wyklady 1-23, wyklady - dr krawczyk


PRAWO KONSTYTUCYJNE

Wykład 1 - 4 - prof. Skotnicki

Wykład 5 - do końca - dr R. Krawczyk

Podręczniki:

„Polskie prawo konstytucyjne” 2007 - red. Górecki - wersja dla kierunków prawniczych

„Polskie prawo konstytucyjne - zarys wykładu” - L. Garlicki

„Prawo konstytucyjne” - B. Banaszak

J,Ł. Buczkowski, K. Eckhardt(?)

„Prawo konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej” Sagan

„Prawo konstytucyjne” - Sarnecki

„Polskie prawo konstytucyjne” - Skrzydło

Witkowski

Komentarze:

„Konstytucja RP Komentarz” - Skrzydło

„Komenatrz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskie z 2 kwietnia …” - Wilczorek (?)

„Wybór aktów prawnych do nauki prawa konstytucyjnego” - Mordwinko (?)

Wykład 1 15.10.2007

Nazwa i przedmiot prawa konstytucyjnego

Ogólnie prawo jest zespołem norm a więc reguł zachowania ustanowionych i sankcjonowanych przez państwo.

Prawo i państwo kształtowały się równolegle. W pewnym momencie do prawa zwyczajowego zaczęło ingerować państwo.

Prawo

Prawo natury

Zbiór norm, zachowań wynikających z tak czy inaczej rozumianej natury człowieka

Prawo pozytywne

Klasyczne pojęcie prawa pozytywnego w 1832r. sformułował John Austin (??).

Podziały prawa

Podział prawa wg. Harta

Podział z punktu widzenia zakresu obowiązywania prawa

Podział na ius i lex

Często dokonuje się podziału prawa na ius i lex ze względu na spór między pozytywistami a niepozytywistami.

Prawo:

Najstarszy podział prawa

Został dokonany w antycznej republice rzymskiej na ius i fas

Podział Ulpiana

Podział ze względu na stosunek państwa do własności:

Prawo możemy zakwalifikować jako element ustroju społeczno-politycznego i polityczno-gospodarczego.

Ustrój

Własność

Prawo Konstytucyjne

Dwa ujęcia prawa konstytucyjnego

Przedmiot regulacji prawa konstytucyjnego

Podstawowe instytucje ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego kraju oraz podstawowe prawa, wolności i obowiązki człowieka jako obywatela

Prawo konstytucyjne określa:

Nazwy prawa konstytucyjnego

Prawo konstytucyjne a inne dziedziny prawa:

Wykład 2 22.10.2007

Źródła prawa

Pojęcie źródła prawa

Podział źródeł prawa

źródła prawa materialne

źródła prawa formalne

pośrednie

bezpośrednie

warunki

0x08 graphic

wola jednostkowa

0x08 graphic

wola zbiorowa

0x08 graphic

organy władzy publicznej

0x08 graphic

źródła prawa formalne

wola zbiorowa - wola nieoznaczonej ilości osób w przedmiocie ich podstawowych dążeń i interesów formalnie poprzez partie polityczne, związki zawodowe, stowarzyszenia jak i niesformalizowane np. grupy nacisku

organ władzy publicznej - uzewnętrznia swoją wolę wydając konkretny akt prawny a więc stanowiąc ten akt do którego wydania jest umocowany, uprawniony na podstawie obowiązujących przepisów prawnych, mamy więc do czynienia z prawem stanowionym.

Wykład 3 29.10.2007

Niepisane źródła prawa konstytucyjnego

Źródła prawa

Polskie prawo konstytucyjne co do zasady ma charakter spisane. Jego źródeł należy poszukiwać w pozytywno-prawnych …

Trzy rodzaje niepisanych źródeł prawa konstytucyjnego

Zwyczaj konstytucyjny

zwyczaj konstytucyjny - długotrwała i powtarzalna praktyka postępowania w określonej sytuacji (zwyczajowo przyjęte zachowanie). Praktyka, która rodzi domniemanie, że jeżeli dana sytuacja pojawi się w przyszłości to postąpi się w niej w takim sam sposób. Taki zwyczaj jest jedną z form powstawania norm prawnych a także jest źródłem prawa zwyczajowego.

Przykłady

Powstawanie zwyczaju konstytucyjnego

Prawo zwyczajowe

prawo zwyczajowe - jest zespołem norm prawnych trwale i jednolicie wykonywanych w przekonaniu że są obowiązującym prawem. Prawo zwyczajowe nie pochodzi od żadnej instytucji bo jest wykształcone przez społeczeństwo w toku historii. .. te normy prawne, które powstały w drodze długotrwałego stosowania zwyczajowo przyjętych rozwiązań i mające moc obowiązującą taką jak normy prawa stanowionego.

Przykład

Zzasada dyskontynuacji prac parlamentu - po wygaśnięciu kadencji nowy sejm podejmuje pracę od początku (chociaż są poglądy, że jest to zwyczaj a nie prawo zwyczajowe)

Elementy prawa zwyczajowego

Wymogi, jakie musi spełniać zwyczaj aby stał się prawem obowiązującym:

Precedens konstytucyjny

precedens konstytucyjny - zasada lub reguła prawna stworzona przez dany organ (najczęściej sąd) i obowiązująca we wszystkich rozstrzyganych sprawach w przyszłości. Jednorazowe rozstrzygnięcie w praktyce jakiejś sytuacji, które wiąże się ściśle z ewentualnością wykorzystania tego rozwiązania do podobnego wydarzenia w przyszłości. Kładzie się nacisk na świadomą decyzję, bo tylko wtedy można przypuszczać, że jest to rozwiązanie precedensowe, czyli takie, które jest początkiem kształtowania się zwyczaju.

Zwyczaj może powstać bez świadomości podejmowania konkretnych rozstrzygnięć mających oddziaływać na przyszłą praktykę.

Precedens może nie mieć przewidywalnych następstw gdy nie pójdzie za nim praktyka.

Przykład

System prawa

Podziały systemów prawa

I

II

System konstytucyjny źródeł prawa obowiązujący na gruncie Konstytucji PRL z 22.07.1952r

Konstytucja -- Ustawa Konstytucyjna

Ustawa -- Dekret/Rozporządzenie z mocą ustawy

Rozporządzenia

Zarządzenia

=========================================

Instrukcje, wytyczne, pioma okólne

W okresie PRL nikt nie potrafił wyraźnie wskazać gdzie jest granica między źródłami prawa wewnętrznie a powszechnie obowiązującymi.

=== - przyjęta w doktrynie okresu PRL granica między źródłami prawa wewnętrznie a powszechnie obowiązującymi

W okresie PRL nie można było również wskazać czy był to system prawny otwarty czy zamknięty.

Podzielono umowy na takie, które zaraz po ratyfikacji obowiązywały na terenie RP i takie dla których konieczne było wydanie aktów wewnętrznych.

Konstytucyjny system źródeł prawa wykazywał się cechą systemu otwartego.

System konstytucyjny źródeł prawa obowiązujący na gruncie Konstytucji RP z 2.04.1997r

Konstytucja -- ustawa zasadnicza (nie wymieniona w art. 87 lecz w art. 235)

Umowy międzynarodowe -- przepisy organów lub organizacji międzynarodowych

Ustawy -- rozporządzenia z mocą ustawy

Rozporządzenia

=====================================

Zarządzenia i uchwały

Instrukcje, wytyczne, okólniki

== - granica między źródłami prawa wewnętrznie a powszechnie obowiązującymi

Odrębny rozdział (3) poświęcony systemowi źródeł prawa ale część uregulowań znajduje się poza tym rozdziałem np.

Art. 59. 

1. Zapewnia się wolność zrzeszania się w związkach zawodowych, organizacjach społeczno-zawodowych rolników oraz w organizacjach pracodawców.

2. Związki zawodowe oraz pracodawcy i ich organizacje mają prawo do rokowań, w szczególności w celu rozwiązywania sporów zbiorowych, oraz do zawierania układów zbiorowych pracy i innych porozumień.

3. Związkom zawodowym przysługuje prawo do organizowania strajków pracowniczych i innych form protestu w granicach określonych w ustawie. Ze względu na dobro publiczne ustawa może ograniczyć prowadzenie strajku lub zakazać go w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach.

4. Zakres wolności zrzeszania się w związkach zawodowych i organizacjach pracodawców oraz innych wolności związkowych może podlegać tylko takim ograniczeniom ustawowym, jakie są dopuszczalne przez wiążące Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowe.

Art. 87. 

1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. // nie jest to pełne wyliczenie, gdyż zaliczamy do tych źródeł również ustawę o zmianie konstytucji, zbiorowe układy pracy i rozporządzenie z mocą ustawy

2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego. // uchwały Rady Gmin, Rady Miasta itd.

Umowy międzynarodowe

Dokonano rozróżnienia umów międzynarodowych i ich zhierarchizowania z punktu widzenia sposobu ratyfikacji i wagi oraz przedmiotu zagadnienia , którego dotyczy ratyfikowana umowa.

Co do zasady umowy międzynarodowe ratyfikuje Prezydent, który może je ratyfikować przy zgodzie sejmu (w drodze ustawowej) lub bez zgody Sejmu (musi poinformować o tym Sejm).

Umowy międzynarodowe mogą mieć moc wyższą niż ustawy jeżeli dochodzi do niezgodności. (Art. 91).

Art. 91. ust 2.

2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.

Umowy zatwierdzane - źródła prawa wewnętrznie obowiązującego

Nie wymienione w art. 87 źródła powszechnie obowiązującego prawa

Jeden przypadek gdy rozporządzenie może mieć moc ustawy (???):

- wydaje je Prezydent

- wydane podczas stanu wojenny

- wydane gdy Parlament nie może się zebrać

- na pierwszym posiedzeniu Parlament musi zatwierdzić

Umowy międzynarodowe:

- powyżej ustaw - umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie, mające pierwszeństwo tylko w takiej sytuacji, gdy umowy międzynarodowej nie da się pogodzić z ustawą.

- poniżej ustaw - ratyfikowane ale bez uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie

- źródła prawa wewnętrznie obowiązującego - zatwierdzone a nie ratyfikowane

Zbiorowe układy pracy:

- mają charakter porozumień pomiędzy związkami zawodowymi a pracodawcami i organizacjami (???)

W konstytucji w 2.04.1997 roku występuje wyraźna granica między powszechnie a wewnętrznie obowiązującymi źródłami prawa. Jest to także system bardziej zamknięty niż otwarty.

Zasada supremacji Konstytucji

Art. 8. 

1. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej.

Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.

Jeśli występuje niezgodność prawa międzynarodowego z Konstytucją możemy:

Wykład 4 5.11.2007

Konstytucja

Znaczenie słowa konstytucja

konstytucja - łac. „constitue” (???) - porządkowanie, urządzanie

Konstytucja jest aktem normatywnym regulującym podstawowe zagadnienia, którymi się zajmuje.

Klasyfikacje pojęcia konstytucji

I - według znaczenia

II

III

Państwa z reguły chcą posiadać konstytucje rzeczywiste. Jednakże czasami układ sił politycznych albo społecznych uniemożliwia uchwalenie dobrej konstytucji.

IV - Ze względu na zakres regulacji który obejmuje konstytucja:

V - Ze względu na tryb zmiany konstytucji:

Problem istoty konstytucji

Ferdynand Lasal (???)- 1862r.:

Czy tekst konstytucji może być dowolny? - Lasal udowodnił tezę, że tak. Wystarczy aby tekst konstytucji odpowiadał układowi sił społecznych, a będzie to konstytucja rzeczywista.

Konstytucję rzeczywista nie musi odpowiadać temu, co zostało zapisane w konstytucji pisanej.

Geneza konstytucji

Szkoła Praw Natury

Naturalne prawa jednostki, prawa które uzyskujemy z chwilą urodzenia ograniczają władze państwowe.

Koncepcja umowy społecznej - John Lock, J-J. Russeau

Społeczeństwo przekazuje w drodze umowy swoje prawa pierwotne, naturalne, panującemu celem zapewnienia ochrony i obrony przede wszystkim przez najazdem sąsiadów. Umowę tą można wypowiedzieć.

Teoria podziału władzy - Monteskiusz

Odseparowanie władz, wykonywania tych władz oraz zapewnienie hamulców, które nie pozwalają aby w państwie jedna z władz uzyskała przewagę nad dwoma pozostałymi.

Wg Monteskiusza wolność jednostki może być zagwarantowana tylko tam gdzie przyjęto trójpodział władzy.

Światopogląd racjonalistyczny

Odwoływanie się do rozumu i przekonań człowieka.

Światopogląd racjonalistyczny był przeciwstawiany światopoglądowi teologicznemu wg którego jednostka cierpi za grzechy swoje lub przodków.

Konstytucja jest mechanizmem przejścia od ustroju absolutystycznego do monarchii konstytucyjnej.

Wiosna ludów, wojny Napoleońskie przyczyniają się do rozpropagowania idei konstytucji.

Konstytucja we Francji w XVIII wieku - pewien materiał propagandowy - wyrażająca program rodzącej się burżuazji, aktem który zawiera hasła mobilizująca społeczeństwo do walki o własne prawa. Konstytucja ma ograniczać ustrój feudalny.

Cechy szczególne konstytucji

Treść konstytucji i przedmiot prawa konstytucyjnego się pokrywa.

Cechy szczególne wyróżniające konstytucję z całości ustawodawstwa

Co do treści

Co do formy (cechy formalne)

Nie jest na ogół odwrotnością trybu jej uchwalenia. Najczęściej rozumie się to pojęcie jako uchylenie obowiązującej konstytucji lub zmianę jej treści. Obecnie używamy pojęć zmiana, rewizja konstytucji.

I

II

- ustawa o NIK

- Trybunał Stanu, Trybunał Konstytucyjny - 1982r.

Ustawodawca w Polsce nie dokonuje rozróżnienia między zmianą częściową a całkowitą (Art. 234). Nie można zmienić konstytucji w trybie wniosku nagłego. Usztywniony rozdziały dotyczące praw i wolności a także trybu zmiany konstytucji.

Wykład 5 12.11.2007

Żaden inny akt prawny nie ma takiej systematyki

systematyka - wewnętrzny sposób uporządkowania treści konstytucji:

Niektóre Konstytucje zawierają wstęp. Niezwykle rzadko zdarza się aby inne ustawy miały wstęp. (ust. o wychowaniu w trzeźwości)

Charakter normatywny wstępu:

Nie ma argumentów aby powiedzieć, że część artykułowana konstytucji jest inaczej traktowana niż wstęp. Normy zawarte we wstępie nie mogą być stosowane bezpośrednio.

Wynika bezpośrednio z tekstu konstytucji albo w sposób pośredni. Ustawodawca Polski (art. 8 ust.1) wyraźnie stanowi, ze konstytucja jest najwyższym prawem RP. Podobne sformułowanie możemy znaleźć w Preambule.

Pośrednie sposoby wnioskowania o najwyższej mocy prawnej konstytucji:

Jeżeli ustawodawca zamieści sformułowanie „żaden akt prawny nie może stać w sprzeczności z konstytucją” np. 17.03.1921.

Obowiązki związane z mocą prawną konstytucji:

Kontrola konstytucyjności prawa jest także elementem szczególnej mocy prawnej.

Funkcje Konstytucji

Funkcje Konstytucji - skutki społeczne jakie konstytucja wywołuje lub może wywoływać w społeczeństwie. Należy je wiązać z celami jakie konstytucja ma spełniać w społeczeństwie.

Obowiązywanie i stosowanie konstytucji

Konstytucja jest aktem normatywnym a więc także jest aktem powszechnie obowiązującym (art. 87). Biorąc pod uwagę jej budowę i rozwiązania jest aktem specyficznym. Podobnie sformułowanego aktu nie znajdziemy w całym systemie prawnym. Konstytucja nie ustanawia reguł o charakterze indywidualnym. Charakteryzuje się ogólnością i abstrakcyjnością. Adresatów ujmuje w sposób abstrakcyjny i ogólny.

Poziom abstrakcji konstytucji jest w różnych miejscach tego aktu prawnego różny.

Mamy do czynienia z dużą precyzją przepisów konstytucji wówczas gdy konstytucja opisuje sposób budowania aparatu państwowego.

Niektóre postanowienia konstytucji mogą jednak wzbudzać wątpliwości. Przykłady:

Przepisy sformułowane w sposób ogólny wskazują na konieczność odwołania się do ustaw zwykłych. Ich ideą jest podkreślenie pewnych norm ustrojowo prawnych. Na ogół mamy do czynienia z łączeniem pewnych przepisów z konkretnymi zapisami rozdziału I Konstytucji. Część tych przepisów … (art.1,2,3,10)

Zasady Konstytucyjne

Zasady Konstytucyjne - wskazują na ideologię konstytucji. Konstytucja zazębia się z innym aktami prawnymi.

Pozwalają na elastyczne …

Pośrednie i bezpośrednie stosowanie konstytucji

Koncepcja pośredniego stosowania konstytucji - ustawodawca w PRL wprost zakazywał powoływania się na Konstytucję (co było nadużyciem szczególnie jeśli chodzi o katalog praw obywatelskich).

art. 8 ust.1 - zasada bezpośredniego stosowania konstytucji - jest ona ograniczona sformułowaniem „chyba, że Konstytucja stanowi inaczej”.

Jeśli chodzi o sądownictwo dopuszcza się stosowanie jej jako podstawy orzecznictwa jak i stosowanie jej wraz z innymi normami prawnymi. Sądy powinny dawać pierwszeństwo wykładni opierającej się na normach zawartych w konstytucji. Mimo to rzadko spotyka się by Sędziowie powoływali się na przepisy konstytucji.

USTAWA

ustawa - akt normatywny o charakterze ogólnym, ustanawiającym normy prawne.

Pojęcie ustawy można sprowadzić do problemów:

Cechy ustawy

Do 97 roku Trybunał Konstytucji posiadał prawo do podawania powszechnie obowiązującej wykładni ustaw.

Obowiązki ustawy

Problem materii ustawowej

Kompetencja ustawodawcza Sejmu nie podlega żadnym ograniczeniom. Ustawy stanowią pierwotne uregulowanie danej materii. Konstytucja nie nakłada na ustawodawcę obowiązku regulowania w jednej ustawie tylko jednej materii.

19.06.1992 - Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie ….

Zasada jawności obrad Sejmu i Senatu

Inicjatywa Ustawodawcza

Wnoszenie poprawek ( art. 119. ust.4)

Projekty pilne (klauzula pilności z inicjatywy rządu)

Do Senatu trafia „ustawa” a nie „projekt ustawy”

Szczegółowe regulacje uprawnień Prezydenta w dziedzinie podpisywania i wetowania ustaw

ustawa - akt o charakterze jednorodnym uchwalany przez Sejm w drodze parlamentarnej procedury, jest aktem ustanawiającym normy generalne i abstrakcyjne o charakterze nieograniczonym posiadającym najwyższą moc prawną po Konstytucji

Ratyfikowane umowy międzynarodowe

Dla ratyfikacji potrzebna jest wcześniejsza zgoda w ustawie

Art. 89. 

1. Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:

1) pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,

2) wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,

3) członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,

4) znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,

5) spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.

2. O zamiarze przedłożenia Prezydentowi Rzeczypospolitej do ratyfikacji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie, Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm.

3. Zasady oraz tryb zawierania, ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych określa ustawa.

Dla ratyfikacji nie jest potrzebna wcześniejsza zgoda w ustawie

Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm (treść wysyłana do Komisji Spraw Zagranicznych, która wysyła Prezesowi Rady Ministrów opinię)

Przypadek szczególny

Art. 90. 

1. Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.

2. Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, jest uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

3. Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być uchwalone w referendum ogólnokrajowym zgodnie z przepisem art. 125.

4. Uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażenia zgody na ratyfikację podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Przekazanie kompetencji organów władzy organom obcym musi odbyć się za wcześniejszą zgodą ustawową przy warunkach 2/3 głosów, połowie obecnych Posłów w Sejmie i 2/3 głosów w Senacie przy 50% obecnych Senatorów - kwalifikowane quorum.

Jeżeli zachodzi kolizja umowy z ustawą a umowa została ratyfikowana za uprzednią zgodą ratyfikowaną w ustawie wtedy pierwszeństwo ma ratyfikowana umowa międzynarodowa.

Rozporządzenie z mocą ustawy

W hierarchii ważności znajduje się na równi z ustawą. Ustawodawca uznał, że rozporządzenie z mocą ustawy ma charakter wyjątkowy. Umieszczone zostało w art.234. Prawo do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy ma Prezydent na wniosek Prezesa Rady Ministrów w sprawach z art. 228 ust.3,5.

Rozporządzenia podlegają zatwierdzeniu na najbliższym posiedzeniu Sejmu.

Upoważnienie do wydawania dekretów z mocą ustawy - 1918 - Piłsudski.

Dekrety Piłsudskiego

Techniki normowania wydawania rozporządzeń i dekretów z mocą ustawy

2.08.26 - prawo prezydenta do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy z wyłączeniem n

Rozporządzenia wydawane na podstawie upoważnienia ustawowego

Konstytucja marcowa - dwa rodzaje rozporządzeń

Konstytucja Kwietniowa

Dekrety z mocą ustawy może wydawać Prezydent w trzech przypadkach:

PKWN a następnie Rząd Tymczasowy mogą wydawać dekrety z mocą ustawy

PKWN - z wyjątkiem spraw takich jak: własne rozwiązanie, powołanie rządu tymczasowego, ratyfikowanie umów międzynarodowych, tak samo później Rząd Tymczasowy

Po 1947r

Upoważniony był Rząd na podstawie każdorazowego upoważnienia ustawowego.

Po 1952r

Upoważnienie przeszło na Radę Państwa:

Sejm musiał wyrazić zgodę - nie wyraził tylko raz w wypadku ustawy o zmianie imion i nazwisk

dekret 13.12.1981 został wydany sprzecznie z Konstytucją

po 1992

Upoważniony był Rząd

Rozporządzenie (rozporządzenie wykonawcze)

Art. 92. 

1. Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.

2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o których mowa w ust. 1, innemu organowi.

art. 92 - rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji:

Znajduje swoją podstawę w ustawie. Ustawodawca zwykły musi udzielić takiego upoważnienia określając organ władny do wydania rozporządzenia, zakres spraw jakie ma ono obowiązywać. Nie można przenosić tego upoważnienia. Jest to zakaz subdelegacji.

Akty prawa miejscowego

Art. 94. 

Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego określa ustawa.

art. 94 - mogą pochodzić od jednostek samorządu terytorialnego lub przedstawicieli rządu w terenie.

Prawo do wydania takiego aktu musi wynikać z ustawy np. ustawa o samorządzie gminnym (art. 40):

- wewnętrzny ustrój gminy oraz jednostek pomocniczych gminy (… 3)

Mogą dotyczyć gminy, lub województwa. Stosują się zarówno do mieszkańców tych terenów jak i osób nie zamieszkałych tam ale przebywających.

Art. 93. 

1.  Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjnie2) podległe organowi wydającemu te akty.

2. Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.

3. Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem.

art 93 - Uchwały Rady Ministrów i zarządzenia rady Ministrów - mają charakter wewnętrzny - obowiązują pracowników danego urzędu. Zarządzenia wydawane na podstawie ustaw.

Uchwały Sejmu - są decyzjami dotyczącymi indywidualnych kwestii:

Regulamin Sejmu i Senatu.

26.01.1993 - Orzeczenie TK - uchwała regulamin Sejmu jest aktem normatywnym, jest aktem postawionym poniżej konstytucji i musi być zgodna z Konstytucją. Regulamin Sejmu i Senatu jest aktem wykonawczym w stosunku do postanowień Konstytucji.

Wykład 7 26.11.2007

Zasada reprezentacji politycznej (zasada przedstawicielstwa)

Koncepcje reprezentacji

Klasyczne przedstawicielstwo

Zakłada, ze władzy nie sprawuje sam naród bezpośrednio ale naród sprawuje władzę pośrednio poprzez swoich przedstawicieli (deputowanych, posłów).

J.J. Rousseau

Władza zwierzchnia narodu sprowadza się do tzw. woli powszechnej czyli nie może być przekazywana. Suweren (naród) nie może być reprezentowany, ma wyrażać wolę samodzielnie, w sposób bezpośredni. Rousseau twierdził, że przekazywać można władzę ale nie wolę narodu. Wskazywał, że zgodność reprezentanta z wolą narodu może być przypadkowa. Wskazywał na sytuację w których może znaleźć się przedstawiciel, który nie będzie miał świadomości jaka jest wola narodu.

Klasyczna koncepcja reprezentacji

Powinna następować harmonia woli powszechnej i woli jednostkowej, która może mieć miejsce gdy mamy do czynienia z niezależnością przedstawicieli. Naszymi reprezentantami nie mogą być wszyscy, tylko Ci, którzy są w stanie chronić społeczeństwo przed czymś złym. Narodowi jako bytowi abstrakcyjnemu odmawiano możliwości wyrażania woli.

Opiera się na pewnej fikcji prawnej: wyborcy udzielają mandatu do reprezentowania ich i ich woli a wola wyrażona w parlamencie jest wolą narodu.

Koncepcja ta sprowadza się do reprezentowania woli poprzez parlament a tym samym zapewnieniem pewnej suwerenności parlamentu w dziedzinie wyrażania tej woli w imieniu obywateli i wyborców.

Parlament:

Władza należy do narodu, który to naród sprawuje władzę poprzez swych przedstawicieli.

W czasach gdy powstawała ta koncepcja wpływ partii politycznych na życie polityczne był znikomy a więc obecność partii politycznych nie była tu uwzględniania. Istnienie partii może stanowić zagrożenie wolności przedstawicieli (przedstawiciel musi czasem wybrać między lojalnością wobec partii a wobec wyborców).

Koncepcja demokracji konstytucyjnej (socjologiczne teorie przedstawicielstwa)

Teorie te uwzględniają wpływ partii na kształtowanie się woli narodu.

Do parlamentu są wybierani ci, którzy są rekomendowani przez partie polityczne (umieszczani na listach wyborczych).

Na kształtowanie woli przedstawicieli mają duży wpływ:

Zauważa się, że bez partii politycznych nie może faktycznie funkcjonować demokracja przedstawicielska. Ordynacje wyborcze są skonstruowane w ten sposób że kandydat na reprezentanta za którym nie stoi machina partyjna ma duże trudności aby uzyskać mandat.

Cechy mandatu przedstawicielskiego w polskiej Konstytucji:

Koncepcje mandatu:

Mandat imperatywny

Taka koncepcja istniała w państwach gdzie władza centralna była stosunkowo słaba aby oprzeć się społeczeństwu. Obowiązywała w demokracjach stanowych, w okresie Komuny Paryskiej, a także wg niektórych badaczy w państwach socjalistycznych.

Cechy mandatu imperatywnego

Mandat wolny

art. 104 - posłowie są przedstawicielami narodu, posłów nie wiążą instrukcje wyborców. art. 107, 108.

Art. 104. 

1. Posłowie są przedstawicielami Narodu. Nie wiążą ich instrukcje wyborców.

2. Przed rozpoczęciem sprawowania mandatu posłowie składają przed Sejmem następujące ślubowanie:

"Uroczyście ślubuję rzetelnie i sumiennie wykonywać obowiązki wobec Narodu, strzec suwerenności i interesów Państwa, czynić wszystko dla pomyślności Ojczyzny i dobra obywateli, przestrzegać Konstytucji i innych praw Rzeczypospolitej Polskiej."

Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania "Tak mi dopomóż Bóg".

3. Odmowa złożenia ślubowania oznacza zrzeczenie się mandatu.

Art. 107. 

1. W zakresie określonym ustawą poseł nie może prowadzić działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego ani nabywać tego majątku.

2. Za naruszenie zakazów, o których mowa w ust. 1, poseł, uchwałą Sejmu podjętą na wniosek Marszałka Sejmu, może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu, który orzeka w przedmiocie pozbawienia mandatu.

Art. 108. 

Do senatorów stosuje się odpowiednio przepisy art. 103-107.

Mandat wolny nawiązuje do klasycznej koncepcji reprezentacji

Cechy mandatu wolnego

Gwarancje niezależności

Art. 105. 

1. Poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za swoją działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu poselskiego ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu. Za taką działalność poseł odpowiada wyłącznie przed Sejmem, a w przypadku naruszenia praw osób trzecich może być pociągnięty do odpowiedzialności sądowej tylko za zgodą Sejmu.

2. Od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu poseł nie może być pociągnięty bez zgody Sejmu do odpowiedzialności karnej.

3. Postępowanie karne wszczęte wobec osoby przed dniem wyboru jej na posła ulega na żądanie Sejmu zawieszeniu do czasu wygaśnięcia mandatu. W takim przypadku ulega również zawieszeniu na ten czas bieg przedawnienia w postępowaniu karnym.

4. Poseł może wyrazić zgodę na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej. W takim przypadku nie stosuje się przepisów ust. 2 i 3.

5. Poseł nie może być zatrzymany lub aresztowany bez zgody Sejmu, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

6. Szczegółowe zasady pociągania posłów do odpowiedzialności karnej oraz tryb postępowania określa ustawa.

Gdy wiceminister jest posłem, musi być wiceministrem w randze sekretarza stanu. Jeśli byłby podsekretarzem stanu utraciłby mandat poselski lub senatorski.

Jeżeli następuje problem niepołączalności urzędów to w ciągu 7 dni należy złożyć oświadczenie o rezygnacji z zajmowanego stanowiska. Jeżeli takie oświadczenie nie zostanie złożone mandat wygasa.

Art. 104 nie uwzględnia roli partii politycznych. Z tego punktu widzenia dobrze byłoby gdyby posłowie podczas wypowiedzi pamiętali, że są przede wszystkim reprezentantami narodu a nie partii politycznych.

Art. 4 - naród sprawuje władzę poprzez swych przedstawicieli a także w sposób bezpośredni. Sposób bezpośredni wiąże się z istnieniem pewnych instytucji władzy bezpośredniej.

Art. 4. 

1. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu.

2. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.

Sposoby wyrażania woli w sposób bezpośredni

Referendum

Referendum może być

Charakter referendum

- rozstrzygający

- konsultacyjny

Istotą referendum jest udzielenie odpowiedzi pozytywnej lub negatywnej na postawione pytanie lub istotą może być dokonanie wyboru między zaproponowanymi wariantami rozwiązań.

Przykłady

Województwo Łódzkie - gmina Kleszczów - nieudane referendum ale jego efektem było odwołanie przewodniczącego Rady.

Gostynin - woj. Mazowieckie - udane referendum.

plebiscyt - najczęściej występuje w prawie międzynarodowym

- forma rozstrzygnięcia przez ludność o przynależności państwowej:

20.03.1921 - plebiscyt na górnym Śląsku

11.07.1920 (???) - plebiscyt na Warmii

głosowanie na apel przywódcy - V Republika Francuska - De Gaulle odwoływał się do woli narodu chcąc przeciwstawić swą wolę woli zgromadzenia narodowego

Czasem mówi się, że wybory mają formę plebiscytu, gdy wybiera się między dwoma partiami. Np. 1989, kiedy społeczeństwo wybierało między dwoma opcjami politycznymi. Taki wybór zrealizował się w wyborach do Senatu w 1989r.

inicjatywa ludowa - umożliwia narodowi interwencję w proces tworzenia ustawy lub szeroko rozumianego prawa. Weto ludowe - forma przeciwna do inicjatywy ludowej (w Polsce nie występuje).

Obowiązek zebrania 100 tys. podpisów pod projektem ustawy.

Charakter inicjatywy ludowej:

Art. 125. 

1. W sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa może być przeprowadzone referendum ogólnokrajowe.

2. Referendum ogólnokrajowe ma prawo zarządzić Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów lub Prezydent Rzeczypospolitej za zgodą Senatu wyrażoną bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

3. Jeżeli w referendum ogólnokrajowym wzięło udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania, wynik referendum jest wiążący.

4. Ważność referendum ogólnokrajowego oraz referendum, o którym mowa w art. 235 ust. 6, stwierdza Sąd Najwyższy.

5. Zasady i tryb przeprowadzania referendum określa ustawa.

system organów państwowych

zasada trójpodziału władzy - art. 10

Art. 10. 

1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.

2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.

Funkcje organów państwowych

organ państwowy - część aparatu państwowego, która wyodrębnia się od pozostałych części aparatu tym, że w ramach działania całości wypełnia określone zadania i stosownie do tych zadań jest zorganizowana.

aparat państwowy - zespół ludzi w szczególny sposób zorganizowany, wypełniający w szczególnie określonym trybie konkretne zadania i wyposażony w tym celu w specyficzne środki przymusu.

Podział organów państwowych

I - ze względu na charakter działania organów państwowych

II - ze względu na skład osobowy organów państwowych

III - ze względu na zakres działania

Organy władzy

Art. 10. 

1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.

2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.

Władze ustawodawczą sprawują Sejm i Senat. W świetle obowiązującej Konstytucji Senat nie może być nazwany izbą wyższą jednakże pewien brak symetrii między tymi organami istnieje. Senat nie sprawuje funkcji kontrolnej (nie udziela absolutorium z tytułu wykonywania budżetu tak jak Sejm)

Organy Wykonawcze

art. 10 - Prezydent i Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, Ministrowie, Wojewodowie, Prezesi określonych Komitetów.

Kompetencje Rady Ministrów i Prezydenta są wyraźnie podzielone z wyjątkiem spraw polityki zagranicznej.

Organy wykonawcze realizują funkcje administracyjną. Zadaniem administracji państwowej jest organizowanie życia społecznego i gospodarczego kraju, zapewnienie przestrzegania praw obywatelskich.

Organy Sądownicze

Sądy i trybunały.

W PRL sądy były umieszczone w odrębnym rozdziale niż TK i NIK.

Dekonstytucjonalizacja prokuratury, funkcja Prokuratora Generalnego jest łączona ze stanowiskiem Ministra Sprawiedliwości.

Eksponowana jest zasada niezależności sądów i sędziów

Organy kontroli i ochrony prawnej

Funkcje kontrolne posiadają:

Organy samorządu terytorialnego

Nie są zaliczane stricte do grupy organów państwa chociaż niewątpliwie wchodzą w skład administracji publicznej

Administracja publiczna:

- organy administracji rządowej

- organy administracji samorządowej - realizują zadania:

- własne - w oparciu o środki własne

- zlecone z administracji rządowej - w oparciu o dotacje i subwencje

Wykład 8 3.12.2007

SEJM I SENAT

Pozycja Parlamentu

Struktura dwuizbowa:

Nie ma zasadniczych różnic miedzy izbami parlamentu. Obie izby są reprezentacją polityczną społeczeństwa.

Sejm

Senat

Obie Izby są niezależne od innych organów Państwa.

Gwarancje autonomii Parlamentu

Regulamin Sejmu a także Senatu to akt wykonawczy w stosunku do postanowień Konstytucji jednakże nie ma możliwości nakładania obowiązku na organy, których nie wymienia Konstytucja. Regulamin dotyczy organizacji wewnętrznej każdej z Izb Parlamentu, tryb powoływania i wyłaniania organów Sejmu i Senatu oraz określa obowiązki organów wewnętrznych Sejmu i Senatu

Inicjatywa ustawodawcza

Sejm i Senat są władzą ustawodawczą nieco inaczej wygląda jednak inicjatywa ustawodawcza Sejmu i Senatu:

- Sejm - co najmniej 15 posłów lub przeprowadzona przez komisję sejmową

- Senat - potrzebna jest uchwała Izby

Wynikiem inicjatywy ustawodawczej po zakończeniu procedury jest przekazanie z Sejmu do Senatu gotowej ustawy. Senat może wprowadzić poprawki, odrzucić lub zaakceptować.

Funkcje parlamentu

Sejm i Senat

Sejm

Art. 95. 

1. Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat.

2. Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw.

Kadencja Parlamentu

Kadencja co do zasady wynosi 4 lata ale może być:

Art. 228. ust. 7

W czasie stanu nadzwyczajnego oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie może być skrócona kadencja Sejmu, przeprowadzone referendum ogólnokrajowe, nie mogą być przeprowadzane wybory do Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego oraz wybory Prezydenta Rzeczypospolitej, a kadencje tych organów ulegają odpowiedniemu przedłużeniu. Wybory do organów samorządu terytorialnego są możliwe tylko tam, gdzie nie został wprowadzony stan nadzwyczajny.

Skrócenie kadencji Sejmu jest równoznaczne skróceniu kadencji Senatu

Konsekwencje skrócenia kadencji Parlamentu:

Status Posła i Senatora

Art. 104. 

1. Posłowie są przedstawicielami Narodu. Nie wiążą ich instrukcje wyborców.

2. Przed rozpoczęciem sprawowania mandatu posłowie składają przed Sejmem następujące ślubowanie:

"Uroczyście ślubuję rzetelnie i sumiennie wykonywać obowiązki wobec Narodu, strzec suwerenności i interesów Państwa, czynić wszystko dla pomyślności Ojczyzny i dobra obywateli, przestrzegać Konstytucji i innych praw Rzeczypospolitej Polskiej."

Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania "Tak mi dopomóż Bóg".

3. Odmowa złożenia ślubowania oznacza zrzeczenie się mandatu.

Art. 108. 

Do senatorów stosuje się odpowiednio przepisy art. 103-107.

Mandat

Niezależność Parlamentarzysty

Wniosek o:

Obowiązki Parlamentarzysty

Prawa Parlamentarzysty

Związane z pracą Izby

Czas może być wydłużony decyzją Konwentu Seniorów.

Prowadzenie debaty na zasadzie nieograniczonej - np. USA - lata 60-te. - stwarza to możliwość obstrukcji

Związane z działalnością terenową (przedstawicielską)

Dieta (???) zwiększa się o

20% - Przewodniczący Komisji

15% - zastępca Przewodniczącego

10% - Przewodniczący Komisji ……………..

Immunitet

Immunitet parlamentarny narodził się w Anglii, miał chronić parlamentarzystów przed odpowiedzialnością za długi.

Umożliwia posłowi i senatorowi optymalne wykorzystanie mandatu. Jest pewną formą przywileju na mocy którego osoba pełniąca określoną przepisami funkcję (Sędzia, Prezes NIK) nie podlega określonym przepisom. Jest to ograniczenie odpowiedzialności z tytułu pełnionej funkcji.

Immunitet materialny

Wyłączenie karalności określonych czynów co w praktyce oznacza wyłączenie posiadacza spod działania prawa karnego materialnego. Występował w okresie międzywojennym a następnie w 1992. Ma charakter częściowy bo obejmuje tylko działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu.

Cechy immunitetu materialnego

Wykonywania mandatu - działalność sejmowa (wystąpienia, głosowania) a także pozasejmowa.

Immunitet materialny nie chroni przed odpowiedzialnością za:

- pogwałcenie praw osób trzecich nawet podczas wykonywania mandatu (np. podczas przemawiania w sejmie)

Wykonywanie mandatu nie może następować przy użyciu niegodziwych metod postępowania (np. głosowanie za innych) i zachowanie takie nie powinno być chronione immunitetem.

Wykład 9 10.12.2007

Immunitet formalny

Ograniczenie dopuszczalności ścigania za czyny będące wg kodeksu karnego przestępstwami lub karalnymi. Czyny popełniane są przestępstwem ale nie mogą być ścigane podczas wykonywania mandatu.

Występuje w Polsce od 1921 roku, ma charakter zupełny i odnosi się do wszelkich czynów, które mogą podlegać odpowiedzialności karnej niezależnie od związku czynu z wykonywanym przez posła mandatem. Obejmuje także odpowiedzialność karną za naruszenie praw osób trzecich jeśli czyn jest związany z wykonywaniem mandatu.

Immunitet formalny nie dotyczy odpowiedzialności cywilnej, zawodowej, pracowniczej, dyscyplinarnej. Jego istotą jest wyłączenie możliwości prowadzenia podstępowania karnego przeciwko posłowi czy senatorowi. Odnosi się do wszelkich stadiów postępowania. Niedopuszczalne jest wniesieni kasacji lub rewizji nadzwyczajnej (Sąd Najwyższy 13.01.1994).

Jeżeli postępowanie zostało wszczęte zanim osoba została wybrana na posła lub senatora może toczyć się dalej. Generalnie Marszałkowie nie zgadzali się na zawieszanie tych postępować, choć mieli do tego prawo (za zgodą Sejmu).

Immunitet formalny ma charakter względny - może zostać uchylony.

Uchylenie immunitetu formalnego może nastąpić gdy:

Art. 105. ust. 4

Poseł może wyrazić zgodę na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej. W takim przypadku nie stosuje się przepisów ust. 2 i 3.

Odmowa uchylenia immunitetu zawiesza bieg przedawnienia w postępowaniu karnym.

Immunitet formalny ma charakter nietrwały, wygasa po upływie kadencji.

Nietykalność poselska i senatorska

Jest zakaz zatrzymywania, aresztowania, bez zgody odpowiedniej Izby - art. 105

Art. 105. 

1. Poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za swoją działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu poselskiego ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu. Za taką działalność poseł odpowiada wyłącznie przed Sejmem, a w przypadku naruszenia praw osób trzecich może być pociągnięty do odpowiedzialności sądowej tylko za zgodą Sejmu.

2. Od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu poseł nie może być pociągnięty bez zgody Sejmu do odpowiedzialności karnej.

3. Postępowanie karne wszczęte wobec osoby przed dniem wyboru jej na posła ulega na żądanie Sejmu zawieszeniu do czasu wygaśnięcia mandatu. W takim przypadku ulega również zawieszeniu na ten czas bieg przedawnienia w postępowaniu karnym.

4. Poseł może wyrazić zgodę na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej. W takim przypadku nie stosuje się przepisów ust. 2 i 3.

5. Poseł nie może być zatrzymany lub aresztowany bez zgody Sejmu, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

6. Szczegółowe zasady pociągania posłów do odpowiedzialności karnej oraz tryb postępowania określa ustawa.

Stan wyższej konieczności bądź obrony koniecznej.

W przypadku zatrzymania Posła lub Senatora na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa.

Zapewnienia możliwości prowadzenia postępowania.

FUNKCJA KREACYJNA PARLAMENTU

Ukonstytuowanie się Izb

Marszałkowie Seniorzy prowadzą pierwsze posiedzenie, zwoływane przez Prezydenta, które odbywa się w ciągu 30 dni od wyboru lub 15 dni od dnia wyboru jeśli poprzednia kadencja była skrócona. Marszałkowie Seniorzy prowadzą pierwsze posiedzenie do momentu wyboru właściwego Marszałka.

Marszałkowi Seniorzy:

Wybór Marszałka

Wybór Marszałka odbywa się bezwzględną wielkością głosów. Kandydata na Marszałka może zgłosić co najmniej 15 posłów. Zasadą jest, że przedstawiciel może poprzeć tylko jednego kandydata. Jeżeli zgłoszone więcej niż jednego kandydata i w pierwszym głosowaniu żaden z kandydatów nie otrzyma bezwzględnej większości głosów to zgodnie z regulaminem sejmu do następnego głosowania przechodzą dwie kandydatury, które uzyskały najwięcej głosów. Następnie głosuje się do skutku. W razie gdyby nie doszło do wyboru Marszałka procedurę należy powtórzyć.

Funkcja kreacyjna sprowadza się do wyboru, powoływania i odwoływania określonych organów państwowych

Funkcja kreacyjna Sejmu

Sprawowana samodzielnie

Poprzez wybór

Sprawowana przy współudziale Senatu

Poprzez wybór:

Poprzez możliwość odwołania osoby ze stanowiska:

Wnioski co do wyboru na określone stanowiska:

Powoływanie i odwoływanie następuje bezwzględną większością głosów. Jeżeli powoływanie odbywa się przy udziale Senatu to odwołanie także musi odbyć się przy udziale Senatu.

Prezes IPN - powoływany i odwoływany większością 3/5 głosów.

Parlament ma pewną dowolność w kształtowaniu organów wewnętrznych co należy rozumieć przez wolną rękę co do ilości:

Organy Izb

Marszałek

Funkcje Marszałka:

Marszałek spośród organów Sejmu jest stawiany na pierwszym miejscu. On decyduje o biegu inicjatyw i projektów.

Prezydium Sejmu

organ kolegialny - składa się z Marszałka i wicemarszałkowie

podejmuje decyzje większością głosów, w przypadku równowagi decyduje głos marszałka

Funkcje Prezydium Sejmu

Konwent seniorów

Jest organem, który ma zapewnić współdziałanie klubów parlamentarnych w sprawach związanych z działalnością i tokiem spraw Izby. Zwoływany często w przypadkach gdy dyskusja w Sejmie zaczyna wykraczać

Skład konwentu seniorów

Funkcje konwentu seniorów

Komisje

Każda Izba samodzielnie ustala ilość komisji.

Funkcje komisji

Podział Komisji

Komisje mają liczyć nie więcej niż 11 posłów (chociaż nie jest to zasada), mogą być powoływane tylko przez Sejm na trzy sposoby, ds. zbadania czy przygotowania określonej sprawy.

Trzy sposoby powoływania członków komisji:

Członkami komisji nie mogą być ministrowie i wice-ministrowie.

FUNKCJA USTAWODAWCZA

Z Sejmu do Senatu przekazywana jest uchwalona ustawa a nie projekt ustawy. Senat uczestniczy w procedurze ustawodawczej.

Inicjatywa ustawodawcza

Składanie projektów

Projekty składa się w formie pisemnej Marszałkowi Sejmu. Powinno być do nich dołączone uzasadnienie wskazujące na:

Do uzasadnienia projektu wnoszonego przez radę ministrów należy dołączyć projekty podstawowych aktów wykonawczych (gotowe teksty aktów wykonawczych)

Uchwalanie ustaw

Polska - około 350 ustaw

W.B - nie więcej niż 60 ustaw - instytucja ekspertów o uposażeniu sekretarzy stanu, bez których zgody nie może ruszyć inicjatywa ustawodawcza

Wykład 10 17.12.2007

Wysłuchanie publiczne

Uchwała o wysłuchaniu publicznym podejmowana przez komisję na wniosek co najmniej 1 posła, do której został skierowany wniosek o przeprowadzenie postępowania ustawodawczego. Uchwała ta może mieć miejsce między zakończeniem pierwszego czytania a przed rozpoczęciem drugiego czytania.

W wysłuchaniu publicznym mogą wziąć udział podmioty, które z odpowiednim wyprzedzeniem zgłosiły swoje zainteresowanie. Muszą one zwrócić się do Sejmu (co najmniej 10 dni przed dniem wysłuchania publicznego). Dodatkowo:

Wysłuchanie publiczne odbywa się na jednym posiedzeniu komisji, porządek obrad komisji może zawierać tylko wysłuchanie publiczne

Procedury szczególne

Procedury przyspieszone

Klauzulę pilności może nadać Rada Ministrów uchwalonym przez siebie projektom ustaw z wyjątkiem:

Marszałek Sejmu ma obowiązek sprawdzić, czy zgłoszony przez Radę Ministrów projekt jest zgodny z wymogami formalnymi. Jeśli przyjmie ustawę w trybie pilnym musi ustalić orientacyjny kalendarz prac nad tym projektem w trybie pilnym.

Marszałek zarządza pierwsze czytanie bez zachowania terminu 7 dniowego, kierując projekt do komisji ustala termin otrzymania sprawozdania (nie dłuższy niż 30). Marszałek może zarządzić wysłuchanie publiczne. Następnie wprowadza projekt do porządku pierwszych obrad po zakończeniu prac w komisji. Uchwaloną ustawę niezwłocznie (w ciągu 3 dni) musi przesłać Marszałkowi Senatu. Senat ma na wprowadzenie poprawek jedynie 14 dni. Prezydent ma 7 dni na podpisanie ustawy. Rada Ministrów może wycofać klauzulę pilności przed II czytaniem.

Procedury wydłużone

zmiany w kodeksach oraz wprowadzające kodeksy w życie

Termin postępowania ustawodawczego jest wydłużony. Ustawodawca wymaga szczególnej dokładności i ostrożności. Tu także istnieje możliwość przeprowadzenia wysłuchania publicznego.

I czytanie

Sejm może powołać Komisję Nadzwyczajną przed lub po I czytaniu projektu.

Komisja Nadzwyczajna może tworzyć podkomisje stałe i zespoły robocze. Członek Komisji Nadzwyczajnej nie może wchodzić w skład więcej niż dwóch podkomisji. Komisja Nadzwyczajna powołuje zespół stałych ekspertów (1/3 z nich jest wskazywana przez ustawodawcę).

II czytanie - nie wcześniej niż 14 dzień od doręczenia Posłom sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej

uchwalanie prawa, które będzie wypełniać postanowienia UE

Rada Ministrów - ma obowiązek wyraźnego zaznaczenia, że zgłoszony przez nią projekt ma za zadanie wykonywać postanowienia UE.

Marszałek ustalając terminarz prac nad projektem musi pamiętać aby zachowana były także terminy UE.

Poprawkę na posiedzeniu komisji może zgłosić grupa co najmniej 3 posłów.

Projekt może być odrzucony na posiedzeniu komisji bezwzględną większością głosów.

II czytanie

Odbywa się na posiedzeniu sejmu najbliższym po doręczeniu posłom sprawozdania komisji chyba, że Marszałek po zasięgnięciu opinii komisji zarządzi inaczej.

projekt ustawy budżetowej

Inicjatywa ustawodawcza przypada tylko Radzie Ministrów.

Projekt jest kierowany do Komisji Finansów Publicznych. Poszczególne części projektu ustawy budżetowej są rozpatrywane przez inne komisje. Sprawozdania są przekazywane Komisji Finansów Publicznych, która rozpatruje je jako sprawozdania cząstkowe.

Rada Ministrów przedkłada Sejmowi projekt ustawy budżetowej nie później niż 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego. Po zakończeniu prac Sejmu ustawa przekazywana jest do Senatu, który ma na rozpatrzenie ustawy budżetowej 20 dni. Senat może jedynie wnieść do ustawy poprawki lub ją przyjąć - nie może jej odrzucić.

Poprawki Senatu są przekazywane do Komisji Finansów Publicznych (która je przyjmuje lub odrzuca).

Uchwaloną ustawę Prezydent musi podpisać w ciągu 7 dni. Nie przysługuje mu prawo weta ale może on zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego o sprawdzenie konstytucyjności ustawy. TK ma obowiązek orzec w sprawie zgodności z Konstytucją w terminie nie później niż 2 miesiące od momentu złożenia ustawy. Ustawa budżetowa musi być przedłożona prezydentowi do podpisu nie później niż 4 miesiące od momentu wpłynięcia ustawy do Sejmu. Jeśli to nie nastąpi może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu.

ustawa o prowizorium budżetowym - uchwala budżet na okres krótszy niż rok budżetowy.

W Polsce rok budżetowy = rok kalendarzowy.

Postępowania w komisjach

Ogólne zasady dotyczące postępowania przed komisjami sejmowymi:

Aby obrady miały charakter prawomocny musi wziąć w nich udział co najmniej 1/3 składu komisji. Na czele każdej komisji stoi prezydium komisji (przewodniczący i dwóch wiceprzewodniczących).

Komisje rozpatrują

Prezydium Komisji

Posiedzenia odbywają się

W posiedzeniach mogą brać udział

Na posiedzenia komisji zaprasza Przewodniczący lub członek komisji przy akceptacji Przewodniczącego.

Przewodniczący obradom posiada prawo

Komisje obradują na posiedzeniach, które mają charakter otwarty jednakże mogą wystąpić posiedzenia zamknięte - Komisja określa osoby, których udział w posiedzeniu jest niezbędny.

Formy wypowiedzi Komisji

Uchwały podejmowane są większością głosów przy obecności 1/3 członków

W Senacie regulamin wskazuje na obowiązek pracy w przynajmniej 1 komisji natomiast w regulaminie Sejmu nie ma takiej pozycji.

Odrębne regulacje dotyczące Komisji

Komisje śledcze

Projekt uchwały o powołaniu komisji może być wniesiony przez co najmniej 40 posłów lub prezydium sejmu. Wniosek musi być zawierać uzasadnienie powołania takiej komisji.

Komisja śledcza ma obowiązek przedstawienia sprawozdania ze sprawy, do rozpatrzenia której została powołana. Członkowie komisji mogą zgłaszać zdania odrębne (które muszą być dołączone do sprawozdania z prac komisji).

Komisja ds. służb specjalnych

Nie więcej niż 9 posłów

Posiedzenia tej komisji mają charakter posiedzeń zamkniętych chyba że są to połączone posiedzenia z innymi komisjami.

W obradach mogą uczestniczyć ministrowie

Komisja ds. etyki poselskiej

po 1 przedstawicielu ( o nieposzlakowanej opinii) każdego z klubów parlamentarnych. Jeżeli zgłoszona osoba nie spełnia wymogu nieposzlakowanej opinii klub musi wystawić innego kandydata - jeśli tego nie zrobi traci prawo do posiadania swojego przedstawiciela w tej komisji. Posiedzenia tej komisji są objęte tajemnicą.

Komisja może:

Komisja ds. UE

nie więcej niż 46 członków, powinien odzwierciedlać proporcjonalnie skład Sejmu.

Wykład 11 7.01.2008

Uchwały Sejmu

Moc prawna uchwał uchwalanych przez Sejm i Senat jest niższa niż ustawy. Istnieją różnice w sposobie rozpatrywania i uchwalania uchwał przez obie Izby.

Każda z Izb posiada prawo samodzielnego uchwalania uchwał. Nie istnieje konieczność przekazywania takiej uchwały do drugiej Izby ani do Prezydenta celem ich podpisania (Prezydent nie ma więc też możliwości skierowania uchwały do Trybunału Konstytucyjnego). Uchwały publikowane są w Monitorze Polskim.

Inicjatywa uchwałodawcza

Inicjatywa uchwałodawcza w sprawie Regulaminu Sejmu

Uchwalanie uchwał odbywa się w dwóch czytaniach (z wyjątkiem regulaminu sejmu - 4 czytania).

Sejm podejmuje uchwały

Przykłady wyjątków

Uchwalane tak samo jak uchwały są:

Uchwały Senatu

W zależności od rodzaju uchwały krąg podmiotów które mogą wystąpić z inicjatywą uchwałodawczą przedstawia się w różny sposób.

Inicjatywa uchwałodawcza

Inicjatywa uchwałodawcza w sprawie zmiany regulaminu

Inicjatywa uchwałodawcza w w sprawie uchwał okolicznościowych

FUNKCJA KONTROLNA PARLAMENTU

Kontrolę parlamentarną sprawuje tylko Sejm.

Kontrola parlamentarna - proces nadzoru i kontroli - proces decydowania o sposobie zachowania się Rządu i Administracji Rządowej.


Sejm ma możliwość bezpośredniego bądź też pośredniego stosowania określonych środków lub sankcji w stosunku do zachowań Rządu bądź Administracji.

Środki bezpośrednie (należą do większości parlamentarnej)

Środki pośrednie (należą do opozycji)

Funkcja kontrolna to jedna z czterech funkcji wykonywanych przez parlament. Jest to klasyczna funkcja legislatywna..

Etapy kontroli parlamentarnej

Trzy formy realizowania funkcji kontrolnej Sejmu

Bezpośrednio na posiedzeniu plenarnym

Rada Ministrów ma obowiązek złożenia Sejmowi sprawozdania z tytułu wykonania ustawy budżetowej i informacji o stanie zadłużenia państwa w ciągu 5 miesięcy od końca roku. Sejm w ciągu 90 dni od daty złożenia sprawozdania ma obowiązek zapoznania się z opinią NIK i podejmuje decyzję o udzieleniu lub nieudzielaniu absolutorium. Od 1976

Głosowanie nad wnioskiem:

Wniosek o wotum nieufności może być składany nie częściej niż co 3 miesiące. Gdy wniosek uzyska poparcie 115 posłów można składać go częściej.

Art. 111. 

1. Sejm może powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy.

2. Tryb działania komisji śledczej określa ustawa.

Prawo postawienia takiego wniosku mają:

Przez Komisje Sejmowe

Wykład 12 14.01.2008

PREZYDENT

POZYCJA PRAWNO USTROJOWA PREZEYDENTA RP

Art. 10, rozdział V, praktyka konstytucyjna

Wszędzie na świecie sposób wykonywania uprawnień jest nieco inny, mimo podobnych uregulowań.

Czynniki wpływające na model prezydentury

Oceniać model prezydentury można przez pryzmat aktywności (nadaktywności, braku aktywności)

Polska Konstytucja wskazuje na model prezydentury aktywnej.

Opinia publiczna w Polsce często wymaga od Prezydenta zajęcia stanowiska w sprawach bieżących.

Art. 10. 

1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.

2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.

Art. 10 - podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Władza wykonawcza - Prezydent i Rada Ministrów

Prezydent ma samodzielne kompetencje o charakterze wykonawczym jest on więc samodzielnym organem władzy wykonawczej. Konstytucja dokonuje podziału kompetencji między Prezydenta i Radę Ministrów a w niektórych sprawach wymaga pewnej współpracy pomiędzy tymi organami. Problem pojawia się gdy Prezydent i Rada Ministrów chcą realizować swoje „wspólne” funkcje bez konsultacji.

Polski model prezydentury jest konsekwencją nie osiągnięcia porozumienia dotyczącego jego pożądanej siły.

Prezydent RP

Konstytucja nie wypowiada się na temat

Dyskusja która miała miejsce podczas prac Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego

- koncepcja Prezydenta jako autorytetu do którego dowołujemy się w razie poważnego konfliktu ustrojowego w państwie. Prezydent miał gwarantować stabilność.

Koncepcja prerogatyw (uprawnień osobistych)

Art. 126. 

1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej.

2. Prezydent Rzeczypospolitej czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium.

3. Prezydent Rzeczypospolitej wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach.

Weto ma charakter zawieszający. Prezydent ma określony termin na podpisanie ustawy, jeśli nie chce tego zrobić musi ją zawetować (czyli skierować ustawę do ponownego rozpatrzenia w Sejmie)

Odpowiedzialność Prezydenta RP

Art. 145. 

1. Prezydent Rzeczypospolitej za naruszenie Konstytucji, ustawy lub za popełnienie przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu.

2. Postawienie Prezydenta Rzeczypospolitej w stan oskarżenia może nastąpić uchwałą Zgromadzenia Narodowego, podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego na wniosek co najmniej 140 członków Zgromadzenia Narodowego.

3. Z dniem podjęcia uchwały o postawieniu Prezydenta Rzeczypospolitej w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu sprawowanie urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej ulega zawieszeniu. Przepis art. 131 stosuje się odpowiednio.

W przypadku zawieszenia pełnienia funkcji przez Prezydenta jego obowiązki przejmuje Marszałek Sejmu, a w dalszej kolejności marszałek Senatu.

Wybór Prezydenta

Art. 127. 

1. Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany przez Naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym.

2. Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany na pięcioletnią kadencję i może być ponownie wybrany tylko raz.

3. Na Prezydenta Rzeczypospolitej może być wybrany obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu. Kandydata zgłasza co najmniej 100.000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu.

4. Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie.

5. W ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się spośród dwóch kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali kolejno największą liczbę głosów. Jeżeli którykolwiek z tych dwóch kandydatów wycofa zgodę na kandydowanie, utraci prawo wyborcze lub umrze, w jego miejsce do wyborów w ponownym głosowaniu dopuszcza się kandydata, który otrzymał kolejno największą liczbę głosów w pierwszym głosowaniu. W takim przypadku datę ponownego głosowania odracza się o dalszych 14 dni.

6. Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który w ponownym głosowaniu otrzymał więcej głosów.

7. Zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej określa ustawa

.

Ust 3 - formalne warunki wyboru na Prezydenta

Ust 4. - Konstytucja wprowadza zasadę dwóch tur wyborów.

Gdy kandydat na Prezydenta który zakwalifikował się do drugiej tury umrze do drugiej tury przechodzi trzeci w pierwszej turze kandydat a druga tura jest przesunięta o dwa tygodnie.

Wykład 13 21.01.2008

Możliwość ograniczenia wyboru na Prezydenta

Kadencja Prezydenta

Art. 128. ust. 1 

Kadencja Prezydenta Rzeczypospolitej rozpoczyna się w dniu objęcia przez niego urzędu.

kadencja - konstytucyjnie określony okres sprawowania urzędu przez tę samą osobę, która jest powoływana na to stanowisko w wyniku wyborów. W Polsce kadencja jest związana każdorazowo z osobą. Kadencję wyznacza data jej rozpoczęcia oraz moment jej zakończenie.

Art. 130. 

Prezydent Rzeczypospolitej obejmuje urząd po złożeniu wobec Zgromadzenia Narodowego następującej przysięgi:

"Obejmując z woli Narodu urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, uroczyście przysięgam, że dochowam wierności postanowieniom Konstytucji, będę strzegł niezłomnie godności Narodu, niepodległości i bezpieczeństwa Państwa, a dobro Ojczyzny oraz pomyślność obywateli będą dla mnie zawsze najwyższym nakazem".

Przysięga może być złożona z dodaniem zdania "Tak mi dopomóż Bóg".

Wygaśnięcie mandatu Prezydenta

Wygaśnięcie mandatu Prezydenta następuje w skutek:

Art. 131. 

1. Jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie może przejściowo sprawować urzędu, zawiadamia o tym Marszałka Sejmu, który tymczasowo przejmuje obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej. Gdy Prezydent Rzeczypospolitej nie jest w stanie zawiadomić Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu, wówczas o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej rozstrzyga Trybunał Konstytucyjny na wniosek Marszałka Sejmu. W razie uznania przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Trybunał Konstytucyjny powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej.

Akty urzędowe Prezydenta

Art. 144. 

1. Prezydent Rzeczypospolitej, korzystając ze swoich konstytucyjnych i ustawowych kompetencji, wydaje akty urzędowe.

Konstytucja nie podaje jednak definicji pojęcia aktów urzędowych.

Akty urzędowe Prezydenta były przedstawiane w kolejnych Konstytucjach w następujący sposób:

Historia

Konstytucja Marcowa

Konstytucja Kwietniowa:

W obecnej Konstytucji ustawodawca nawiązuje do koncepcji z 1935r.

Podział ze względu na kryterium aktu prawnego

Podział ze względu na charakter ustrojowy

Kontrasygnata

Art. 144. 

1. Prezydent Rzeczypospolitej, korzystając ze swoich konstytucyjnych i ustawowych kompetencji, wydaje akty urzędowe.

2. Akty urzędowe Prezydenta Rzeczypospolitej wymagają dla swojej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów, który przez podpisanie aktu ponosi odpowiedzialność przed Sejmem.

3. Przepis ust. 2 nie dotyczy:

… <- wymienione prerogatywy Prezydenta

Kontrasygnata:

kontrasygnata - wymóg konstytucyjnego podpisania aktu urzędowego głowy państwa przez premiera lub ministra ewentualnie zarówno Premiera jak i ministra razem, którzy przez kontrasygnatę biorą na siebie odpowiedzialność prawną i polityczną.

Obowiązek kontrasygnaty wypływa z zasady odpowiedzialności politycznej rządu przed parlamentem w następstwie czego osoby kontrasygnujące biorą na siebie odpowiedzialność a osoba akt wydająca (Prezydent) tej odpowiedzialności nie ponosi.

Konstytucja 1952 rezygnuje z kontrasygnaty. W Małej Konstytucji pojawia się instytucja kontrasygnaty parlamentarnej (art. 46).

Konstrukcja prawno ustrojowa kontrasygnaty

Prerogatywy

Prerogatywy - akty urzędowe Prezydenta podejmowane przez niego osobiście bez obowiązku ich kontrasygnowania - w ten sposób ustawodawca określa rolę ustrojową prezydenta

Istnienie prerogatyw wzmacnia pozycję ustrojową Prezydenta.

Art. 144. 

1. Prezydent Rzeczypospolitej, korzystając ze swoich konstytucyjnych i ustawowych kompetencji, wydaje akty urzędowe.

2. Akty urzędowe Prezydenta Rzeczypospolitej wymagają dla swojej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów, który przez podpisanie aktu ponosi odpowiedzialność przed Sejmem.

3. Przepis ust. 2 nie dotyczy:

1) zarządzania wyborów do Sejmu i Senatu,

2) zwoływania pierwszego posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu,

3) skracania kadencji Sejmu w przypadkach określonych w Konstytucji,

4) inicjatywy ustawodawczej,

5) zarządzania referendum ogólnokrajowego,

6) podpisywania albo odmowy podpisania ustawy,

  1. zarządzania ogłoszenia ustawy oraz umowy międzynarodowej w Dzienniku Ustaw

Rzeczypospolitej Polskiej,

8) zwracania się z orędziem do Sejmu, do Senatu lub do Zgromadzenia Narodowego,

9) wniosku do Trybunału Konstytucyjnego,

10) wniosku o przeprowadzenie kontroli przez Najwyższą Izbę Kontroli,

11) desygnowania i powoływania Prezesa Rady Ministrów,

  1. przyjmowania dymisji Rady Ministrów i powierzania jej tymczasowego pełnienia

obowiązków,

  1. wniosku do Sejmu o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem

Stanu członka Rady Ministrów,

14) odwoływania ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności,

15) zwoływania Rady Gabinetowej,

16) nadawania orderów i odznaczeń,

17) powoływania sędziów,

18) stosowania prawa łaski,

  1. nadawania obywatelstwa polskiego i wyrażania zgody na zrzeczenie się

obywatelstwa polskiego,

20) powoływania Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego,

21) powoływania Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego,

22) powoływania Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego,

  1. powoływania prezesów Sądu Najwyższego oraz wiceprezesów Naczelnego Sądu

Administracyjnego,

24) wniosku do Sejmu o powołanie Prezesa Narodowego Banku Polskiego,

25) powoływania członków Rady Polityki Pieniężnej,

26) powoływania i odwoływania członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego,

27) powoływania członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,

  1. nadawania statutu Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej oraz powoływania

i odwoływania Szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej,

29) wydawania zarządzeń na zasadach określonych w art. 93,

30) zrzeczenia się urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej.

Klasyfikacja kompetencji Prezydenta wg. prof. Skrzydło.

- …

- kompetencje w zakresie spraw zagranicznych:

- legacja - prawo do reprezentowania przez Prezydenta swojego Państwa

Art. 146 ust. 1

1. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 133. ust. 3

3. Prezydent Rzeczypospolitej w zakresie polityki zagranicznej współdziała z Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem.

Posunięcia Prezydenta w dziedzinie polityki zagranicznej powinny być uzgodnione z Premierem.

Art. 133. ust. 1

1. Prezydent Rzeczypospolitej jako reprezentant państwa w stosunkach zewnętrznych:

ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat,

mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych, przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych Prezydent ratyfikuje umowy po wcześniejszej ich akceptacji przez Sejm. Szczególne postępowania w niektórych sprawach określa artykuł 90.

Art. 90. ust 1 i 2

1. Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.

2. Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, jest uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

Zwierzchnictwo sił zbrojnych, obronności i bezpieczeństwa państwa

Art. 134. 

1. Prezydent Rzeczypospolitej jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

2. W czasie pokoju Prezydent Rzeczypospolitej sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej.

3. Prezydent Rzeczypospolitej mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów Sił Zbrojnych na czas określony. Czas trwania kadencji, tryb i warunki odwołania przed jej upływem określa ustawa.

4. Na czas wojny Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych. W tym samym trybie może on Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych odwołać. Kompetencje Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasady jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej określa ustawa.

5. Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, nadaje określone w ustawach stopnie wojskowe.

6. Kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej, związane ze zwierzchnictwem nad Siłami Zbrojnymi, szczegółowo określa ustawa.

Stan wojenny i stan wyjątkowy

Art. 229. 

W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa.

Art. 230. 

1. W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium państwa.

2. Przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz, za zgodą Sejmu i na czas nie dłuższy niż 60 dni.

W czasie trwania stanów wyjątkowych Prezydent może wydawać rozporządzenia z mocą ustawy (jeśli sejm nie może się zebrać) w zakresie określonym przez Konstytucję.

Art. 231. 

Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego lub wyjątkowego Prezydent Rzeczypospolitej przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od podpisania rozporządzenia. Sejm niezwłocznie rozpatruje rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej. Sejm może je uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Klasyczne kompetencje Prezydenta

Wykład 14 20.02.2008

Prezydent a władza wykonawcza

Na pozycję prezydenta wpływa:

Możliwość skrócenia kadencji Sejmu

art. 98 ust.2

Wybory do Sejmu i Senatu zarządza Prezydent Rzeczypospolitej nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu, wyznaczając wybory na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu.

art. 98 ust. 4

Prezydent Rzeczypospolitej, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu, może w przypadkach określonych w Konstytucji zarządzić skrócenie kadencji Sejmu. Wraz ze skróceniem kadencji Sejmu skrócona zostaje również kadencja Senatu.

art. 98 ust 5.

Prezydent Rzeczypospolitej, zarządzając skrócenie kadencji Sejmu, zarządza jednocześnie wybory do Sejmu i Senatu i wyznacza ich datę na dzień przypadający nie później niż w ciągu 45 dni od dnia zarządzenia skrócenia kadencji Sejmu. Prezydent Rzeczypospolitej zwołuje pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu nie później niż na 15 dzień po dniu przeprowadzenia wyborów.

Możliwości skrócenia kadencji Sejmu

Inicjatywa ustawodawcza

Prezydent ma prawo inicjatywy ustawodawczej z wyjątkiem ustawy budżetowej i ustawy o prowizorium budżetowym.

Podpisywanie i ogłaszanie ustaw.

promulgacja - urzędowe stwierdzenie głowy państwa, że akt który został podpisany przez głowę państwa doszedł do skutku w trybie przewidzianym przez konstytucję. Prezydent podpisując go i ogłaszając nakazuje stosowanie go przez wszystkie organy państwa.

Prezydent może odmówić podpisania ustawy

art. 122 ust. 4

Prezydent Rzeczypospolitej odmawia podpisania ustawy, którą Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodną z Konstytucją. Jeżeli jednak niezgodność z Konstytucją dotyczy poszczególnych przepisów ustawy, a Trybunał Konstytucyjny nie orzeknie, że są one nierozerwalnie związane z całą ustawą, Prezydent Rzeczypospolitej, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu, podpisuje ustawę z pominięciem przepisów uznanych za niezgodne z Konstytucją albo zwraca ustawę Sejmowi w celu usunięcia niezgodności.

art. 122. ust 5

 Jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie wystąpił z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego w trybie ust. 3, może z umotywowanym wnioskiem przekazać ustawę Sejmowi do ponownego rozpatrzenia. Po ponownym uchwaleniu ustawy przez Sejm większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 7 dni podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. W razie ponownego uchwalenia ustawy przez Sejm Prezydentowi Rzeczypospolitej nie przysługuje prawo wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego w trybie ust. 3.

weto w Polsce ma charakter zawieszający nie ostateczny (nie powoduje upadku ustawy)

Weto:

Prezydent ma możliwość alternatywnego wykorzystania środków blokujących ustawę.

Prezydent a Rząd

Art. 10. 

1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.

2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.

Dwie płaszczyzny funkcji stabilizacyjnej Prezydenta

Powoływanie rządu

Tworzenie rządu

Oddziaływanie na tok pracy rządu i politykę jaką ten rząd prowadzi

Prezydent może odmówić przyjęcia dymisji Premiera jedynie gdy ten składa tzw. rezygnację czyli nie jest to konsekwencja przegłosowanego w Sejmie wniosku. Poza tym Prezydent nie ma wpływu na dokonywane w Rządzie zmiany.

Rozgraniczenie uprawnień między Prezydentem a Rządem

Rząd jest odpowiedzialny za prowadzenie bieżącej polityki wewnętrznej i zagranicznej.

Zasada domniemania kompetencji rządu

zasada domniemania kompetencji rządu wynika z art. 146 ust.2

art. 146 ust 2

2. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.

Rada gabinetowa

Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem Prezydenta

Tematem obrad mogą być sprawy szczególnej wagi ale nie należące do kompetencji Rządu.

Jest to inspirowanie Rządu do rozwiązywania pewnych problemów. Prezydent nie powinien ograniczać się do wysłuchania członków Rządu ale sam powinien posiadać inspirujące pomysły.

Prezydent a władza sądownicza

Prezydent powołuje

Prezydent ma prawo do występowania z wnioskiem w sprawach wymienionych w art. 188 do Trybunału Konstytucyjnego

Art. 188. 

Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach:

1) zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,

2) zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,

3) zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,

4) zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,

5) skargi konstytucyjnej, o której mowa w art. 79 ust. 1.

Spory konstytucyjnego mogą być toczone między centralnymi organami konstytucyjnymi państwa.

Pozostałe kompetencje Prezydenta

Art. 125. 

1. W sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa może być przeprowadzone referendum ogólnokrajowe.

2. Referendum ogólnokrajowe ma prawo zarządzić Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów lub Prezydent Rzeczypospolitej za zgodą Senatu wyrażoną bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

3. Jeżeli w referendum ogólnokrajowym wzięło udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania, wynik referendum jest wiążący.

4. Ważność referendum ogólnokrajowego oraz referendum, o którym mowa w art. 235 ust. 6, stwierdza Sąd Najwyższy.

5. Zasady i tryb przeprowadzania referendum określa ustawa.

Art. 227. ust. 3

Prezes Narodowego Banku Polskiego jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej na 6 lat.

Wykład 15 5.03.2008

Systemy rządów

Parlamentarno - gabinetowy (Anglia)

Cechy systemu parlamentarno - gabinetowego

Prezydencki (USA)

Centrum władzy znajduje się w rękach prezydenta. System jest tworzony jest na podstawie jednego aktu, Konstytucji Amerykańskiej. Jest to system dość sztywny.

Cechy urzędu Prezydenta

orędzie - obowiązek przekazania określonej informacji kierowanej do Kongresu o stanie państwa, jego ekonomice i budżecie.

Rodzaje orędzia

Trzy koncepcje kompetencji prezydenta

Generalnie Konstytucja USA nie precyzuje zbyt dokładnie uprawnień prezydenta.

Przeciwwagą dla prezydenta jest wyposażenie Senatu w kompetencje quasi-wykonawcze, które daleko wybiegają poza funkcje ustawodawcze np. prawo podejmowania decyzji co do wojny, ratyfikacja traktatów, wpływ na wybieranie Sekretarzy poprzez opiniowanie kandydatur, procedura impeachment (???). W 1848r. próbowano zastosować tę procedurę wobec prezydenta A. Jacksona w sposób polityczny ale senator z przeciwnej mu partii na pierwszym miejscu postawił uczciwość i zawetował całą procedurę. W 1974 miała miejsce próba zastosowania impeachmentu wobec R. Nixona, do procedury nie doszło bo Nixon złożył urząd a następca Nixona, G. Ford zastosował wobec Nixona prawo łaski. Wtedy zaczęto się zastanawiać czy nie należało by uruchomić procedury wobec Prezydenta Forda. Konstytucja USA nie precyzuje dokładnie kompetencji w zakresie prowadzenia polityki zagranicznej ale uznaje się, że kompetencje te posiada prezydent.

Inne cechy systemu prezydenckiego w USA

Sąd Najwyższy

Dyrektorialny (Szwajcaria)

Kanclerski (Niemcy)

Geneza

Jest to forma demokracji parlamentarnej. Jest konsekwencją władczych zapędów Kanclerza K. Adenauera, który wywierał duży wpływ na praktykę konstytucyjną powojennych Niemiec. Kanclerz wykorzystał swe kompetencje by wzmocnić pozycję szefa rządu.

Kanclerz

Cechy systemu kanclerskiego

Wykład 16 12.03.2008

RZĄD

Konstytucja posługuje się terminem Rada Ministrów. Mała Konstytucja posługiwała się terminami Rada Ministrów i Rząd.

Podstawowe pojęcia

Trzy znaczenia pojęcia rząd

rząd - całokształt zasad, które określają mechanizm sprawowania władzy państwowej.

rząd - władza wykonawcza, rozumiana jako egzekutywa

rząd - sprowadza się do Szefa Rządu, vice-premierów, ministrów - nawiązuje do składu personalnego Rady Ministrów

władza wykonawcza - wszystko to co nie jest ustawodawstwem i sądownictwem w państwie

Rada Ministrów - organ wykonawczo-zarządzający, kontrolujący i koordynujący

resort - synonim konkretnego ministerstwa - pewien dział administracji obejmujący zespół względnie jednorodnych zagadnień oraz organów i instytucji podporządkowanych ministrowie.

Premier ma możliwość przenoszenia kompetencji z jednego ministerstwa do drugiego.

minister - szef resortu, kierownik określonego działu administracji, członek Rady Ministrów

Ministrowie w Kancelarii Prezydenta nie są klasycznymi ministrami w rozumieniu Konstytucji.

ministerium - grupa ministerstw które pracują pod bezpośrednim kierownictwem jednego człowieka

art. 146 ust.1

Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej.

art. 146 ust. 2 - domniemanie właściwości Rady Ministrów

Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.

Zasada domniemania właściwości nie jest stosowana wobec innych organów państwowych.

Funkcje Rady Ministrów

Skład Rady Ministrów

Art. 147. ust. 1

Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów i ministrów.

W skład Rady Ministrów mogą być powoływani Wice-prezesi Rady Ministrów.

Prezes Rady Ministrów i Wice-prezesi mogą pełnić funkcje ministrów.

Konstytucja milczy na temat składu liczbowego Rady Ministrów.

Art. 149. ust. 1

Ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub wypełniają zadania wyznaczone im przez Prezesa Rady Ministrów. Zakres działania ministra kierującego działem administracji rządowej określają ustawy.

W zależności od tego jak Premier zechce podzielić pracę wewnątrz Rady Ministrów ministrów może być więcej lub mniej.

Liczebność kolejnych Rad Ministrów

Leszek Miller - 22 ministrów

Marek Belka - 19 ministrów

Kazimierz Marcinkiewicz - 25 ministrów (3 wicepremierów)

Jarosław Kaczyński - 28 ministrów (5 wicepremierów)

Donald Tusk - 19 ministrów

Hierarchia Rady Ministrów

Prezes Rady Ministrów

Samodzielny naczelny organ administracji rządowej o wyodrębnionym zakresie kompetencji, które to kompetencje pozwalają stwierdzić, że w składzie Rady Ministrów to on zajmuje najbardziej eksponowane w całej Radzie Ministrów.

Premier może łączyć swoją funkcję z funkcją ministra. W Polsce najczęściej używano tej możliwości w kontekście połączenia stanowiska Premiera z kierowaniem Komitetem Integracji Europejskiej.

Wice-Prezesi Rady Ministrów

Tylko w rządzie J. Olszewskiego nie występowali.

Ministrowie

Występują w dwojakiej postaci:

Podział ministrów

Przewodniczący określonych komitetów

Wewnętrzną strukturę rządu określają.

Kolektywność Rady Ministrów.

Powoływanie Rady Ministrów

Trzy etapy powoływania Rady Ministrów

Nie można przestawiać kolejności tych etapów.

I Etap - Prezydent desygnuje Prezesa Rady Ministrów.

Najczęściej jest to szef partii zwycięskiej (jeśli osiągnie wystarczającą większość) lub osoba stojąca na czele koalicji.

Art. 154. ust. 1 

Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów, który proponuje skład Rady Ministrów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje Prezesa Rady Ministrów wraz z pozostałymi członkami Rady Ministrów w ciągu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów i odbiera przysięgę od członków nowo powołanej Rady Ministrów.

Desygnowany na Prezesa Rady Ministrów nie musi konsultować ani wcześniej przedstawiać kandydatów na ministrów Prezydentowi. Prezydent powołuje Prezesa Rady Ministrów i Ministrów, w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu przyjmuje od nich przysięgę.

Art. 154 ust. 2

Prezes Rady Ministrów, w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta Rzeczypospolitej, przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Wotum zaufania Sejm uchwala bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Prezes Rady Ministrów przedstawia na posiedzeniu plenarnym program działania rządu, expose, kończąc swoje wystąpienie prośbą o udzielenie wotum zaufania. Następnie następuje dyskusja - posłowie mogą zadawać pytania. Po dyskusji następuje głosowanie nad wotum nieufności. Potrzeba większości bezwzględnej w obecności połowy ustawowej liczby posłów.

II Etap - Inicjatywa przechodzi w ręce Sejmu

art. 154 ust. 3

W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie ust. 1 lub nieudzielenia jej wotum zaufania w trybie ust. 2 Sejm w ciągu 14 dni od upływu terminów określonych w ust. 1 lub ust. 2 wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje tak wybraną Radę Ministrów i odbiera przysięgę od jej członków.

Rada Ministrów jest powoływana zarządzeniem ogłaszanym w Monitorze Polskim.

III Etap - Inicjatywa wraca do Prezydenta

Art. 155. ust. 1

W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 3 Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę. Sejm w ciągu 14 dni od dnia powołania Rady Ministrów przez Prezydenta Rzeczypospolitej udziela jej wotum zaufania większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Rada Ministrów otrzymuje wotum zaufania zwykłą większością głosów.

W razie niepowodzenia III etapu Prezydent nie ma wyboru, musi rozwiązać Parlament (jest to decyzja obligatoryjna)

art. 155 ust. 2

W razie nieudzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania w trybie określonym w ust. 1, Prezydent Rzeczypospolitej skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory.

Dymisja Rządu

Kontrowersje:

nieotrzymania absolutorium za wykonanie budżetu - nie ma konieczności składania dymisji przez Rząd

Rola Premiera w tworzeniu Rządu

… (kilkuminutowa przerwa w notatkach )

Premierzy nie będący liderami partii:

Zmiany w składzie Rady Ministrów

Art. 161. 

Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, dokonuje zmian w składzie Rady Ministrów.

Prezydent ma obowiązek przyjęcia rezygnacji ministra gdy:

Odpowiedzialność Rady Ministrów

Art. 158. - konstruktywne wotum nieufności

1. Sejm wyraża Radzie Ministrów wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i wskazujący imiennie kandydata na Prezesa Rady Ministrów. Jeżeli uchwała została przyjęta przez Sejm, Prezydent Rzeczypospolitej przyjmuje dymisję Rady Ministrów i powołuje wybranego przez Sejm nowego Prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę.

2. Wniosek o podjęcie uchwały, o której mowa w ust. 1, może być poddany pod głosowanie nie wcześniej niż po upływie 7 dni od dnia jego zgłoszenia. Powtórny wniosek może być zgłoszony nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od dnia zgłoszenia poprzedniego wniosku. Powtórny wniosek może być zgłoszony przed upływem 3 miesięcy, jeżeli wystąpi z nim co najmniej 115 posłów.

Wniosek nie może być głosowany w trybie wniosku nagłego.

Konstytucja nie precyzuje jednak kiedy najpóźniej może być głosowany wniosek o wotum nieufności.

Art. 159. 

1. Sejm może wyrazić ministrowi wotum nieufności. Wniosek o wyrażenie wotum nieufności może być zgłoszony przez co najmniej 69 posłów. Przepis art. 158 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

2. Prezydent Rzeczypospolitej odwołuje ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności większością głosów ustawowej liczby posłów.

wotum zaufania

Wykład 17 18.03.2008

Trzy funkcje Rady Ministrów

Funkcja organu wykonawczego

Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli prawnej.

Inicjatywa ustawodawcza Rządu

Rząd ma możliwość inicjatywy ustawodawczej jednakże częściej korzysta z inicjatywy ustawodawczej posłów bo jest to procedura szybsza.

Prawo inicjatywy ustawodawczej posiada cała Rada Ministrów, z projektem musi zapoznać się cała Rada Ministrów, każde ministerstwo może zaproponować poprawki.

Rada Ministrów ma prawo zgłaszania poprawek podczas normalnego trybu ustawodawczego.

Wyłączne prawo występowania z inicjatywą ustawodawczą przysługuje Radzie Ministrów w następujących sprawach:

Projekt pilny

Art. 123. 

1. Rada Ministrów może uznać uchwalony przez siebie projekt ustawy za pilny, z wyjątkiem projektów ustaw podatkowych, ustaw dotyczących wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej, Sejmu, Senatu oraz organów samorządu terytorialnego, ustaw regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, a także kodeksów.

2. Regulamin Sejmu oraz regulamin Senatu określają odrębności w postępowaniu ustawodawczym w sprawie projektu pilnego.

3. W postępowaniu w sprawie ustawy, której projekt został uznany za pilny, termin jej rozpatrzenia przez Senat wynosi 14 dni, a termin podpisania ustawy przez Prezydenta Rzeczypospolitej wynosi 7 dni.

Rada Ministrów może w pewnym momencie wycofać klauzulę pilności.

Ustawa z 11.03.2004

Konieczność informowania Sejmu

sprawozdanie dotyczące wykonania ustawy budżetowej - do tego sprawozdania dołączana jest opinia NIK, całość musi być złożona w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego. Przyjęcie tego sprawozdania jest związane z udzieleniem absolutorium.

Funkcja sprawowania ogólnego kierownictwa i koordynowanie działań administracji rządowej.

Rada Ministrów

Funkcja sprawowania nadzoru nad samorządem terytorialnym.

Art. 171. 

1. Działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności.

2. Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe.

3. Sejm, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może rozwiązać organ stanowiący samorządu terytorialnego, jeżeli organ ten rażąco narusza Konstytucję lub ustawy.

Póki co nie ma przemyślanej koncepcji podziału kompetencji między Wojewodów a Regionalne Izby Obrachunkowe. Uprawnienia i kompetencje na drodze kolejnych ustaw przechodząc z jednego organu do drugiego.

Nadzór sprawowany jest poprzez:

Funkcjonowanie Rady Ministrów

Konstytucja nie używa określenia kolegialność.

kolegialność - musi wynikać z pewnych reguł prawa i posiadać pewne organy wewnętrzne (np. Prezydium Rządu, specjalne komisje)

znaczenie potoczne - grupa osób, które są obdarzone określonymi kompetencjami

kolektywność - nie musi wynikać z reguł prawa

grupa osób, które są związane wspólnym celem

Zróżnicowanie Rady Ministrów

Prezes Rady Ministrów

Kompetencje Premiera znacznie wykraczają poza pozycję pierwszego między równymi.

Różnice między ministrami

Ministrowie:

Stałe Komitety

Do zadań stałych należą przygotowanie, uzgadnianie, przedstawianie Premierowi i rządowi projektów rozstrzygnięć oraz rekomendacji.

Prezes Rady Ministrów

Art. 148. 

Prezes Rady Ministrów:

1) reprezentuje Radę Ministrów,

2) kieruje pracami Rady Ministrów,

3) wydaje rozporządzenia,

4) zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania,

5) koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów,

6) sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach,

7) jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej

Kompetencje Premiera znacznie wykraczają poza pozycję pierwszego między równymi.

Ustawa o Radzie Ministrów

Uprawnienia:

Dwie role Premiera:

Premier

Art. 148. ust 7.

jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej

Art. 153. ust. 2

Prezes Rady Ministrów jest zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej.

Charakter prawny ministrów

Dwie role Ministra:

Ministrowie mogą wydawać

wice-ministrowie

Problematyka Administracji Rządowej

Art. 152. 

1. Przedstawicielem Rady Ministrów w województwie jest wojewoda.

2. Tryb powoływania i odwoływania oraz zakres działania wojewodów określa ustawa.

Pod kierownictwem wojewody w województwie działają

Ustawa o terenowych organach administracji rządowej wprowadza zasadę domniemania kompetencji Wojewody w zakresie wszelkich spraw administracji rządowej, które nie zostały zastrzeżone dla innych organów.

Wojewoda działa przy pomocy wice-wojewodów, powoływanych przez Premiera na wniosek Wojewody.

Wojewoda stoi na czele Urzędu Wojewódzkiego, który działa na podstawie statutu opracowanego przez Wojewodę i zatwierdzonego przez Prezesa Rady Ministrów.

Wykład 18 2.04.2008

Trybunał Konstytucyjny

Geneza Trybunału Konstytucyjnego

Na początku lat 20 w niektórych państwach europejskich pojawiają się pierwsze TK (Austria Czechosłowacja i Hiszpania). W europie wschodniej pojawiły się one dopiero w latach 90. Od tej zasady były pewne wyjątki. Pierwszym państwem które zdecydowało się na powołanie sondy konstytucyjny był Jugosławia. Drugim państwie były Czechy (1968). Kolejnym państwem były Węgry.

Inaczej sytuacja wyglądała na zachodzie:

- 1949 RFN

- 1948 Włochy (rozpoczął swoje działania dopiero po kilku latach)

W chwili obecnej system ten występuje powszechnie choć różnie się od siebie np. w Bułgarii i Rumuni nie ma skargi konstytucyjnej.

Kontrola konstytucyjności prawa

Modele kontroli konstytucyjności prawa

Kontrola pozaparlamentarna polityczna we Francji

Rada Konstytucyjna powstała na podstawie Konstytucji V Republiki w 1958.

Składa się z 3 członków, w jej skład mogą wchodzić byli Prezydenci. Skład odnawia się co 3 lata o 1/3.

Funkcje

Kontrola pozaparlamentarna sądowa sprawowana przez sądy zwykłe

USA - kontroli podlegają ustawy stanowe i federalne, akty władzy wykonawczej (Prezydenta).

Prawo do kontroli aktów prawnych wynika z ustawy o ustroju sądów powszechnych. Ustawa nie wspomina jednak o Sądzie Najwyższym. Przyjmuje się, że uprawnienie do kontroli dla Sądu Najwyższego wynika z „ducha Konstytucji”.

Sprawa Maverick vs. Magison (???)

Sąd Najwyższy wypowiada się najczęściej w sprawach aktów dotyczących praw obywatelskich. Kompetencja Sądu Najwyższego nie ogranicza się do badania aktów kongresu. Sąd Najwyższy może badać również akty Prezydenckie. Uprawnienie to uzyskał na podstawie precedensu z 1953r związanego z Wojną w Korei - hutnicy, którym nakazano aktem prezydenckim powrót do pracy zaskarżyli ten akt do Sądu Najwyższego.

Kontrola konkretna, nieabstrakcyjna. Do Sądu Najwyższego sprawa trafia gdy strona pozwana nie ma już innej możliwości obrony swych praw. Sędziowie nie są związani wyrokiem, w tym sensie, że jeśli zdarzy się sprawa identyczna to stosuje się rozwiązanie z wyroku ale jeśli tylko podobna to nie trzeba go stosować.

Orzeczenie Sądu Najwyższego mają charakter sygnalizacyjny w stosunku do kongresu, który może dokonać nowelizacji aktu. Orzeczenie Sądu Najwyższego zawiesza moc obowiązywania aktu prawnego.

Polska

Kontrola sprawowana jest przez Trybunał Konstytucyjny, organ władzy sądowniczej (a więc nie jest to sąd). W !982 wprowadzono do Konstytucji Trybunał Konstytucyjny w tym samym rozdziale co Trybunał Stanu i Najwyższą Izbę Kontroli.

Wprowadzając Trybunał Konstytucyjno zastanawiano się nad ostatecznością jego rozstrzygnięć. Nie chciano się na to zgodzić żeby nie łamać konstytucyjnej zasady o nadrzędności władzy organu przedstawicielskiego (Sejmu). Był to oczywiście pretekst aby nie wprowadzić mechanizmu, który pozwalałby kontrolować działania państwa min. w sferze wolności i praw obywatelskich np. w drodze skargi konstytucyjnej (koncepcje jej istnienia także odrzucono).

Ustawa z 1985r

Kompetencje Trybunału Konstytucyjnego były o wiele skromniejsze niż obecnie. Badano zgodność aktów normatywnych z „aktami ustawodawczymi”. Nie zdecydowano się na ostateczność orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w sprawie ustaw. Takie orzeczenie o niekonstytucyjności musiało być zaakceptowane lub odrzucone przez Sejm ale nie sprecyzowano terminu w jakim Sejm ma się nim zająć. Jeśli chodzi o akty normatywne stojące poniżej ustawy w zasadzie uznano ostateczność orzeczenie o niekonstytucyjności ale pozostawiono furtkę - Rada Ministrów mogła w ciągu 30 dni zażądać ponownego rozpatrzenia sprawy przez Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie. Powszechną praktyką było uchylanie aktu prawnego w momencie skierowania go do rozpatrzenia przez Trybunał - władze zapobiegały w ten sposób stwierdzeniu niekonstytucyjności, które mogłoby stać się powodem do roszczeń ze strony obywateli.

1989

Trybunał Konstytucyjny zyskuje w spadku po Radzie Państwa, która czyniła to od 1956r, prawo do podawania powszechnie obowiązującej wykładni ustaw. Uprawnienie to było sprzeczne z Konstytucją, ze względu na to, że nastawało na niezawisłość sądów, ale do 1997r nikt nie wystąpił o zbadanie jego zgodności z Konstytucją.

W odniesieniu do ustawy z 1985r uchwalono, że jeśli Sejm w ciągu 6 miesięcy nie zajmie stanowiska w sprawie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego to staje się ono wiążące.

1.8.1997

Z chwilą uchwalenia nowej konstytucji została uchwalona nowa ustawa o TK (1 sierpnia 1997r.) W świetle art. 177 (tej ustawy???) TK składa się z 15 sędziów ( wcześniej było ich 12 - zwiększenie liczby argumentowano przypisaniem nowych zadań; pojawiła się skarga). Orzeczenia te nie zawsze miały charakter ostateczny (art. 238).

Kadencja Sędziego TK trwa 9 lat bez względu na to, kiedy nastąpił wybór. Wyboru dokonuje Sejm na wniosek Prezydium Sejmu bądź grupy 50 posłów. Wyboru dokonuje się bezwzględną większością głosów. Kandydat musi mieć kwalifikacje do zajmowania stanowiska Sędziego Sądu Najwyższego bądź NSA. Zasada ta ma gwarantować fachowość Trybunału Konstytucyjnego podczas gdy Konstytucja mówi że mają być to osoby „wyróżniające się wiedzą prawniczą”.

Art. 195. 

1. Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji.

2. Sędziom Trybunału Konstytucyjnego zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków.

3. Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego w okresie zajmowania stanowiska nie mogą należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

Wygaśnięcie mandatu sędziego powodują

Na status sędziego wpływają również

immunitet

po zakończeniu 9 letniej kadencji sędzia wraca na poprzednie stanowisko lub przechodzi w stan spoczynku

Organy

Właściwość TK

Jest to organ władzy sądowniczej.

Kompetencje

Art. 188. 

Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach:

1) zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,

2) zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,

3) zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,

4) zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,

5) skargi konstytucyjnej, o której mowa w art. 79 ust. 1.

Kontrola materialna i formalna

Kontrola abstrakcyjna i konretna

Kontroli nie podlegają akty prawa miejscowego, które podlegają kontroli organów nadrzędnych i sądów administracyjnych.

Przedmiotem kontroli nie mogą być akty które utraciły swą moc oraz akty konkretno indywidualne

Konstytucja nie zawiera żadnego elementu czasowego (hmmm..???)

Przesłanki skargi

Nie ujęte zakresem skargi

Art. 79 nie jest objęte prawo azylu i prawo ubiegania się o status uchodźcy. Nie są objęte również prawa i wolności ustanowione w ustawach i wynikające z umów międzynarodowych.

W skardze konstytucyjnej można podnieść wyłącznie zarzut że ostateczne orzeczenie sądu bądź organów administracji zostało wydane na podstawie aktu niezgodnego z konstytucją. Wadliwość musi mieć charakter merytoryczny.

Orzekanie o zgodności z konstytucją celów i zgodności działalności partii politycznych

TK bada zgodność celów lub działania partii politycznych z konstytucją. Warunkiem zarejestrowania partii jest przedstawienie statutu partii. Rejestracji dokonuje Sąd Okręgowy w Warszawie. W zależności od tego jak cele partii są ujęte Sąd Okręgowy bada te cele przed dokonaniem rejestracji partii. Kompetencją TK jest badanie celów działalności a nie metody działalności partii. Przed wpisaniem do ewidencji sąd czytając wniosek może mieć wątpliwości co do konstytucyjności celów partii wówczas sąd okręgowy występuje do trybunału, jeżeli TK orzeknie że cele te są nie zgodne z konstytucją odmawia się wpisania partii do ewidencji. W drugim przypadku kontroli poddaje się cele partii już działającej (bada się najczęściej w przypadku gdy jakaś partia ma utajnione struktury, w tej sytuacji działa się już nie same cele lecz działalność). W przypadku badania zgodności celów lub działania partii politycznych z konstytucją TK orzeka w składzie pełnym.

Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych

Art. 189. 

Trybunał Konstytucyjny rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa

Spór

Orzekanie (stwierdzenie) w sprawie przeszkody w sprawowaniu urzędu przez prezydenta

Art. 131. ust. 1

1. Jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie może przejściowo sprawować urzędu, zawiadamia o tym Marszałka Sejmu, który tymczasowo przejmuje obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej. Gdy Prezydent Rzeczypospolitej nie jest w stanie zawiadomić Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu, wówczas o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej rozstrzyga Trybunał Konstytucyjny na wniosek Marszałka Sejmu. W razie uznania przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Trybunał Konstytucyjny powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej.

Jeżeli głowa państwa nie może przejściowo sprawować swoich obowiązków, zawiadamia o tym Marszałka Sejmu i powierza mu tymczasowe wykonywanie obowiązków. W sytuacji gdy prezydent nie jest w stanie powiadomić Marszałka Sejmu, decyzję o przekazanie Marszałkowi tymczasowych funkcji Prezydenta podejmuje TK na wniosek Marszałka Sejmu. Marszałek występuje z wnioskiem o niemożności sprawowania funkcji przez prezydenta. W rozprawie tej musi uczestniczyć Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, I prezes SN i prokurator generalny. W tej kwestii też jest wydawane postanowienie. Decyzja zapada przy pełnym składzie TK. Marszałek wchodzi w pełne obowiązki i kompetencji sejmu poza możliwością skracania kadencji Sejmu.

Funkcja Sygnalizacyjna

TK nie może dokonywać oceny zgodności ustaw z innymi ustawami (kontrola pozioma). W praktyce TK został upoważniony do przedstawienia właściwym organom prawotwórczym uwag o stwierdzonych uchybieniach i lukach w prawie. Tego rodzaju wystąpienia sygnalizacyjne nie mają charakteru wiążącego wobec organu, do którego zostały skierowane. Realizowana jest na podstawie art. 4 ustawy o TK. Nie przeprowadza się nad nim głosowania. Informację tę TK przedstawia na corocznym posiedzeniu na którym zapraszani są wszyscy najwyżsi przedstawiciele władzy.

Wykład 19 9.04.2008

Badanie zgodności celów lub działalności partii politycznych z Konstytucją.

Art. 13. 

Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.

Postępowania może zażądać Prokurator Generalny. W postępowaniu powinni uczestniczyć przedstawiciele partii politycznej.

Jeśli nie można stwierdzić kto jest osobą upoważnioną do reprezentowania partii Trybunał Konstytucyjny uznaje za taką osobę która faktycznie kieruje działalnością partii.

Trybunał Konstytucyjny orzeka na podstawie statutu partii i ustawy o działalności partii politycznych.

Postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym

Podmioty uprawnione do zgłaszania skargi art. 191

Podmiot musi udowodnić, że akt objęty wnioskiem dotyczy spraw objętych zakresem działania tego podmiotu.

Podmioty uprawnione do ….(???)

Pytanie prawne może postawić każdy sąd, jeśli pytanie nawiązuje do rozstrzygnięcia (???).

Postępowanie

III Składy orzekające

Orzeczenia mają moc obowiązującą i mają charakter ostateczny.

17.10.1997 - Konstytucja weszła w życie.

Art. 190. ust. 1 i 2

1. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.

2. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawach wymienionych w art. 188 podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Orzeczenia TK wchodzą w życie natychmiast chyba, że Trybunał Konstytucyjny postanowi inaczej.

Termin wejścia w życie orzeczenia nie może przekroczyć

Termin wyznacza się z uwagi na

ewentualne koszty

Konsekwencje orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego

Art. 190. ust. 4 

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.

Orzeczenie TK stanowi podstawę do wznowienia postępowania.

TRYBUNAŁ STANU

Wiąże się z odpowiedzialnością konstytucyjną piastunów władzy wykonawczej. Odpowiedzialność ta wiąże się z deliktami konstytucyjnymi czyli takimi naruszenia Konstytucji lub ustawy, które nie są naruszeniami kodeksu karnego, kodeksu karnego skarbowego, …. (???).

Odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu

Historia odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu

W okresie międzywojennym minister Gabriel Czechowicz został podstawiony przed TS za 40 krotne zwiększenie kwoty do dyspozycji Rady Ministrów i sfinansowanie z tego funduszu kampanii BBWR.

Odpowiedzialność konstytucyjna narodziła się w Anglii pod nazwą impeachment. Później procedura ta została przeniesiona do USA - miały miejsce próby uruchomienia tej procedury wobec Prezydentów Andrew Jacksona, Woodrowa Wilsona, Richarda Nixona.

Na świecie odpowiedzialność konstytucyjna realizowana jest przed różnymi organami.

Trybunał Stanu działa na mocy ustawy bardzo podobnej do ustawy z okresu międzywojennego. W ustawie międzywojennej szerszy jest jedynie katalog kar.

Odpowiedzialność jest zróżnicowana

Cechy czynów podlegających odpowiedzialności konstytucyjnej

Skład Trybunału Stanu

Przewodniczący - I Prezes Sądu Najwyższego

16 członków wybieranych przez Sejm spoza grona posłów i senatorów

Są oni wybierani na okres kadencji Parlamentu.

Skład Trybunału Stanu ma charakter-prawno społeczny. Zastępcy Przewodniczącego oraz połowa składu muszą legitymować się kwalifikacjami sędziowskimi. Wybierani do Trybunału Stanu nie mogą znajdować się w stanie oskarżenia w procesach karnych.

W skład TS mogą wchodzić

Wykład 20 16.04.2008

Postępowanie przed Trybunałem Stanu

W sprawie odpowiedzialności konstytucyjnej piastunów władzy wykonawczej

III Fazy

  1. Postępowanie przygotowawcze - powstępowanie wstępne, w Sejmie - nabiera cech śledztwa, prowadzi się je na podstawie Ustawy o Trybunale Stanu, Regulaminu Sejmu lub Zgromadzenia Narodowego oraz przepisów Kodeksu Postępowania Karnego

Etapy postępowania przygotowawczego

Na tym etapie udział obrońcy jest fakultatywny.

Osoba objęta wnioskiem ma prawo do składania wyjaśnień, powoływać się na świadków, może żądać od Komisji aby ta wezwała kogoś na świadków lub okazała odpowiednie dokumenty. Komisja może zwracać się do NIK lub prokuratury w celu przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w jakiejś sprawie.

Wniosek musi spełniać wszelkie wymogi formalne gdyż staje się aktem oskarżenia.

Większości wymagane do postawienia przed Trybunał Stanu

Zgromadzenie Narodowe wybiera dwóch oskarżycieli, którzy powinni posiadać uprawnienia do zajmowania stanowiska sędziego. Jeśli oskarżycieli wybiera Sejm to przynajmniej jeden powinien posiadać takie kwalifikacje.

  1. Postępowanie przed Trybunałem Stanu - ma co do zasady charakter dwuinstancyjny

Obejmuje okres od wpłynięcia aktu oskarżenia aż do momentu orzeczenia. Sprawa jest rozpatrywana wyłącznie w ramach uchwały Zgromadzenia Narodowego lub Sejmu.

Właściwość Trybunału Stanu

Orzekanie

W I instancji - Przewodniczący i 4 sędziów

W II instancji - Przewodniczący i 6 sędziów z wyłączeniem Sędziów orzekających w I instancji

Nie ma możliwości wniesienie kasacji, orzeczenie TS jest prawomocne.

Stosowane kary

  1. Postępowanie wykonawcze

Rozdział funkcji orzekania i ścigania.

Wniosek wstępny może złożyć

Wniosek nie jest aktem oskarżenia.

organizacja wymiaru sprawiedliwości

Art. 175. ust. 1

Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe.

Wymiar sprawiedliwości sprawują 4 rodzaje sądów.

Sąd Najwyższy

Sąd Najwyższy jest organem wymiaru sprawiedliwości wyłącznie w tych sprawach, które należą do jego właściwości.

Art. 183. ust. 1 i 2

1. Sąd Najwyższy sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania.

2. Sąd Najwyższy wykonuje także inne czynności określone w Konstytucji i ustawach.

Sąd Najwyższy oprócz funkcji kontroli judykacyjnej spełnia także inne funkcje.

Sąd Najwyższy działa na podstawie ustawy z dnia 23.11.2002 - Ustawy o Sądzie Najwyższym.

Sąd Najwyższy jest sądem kasacyjnym w sprawach rozpatrywanych przez Sądy Powszechne lub Sądy Wojskowe.

Skład

Izby

Organy

Kompetencje

Sądy powszechne

Organy władzy sądowniczej, którym Konstytucja przypisuje prawo sprawowania wymiaru sprawiedliwości.

Art. 177. 

Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów.

Wyjątki od zasady powszechności sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez sądy powszechne

Sądy Rejonowe

Sądy Okręgowe


Sądy Apelacyjne

Sądy administracyjne

Sprawują kontrolę działalności administracyjnej, zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego, organów wykonawczych, zarządzeń wójta, burmistrza, prezydenta.

Kontrolują akty normatywne terenowych organów administracji rządowej.

Naczelny Sąd Administracyjny - powstał w 1980, rangę organu konstytucyjnego zyskał w 1997

Sądy administracyjne działają na podstawie

Skład

Organy

Izby

Sędziowie powoływani przez Prezydenta na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa

Kompetencje

Orzekanie

I instancja - Wojewódzki Sąd Administracyjny

II instancja - Naczelny Sąd Administracyjny - organ kasacyjny

Skargę do sądów administracyjnych można wnieść jeśli wyczerpano całą możliwą drogę odwoławczą. Rzecznik Praw Obywatelskich może wnieść skargę w każdej części postępowania. Skargę wnosi się poprzez organ, którego działalność lub bezczynność są przedmiotem skargi. Sąd Administracyjny uwzględnia skargę i uchyla decyzję objętą skargą albo oddala skargę. NSA uchyla orzeczenie w całości lub części i przekazuje sprawę do rozpatrzenia … (???).

Sądy Wojskowe

Ustawa z 21. . 1997 - Ustawa o działaniu sądów wojskowych

Sądy te wchodzą w skład sił zbrojnych

Skład

Szef Sądu

I Instancja - Sądy Garnizonowe

II Instancja - Sądy Okręgu wojskowego

Zasady postępowania sądów

Zasada niezawisłości sądów

Oznacza odrębność przedmiotu wykonywanej przez nich działalności, samodzielność struktur. Niezawisłość sędziów jest odrębnym rodzaje niezawisłości, niezawisłością osobistą.

Prawo Prezydenta do powoływania sędziów na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.

Niezawisłość

pozytywna - podejmowanie bezstronnych orzeczeń

negatywna - mamy gwarancje że sędzia jest uwolniony od wszelkich nacisków z zewnątrz (nie ma instrumentalnych rozwiązań wywierania nacisku na sędziów).

Wykład 21 23.04.2008

Zasada instancyjności

Art. 176. ust 1.

Postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne.

Obowiązuje od 1951r.

Środkiem odwoławczym od orzeczenia sądu I instancji jest apelacja a środkiem zaskarżenia orzeczeń sądów II instancji jest kasacja. Kasacja przysługuje stronie będącej przedmiotem sporu (nie ma ograniczeń jak wcześniej). Kontrola kasacyjna jest kontrolą pod kątem zgodności z prawem. Konsekwencją jest uchylenie bądź podtrzymanie orzeczenia. Uchylenie powoduje przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez sąd I instancji.

Gdy w I instancji orzekał sąd rejonowy w przypadku apelacji orzekają sądy okręgowe.

Gdy w I instancji orzekał sąd okręgowy w przypadku apelacji orzekają sądy apelacyjne.

Kasacje rozpatruje Sąd Najwyższy.

Zasada udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości

Art. 182. 

Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości określa ustawa.

Ławnicy biorą udział w zasadzie we wszystkich sprawach I instancji.

Zasada jednolitości sądów

Art. 174. 

Sądy i Trybunały wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej.

Wyraża się w tym, że

Zasada prawa do sądu

Art. 45. ust. 1

Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

Jest to podmiotowe uprawnienie jednostki. Oznacza to, że jednostka, człowiek, wykorzystując swoje prawo podmiotowe może zobowiązać właściwe organy państwowe do przewidzianych w ustawie działań, rozpatrzenia sprawy i wydania orzeczenie.

Zasada jawności

Art. 45. ust. 1

Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd

Art. 45. ust. 2

Wyłączenie jawności rozprawy może nastąpić ze względu na moralność, bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny oraz ze względu na ochronę życia prywatnego stron lub inny ważny interes prywatny. Wyrok ogłaszany jest publicznie.

Zasada

Art. 42. ust. 1

Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Zasada ta nie stoi na przeszkodzie ukaraniu za czyn, który w czasie jego popełnienia stanowił przestępstwo w myśl prawa międzynarodowego.

Odpowiedzialności podlega tylko ten kto dopuścił się przestępstwa zagrożonego karą, jeśli w momencie popełniania przestępstwa czyn ten był penalizowany.

Zasada prawa do obrony

Art. 42. ust. 2

Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu.

Prawo do obrony może być wykonywane

Zasada domniemania niewinności

Art. 42. ust. 3

Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu.

Zasada ta ma charakter normy prawa procesowego i została ukształtowana jako podmiotowe prawo obywatela, każdego wobec którego toczy się postępowanie karne.

Zasady tej nie należy utożsamiać z zasadą domniemania nieskazitelności charakteru.

Prasa ferująca wyroki przed orzeczeniem sądu łamie Konstytucję.

Krajowa Rada Sądownictwa

Art. 186. 

1. Krajowa Rada Sądownictwa stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

2. Krajowa Rada Sądownictwa może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

Art. 187. 

1. Krajowa Rada Sądownictwa składa się z:

  1. Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Ministra Sprawiedliwości, Prezesa

Naczelnego Sądu Administracyjnego i osoby powołanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej,

2) piętnastu członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych,

3) czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz dwóch członków wybranych przez Senat spośród senatorów.

2. Krajowa Rada Sądownictwa wybiera spośród swoich członków przewodniczącego i dwóch wiceprzewodniczących.

3. Kadencja wybranych członków Krajowej Rady Sądownictwa trwa cztery lata.

4. Ustrój, zakres działania i tryb pracy Krajowej Rady Sądownictwa oraz sposób wyboru jej członków określa ustawa.

Organ ten został wprowadzony do polskiego systemu w 1989r.

Celem jej powstania było zagwarantowanie

Krajowa Rada Sądownictwa posiada możliwość występowania do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją aktów mających związek z niezawisłością i niezależnością sądów i sędziów.

27.07.2001 - ustawa

Kompetencje

Skład

miałem restart

Kadencja KRS wynosi 4 lata, uchwały zapadają bezwzględną większością głosów w głosowaniu jawnym.

Rzecznik Praw Obywatelskich

Jest to instytucjonalna gwarancja ochrony prawa dotyczącego człowieka i obywatela.

W momencie uchwalenia (1987 ???) ustawy RPO nie był organem konstytucyjnym. Do Konstytucji włączony został dopiero nowelą z 7.04.1989.

Nad tą instytucją debatowano od początku lat 60-tych. Wprowadzono model RPO oparty na wzorze szwedzko-fińskim.

24.08.1991 - zmiana ustawy o RPO.

Mimo ścisłych związków Sejmem RPO nie jest organem Sejmu. Jest niezawisły, odpowiada przed Sejmem na zasadach określonych w ustawie. RPO mieści się w kategorii naczelnych konstytucyjnych organów państwowych. RPO jest organem ochrony prawa.

RPO powołuje Sejm większością 3/5 głosów w obecności połowy ustawowej liczby posłów za zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu lub grupy 35 posłów. Kadencja RPO trwa 5 lat licząc od daty dnia złożenia ślubowania. Ta sama osoba może być rzecznikiem maksymalnie przez dwie kadencje. RPO po upływie kadencji ma prawo do powrotu na zajmowane wcześniej stanowisko lub równorzędne, jeśli nie ma przeszkód prawnych.

Sejm można odwołać Rzecznika gdy:

Kompetencje

Podejmuje działania na wniosek

Rzecznik na skutek wniosku może

O decyzji co zrobić musi powiadomić wnioskodawcę i osobę, której dotyczy wniosek.

RPO może (art. 13 ustawy o RPO)

Na skutek swoich działań RPO może:

Rzecznik za zgodą Sejmu może ustanowić swoich pełnomocników terenowych co dotychczas nie nastąpiło.

Rzecznik Praw Dziecka

Powołuje go Sejm bezwzględną większością głosów. Nie ma sprecyzowanej większości do odwołania ale przyjmuje się tą samą co przy uchwalaniu.

Wykład 22 30.04.2008

KRRiTV

Historia

29.12.1992r - ustawa

29.12.1992r - ustawa na podstawie, której działa KRRiTV

Jej powołanie w 1993 było wyrazem pluralizmu w dziedzinie środków masowego przekazu.

29.12.2005r - nowela

29.12.2005 - Ustawa o przekształceniach …

23.03.2006 - Trybunał Konstytucyjny, uznał że artykuł 6 ustawy nowelizującej z 2005 jest sprzeczny z artykułem 214 Konstytucji.

KRRiTV jest wg. ustaw niezależna od władz wykonawczej, ustawodawczej i sądowniczej.

Działalność

Sprawozdanie

KRRiTV corocznie do końca marca przestawia sprawozdanie ze swej działalności Sejmowi, Senatowi i Prezydentowi. Jeśli Sejm i Senat sprawozdanie odrzuci, a decyzję taką zaakceptuje Prezydent to członkowie KRRiTV tracą mandat. Sprawozdanie ma dotyczyć

Art. 213. ust. 1

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji.

Członkowie KRRiTV ponoszą odpowiedzialność

Skład

W skład KRRiTV mogą wchodzić osoby

wyróżniające się wiedzą i doświadczeniem w dziedzinie środków masowego przekazu

nie posiadające udziałów lub akcji spółek albo w inny sposób uczestniczące w podmiocie będącym tzw. nadawcą lub producentem radiowym lub telewizyjnym

nie łączące członkostwa z działalnością zarobkową z wyjątkiem pracy naukowo-dydaktycznej w charakterze nauczyciela akademickiego lub działalności twórczej

W okresie członkostwa w KRRiTV ulega zawieszeniu członkostwo w stowarzyszeniach, związkach zawodowych, kościelnych.

Utrata mandatu przez członka KRRiTV następuje, gdy członek

Na czele KRRiTV stoi Przewodniczący, którego ze swego grona wybierają członkowie KRRiTV. Na wniosek przewodniczącego jest wybierany wice-przewodniczący.

Przewodniczący

Odwołanie od kary przysługuje do sądu okręgowego gospodarczego.

Artykuł 6 ust. 2 - ustawy

powołuje członków do spółek Telewizja Polska i Polskie Radio. Minister Skarbu Państwa ma prawo do mianowania po jednym członku w tych spółkach.

Rady Programowe składają się z 15 członków (10 delegowanych przez ugrupowania parlamentarne, 5 osób z dorobkiem i doświadczeniem w dziedzinie kultury i mediów delegowanych przez KRRiTV).

KRRiTV wypowiada się w formie rozporządzeń. Ma prawo podejmowania uchwał. Koncesje na nadawanie wydawane są w formie decyzji Przewodniczącego na skutek uchwały Rady.

Najwyższa Izba Kontroli

Celem kontroli jest zapewnienie zgodności między przebiegiem a wynikiem działania.

Postacie kontroli

Ze względu na kryterium podmiotu i znaczenia

Ze względu na zakres

Kontrola w sensie strocto oznacza kontrolę działań rządu przez parlament.

Kontrola w wąskim znaczeniu oznacza wyodrębnienie funkcji państwa i powierzenie kontroli wybranemu organowi np. NIK, Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Regionalnym Izbom Obrachunkowym.

Kontrola NIK nazywana jest często „kontrolą państwową”.

Historia

7.02.1919

Dekret o Najwyższej Izbie Kontroli Państwa. Dekret obowiązywał do 3.06.1921r, kiedy uchwalono ustawę o NIK.

3.06.1921

Organ niezależny od rządu, powiązany funkcjonalnie z parlamentem. Prezesa mianował Prezydent na wniosek Rady Ministrów. W świetle Konstytucji z 1935r. NIK mógł przedstawić wniosek o udzielenie absolutorium za wykonanie budżetu dla Rady Ministrów (wcześniej mógł także przedstawić wniosek o nieudzielanie absolutorium).

1940

Dekret Prezydencki o zmianie ustawy

Próba dostosowania NIK do warunków panujących podczas wojny.

Po Wojnie

przy Prezydium …

przy Radzie Państwa (do 1949r)

9.03.1949

Ustawa o kontroli państwowej. Izba niezależna od rządu, podległa bezpośrednio Radzie Państwa.

1952

Dekonstytucjonalizacja NIK.

22.11.1952

Ustawa o ministerstwie kontroli państwowej. Model ten utrudniał Sejmowi wykonywanie konstytucyjnych obowiązków kontroli władzy wykonawczej.

12.1957

Nowelizacja Konstytucji - wprowadzenie NIK do Konstytucji. NIK działa na zasadzie kolegialności (aby nie wykorzystywać NIK do walki politycznej).

13.12.1957

Nowa ustawa o NIK. Podległość Izby Sejmowi, nadzór nad Izbą miała Rada Państwa.

NIK ma kontrolować wykonywanie budżetu państwa, zabezpieczenie własności społecznej i dyscypliny państwowej.

2x.03.1976

Kolejna zmiana zasad kontroli państwowej. Działalność NIK ma służyć Radzie Ministrów, Sejmowi i Radzie Państwa. Organy te mogły zwracać się o kontrolę. Zgodę na nią musiał wyrazić Premier. Prezes NIK został członkiem Rządu. Przestaje działać zasada kolegialności NIK. Zmiany w systemie organizacji. Zamiast delegatur miejscowych wprowadzono okręgowe wydziały(???) kontroli z dyrektorami na czele.

NIK staje się w pewnym sensie częścią aparatu administracji państwowej.

8.10.1980

Nowelizacja ustawy o NIK. Przywrócono bez żadnych ograniczeń podległość NIK Sejmowi. Wprowadzono zasadę kolegialnego działania NIK. Kontrola fakultatywna (organizacje i związki spółdzielcze w zakresie wykonywania zadań zleconych przez państwo) lub obligatoryjna (działalność naczelnych centralnych i terenowych oddziałów administracji rządowej w tym przedsiębiorstwa, zakłady państwowe). Kontrola podejmowana na wniosek Sejmu. NIK zyskał prawo wydawania zarządzeń doraźnych w celu zabezpieczenia przed niebezpieczeństwem. Postępowanie nie ma charakteru kontradyktoryjnego (nie ma możliwości odwoływania się od orzeczeń). Kolegium Izby ma charakter urzędniczo-społeczny.

1989

Od 1989r. kontrola była podejmowana na wniosek Sejmu, Prezydenta, Prezesa Rady Ministrów oraz z własnej inicjatywy.

1994

Ustawa 24.12.1994 - NIK został nazwany naczelnym organem kontroli państwowej.

Wykład 23 14.05.2008

Działa na zasadach kolegialności.

Kontrole NIK

Kryteria kontroli

a) samorządowe osoby prawnej i inne samorządowe jednostki organizacyjne

b) inne jednostki organizacyjne i indywidualne przedsiębiorstwa

NIK kontroluje także:

Izba działa na podstawie planów kontroli. Są one uchwalane przez kolegium NIK działające w tym wypadku z własnej inicjatywy. Kolegium ma możliwość uwzględnienia w planach kontroli zleceń Sejmu, Komisji, Prezydenta, Prezesa Rady Ministrów.

analiza wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej

opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów

informacje o wynikach kontroli zleconych przez Sejm lub jego organy

przedkłada Sejmowi informację o wynikach kontroli zleconych przez …

przedkłada Sejmowi szereg mniej ważnych dokumentów (art. 7 ustawy)

Struktura organizacyjna Izby

Prezes NIK

Odpowiada przed Sejmem za działalność NIK, powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu lub grupy co najmniej 35 posłów. Powołanie odbywa się bezwzględną większością głosów, tak samo wyrażenie zgody w Senacie. Senat ma 30 dni na podjęcie uchwały wyrażającej zgodę lub jej brak na daną kandydaturę. Jeżeli w tym terminie Senat nie uchwali uchwały przyjmuje się, że nie ma nic naprzeciw tej kandydaturze. Wybierany jest na kadencję 6 letnią, może ubiegać się o reelekcję.

Prezes może być odwołany w czterech przypadkach

Prezes NIK cieszy się immunitetem.

Zasada incompatibilitas.

Nie może być członkiem partii.

Bierze udział w posiedzeniach Sejmu, od roku 2001 nie ma prawa brania udziału w posiedzeniach Rady Ministrów.

Kolegium

Kadencja Kolegium trwa … lat.

NIK jako organ

Tutaj to się mocno pogubiłem co i kiedy:

Postępowanie ma charakter kontradyktoryjny. Nie kończy się ono możliwości złożenia skargi na wynik kontroli. Można złożyć jedynie zastrzeżenia do protokołu. Składa się je w ciągu 14 dni od otrzymania protokołu kontroli dyrektorowi odpowiedniej jednostki organizacyjnej (???).

Można odmówić podpisania protokołu w ciągu 7 dni od dnia otrzymania protokołu podając uzasadnienie dla niepodpisania. Zastrzeżenia do wystąpienia pokontrolnego można składać w ciągu…

Prawo wyborcze

Wybory i kadencja

Art. 96. 

1. Sejm składa się z 460 posłów.

2. Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym.

Art. 97. 

1. Senat składa się ze 100 senatorów.

2. Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.

Art. 98. 

1. Sejm i Senat są wybierane na czteroletnie kadencje. Kadencje Sejmu i Senatu rozpoczynają się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i trwają do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji.

2. Wybory do Sejmu i Senatu zarządza Prezydent Rzeczypospolitej nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu, wyznaczając wybory na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu.

3. Sejm może skrócić swoją kadencję uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby posłów. Skrócenie kadencji Sejmu oznacza jednoczesne skrócenie kadencji Senatu. Przepis ust. 5 stosuje się odpowiednio.

4. Prezydent Rzeczypospolitej, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu, może w przypadkach określonych w Konstytucji zarządzić skrócenie kadencji Sejmu. Wraz ze skróceniem kadencji Sejmu skrócona zostaje również kadencja Senatu.

5. Prezydent Rzeczypospolitej, zarządzając skrócenie kadencji Sejmu, zarządza jednocześnie wybory do Sejmu i Senatu i wyznacza ich datę na dzień przypadający nie później niż w ciągu 45 dni od dnia zarządzenia skrócenia kadencji Sejmu. Prezydent Rzeczypospolitej zwołuje pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu nie później niż na 15 dzień po dniu przeprowadzenia wyborów.

6. W razie skrócenia kadencji Sejmu stosuje się odpowiednio przepis ust. 1.

Art. 99. 

1. Wybrany do Sejmu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat.

2. Wybrany do Senatu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat.

Art. 100. 

1. Kandydatów na posłów i senatorów mogą zgłaszać partie polityczne oraz wyborcy.

2. Nie można kandydować równocześnie do Sejmu i Senatu.

3. Zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności wyborów określa ustawa.

Art. 101. 

1. Ważność wyborów do Sejmu i Senatu stwierdza Sąd Najwyższy.

2. Wyborcy przysługuje prawo zgłoszenia do Sądu Najwyższego protestu przeciwko ważności wyborów na zasadach określonych w ustawie.

Wybory trwają od chwili ich zarządzenia aż do momentu ogłoszenia ich ważności przez Izbę Administracji, Pracy i czegoś jeszcze Sądu Najwyższego.

Prawo wyborcze podmiotowe i przedmiotowe

Ordynacje wyborcze stanowią o tzw. pojęciu prawa wyborczego w znaczeniu przedmiotowym.

Prawo wyborcze w znaczeniu podmiotowym - określone w obowiązujących normach uprawnienia ogółu obywateli w wyborach do organów przedstawicielskich.

Pojęcie systemu wyborczego

system wyborczy - całokształt zasad zawartych w normach prawa wyborczego.

Funkcje wyborów

Podstawowy instrument sprawowania władzy przez zbiorowego suwerena jakim jest naród lub ogół mieszkańców np. gminy, podstawowy mechanizm wpływu społeczeństwa na władzę, gospodarkę itd.

Zasady konstytucyjne prawa wyborczego

Zasady te tworzą pewien katalog.

Art. 96. ust. 2

Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym.

Art. 97. ust. 2.

Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.

Wybory Prezydenckie:

Powszechne, bezpośrednie, równe, tajne, odbywają się bezwzględną większością głosów.

Zasada powszechności

Określa krąg obywateli posiadających bierne i czynne prawo wyborcze, spełniających pewne cenzusy.

Czynne prawo wyborcze

Art. 62. 

1. Obywatel polski ma prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania Prezydenta Rzeczypospolitej, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego, jeżeli najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat.

2. Prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania nie przysługuje osobom, które prawomocnym orzeczeniem sądowym są ubezwłasnowolnione lub pozbawione praw publicznych albo wyborczych.

Bierne prawo wyborcze

Art. 99. 

1. Wybrany do Sejmu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat.

2. Wybrany do Senatu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat.

Od 1997 prawo do zgłaszania kandydatów utraciły organizacje inne niż partie polityczne.

W wyborach prezydenckich:

Każdy obywatel polski, który skończył 35 lat, korzysta z pełni praw wyborczych.

Kandydata może zgłosić grupa co najmniej 100tys obywateli mających prawa wyborcze.

Prawa wyborcze nie przysługują

ubezwłasnowolnionym z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego

osoby pozbawione praw publicznych na podstawie orzeczenia sądu

osoby pozbawione praw wyborczych na podstawie orzeczenie Trybunału Stanu

Cenzusy

Zasada równości

Równość w znaczeniu materialnym zależy od:

2) w brzmieniu ustalonym przez pkt 2 obwieszczenia, o którym mowa w przypisie 1).

80



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
wyklad 21 23.04.2008, wyklady - dr krawczyk
wyklad 23 14.05.2008, wyklady - dr krawczyk
wyklad 11 7.01.2008, wyklady - dr krawczyk
wyklad 15 5.03.2008, wyklady - dr krawczyk
wyklad 2 22.10.2007, wyklady - dr krawczyk
wyklad 8 3.12.2007, wyklady - dr krawczyk
wyklad 7 26.11.2007, wyklady - dr krawczyk
wyklad 13 21.01.2008, wyklady - dr krawczyk
wyklad 22 30.04.2008, wyklady - dr krawczyk
wyklad 19 9.04.2008, wyklady - dr krawczyk
wyklad 1 15.10.2007, wyklady - dr krawczyk
wyklad 1 15.10.2007, wyklady - dr krawczyk
wyklad 18 2.04.2008, wyklady - dr krawczyk
wyklad 14 20.02.2008, wyklady - dr krawczyk
wyklad 16 12.03.2008, wyklady - dr krawczyk
wyklad 12 14.01.2008, wyklady - dr krawczyk
wyklad 5 12.11.2007, wyklady - dr krawczyk

więcej podobnych podstron