcie tytułem wykonawczym osób, które nie są wymienione w tytule egzekucyjnym : (A) małżonka dłużnika w zakresie majątku objętego wspólnością majątkową; (B) każdego, kto uzyskał władanie nieruchomością bądź statkiem albo pomieszczeniem, jakie mają być wydane lub opróżnione, po wszczęciu postępowania, w którym wydano tytuł egzekucyjny; (C) osobę, na którą po uzyskaniu tytułu egzekucyjnego lub przed jego wydaniem w toku sprawy przeszło uprawnienie lub obowiązek, z tym że przejście to musi być wykazane dokumentem; (D) wspólnika spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, ponoszącego odpowiedzialność całym majątkiem za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna

b.) inni uczestnicy (1) inni wierzyciele dłużnika egzekwowanego, którzy chociaż nie złożyli wniosku o wszczęcie egzekucji, przyłączyli się do niej i toczy się ona również na ich rzecz; (2) dłużnik zajętej wierzytelności; (3) nabywca ruchomości; (4) nabywca nieruchomości; (5) dozorca nieruchomości; (6) zarządca zajętej nieruchomości; (7) prokurator, RPO oraz organizacje społeczne

Warunki dopuszczalności egzekucji

1.) Istnienie ważnego tytułu egzekucyjnego I warunkiem dopuszczalności egzekucji jest istnienie ważnego tytułu egzekucyjnego. Jest nim dokument urzędowy stwierdzający istnienie i zakres wykonalnego roszczenia wierzyciela, a zarazem istnienie i zakres obowiązków dłużnika (musi z niego jednoznacznie wynikać kto jest wierzycielem, a kto dłużnikiem oraz jaka jest treść roszczenia wierzyciela i odpowiadający mu zakres obowiązków dłużnika)

+ ! rodzaje tytułów egzekucyjnych zgodnie z KPC, tytuły egzekucyjne uprawniające do przeprowadzenia egzekucji to : (1) orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem; (2) wyrok sądu polubownego lub ugoda zawarta przed takim sądem; (3) orzeczenie sądów zagranicznych po stwierdzeniu ich wykonalności przez sąd polski; (4) akt notarialny : (a) w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub uiszczenia innych rzeczy zamiennych, ilościowo w akcie oznaczonych, albo też obowiązek wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej gdy termin zapłaty, uiszczenia lub wydania jest w akcie wskazany; (b) w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie określonej wprost, albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy akt określa warunki, które upoważniają wierzyciela do prowadzenia przeciwko dłużnikowi egzekucji na podstawie tego aktu o całość lub część roszczenia, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności; (c) w którym właściciel nieruchomości albo wierzyciel wierzytelności obciążonych hipoteką, niebędący dłużnikiem osobistym, poddał się egzekucji z obciążonej nieruchomości albo wierzytelności, w celu zaspokojenia wierzyciela hipotecznego, jeżeli wysokość wierzytelności podlegającej zaspokojeniu jest w akcie określona wprost lub oznaczona za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, i gdy akt określa warunki, które upoważniają wierzyciela do prowadzenia egzekucji o całość lub część roszczenia, jak również wskazany jest termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności; (d) w którym niebędący dłużnikiem osobistym właściciel ruchomości lub prawa obciążonych zastawem lub zastawem rejestrowym, poddaje się egzekucji z obciążonych składników w celu zaspokojenia zastawnika

2.) Nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności II warunkiem dopuszczalności egzekucji jest klauzula wykonalności, którą sąd stwierdza, że tytuł egzekucyjny odpowiada wszelkim wymogom niezbędnym do wszczęcia egzekucji. Tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności stanowi dopiero tzw. tytuł wykonawczy, który uprawnia do wszczęcia konkretnego postępowania egzekucyjnego

+ ! postępowanie o nadanie klauzuli wykonalności (1) toczy się ono wyłącznie przed sądem; (2) sąd nadaje ją 1-osobowo na wniosek wierzyciela; (3) sąd nadaje z urzędu klauzulę wykonalności tytułowi wydanemu w postępowaniu, które zostało lub mogło zostać wszczęte z urzędu; (4) wniosek o nadanie k.w. może zostać zgłoszony ustnie do protokołu albo na piśmie (wówczas musi spełniać warunki przewidziane dla pisma procesowego); (5) jeżeli tytuł egzekucyjny pochodzi od organu administracji państwowej lub sądu polubownego, wierzyciel musi złożyć oprócz tytułu egzekucyjnego, również stwierdzenie, że tytuł podlega wykonaniu; (6) na postanowienie sądu co do nadania k.w. przysługuje zażalenie; (7) wniosek o nadanie k.w. sąd rozpoznaje niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia jego złożenia

3.) Wniosek o wszczęcie egzekucji III warunkiem dopuszczalności egzekucji jest wystąpienie przez wierzyciela do właściwego organu egzekucyjnego z wnioskiem o wszczęcie egzekucji. Jedynie w wypadkach, w których egzekucja może być wszczęta przez sąd z urzędu, wniosek wierzyciela zastępuje żądanie sądu I instancji skierowane do organu egzekucyjnego o wszczęcie egzekucji. We wniosku musi być oznaczone świadczenie, jakie ma być spełnione oraz wskazany sposób egzekucyjny, za pomocą którego spełnienie ma być osiągnięte (wierzyciel może wskazać w 1 wniosku kilka sposobów, spośród kliku powinien jednak zastosować najmniej uciążliwy dla dłużnika). Do wniosku musi zostać dołączony tytuł wykonawczy.

Przebieg postępowania egzekucyjnego

1.) Wszczęcie postępowania egzekucyjnego następuje : (1) na wniosek złożony przez wierzyciela wskazanego w tytule wykonawczym, a także na jego przez prokuratora lub inny podmiot działający na tych samych zasadach; (2) z urzędu następuje na zarządzenie sądu I instancji, który sprawę rozpoznawał. Wszczęcie z urzędu może nastąpić w sprawach w których, także postępowanie rozpoznawcze może być wszczęte z urzędu; (3) na żądanie lub polecenie uprawnionego organu właściwym organem może być tutaj sąd albo prokurator (ten w sprawach dotyczących należności z tytułu grzywien, kar pieniężnych, opłat sądowych i kosztów postępowania na rzecz SP)

2.) Wszczęcie egzekucji wszczęcie samej egzekucji powoduje dopiero dokonanie 1 czynności egzekucyjnej

3.) Czynności egzekucyjne po wszczęciu egzekucji dalsze czynności zależą przede wszystkim od wybranego przez wierzyciela sposobu egzekucji. KPC zawiera pewne unormowania wspólne (1) jeżeli wierzyciel lub sąd (zarządzający e. z urzędu) albo organ żądający przeprowadzenia e. nie mogą wskazać przedmiotów służących do zaspokojenia wierzyciela, komornik wzywa dłużnika do złożenia wyjaśnień; (2) gdy dłużnik odmówi złożenia wyjaśnień wierzycielowi pozostaje jedynie droga do uzyskania danych o majątku dłużnika poprzez wszczęcie postępowania o wyjawienie majątku; (3) wierzyciel i dłużnik mają prawo do obecności przy czynnościach egzekucyjnych; (4) komornik jest obowiązany do zawiadamiania strony o każdej dokonanej czynności, o której terminie nie była ona zawiadomiona i przy której nie była obecna; (5) każdą czynność komornik stwierdza protokołem

4.) Zawieszenie p.e. zawieszenie p.e. może nastąpić z mocy postanowienia organu egzekucyjnego albo z mocy postanowienia sądu. Możemy je podzielić na : (I) obligatoryjne dokonuje go organ egzekucyjny : (1) z urzędu (a) gdy okaże się, że strona nie ma zdolności procesowej ani przedstawiciela ustawowego; (b) w razie śmierci strony; (c) w innych wypadkach przewidzianych w Kodeksie; oraz (2) na wniosek (a) wierzyciela; (b) dłużnika, ale tylko wówczas, gdy sąd uchylił natychmiastową wykonalność tytułu wykonawczego lub wstrzymał jego wykonanie, albo gdy dłużnik złożył zabezpieczenie zwalniające go od egzekucji; (c) jeżeli egzekucja z 1 części majątku dłużnika oczywiście nie wystarcza na zaspokojenie wierzyciela; (II) fakultatywne fakultatywnie p.e. może zawiesić sąd na wniosek : (1) uczestnika postępowania, jeżeli złożona została skarga na czynności komornika, albo zażalenie na postępowanie sądu; (2) powoda z powództwa przeciwegzekucyjnego w trybie zabezpieczenia powództwa przeciwegzekucyjnego

5.) Wstrzymanie się komornika z dokonaniem konkretnej czynności egzekucyjnej gdy przed rozpoczęciem czynności dłużnik przedstawi nie budzący wątpliwości dowód na piśmie, że obowiązek swój spełnił, albo że wierzyciel udzielił mu zwłoki

6.) Umorzenie p.e. może nastąpić : (1) z mocy samego prawa jeżeli wierzyciel w ciągu 1 roku nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania; (2) z urzędu (a) jeżeli egzekucja nie należy do organów sądowych; (b) wierzyciel lub dłużnik nie ma zdolności sądowej; (c) gdy egzekucja ze względu na przedmiot lub osobę dłużnika jest niedopuszczalna; (d) jeżeli z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych; (3) na wniosek. Umorzenie powoduje uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych, ale nie pozbawia wierzyciela możności wszczęcia ponownej egzekucji, chybże jest ona niedopuszczalna

7.) Ograniczenia egzekucji (1) ograniczenia podmiotowe dotyczą osoby dłużnika, a ich celem jest częściowe lub całkowite wyłącznie egzekucji przeciw niemu [egzekucja wobec cudzoziemców zwolnionych spod jurysdykcji krajowej, chyba że chodzi o sprawę w której podlegają oni jurysdykcji sądów polskich; egzekucja wobec SP]; (2) ograniczenia przedmiotowe nie podlegają egzekucji : (a) przedmioty niezbędne dla zapewnienia egzystencji dłużnika i jego rodziny oraz umożliwiające wykonywanie zawodu; (b) świadczenia alimentacyjne oraz zasiłki i dodatki rodzinne; (c) niektóre przedmioty należące do rolnika prowadzącego gospodarstwo; (d) ograniczeniu ulega egzekucja skierowana do wynagrodzeń, aby zapewnić pracownikowi minimum egzystencji. O ograniczeniu egzekucji rozstrzyga sąd, po wysłuchaniu stron, w formie postanowienia, na które służy zażalenie

8.) Podział sumy uzyskanej z egzekucji podział ten może być dokonany : (I) bez sporządzenia planu podziału podział ten następuje przy egzekucji z ruchomości, z wynagrodzenia za pracę, z rachunków bankowych oraz innych wierzytelności i praw majątkowych, jeżeli suma uzyskana z egzekucji wystarcza na pełne zaspokojenie wszystkich wierzycieli; albo (II) na podstawie plany podziału musi on być sporządzony : (1) zawsze przy egzekucji z nieruchomości oraz przy egzekucji, do której stosuje się odpowiednio przepisy o egzekucji z nieruchomości; (2) przy innych rodzajach egzekucji - wówczas gdy w egzekucji bierze udział kilku wierzycieli, a uzyskana suma nie wystarcza na ich pełne zaspokojenie

---