Wilhelm Canaris
Wilhelm (Franz) Canaris (1 stycznia 1887 - 9 kwietnia 1945) - szef niemieckiego wywiadu wojskowego Abwehry od 1935 do 1944 roku, jedna z najbardziej enigmatycznych postaci II wojny światowej, wysoki dygnitarz nazistowskiego reżimu niemieckiego, a zarazem przeciwnik polityki Adolfa Hitlera.
Wilhelm Canaris, szef wywiadu wojskowego (Abwehry), od 1935 do 1944 roku
Urodzony w Aplerbeck w Niemczech, syn przemysłowca pochodzenia greckiego. W 1905 roku wstąpił do niemieckiej Marynarki Wojennej jako aspirant i w 1907 roku rozpoczął naukę w Szkole Marynarki Wojennej w Kolonii. Jako oficer zawodowy służył na kilku okrętach wojennych, w tym na znajdującym się w chwili wybuchu I wojny światowej na wodach Oceanu Spokojnego krążowniku Dresden. W marcu 1915 roku, kiedy osaczony przez brytyjskie okręty Marynarki Wojennej (Royal Navy) Dresden został zatopiony przez własną załogę, Canaris zdołał przez Wielką Brytanię przedostać się do Niemiec na pokładzie statku handlowego. Od 1916 do 1918 roku, kiedy to powierzono mu dowództwo okrętu podwodnego, zaangażowany w pracę wywiadowczą w Hiszpanii i we Włoszech. Po wojnie awansował na dowódcę przestarzałego pancernika Schlesien (1932-1933). 1 stycznia 1935 roku, w randze kontradmirała, mianowany szefem wywiadu wojskowego Abwehry.
Lubił grę w tenisa i przejażdżki konne. W Berlinie jeździł często z Walterem Schellenbergiem, tym samym, który w lipcu 1944 roku osobiście dokonał jego aresztowania. Początkowo Canaris należał do grona zdecydowanych zwolenników Adolfa Hitlera. Widząc w nim wroga porządku powersalskiego i komunizmu, wkrótce jednak zaczął skłaniać się ku niechętnym Fuhrerowi oficerom sił zbrojnych. Podczas II wojny światowej Canaris utrzymywał ścisłą kontrolę nad Abwehrą.
Dymisja
W lutym 1944 roku pod naciskiem SS Hitler zdymisjonował Canarisa, który po krótkiej przerwie został przeniesiony na stanowisko szefa Urzędu ds. Gospodarki Wojennej.
Aresztowanie
Aresztowany 23 lipca 1944 roku, po nieudanym zamachu na Hitlera, osadzony został w obozie koncentracyjnym we Flossenburgu na północ od Monachium, wielokrotnie przesłuchiwany i poddawany torturom przez SS.
Egzekucja
5 kwietnia 1945 roku Hitler nakazał egzekucję Canarisa. 9 kwietnia 1945 roku, tuż po godzinie 5:30, strażnicy SS zarzucili mu na szyję pętlę ze struny fortepianowej i dusili go powoli, by przedłużyć cierpienia. Po zdjęciu stryczka okazało się że Canaris jeszcze żyje, powieszono go zatem ponownie. Ciało spalono.
Kontakty z Matą Hari i OSS
Krążą pogłoski, że podczas pobytu w Hiszpanii Canaris spotkał się z Matą Harii, a w czasie II wojny światowej miał się kontaktować z przebywającym w Szwajcarii szefem amerykańskiego wywiadu OSS, Williamem Donovanem, oraz szefem OSS w Europie, (późniejszym Dyrektorem Centrali Wywiadu) Allenem Dullesem.
Rudolf Hess
Rudolf Hess (urodził się 26 kwietnia 1894 w Aleksandrii - zmarł 17 sierpnia 1987 w berlińskim więzieniu Spandau) - jeden z przywódców hitlerowskiej III Rzeszy.
W 1914 roku, jako ochotnik zgłosił się do armii niemieckiej. Swój udział w I wojnie światowej zakończył w stopniu porucznika. Od 1919 mieszka w Monachium gdzie rozpoczyna studia na wydziale nauk politycznych. Od 1920 jest członkiem NSDAP. Za udział w puczu monachijskim w 1923 roku zostaje aresztowany. Odbywając siedmiomiesiączną karę więzienia w twierdzy Landsberg, poznaje Adolfa Hitlera. Od 1925 jest osobistym sekretarzem Adolfa Hitlera. W 1932 jest przewodniczącym Centralnej Komisji Politycznej NSDAP. W 1933 wchodzi w skład rządu jako minister bez teki. Zostaje następcą Hitlera w NSDAP. W 1939 wyznaczony drugim (po Hermanie Göringu) następcą Hitlera. 10 maja 1941 roku pilotując samolot Messerschmitt 110 odlatuje do Wielkiej Brytanii. Cel tej "ucieczki" nie został nigdy wyjaśniony. Jednym z zamiarów Hessa mogło być zaproponowanie Brytyjczykom zawarcia pokoju z Niemcami. Został aresztowany i potraktowany jak jeniec wojenny.
W 1946 na procesie w Norymberdze został skazany przez Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości na dożywocie. Spędził w więzieniu 41 lat. Popełnił samobójstwo 17 sierpnia 1987 roku. Część historyków wskazując na wyniki oględzin ciała przeprowadzonego w trakcie badania lekarskiego (nie znaleziono rany po postrzale z 1917 roku) oraz opisów zachowania na procesie oraz w czasie przebywania we więzieniu, powątpiewa czy osoba uważana za jednego z najwyższych dostojników III Rzeszy rzeczywiście zakończyła życie w 1987. Być może był to jedynie sobowtór Rudofa Hessa. Część tajemnicy może rozwiać odtajnienie archiwów brytyjskich zawierających informacje o pobycie Hessa w Wielkiej Brytanii. Nie nastąpi to jednak przed rokiem 2016.
Albert Speer
Z wykształcenia architekt. Od 1931 aktywny działacz NSDAP. Przed II wojną światową organizator wieców faszystowskich i główny architekt Hitlera. W czasie wojny od 1942 minister odpowiedzialny za zbrojenia i szef Organizacji Todta. Jego staraniom przypisuje się fenomenalny rozwój niemieckiej produkcji wojennej w drugiej połowie wojny.
W 1946 w czasie procesu Norymberskiego skazany na 20 lat więzienia za organizację przymusowej pracy i deportacji ludności cywilnej podbitych krajów. Podczas procesu Speer wyraził skruchę i uznał że jest winny.
Wyszedł z więzienia w 1966. W więzieniu napisał swoje wspomnienia które zostały opublikowane w 1969. Książka ta jest unikalnym opisem najbliższego otoczenia Hitlera. W książce tej Speer próbował wybielić swoją rolę w czasie wojny, utrzymując na przykład że nic nie wiedział o hitlerowskich obozach śmierci. Przyznał tylko że słyszał niejasne pogłoski o zbrodniach w Oświęcimiu ale z lojalności do Hitlera nie podjął starań by dowiedzieć się czegoś więcej. Dziś historycy uważają rzekomą niewiedzę Speer'a za wysoce nieprawdopodobną.
Joseph Goebbels
Joseph Goebbels (urodzony 29 października 1897 - zmarł 1 maja 1945) - nazistowski minister propagandy, wysoki dygnitarz hitlerowski i jeden z najbliższych współpracowników Adolfa Hitlera. Do nazistowskiej partii NSDAP, wstąpił w roku 1924. Od listopada 1928 roku kierował propagandą partii. Założone przez niego czasopismo "Der Angriff", organ prasowy partii nazistowskiej w Berlinie, wydawane było do 1933 roku. W wyniku jego sugestii Hitler zaczął używać tytułu Führer. Po przejęciu władzy przez nazistów w 1933 roku, Goebbels objął urząd ministra propagandy i oświecenia publicznego. Odegrał znaczącą rolę w upowszechnianiu ideologii nazistowskiej oraz tworzenia i umacniania państwa totalitarnego. Kreował Hitlera na wodza i umiejętnie podsycał wokół niego kult jednostki.
Wszelkie przejawy niemieckiej kultury starał się podporządkować ideologii nazistowskiej, czemu służyła utworzona w 1933 roku Izba Kultury Rzeszy. W końcowym okresie wojny opowiadał się za kontynuowaniem walki bez względu na ofiary wśród ludności cywilnej. Mianowany przez Führera pełnomocnikiem Rzeszy ds. wojny totalnej stał się trzecim, po Hitlerze i Heinrichu Himmlerze, najważnieszym dygnitarzem w Rzeszy. Fanatyczny nazista - wprowadził 60-godzinny tydzień pracy, zakazał wszelkich form rozrywki, wymagał poświęcania życia dla Führera i Rzeszy.
W kwietniu 1945 roku przeniósł się wraz z rodziną do bunkra Hitlera. W testamencie politycznym Hitler naznaczył go jako swojego następcę na stanowisko kanclerza Rzeszy. 1 maja 1945 roku zabił żonę (po uprzednim zamordowaniu przez nią i dr Stumpfeggera sześciorga dzieci) , po czym sam popełnił samobójstwo.
Hermann Göring
Hermann Wilhelm Göring (1893 - 1946), niemiecki działacz nazistowski, jeden z twórców i głównych postaci hitlerowskiej III Rzeszy, dowódca niemieckiego lotnictwa wojskowego, odpowiedzialny za zbrodnie wojenne.
Göring urodził się 12 stycznia 1893 w Rosenheim na terenie Bawarii. Uczył się m.in. w szkole o zaostrzonej dyscyplinie w Karlsruhe, później w szkole kadetów w Berlinie. Po ukończeniu szkoły i praktyce otrzymał stopień porucznika w 1912. Brał czynny udział w I wojnie światowej, początkowo służąc w piechocie. Na skutek choroby, uniemożliwiającej mu dalszą służbę polową, uzyskał przeniesienie do lotnictwa. Od 1915 służył w eskadrze rozpoznawczej FFA 25 jako obserwator lotniczy, następnie ukończył kurs pilotażu i stał się pilotem myśliwskim w eskadrze Jagdstaffel 5 (Jasta 5). Pierwsze zwycięstwo powietrzne odniósł 16 listopada 1915. W 1916 roku został zestrzelony i po wyleczeniu z ran powrócił w listopadzie 1916 do latania w eskadrze Jasta 26. 7 lipca 1918, po śmierci Wilhelma Reinharda, Göring został wyznaczony dowódcą 1 pułku myśliwskiego (Jagdgeschwader 1), dawnego pułku Manfreda von Richthofen. Podczas wojny Göring odniósł 22 zwycięstwa powietrzne, uzyskując tytuł asa, został też odznaczony najwyższym orderem Pour le Mérite (w 1917).
W 1921 Göring podjął studia uniwersyteckie w Monachium. Tam poznał Adolfa Hitlera i w 1922 wstąpił do partii NSDAP. W rok później uczestniczył w puczu monachijskim jako szef bojówek SA. W czasie zajść został ranny. Aby uniknąć procesu w 1923 udał się do Włoch, tam najprawdopodobniej uzależnił się od morfiny. Z Włoch wrócił do Niemiec w 1927. Od 1928 poseł do Reichstagu, a od 1932 jego przewodniczący. Później szybko awansował w 1933 na ministra lotnictwa Rzeszy i premiera Prus. Göring w tym roku utworzył Gestapo i zorganizował pierwsze obozy koncentracyjne w Oranienburgu i Papenburgu. W roku 1934 wraz z Himmlerem kierował akcją noc długich noży, w czasie której dokonano likwidacji przeciwników i osób niewygodnych dla Hitlera, szczególnie z kierownictwa SA.
Göring od 1935 został naczelnym dowódcą lotnictwa wojskowego (Luftwaffe). W tym czasie następują przygotowania do wojny - szkolenia pilotów, tworzenie "lotnisk sportowych" m.in. lotnisko koło Kętrzyna). Od 1936 Göring wdrażał tzw. plan zdobycia niezależności surowcowej. Bezwzględna jego realizacja pozwoliła na błyskawiczne odrodzenie potencjału militarnego Niemiec. Od 1937 Göring kierował państwowym koncernem górniczo-hutniczym o nazwie Reichswerke Hermann Göring. Moc produkcyjna tych zakładów później była zwiększana o obiekty przemysłowe znajdujące się w okupowanych krajach. W latach 1935-1936 Göring z polecenia Hitlera nawiązał ożywione kontakty z przedstawicielami rządu polskiego m.in. polowania w Białowieży, w celu wysondowania możliwości wspólnego ataku na ZSRR.
Po sukcesach lotnictwa wojskowego w 1939 i w 1940, Hitler w lipcu 1940 obdarzył Göringa specjalnie utworzonym tytułem marszałka Rzeszy (niem. Reichsmarschall). Göring znany był zresztą ze swojego zamiłowania do tytułów, orderów, specjalnie projektowanych dla siebie mundurów i do zbieranych (kradzionych z podbitych krajów) dzieł sztuki oraz luksusowego trybu życia. Już wcześniej w 1939 Hitler wyznaczył Göringa swoim następcą. Gwiazda Göringa bardzo przyblakła po klęsce wojskowego lotnictwa niemieckiego w bitwie o Anglię, a szczególnie po zbombardowaniu w ośrodka rakietowego w 1943 Peenemünde (kiedy to szef sztabu wojsk lotniczych gen. płk Hans Jeschonek 18 sierpnia 1943 popełnił samobójstwo w kwaterze polowej koło Gołdapi). Göring później często przebywał w kwaterze Hitlera w Wilczym Szańcu. W ostatniej fazie wojny Göring zaproponował oblężonemu w Berlinie Hitlerowi przejęcie władzy, za co ten kazał pozbawić go wszelkich stanowisk i aresztować.
Göring sądzony był po wojnie przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze, jako najwyższy rangą dygnitarz nazistowski. Po ogłoszonym 1 października 1946 wyroku śmierci, przed wykonaniem egzekucji Göring popełnił samobójstwo używając cyjanku, który przypuszczalnie miał ukryty w szklanej fiolce umieszczonej w fajce.
Adolf Eichmann
Adolf Eichmann (ur: 19 marca 1906 - 1 czerwca 1962) - żołnierz SS, zbrodniarz wojenny.
Urodzony w Solingen w Niemczech, członek SS od 1932 roku. Od stycznia do października 1934 roku służył w obozie koncentracyjnym Dachau. Następnie powołany do centralnego biura SD w Berlinie, zajął się problematyką żydowską jako kierownik Abteilung Juden. Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Wiednia w marcu 1938 roku został tam oddelegowany, aby nadzorować aresztowania i likwidację Żydów, rok później podobną misję wykonywał w Pradze. Po konferencji na temat ostatecznego rozwiązania kwesti żydowskiej w styczniu 1941 roku w Wannsee, objął nadzór nad wykonaniem jej postanowień jako pełnomocnik Heinricha Himmlera. W 1946 roku zbiegł z obozu amerykańskiego i po wielu latach ukrywania się na bliskim wschodzie osiedlił się w Argentynie w 1958 roku. Tam został wytropiony przez wywiad izraelski (Mossad) i 11 maja 1960 roku potajemnie aresztowany i przewieziony do Izraela, gdzie stanął przed sądem. 15 grudnia 1961 roku skazany na śmierć. Parę minut po północy 1 czerwca 1962 roku został powieszony w więzieniu w Ramla w Izraelu.
Martin Bormann
Martin Bormann
Martin Bormann (17 czerwca 1900 - ok. 2 maja 1945) - jeden z przywódców hitlerowskich Niemiec, generał SS.
Urodzony w Wegleben, syn urzędnika pocztowego. Rzucił szkołę, aby pracować na farmie. Pod koniec I wojny światowej krótko służył w armii, potem zaciągnął się do Freikorpsu.
W marcu 1924 otrzymał wyrok 1 roku więzienia jako współsprawca, razem ze swoim przyjacielem Rudolfem Hössem (późniejszym komendantem obozu Auschwitz - nie mylić z Rudolfa Hessem), zabójstwa Walthera Kadowa, który prawdopodobnie zadenuncjował Francuzom w Zagłębiu Ruhry Leo Schlagetera.
Po zwolnieniu, od 1925 aktywny działacz NSDAP w Turyngii - pomimo szorstkich manier i braku ogłady rzecznik prasowy, a potem zarządca ekonomiczny. W październiku 1933 mianowany Reichsleiterem NSDAP, a w listopadzie członkiem Reichstagu. Od lipca 1933 do 1941 był osobistym sekretarzem Rudolfa Hessa.
Po ucieczce Rudolfa Hessa do Wielkiej Brytanii od maja 1941 roku szef kancelarii NSDAP - na tym stanowisku wykazał duże umiejętności w wewnętrznych walkach politycznych. Rozwinął i zarządzał funduszem przemysłu niemieckiego na rzecz Adolfa Hitlera, w którym gromadził "dobrowolne" wpłaty, przenoszone potem jako dary na prywatne konta wysokich funkcjonariuszy partyjnych.
Zawsze u boku Hitlera, jako jego zastępca i prywatny sekretarz, cieszył się absolutnym zaufaniem przywódcy Rzeszy, który powtarzał: "Aby wygrać wojnę, potrzebuję Bormanna!".
Po samobójstwie Hitlera Bormann opuścił 30 kwietnia 1945 roku jego bunkier i od tej pory jego losy są nieznane, aczkolwiek przypuszcza się, że został wkrótce zabity przez oddziały radzieckie, jako jedyny z przywódców Rzeszy, który zginął od "nieprzyjacielskiego ognia". W październiku 1946 w czasie procesu norymberskiego skazany zaocznie na karę śmierci in absentia.
Jeszcze przez dwie dekady donoszono o rzekomym pojawianiu się Bormanna w Europie i Ameryce Południowej, o nieudanej operacji plastycznej, jakiej miał się poddać, a która miała go okaleczyć. Dwa szkielety znalezione jednak w 1972 roku w pobliżu dawnej Kancelarii Rzeszy, w pobliżu Invalidenstrasse, zostały formalnie zidentyfikowane przez niemiecki sąd jako szkielety Bormanna i Stumpfeggera, z którym Bormann uciekał z bunkra. Badanie DNA wykonane w 1998 roku na żądanie rodziny potwierdziły orzeczenie sądu.
Martin Bormann był żonaty z Gerdą Buch (córką sędziego najwyższego sądu partyjnego Waltera Bucha) i miał z nią dziesięcioro dzieci.
Heinrich Himmler
Heinrich Himmler
Heinrich Himmler (urodzony 7 października 1900 w Monachium, zmarł 24 maja 1945 w Lüneburg), jeden z głównych przywódców Niemiec hitlerowskich i zbrodniarzy II wojny światowej; współtwórca i szef kolejno: SS(od 1929), Gestapo (od 1934), policji (od 1936), minister spraw wewnętrznych (od 1943).
Urodził się i wychował w katolickiej rodzinie mieszczańskiej. Ze względu na stan zdrowia zrezygnował z kariery wojskowej. Wybrał studia rolnicze. W 1922 roku uzyskał tytuł inżyniera rolnika. W trakcie studiów zaangażował się w politykę po stronie nacjonalistów. Wziął udział w puczu monachijskim w 1923 roku. 6 stycznia 1929 roku został reichsführerem SS (bojówek Schutz-Staffeln), stanął na jego czele. 20 marca 1933 na mocy jego zarządzenia powstał obóz koncentracyjny w Dachau. W 1934 przejął po Göringu kierowanie Gestapo (tajna policja polityczna). Uczestniczył w krwawej likwidacji kierownictwa SA (Noc długich noży). W 1936 roku objął stanowisko zwierzchnika policji III Rzeszy. Był pomysłodawcą Lebensbornów czyli miejsc, w których dobierano pary rodzicielskie w celu zapewnienia czystego rasowo potomstwa. Podczas drugiej wojny światowej Himmler realizował działania zmierzające do eksterminacji ludności żydowskiej, cygańskiej oraz słowiańskiej na podbitych terenach. Był twórcą obozów koncentracyjnych i obozów zagłady. W sierpniu 1939 roku wraz z Reinhardem Heydrichem zaplanował zainscenizowany polski napad na stację radiową w Gliwicach mający posłużyć jako jedno z przyczyn wkroczenia wojsk niemieckich do Polski. W październiku 1939 zostaje mianowany komisarzem Rzeszy do spraw umacniania niemieckich wartości narodowych. Pierwszym ze zrealizowanych przez niego zadań jest rozpoczęcie przymusowej deportacji Polaków i Żydów z polskich terenów, które zostały wcielone do Rzeszy. 24 kwietnia 1940 roku Himmler wydaje rozkaz utworzenia obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. W czerwcu 1941 wydaje komendantowi tego obozu, Rudolfowi Hössowi polecenie zbudowanie obiektów do gazowania więźniów. W styczniu 1942 wydaje Głównemu Urzędowi Gospodarki i Administracji Rzeszy polecenie wsparcia koncernów zbrojeniowych pracą więźniów. W tym samym roku zezwala na prowadzenie w obozach koncentracyjnych szeregu doświadczeń medycznych na ludziach. 8 października 1943 roku Himmler nakazuje utworzenie przy wszystkich placówkach gestapo wyższego szczebla Wielkich Komisji Specjalnych do walki z sabotażem. 11 czerwca 1943 roku wydaje rozkaz zlikwidowania wszystkich gett żydowskich na obszarze Polski, a 21 czerwca także na okupowanych obszarach Rosji. 26 listopada 1944 roku Himmler zostaje mianowany na stanowisko naczelnego dowódcy wojskowego Górnego Renu. W okresie od 24 stycznia do 22 marca 1945 roku jest głównodowodzącym Grupą Armii Wisła. 20 kwietnia 1945 Himmler opuszcza Berlin, do którego zbliżyły się już wojska radzieckie i wyjeżdża do Szlezwika-Holsztynu. Adolf Hitler w podpisanym w dniu 29 kwietnia 1945 roku testamencie politycznym pozbawia Himmlera członkostwa NSDAP za podjęcie próby nawiązania kontaktów z aliantami za pośrednictwem Czerwonego Krzyża. Himmler został aresztowany i rozpoznany przez wojska brytyjskie. Popełnił samobójstwo podczas próby przesłuchania 24 maja 1945 roku.
Friedrich Paulus
Friedrich Wilhelm von Paulus (23 września 1890 w Breitenau w Hesji - zmarł 1 lutego 1957 w Dreźnie) - generał, niemiecki dowódca z czasów drugiej wojny światowej.
Służbę wojskową rozpoczął w 1909 roku wstępując ochotniczo do 3 badeńskiego pułku piechoty w Raststatt. W roku 1912 żeni się Eleną Constancją Rosetti-Solescu pochodzącą ze jednego z najznamienitszych rodów rumuńskich. W czasie pierwszej wojny światowej służy w Niemieckim Korpusie Alpejskim.
W okresie międzywojennym dowodzi jednostką eksperymentalną zajmującą się bronią pancerną. W roku 1938 zostaje szefem sztabu 16 korpusu armijnego generała H. Guderiana. Bezpośrednio przed wybuchem wojny przechodzi na stanowisko szefa sztabu 10 Armii i z nią bierze udział w wojnie przeciwko Polsce. W dniu 26 października 1939 roku 10 armia zostaje przemianowana na 6 Armię Polową. Armią tą Paulus dowodził na froncie wschodnim od 5 stycznia 1942 aż do klęski pod Stalingradem w styczniu 1943. 30 stycznia 1943 zostaje awansowany przez Hitlera do stopnia feldmarszałka (było to posunięcie obliczone na to, że Paulus popełni samobójstwo, ponieważ żaden niemiecki marszałek nie dał się żywcem wziąć do niewoli).
31 stycznia Paulus poddaje się dowódcy 64 Armii generałowi Szumiłowowi. W marcu 1943 roku wraz z innymi wyższymi oficerami Wehrmachtu zostaje umieszczony w łagrze Krasnogorodskij Nr 27. Po zamachu na Hitlera w lipcu 1944, przystępuje do antyfaszystowskiej organizacji - Związku Oficerów Niemieckich.
Do Niemiec wraca z niewoli w roku 1953. Uczestniczy w tworzeniu wojsk Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Umiera w 1957 roku w Dreźnie.
Erwin Rommel
Erwin Rommel
Erwin Rommel (ur. 15 listopada 1891 w Heidenheim - zm. 14 października 1944 Herrlingen koło Ulm) - niemiecki dowódca wojskowy z czasów II wojny światowej.
Uczestnik I wojny światowej, w 1914 roku odznaczony Żelaznym Krzyżem pierwszej klasy. W listopadzie 1938 roku został dyrektorem akademii wojskowej w Austrii. Po rozpoczęciu II wojny światowej został dowódcą 7. Brygady Pancernej. 12 lutego 1941 roku wylądował w Trypolisie wraz z podległymi mu jednostkami Afrika Korps. Dzięki początkowym zwycięstwom w Tunezji i Libii zyskał miano "lisa pustyni". Po klęsce w bitwie pod El Alamein w 1942 roku oraz po kolejnych porażkach w 1943 roku będąc już w randze feldmarszałka został odwołany przez Hitlera do Europy. Od grudnia 1943 roku do lipca 1944 dowodził grupą "B" wojsk niemieckich w północnej Francji, której zadaniem była obrona wału atlantyckiego.
Należał do grupy oficerów uczestniczących w przygotowywaniu zamachu na życie Hitlera 20 lipca 1944. 17 lipca 1944 roku, w wyniku ataku myśliwców alianckich, został poważnie ranny. Za udział w zamachu, Rommel został zaocznie skazany na śmierć. Ze względu na znaczenie i ogromny prestiż feldmarszałka dano mu możliwość popełnienia samobójstwa z zachowaniem prawa do uroczystego pogrzebu oraz zapewnieniem o nierepresjonowaniu członków rodziny.
Gerd von Rundstedt
Karl Rudolf Gerd von Rundstedt (urodzony 12 grudnia 1875 w Aschersleben w Saksonii-Anhalt (Prusy) - zmarł 24 lutego 1953 w Hanowerze) niemiecki feldmarszałek z czasów II wojny światowej.
Do armii niemieckiej wstąpił w roku 1893, a w roku 1902 dostał się do elitarnej Akademii Wojskowej. Brał udział jako oficer w I wojnie światowej w sztabie generalnym na froncie wschodnim (w Turcji) i zachodnim (we Francji). Wojnę zakończył jako major i dowódca sztabu w dywizji. W okresie międzywojennym jego znaczenie i pozycja w Reichsweherze rosły. W roku 1927 otrzymał stopień generała majora, w marcu 1929 generała porucznika, natomiast w roku 1932 roku został mianowany dowódcą 3 Dywizji Piechoty. W październiku 1938 roku uczestniczy w zajmowaniu przez Niemców Sudetów. W listopadzie 1938 roku odszedł w stan spoczynku, ale w sierpniu 1939 roku powrócił do służby. W czasie kampanii wrześniowej dowodził Armią "Południe".
W kampanii francuskiej Rundstedt był dowódcą Grupy Armii "A", która która w maju 1940 roku odegrała istotną rolę w przełamaniu linii alianckiej obrony. 19 lipca 1940 został awansowany do stopnia feldmarszałka. W tym okresie był zaangażowany w planowanie Operacji "Lew morski", mając dowodzić wojskami lądowymi. Gdy zrezygnowano z jej realizacji, przejął dowodzenie całością wojsk okupacyjnych i zarządzał budową umocnień nadmorskich w Holandii, Belgii i Francji.
Po wybuchu wojny ze ZSRR w 1941 roku dowodził Armią "Południe" w sile 52 dywizji piechoty i 5 dywizji pancernych. Początkowo jego armia wolno posuwała się do przodu, później z większym sukcesami - zdobył Kijów i ruszył na Charków i Rostów nad Donem.
Von Rundstedt był przeciwny kontynuowaniu ofensywy w zimie, ale jego poglądy nie zostały wzięte pod uwagę. W listopadzie przeszedł zawał serca, ale nie wyraził zgody na leczenie w szpitalu chcąc dalej dowodzić uderzeniem na Rostów, do którego wojska niemieckie dotarły 21 listopada. Kontruderzenie rosyjskie odrzuciło armię Rundstedta do tyłu. Wbrew rozkazom Hitlera wycofał swoje wojska co wprawiło Führera we wściekłość. Odwołał Rundstedta i zastąpił go generałem Waltherem von Reichenau.
W marcu 1942 roku Rundstedt został wyznaczony do organizowanie obrony w zachodniej Europie (obszaru operacyjnego "Zachód"). Konflikt dowódczy z Erwinem Rommlem spowodował, że bezpośrednie dowodzenie wojskami pancernymi we Francji przejął Hitler. W czerwcu 1944, von Rundstedt nalegał by zawrzeć porozumienie pokojowe z aliantami, Hitler usunął go i na jego miejsce mianował gen. Gunthera von Kluge. 2 lipca 1944 roku ponownie przeszedł w stan spoczynku. Po zamachu na Hitlera 20 lipca 1944 przewodniczył sądowi honorowemu badającemu sprawy oficerów podejrzanych o współudział w spisku. 9 września 1944 roku powrócił na stanowisko głównodowodzącego obszaru "Zachód" i dowodził niemieckim kontruderzeniem w Ardenach (16 grudnia 1944 Operacja "Herbstnebel" - "Jesienna mgła"). Jednak obarczony winą za niepowodzenia został ponownie, i ostatecznie zdymisjonowany w marcu 1945 roku. 1 maja 1945 roku został pojmany przez amerykańską 36 Dywizję Piechoty. Podczas przesłuchania doznał drugiego zawału. Chociaż był oskarżony o zbrodnie wojenne w Polsce, ZSRR i na Zachodzie, ze względu na zły stan zdrowia przed sądem nie stanął i w maju 1949 roku wyszedł na wolność. Mieszkał aż do śmierci w 1953 roku w Hanowerze.
Adolf Hitler
Adolf Hitler (urodzony 20 kwietnia 1889 - zmarł 30 kwietnia 1945) - polityk niemiecki, założyciel i przywódca Narodowo-Socjalistycznej Partii Niemiec (NSDAP), ideolog niemieckiej odmiany faszyzmu zwanej od jego nazwiska hitleryzmem, twórca Trzeciej Rzeszy. Stał na czele Niemiec w latach 1933-1945, jako kanclerz, a od śmierci Paula von Hindenburga również prezydent. Zwykle używał jednak tytułu "Führer und Reichskanzler".
Urodził się w Austrii w miejscowości Braunau am Inn. Czynił bezskuteczne wysiłki, aby studiować malarstwo w Wiedniu. W czasie I wojny światowej walczył jako ochotnik w armii niemieckiej, został dwukrotnie odznaczony Krzyżem Żelaznym. O zawieszeniu broni dowiedział się w wojskowym szpitalu, gdzie przebywał po czasowym oślepieniu gazem. Kapitulację Niemiec uznał za zdradę.
W 1919 wstąpił do Niemieckiej Partii Robotniczej (Deutsche Arbeitspartei, DAP), której nazwę w następnym roku zmienił na NSDAP. Stanął na jej czele w 1921. Po nieudanym puczu monachijskim w 1923 (inaczej pucz piwiarniany) został skazany na pięć lat więzienia i osadzony w więzieniu w Landsbergu (1924). Napisał tam książkę Mein Kampf (Moja walka), w której sformułował program ruchu nazistowskiego.
Po przedterminowym zwolnieniu z więzienia skupił wokół siebie grono ambitnych i bezwzględnych współpracowników. Wykorzystując swoje zdolności oratorskie i talenty demagogiczne oraz korzystając z kryzysu gospodarczego doprowadził do przejęcia władzy przez swoją partię w wyniku wyborów w 1933. Rok wcześniej przegrał co prawda wybory prezydenckie, ale otrzymał aż 40% głosów.
30 stycznia 1933 roku, dzięki poparciu sfer konserwatywnych, większości generalicji i czołowych przedstawicieli przemysłu i finansjery, został kanclerzem i stanął na czele koalicyjnego rządu. Poparcia specjalnym pełnomocnictwom dla jego gabinetu udzieliła chadecka Partia Centrum. Po śmierci Hindenburga w 1934 został prezydentem i ogłosił się wodzem. Wobec spadku wpływów wyborczych NSDAP, rozprawił się z opozycją, tworząc dla określonych grup ludności (Żydzi, homoseksualiści, Cyganie, antyhitlerowscy księża oraz socjaldemokraci) obozy koncentracyjne. Później, w czasie wojny, obozy te zapełniły się także więźniami z terenów okupowanych.
W 1934 roku bezwzględnie rozprawił się z opozycją w łonie SA oraz innymi przeciwnikami politycznymi. Podczas tzw. nocy długich noży z 29 na 30 czerwca zabito 400 polityków niechętnych Hitlerowi. Oskarżono ich po fakcie o przygotowywanie zamachu stanu.
Rozpoczął politykę zbrojeń i pokojowych podbojów zajmując kolejno Nadrenię (1936), Austrię w 1938 (Anschluss Austrii), Sudety (październik 1938), całe Czechy w 1939 oraz Kłajpedę (również 1939). 23 sierpnia 1939 kazał podpisać układ ze Związkiem Radzieckim, znany jako Pakt Ribbentrop-Mołotow. Był to faktyczny wstęp do II wojny światowej. Wykonując założenia paktu, 1 września 1939 wojska niemieckie wkroczyły na terytorium Polski (bez wcześniejszego wypowiedzenia wojny). Działania te wbrew przewidywaniom Hitlera pociągnęły za sobą włączenie się do wojny Francji i Anglii.
Był inicjatorem akcji planowej zagłady Żydów, w terminologii nazistowskiej zwanej ostatecznym rozwiązanie kwestii żydowskiej (niem. Endlösung). Więcej na ten temat w artykule Holocaust. Hitler dążył do usunięcia Żydów, Cyganów, homoseksualistów i osób chorych psychicznie jako tzw. podludzi (niem. Untermenschen). Wobec Słowian także planowano przesiedlenia na wschód, tak zwanu Generalny Plan Wschodni (Generalplan Ost).
W wyniku działań wojennych przez pewien czas znaczna część Europy znalazła się pod panowaniem niemieckim. W 1941 zdecydował się na uderzenie na ZSRR. Po przegranej bitwie pod Moskwą (grudzień 1941) przejął osobiste dowództwo nad kampanią wschodnią i w efekcie kierowania się względami ideologicznymi bardziej niż militarnymi doprowadził do klęski armii niemieckiej w wojnie z ZSRR.
W latach 1943-1944 skoncentrowane uderzenia alianckie odebrały III Rzeszy inicjatywę na wszystkich frontach. W obliczu zbliżającej się klęski Niemiec 20 lipca 1944 grupa spiskowców z Clausem von Stauffenbergiem na czele dokonała w Wilczym Szańcu nieudanego zamachu na życie Hitlera.
Przyjmuje się, że 30 kwietnia 1945, podczas oblężenia Berlina, Hitler wraz z poślubioną dzień wcześniej Ewą Braun zastrzelił się w podziemnym schronie. Miał wtedy 56 lat.
Zwłoki dyktatora i jego małżonki zostały prawdopodobnie spalone przez esesmanów ze straży przybocznej. Jednak okoliczności jego śmierci są niejasne i istnieją różne teorie spiskowe mówiące, że w rzeczywistości uciekł z oblężonego Berlina i wyjechał na przykład do Ameryki Południowej. Wydaje się to jednak mało prawdopodobne, biorąc pod uwagę, że pod koniec życia był już psychicznym i fizycznym wrakiem (m.in. w styczniu 1945 stwierdzono u niego chorobę Parkinsona).
Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze uznał cztery organizacje powołane przez Hitlera (NSDAP, SS, SD i Gestapo) za przestępcze.
Artykuł 6 statutu Trybunału zaliczył do zbrodni hitlerowskich:
Zbrodnie przeciw pokojowi: ściślej - planowanie, przygotowanie, rozpoczęcie i prowadzenie wojny napastniczej, albo wojny gwałcącej traktaty, umowy i porozumienia międzynarodowe, lub udział w planie, którego celem jest dokonanie wymienionych czynów;
Zbrodnie wojenne: złamanie prawa wojennego, w tym złe traktowanie i deportacje do niewolniczych obozów ludności z terytoriów okupowanych, morderstwa i złe traktowanie jeńców wojennych, plądrowanie publicznej i prywatnej własności, niszczenie miast i wsi, dewastacja nie podyktowana względami strategicznymi;
Zbrodnie przeciw ludzkości: morderstwa, niewolniczą eksploatację i inne nieludzkie czyny popełniane przeciw cywilom przed i w trakcie wojny.
W wielu krajach głoszenie poglądów politycznych zbliżonych do Hitlera jest zakazane z mocy prawa. W Polsce regulują to:
Kodeks Karny (Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r z późniejszymi zmianami): "Art. 256: Kto publicznie propaguje faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa lub nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2."
Konstytucja RP: "Art. 13: Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwoływujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur i członkostwa
Albert Speer
Z wykształcenia architekt. Od 1931 aktywny działacz NSDAP. Przed II wojną światową organizator wieców faszystowskich i główny architekt Hitlera. W czasie wojny od 1942 minister odpowiedzialny za zbrojenia i szef Organizacji Todta. Jego staraniom przypisuje się fenomenalny rozwój niemieckiej produkcji wojennej w drugiej połowie wojny.
W 1946 w czasie procesu Norymberskiego skazany na 20 lat więzienia za organizację przymusowej pracy i deportacji ludności cywilnej podbitych krajów. Podczas procesu Speer wyraził skruchę i uznał że jest winny.
Wyszedł z więzienia w 1966. W więzieniu napisał swoje wspomnienia które zostały opublikowane w 1969. Książka ta jest unikalnym opisem najbliższego otoczenia Hitlera. W książce tej Speer próbował wybielić swoją rolę w czasie wojny, utrzymując na przykład że nic nie wiedział o hitlerowskich obozach śmierci. Przyznał tylko że słyszał niejasne pogłoski o zbrodniach w Oświęcimiu ale z lojalności do Hitlera nie podjął starań by dowiedzieć się czegoś więcej. Dziś historycy uważają rzekomą niewiedzę Speer'a za wysoce nieprawdopodobną.
Reinhard Heydrich
Reinhard Heydrich (urodzony 7 marca 1904 - zmarł 4 czerwca 1942) wysoki dygnitarz nazistowski i jeden z kierowników hitlerowskiego aparatu terroru.
Od czerwca 1931 roku był członkiem NSDAP, jako członek SS miał nr 10120. Jego ostatni stopień służbowy to SS-Obergruppenführer i generał policji.
W 1922 roku wstąpił do marynarki jako podchorąży, skąd został zwolniony w 1931 roku w stopniu porucznika. W lipcu 1932 roku otrzymał od Himmlera polecenie stworzenia Służby Bezpieczeństwa (SD). Oprócz tego od marca 1933 roku był kierownikiem bawarskiej policji politycznej. W kwietniu 1934 roku został szefem Tajnej Policji Państwowej w Berlinie. Od stycznia 1935 roku był szefem Głównego Urzędu SD. W 1936 roku został kierownikiem policji bezpieczeństwa (Sipo) w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Rzeszy. W latach 1939-1942 był szefem Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA), a od 1941 roku także zastępcą protektora Rzeszy dla Czech i Moraw oraz inicjatorem polityki ucisku. 20 stycznia 1942 roku był organizatorem konferencji w Wannsee, której celem było omówienie realizacji decyzji Hitlera dotyczącego wymordowania Żydów, nazywanego przez nazistów "ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej w Europie". Heydrich 29 maja 1942 roku został ciężko ranny w zamachu dokonanym w Pradze przez czeskich "cichociemnych", a 5 dni później zmarł.
Alfred Jodl
Alfred Jodl (urodzony 10 maja 1890 w Würzburgu - zmarł 16 października 1946 w Norymberdze) - niemiecki oficer z czasów drugiej wojny światowej; miał stopień generała-pułkownika (generała armii).
Od sierpnia 1939 roku jest szefem oddziału operacyjnego zarządu sztabu Wehrmachtu, a następnie szefem sztabu dowodzenia w Oberkommando der Wehrmacht. 7 maja 1945 roku podpisuje w Reims akt bezwarunkowej kapitulacji niemieckich sił zbrojnych. Po aresztowaniu marszałka Wilhelma Keitla zostaje na krótko ostatnim szefem OKW. W 1946 zostaje osądzony przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze i skazany za udział w planowaniu wojny na karę śmierci. Został powieszony chociaż prosił o egzekucję przez rozstrzelanie.
W 1953 roku zakończeniu Procesu Norymberskiego uznano w RFN, że działalność Jodla w czasie wojny, nie wykraczała poza ramy działania operacyjnego, co stanowiło pośrednią rehabilitację generała i uwolnienie go zarzutów postawionych w akcie oskarżenia.
Heinz Guderian
Heinz Guderian (urodzony 17 czerwca 1888 w Chełmnie - zmarł 14 maja 1954 w Schwangau) - generał niemiecki, twórca koncepcji użycia na polu walki silnych zgrupowań pancernych do realizacji szybkich i silnych ataków - powszechnie uważany za ojca Blitzkriegu,[ (dosłownie - wojna błyskawiczna) termin stworzony przez Hitlera, oznaczający błyskawiczne uderzenie sił powietrznych i lądowych na dany kraj. Ważnym elementem wojny błyskawicznej jest przede wszystkim wykorzystanie momentu zaskoczenia poprzez napad w skali strategicznej oraz dążenie do maksymalnego zmasowania głównych sił na kierunku pierwszego uderzenia. Nieprzyjaciel winien zostać obustronnie oskrzydlony, a jego główne siły okrążone i zniszczone w początkowym okresie wojny. Teoretyczne podstawy Blitzkriegu zostały opracowane i po raz pierwszy zaprezentowane przez Heinza Guderiana w jego książce pt. Achtung! Panzer wydanej w 1937 roku. Zgodnie z teorią Guderiana o powodzeniu wojny błyskawicznej decyduje zmasowane użycie dywizji pancernych i piechoty zmotoryzowanej na głownych kierunkach uderzenia. Owe uderzeniowe kliny pancerne winny być wspierane przez lotnictwo we wszystkich sytuacjach bojowych. Lotnictwo poza tym prowadzi rozpoznanie w taktycznej i operacyjnej głębi, zapobiega podejściu nieprzyjacielskich odwodów, ubezpiecza wojska z powietrza i zapewnia im zaopatrzenie.] autor książki Achtung Panzer!. Był pod wpływem amerykańskiego generała, teoretyka wojskowości Johna Fredericka Fullera.
W czasie I wojny światowej służy w sztabach wojskowych. W latach 1918 - 1919 jest głównym komendantem straży granicznej. Od 1922 jest zatrudniony w ministerstwie Reichswehry i jest odpowiada za sprawy związane z transportem samochodowym. W lutym 1931 roku zostaje szefem sztabu głównego inspekcji jednostek zmotoryzowanych. W 1934 obejmuje stanowisko szefa sztabu dowództwa wojsk zmotoryzowanych, a następnie jednej z pierwszych dywizji pancernych. W 1938 roku zostaje dowódcą wojsk szybkich. Guderian wziął udział w aneksji Austrii, a we wrześniu 1939 dowodząc XIX Korpusem Pancernym uczestniczy w wojnie przeciwko Polsce. W 1940 potwierdza skuteczność opracowanej przez siebie strategii Blitzkriegu (wojny błyskawicznej) w kampanii przeciwko Francji. 22 czerwca 1941 uczestniczy w ataku na Związek Radziecki. Po klęsce w bitwie pod Moskwą zostaje odwołany przez Hitlera ze stanowiska dowódcy 2 Armii Pancernej. Wielokrotnie przeciwstawiał się koncepcjom militarnym Hitlera i proponował zmianę strategii wojny ze Związkiem Radzieckim. Nie wziął udziału w spisku na życie Hitlera - 20 lipca 1944. Po zamachu był jednak członkiem sądów honorowych, które zajmowały się wydalaniem z wojska oficerów zamieszanych w spisek. Od lipca 1944 był szefem sztabu generalnego Oberkommando der Wehrmacht i generalnym inspektorem. Był pomysłodawcą utworzenia Volkssturmu. 28 marca 1945 zostaje zwolniony ze służby. W dniu 10 maja 1945 roku zostaje wzięty do niewoli przez żołnierzy 7. Armii USA.
