Tyczenie fundamentów.

Przed przystąpieniem do robót należy starannie wytyczyć w planie zarysy poszczególnych elementów budynku i utrwalić je w sposób, który by umożliwiał dokładne ich umiejscowienie i sprawdzenie w czasie budowy. Linię zabudowy w przyziemiu wyznaczają władze budowlane. Na wyrównanym z grubsza terenie umiejscawia się naroża ściany frontowej budynku, zaznaczając je za pomocą palików wbitych w ziemię. W celu dokładniejszego wyznaczenia punktów, w głowice palików wbija się z góry gwoździe. Aby uniknąć błędu przeprowadza się dwukrotny pomiar odległości w dwóch kierunkach taśmą stalową. Jeżeli projekto­wany budynek ma przylegać do istniejącego, narożnik zaznacza się kreską na jego ścianie. Następnie, posługując się teodolitem lub węgielnicą zwier­ciadlaną albo pryzmatyczną, wytycza się z naroży kierunki prostopadłe ustawiając tyczki miernicze, a następnie na wytyczonych kierunkach od­mierza się odpowiednie odległości utrwalając inne naroża za pomocą takich samych .palików. Jeżeli rzut poziomy budynku nie jest prostokątny, potrzebne kierunki można określić teodolitem lub wyznaczyć prostokąty, a później "odcinać" od nich odpowiednie trójkąty.Wymiary i właściwy kształt prostokąta zaleca .się sprawdzić do­datkowo przez kontrolny pomiar przekątnych, które w prostokącie mają jednakowe długości. W małych budynkach można wyznaczać kąty proste za pomocą zbitego z desek tzw. trójkąta egipskiego o stosunku wymiarów przyprostokątnych i przeciwprostokątnej 3:4:5

Fundamenty specjalne

Filary fundamentowe. Gdy grunt nośny znajduje się głęboko i może przejąć bezpiecznie stosunkowo duży nacisk jednostkowy funda­mentu, wówczas dopuszczalne może się okazać przekazanie tego nacisku nie całą powierzchnią podstawy ściany, lecz jej częściami, tak że ogólna powierzchnia fundamentu będzie mniejsza. Pozwoli to na nie zagłębianie całej ławy i ściany do gruntu nośnego, lecz jej oparcie na filarach, co daje oszczędności materiałów i robocizny.

Wykop dla filara wykonuje się w obudowie rozpieranej, a sam filar jest murowany z cegły lub kamienia albo betonowy. Ławę projektuje się jako belkę na wielu podporach obciążoną w przęsłach obciążeniem trój­kątnym, gdyż ciężar części ściany poza obrysem tego trójkąta przenosi się bezpośrednio na podpory. Jeżeli filary znajdą się poniżej zwierciadła wody gruntowej, zwłaszcza w gruncie przepuszczalnym (piasek), co utrudnia wykop i budowę, wówczas można je wykonać jako tzw. studnie opuszczane.

. Studnie opuszczane. Opuszczanie studni jest odmianą wyko­nania wykopu obudowanego, najczęściej poniżej zwierciadła wody po­wierzchniowej lub gruntowej. Niekiedy bywa opłacalne również w gruncie nie nawodnionym. Jednocześnie z głębieniem wykopu pogrąża się w grunt uprzednio przygotowaną obudowę. Najdawniejsze konstrukcje tego rodza­ju służyły do budowy studni do poboru wody, stąd przyjęto później tę nazwę do wykonania takich wykopów także o innym przeznaczeniu. Stud­nia wypełniona po opuszczeniu stanowi podziemny filar fundamentowy przekazujący obciążenie budowli na głębokie, odpowiednio nośne warstwy gruntu. Może też tworzyć pomieszczenie podziemne, zbiornik, osadnik, ga­x aż lub tp.

Pionowe przekroje studni pochylenia 50:1 do 20:1 zależnie do głębokości, na rozszerzeniu podstawy przez pochylenie dolnego pierścienia lub przez odsadzkę (rys. 2-47). Pod­stawa ściany, zwana nożem, jest zwykle zakończona ostrzem stalowym kształtowanym rozmaicie z profilów handlowych. Studnie o ścianach pia­nowych bez odsadzek stosuje się tylko przy małych wymiarach (średnica do 3 m) i niedużych głębokościach. Zmniejszeniu tarcia służy również otyn­kow anie studni zaprawą cementową i zatarcie packą stalową "na gładko". Kształty studni w planie bywają kołowe, kwadratowe, prostokątne itp. Studnie o dużych wymiarach dzieli się na komory ścianami wewnętrznymi w celu zmniejszenia rozpiętości ściany i momentów zginających. W ostat­nich latach dla ułatwienia opuszczania studni zastosowano zawiesinę iło­wą. W miarę zagłębiania wprowadza się ją w szczelinę, która powstaje mię­dzy ścianą i gruntem nad odsadzką. Zawiesina niweczy tarcie na pobocznicy nad odsadzką, co pozwala na zmniejszenie ciężaru studni (cieńsze ściany) i projektowanie większych wymiarów i głębokości. Ten sposób opuszcza­nia umożliwił wykonanie studni o średnicach ok. 60 m i głębokości po­nad 40 m.

Studnie bywają murowane z cegły lub bloczków betonowych, skła­dane z gotowych kręgów, betonowe i żelbetowe. Stosowane dawniej studnie drewniane i stalowe praktycznie wyszły z użycia.

Pale. Jeżeli podłoże gruntowe bezpośrednio pod fundamentem jest zbyt słabe, aby utrzymać nacisk budowli, wprowadza się pale, które przenoszą obciążenia w głąb gruntu. Pal ma m~'łe wymiary poprzeczne w stosunku do długości, podobnie jak słup, lecz różni się od niego sposo­bem przenoszenia obciążenia. Słup przekazuje obciążenie głowicy przez swoją podstawę, natomiast pal - przez reakcję w podstawie i przez opór tarcia pobocznicy o grunt lub opór ścinania gruntu w otoczeniu pobocz­nicy (rys. 2-48). Wzajemny stosunek odporu pod podstawą i oporu na pobocznicy bywa rozmaity i zależy od wartości obciążenia, długości pala

Pale żelbetowe prefabrykowane. Ich przekrój jest zwykle kwa­dratowy ze ściętymi narożami. Jeżeli wystają ponad ziemię czy wodę, jako słupy podpory, mają niejednokrotnie w części widocznej przekroje wielo­boczne lub kołowe. Wymiary poprzeczne pala wynoszą na ogół 25=45 cm. Zbrojenie podłużne złożone z 4 do 12 prętów o średnicach 14=40 mm jest potrzebne ze względu na zginanie przy przenoszeniu pala w położeniu poziomym i na możliwość wyboczenia części wystającej z gruntu przy wbijaniu. Pręty główne wiąże się strzemionami w postaci ramek z drutu 5=10 mm. Przy liczbie prętów podłużnych większej niż 4 stosuje się rów­nież powiązanie krzyżowe. Rozstaw strzemion w obu końcach pala wy­nosi 5 cm na długości 1=1,5 m, a w części środkowej 10=20 cm

Prefabrykowane pale sprężone. Pale stalowe. Prefabrykowane pale żelbetowe. Wiercone pale żelbetowe. Pale dużych średnicach.

---------------------------------------------------------------

Odwadnianie wykopów

Jeżeli dno wykopu znajduje się poniżej poziomu wody gruntowej, dąży się do usunięcia wody z wykopu, aby roboty ziemne i fundament wykonywać "na sucho". Odwodnienie przeprowadza się jednym z dwóch sposobów: przez pompowanie wody bezpośrednia z wykopu albo obniże­nie zwierciadła wody na obszarze wykopu przez utworzenie tzw: depresji.

Wybór zależy od miejscowych warunków gruntowa-wodnych. Pom­powanie wody powoduje jej stały napływ, gdyż dąży ona do wyrówna­nia poziomów w wykapie i poza nim. Woda dopływa przez ściany i zbo­cza wykopu oraz przez dno. Gdy różnica poziomów wody w wykopie i w gruncie poza nim, a więc i różnica ciśnienia jest znaczna, a przepusz­czalność gruntu również jest duża, to dopływ jest gwałtowny i wywołuje spływanie gruntu ze zboczy i unoszenie jego ziaren na dnie, co powoduje stan kurzawkowy, osuwanie się, łagodzenie i coraz dalszy zasięg zboczy, a także rozluźnianie gruntu w dnie, zmniejszające jego nośność. Jeżeli różnica poziomów nie jest duża, a obniżanie zwierciadła powolne, tworzy się poza wykopem łagodny lej depresyjny i wymienione niekorzystne zjawiska mogą nie wystąpić. Zagrażają one w gruntach niespoistych (piaski), szczególnie przy drobnym uziarnieniu. W gruntach spoistych (gliny), w których przepływ wody jest powolny, a spójność utrudnia od­rywanie się cząstek od siebie, pompowanie wody bezpośrednio z wykopu zazwyczaj nie nasuwa trudności.

Odwodnienie powierzchniowe (pompowanie wody bezpośred­nio z wykopu). Wodę napływającą do wykopu należy gromadzić w stu­dzience zbiorczej - jednej lub kilku, zależnie od wymiarów wykopu ­i z niej wypompowywać wodę. Przy niewielkim dopływie może wystar­czyć okresowe wyczerpywanie kubłami. W czasie głębienia wykopu trze­ba utrzymywać spadek dna w kierunku studzienki i pogłębiać ją stopnio­wo. Po osiągnięciu wymaganej głębokości należy wykonać rowki odpły­wowe, np. według rys. W celu ochrony tych rowków od zapełnienia gruntem z wodą i zadeptania

wskazane jest wypełnienie ich materiałem łatwo przepuszczalnym, jak tłuczeń, żwir, twardy gruz ceglany bez resz­tek zaprawy wapiennej, i przykrycie ich z wierzchu deskami.

Wytrzymałość konstrukcji murowych. Wytrzymałość na ściskanie muru zależy przede wszystkim od wytrzymałości cegły i wytrzymałości zaprawy, a ponadto od grubości spoin; od jakości wykonania, wpływu wyboczenia i w pewnym stopniu od rodzaju wiązania. Pojedyn­cza cegła w murze ściskanym osiowo pracuje nie tylko na ściskanie, lecz również na zginanie i ścinanie.

Ta różnorodność naprężeń powstaje wskutek różnic w grubości cegieł, niejednorodności zaprawy oraz odmienności współczynników sprę­żystości cegieł i zaprawy. Powoduje to nierównomierne przekazywanie sił z cegły na cegłę, z warstwy na warstwę, co w przypadku nadmiernych obciążeń prowadzi do pęknięcia cegieł nie w wyniku przekroczenia w nich wytrzymałości na ściskanie, lecz przekroczenia naprężeń zginających lub ścinających. To stanowi główną przyczynę, że wytrzymałość muru na ściskanie jest zawsze mniejsza niż wytrzymałość samych cegieł.

Wytrzymałość muru, szczególnie w słupach, zależy dużym stop­niu od prawidłowego wiązania i wypełnienia spoin pionowych, ponieważ przy ściskaniu powstają dodatkowo naprężenia rozciągające_ poziome w dwóch kierunkach.

W miarę zwiększającego się obciążenia ściskającego muru pojawia­ją się w poszczególnych cegłach początkowo mało dostrzegalne pęknięcia, które rozwijają się przede wszystkim z pęknięć włoskowatych cegły z okresu przed ułożeniem jej w murze. Następuje wówczas 1 faza znisz­czenia. Przy pojawieniu się takich pęknięć należy nałożyć na charaktery­styczne rysy paski kontrolne wykonywane zwykle z gipsu, zaprawy ce­mentowej lub szkła. Należy trwale zaznaczyć datę ich przyklejenia i obserwować, czy nie ulegną pęknięciu.

2 faza zniszczenia jest dalszym rozwinięciem zniszcze­nia fazy 1 pod wpływem wzrostu obciążeń wywołujących w murze na­prężenia równe 0,8=0,9 R"~. Pęknięcia pojedynczych cegieł powstałe w fazie 1 przechodzą w fazie 2 w nieprzerwane pęknięcia muru na wy­sokości kilku do kilkunastu warstw cegieł. W murach na zaprawie wapien­nej pęknięcia cegieł pojawiają się przede wszystkim na przedłużeniu pęknięć zaprawy w spoinach pionowych, natomiast w murach na zapra­wie cementawo-wapiennej i cementowej pęknięcia cegieł pojawiają się nie tylko na przedłużeniu spoin pionowych, lecz i w innych miejscach.

3 faza zniszczenia następuje z chwilą, gdy obciążenie osiąga wytrzymałość muru, a pojedyncze słupki lub bryły ukośne tracą stateczność, powodując rozpad całości muru.

Układy (wiązania) cegieł w murach pełnych

Dane ogólne. Murem pełnym nazywamy mur z cegieł peł­nych lub otworowych (dziurawek, kratówek), w którym nie ma ani kana­łów, ani też innych pustych przestrzeni między poszczególnymi cegłami (wyjątek mogą stanowić niezapełnione zaprawą spoiny podłużne). Ukła­dy cegieł w murach podlegające ogólnym zasadom prawidłowego roz­mieszczenia kamieni (por. 3.2.2) nazywają się pospolicie wiązaniami. Układem cegieł nazywamy rozmieszczenie cegieł w pewnym rytmicznym porządku.

W budownictwie znane są następujące zasadnicze wiązania: pospo­lite (inaczej blokowe lub kowadełkowe), krzyżykowe (weneckie), polskie (gotyckie), wielorzędowe. Ponadto istnieją inne wiązania dostosowane do specjalnych celów lub mające znaczenie historyczne.

Każde wiązanie wyróżnia się w powierzchni licowej muru, o gru­bości jednej cegły i większej, wlaściwym dla niego rysunkiem spoin, tzw. wątkiem.

Wątki mają odpowiednie do wiązań nazwy, np. wątek pospolity, krzyżykowy, polski (gotycki) itp.

W niektórych wiązaniach, np. pospolitym i krzyżykowym, zachowane są w całości zasady prawidłowego rozmieszczenia kamieni, w niektórych zaś istnieją pewne odchylenia od tych zasad, a więc np. w wiązaniu pol­skim i wielorzędowym nie ma calkowitegó przykrycia spoin pionowych pełnymi powierzchniami cegieł następnej warstwy.

Przy stosowaniu cegieł znormalizowanych grubości 65 mm i pozosta­wianiu spoin grubości 12 mm przypada na 1 m wysokości muru okrągło

Grubości murów ustalone są w zależności od tego, ile pełnej długoś­ci cegieł i połówek cegieł ułożonych jest w poprzek muru. Rozróżniamy więc mury grubości 1/2; 1; 1 1/2; 2; 2 1/2; 3; 3 1/2; 4 itd. cegieł. Wymiary tych grubości podane w cm są sumą długości cegieł i spoin podłużnych.

Wymiary pomieszczeń i budynków projektowanych na siatce modu­larnej (podstawowy moduł budowlany M-10) trudno jest dostosować do wymiarów cegieł, które nie mają wymiaru modułowego, a ponadto wy­kazują dość znaczne odchyłki od wymiarów znormalizowanych.

Z tych względów przy wymiarowaniu konstrukcji murowych poza stosowaniem wielkości n M, gdzie n jest liczbą całkowitą, można stosować wielkości n M, gdzie m wynosi 1 1/2; 2 1/2; 3 1/2; 4 1/2 itd. .

Wysokość muru może być skoordynowana z wielkością M przy za­chowaniu przeciętnej grubości spoiny wspornej ok. 12 mm . Otwory w murze powinny mieć wymiary między osiami spoin rów­ne n M.

Przy zachowaniu stałej osi przyjmuje się, że odchyłki wymiarowe rozkładają się symetrycznie względem tej osi.

Tolerancje wymiarów otworu i elementu osadzanego w otworze powinny być tak dobrane (i stosowane przy produkcji), aby największa wartość połowy luzu (lub całej spoiny) spełniała warunek

Stropy drewniane

Charakterystyka stropów drewnianych

Stropy drewniane są łatwe w wykonaniu, co stanowi ich zaletę, ale ustępują innym rodzajom strop5w, jak żelbetowe lub staloceramiczne, pod względem ognioodporności i usztywnienia budynku. Ze względu na łatwość porażenia drewna przez grzyby powodujące jego gnicie należy unikać stosowania stropów drewnianych nad piwnicami i innymi wilgot­nymi i mało przewiewnymi pomieszczeniami.

Rozróżnia się kilka typów stropów drewnianych:

a) zwykły, b) zwykły z legarami ułożonymi na polepie,

c) podwójny, d) kasetonowy, e) belkowy, f) nagi, g) deskowy.

Stropy zwykłe rozpowszechnione są szczególnie jako stro­py międzypiętrowe w budynkach mieszkalnych. Dla polepszenia izolacji akustycznej i cieplnej legary układa się na polepie . Ślepy pułap z desek może być zastąpiony płytami gipsowymi, pumeksowymi itp.

Stropy podwójne stosuje się dla polepszenia warunków akustycznych. Strop górny jest nośny, dolny zaś samonośny, nie styka­jący się z górnym.

Strop kasetonowy (rys. 4-10) stosuje się w pomieszczeniach z boga­tym wyposażeniem (np. w budynkach zabytkowych). Belki konstrukcyj­ne (nośne) są ułożone w jednym kierunku, natomiast belki drugiego kie­runku, dla zmniejszenia obciążenia i zaoszczędzenia materiału drzewne­go, imitowane są zazwyczaj przez odpowiednio zbite ze sobą deski.

Stropy belkowe stosuje się przeważnie jako stropy pod­dasza.

Strop nagi stosuje się w budynkach gospodarczych, izbach wiejskich itp.

Strop deskowy stosuje się w budynkach szkieletowych prefabrykowanych. Rozpórki mają za zadanie zabezpieczenie wiotkich beleczek przed wyboczeniem.

Stropodachy pełne. Konstrukcję nośną stropodachu pełnego może stanowić każdy rodzaj stropu międzypiętrowego 0 odpowiedniej noś­ności. Paroizolacja może być wykonana z jednej lub dwóch warstw papy klejonej na stykach, jednokrotnego lub dwukrotnego posmarowania le­pikiem itp. Dyle gazobetonowe zbrojone mogą być stosowane w stropodachach pod warunkiem zabezpieczenia zbrojenia przed wilgocią oraz gdy wil­gotność względna powietrza w pomieszczeniu pod stropodachem nie prze­kracza 55%. Nie można stosowvać paroizolacji od spodu dyli gazobeto­nowych.

Przy ocieplaniu stropodachu należy ocieplić wieńce stropodachu

Stropodachy wentylowane i odpowietrzane. Stropodachy wentylowane i odpowietrzane wykonuje się w trzech zasadniczych roz­wiązaniach konstrukcyjnych. Są to stropodachy kanalikowe (rys. 4-99a), szczelinowe (rys. 4-99b) i dwudzielne (rys. 4-99c). Stropodachy dwudziel­ne mogą być wykonane w wersji przełazowej i nieprzełazowej. Przykła­dy stropodachów wentylowanych pokazano na rys. 4-100 do 4-102.

Stropodach odpowietrzany jest odmianą stropodachu wentylowane­go; dla ich odpowietrzania stosuje się specjalne materiały rolowe posia­dające małe kanaliki, w których możliwy jest ruch powietrza. Szczegóły stropodachów odpowietrzanych - patrz rys. 4-103.

Stropodachy z dyli z betonu komórkowego. Mogą być one stosowane w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej ze wzglę­du na konieczność zapewnienia odpowiednich warunków (pdtrz p. 4.5.3.1). Ponadto zbrojenie musi być dobrze zabezpieczone przed korozją. Można je stosować nad pomieszczeniami ogrzewanymi, w których wilgotność względna wynosi do 75°/0, jeśli nad dylami jest dobrze wentylowana szczelina.

Stropodachy z lekkich betonów kruszywowych. Stropodachy z elementów żużlobetonowych lub keramzytobetonowych mogą być sto­sowane tylko jako wentylowane. Dla uzyskania wymaganej izolacyjności cieplnej zawsze trzeba stosować dodatkowe ocieplenie stropodachu.

Stropodachy warstwowe z płyt żelbetowych. Stropodachy wentylowane z płyt żelbetowych panwiowych lub otworowych mogą być stosowane nad pomieszczeniami o dowolnej wilgotności pod warunkiem, że na powierzchni nie będzie skraplała się para wodna, co wymaga sku­tecznej warstwy ocieplającej

wyczerpywanie kubłami. W czasie głębienia wykopu trze­ba utrzymywać spadek dna w kierunku studzienki i pogłębiać ją stopnio­wo. Po osiągnięciu wymaganej głębokości należy wykonać rowki odpły­wowe, np. według rys. W celu ochrony tych rowków od zapełnienia gruntem z wodą i zadeptania

wskazane jest wypełnienie ich materiałem łatwo przepuszczalnym, jak tłuczeń, żwir, twardy gruz ceglany bez resz­tek zaprawy wapiennej, i przykrycie ich z wierzchu deskami.

Wytrzymałość konstrukcji murowych. Wytrzymałość na ściskanie muru zależy przede wszystkim od wytrzymałości cegły i wytrzymałości zaprawy, a ponadto od grubości spoin; od jakości wykonania, wpływu wyboczenia i w pewnym stopniu od rodzaju wiązania. Pojedyn­cza cegła w murze ściskanym osiowo pracuje nie tylko na ściskanie, lecz również na zginanie i ścinanie.

Ta różnorodność naprężeń powstaje wskutek różnic w grubości cegieł, niejednorodności zaprawy oraz odmienności współczynników sprę­żystości cegieł i zaprawy. Powoduje to nierównomierne przekazywanie sił z cegły na cegłę, z warstwy na warstwę, co w przypadku nadmiernych obciążeń prowadzi do pęknięcia cegieł nie w wyniku przekroczenia w nich wytrzymałości na ściskanie, lecz przekroczenia naprężeń zginających lub ścinających. To stanowi główną przyczynę, że wytrzymałość muru na ściskanie jest zawsze mniejsza niż wytrzymałość samych cegieł.

Wytrzymałość muru, szczególnie w słupach, zależy dużym stop­niu od prawidłowego wiązania i wypełnienia spoin pionowych, ponieważ przy ściskaniu powstają dodatkowo naprężenia rozciągające_ poziome w dwóch kierunkach.

W miarę zwiększającego się obciążenia ściskającego muru pojawia­ją się w poszczególnych cegłach początkowo mało dostrzegalne pęknięcia, które rozwijają się przede wszystkim z pęknięć włoskowatych cegły z okresu przed ułożeniem jej w murze. Następuje wówczas 1 faza znisz­czenia. Przy pojawieniu się takich pęknięć należy nałożyć na charaktery­styczne rysy paski kontrolne wykonywane zwykle z gipsu, zaprawy ce­mentowej lub szkła. Należy trwale zaznaczyć datę ich przyklejenia i obserwować, czy nie ulegną pęknięciu.

2 faza zniszczenia jest dalszym rozwinięciem zniszcze­nia fazy 1 pod wpływem wzrostu obciążeń wywołujących w murze na­prężenia równe 0,8=0,9 R"~. Pęknięcia pojedynczych cegieł powstałe w fazie 1 przechodzą w fazie 2 w nieprzerwane pęknięcia muru na wy­sokości kilku do kilkunastu warstw cegieł. W murach na zaprawie wapien­nej pęknięcia cegieł pojawiają się przede wszystkim na przedłużeniu pęknięć zaprawy w spoinach pionowych, natomiast w murach na zapra­wie cementawo-wapiennej i cementowej pęknięcia cegieł pojawiają się nie tylko na przedłużeniu spoin pionowych, lecz i w innych miejscach.

3 faza zniszczenia następuje z chwilą, gdy obciążenie osiąga wytrzymałość muru, a pojedyncze słupki lub bryły ukośne tracą stateczność, powodując rozpad całości muru.

Układy (wiązania) cegieł w murach pełnych

Dane ogólne. Murem pełnym nazywamy mur z cegieł peł­nych lub otworowych (dziurawek, kratówek), w którym nie ma ani kana­łów, ani też innych pustych przestrzeni między poszczególnymi cegłami (wyjątek mogą stanowić niezapełnione zaprawą spoiny podłużne). Ukła­dy cegieł w murach podlegające ogólnym zasadom prawidłowego roz­mieszczenia kamieni (por. 3.2.2) nazywają się pospolicie wiązaniami. Układem cegieł nazywamy rozmieszczenie cegieł w pewnym rytmicznym porządku.

W budownictwie znane są następujące zasadnicze wiązania: pospo­lite (inaczej blokowe lub kowadełkowe), krzyżykowe (weneckie), polskie (gotyckie), wielorzędowe. Ponadto istnieją inne wiązania dostosowane do specjalnych celów lub mające znaczenie historyczne.

Każde wiązanie wyróżnia się w powierzchni licowej muru, o gru­bości jednej cegły i większej, wlaściwym dla niego rysunkiem spoin, tzw. wątkiem.

Wątki mają odpowiednie do wiązań nazwy, np. wątek pospolity, krzyżykowy, polski (gotycki) itp.

W niektórych wiązaniach, np. pospolitym i krzyżykowym, zachowane są w całości zasady prawidłowego rozmieszczenia kamieni, w niektórych zaś istnieją pewne odchylenia od tych zasad, a więc np. w wiązaniu pol­skim i wielorzędowym nie ma calkowitegó przykrycia spoin pionowych pełnymi powierzchniami cegieł następnej warstwy.

Przy stosowaniu cegieł znormalizowanych grubości 65 mm i pozosta­wianiu spoin grubości 12 mm przypada na 1 m wysokości muru okrągło

Grubości murów ustalone są w zależności od tego, ile pełnej długoś­ci cegieł i połówek cegieł ułożonych jest w poprzek muru. Rozróżniamy więc mury grubości 1/2; 1; 1 1/2; 2; 2 1/2; 3; 3 1/2; 4 itd. cegieł. Wymiary tych grubości podane w cm są sumą długości cegieł i spoin podłużnych.

Wymiary pomieszczeń i budynków projektowanych na siatce modu­larnej (podstawowy moduł budowlany M-10) trudno jest dostosować do wymiarów cegieł, które nie mają wymiaru modułowego, a ponadto wy­kazują dość znaczne odchyłki od wymiarów znormalizowanych.

Z tych względów przy wymiarowaniu konstrukcji murowych poza stosowaniem wielkości n M, gdzie n jest liczbą całkowitą, można stosować wielkości n M, gdzie m wynosi 1 1/2; 2 1/2; 3 1/2; 4 1/2 itd. .

Wysokość muru może być skoordynowana z wielkością M przy za­chowaniu przeciętnej grubości spoiny wspornej ok. 12 mm . Otwory w murze powinny mieć wymiary między osiami spoin rów­ne n M.

Przy zachowaniu stałej osi przyjmuje się, że odchyłki wymiarowe rozkładają się symetrycznie względem tej osi.

Tolerancje wymiarów otworu i elementu osadzanego w otworze powinny być tak dobrane (i stosowane przy produkcji), aby największa wartość połowy luzu (lub całej spoiny) spełniała warunek

Stropy drewniane

Charakterystyka stropów drewnianych

Stropy drewniane są łatwe w wykonaniu, co stanowi ich zaletę, ale ustępują innym rodzajom strop5w, jak żelbetowe lub staloceramiczne, pod względem ognioodporności i usztywnienia budynku. Ze względu na łatwość porażenia drewna przez grzyby powodujące jego gnicie należy unikać stosowania stropów drewnianych nad piwnicami i innymi wilgot­nymi i mało przewiewnymi pomieszczeniami.

Rozróżnia się kilka typów stropów drewnianych:

a) zwykły, b) zwykły z legarami ułożonymi na polepie,

c) podwójny, d) kasetonowy, e) belkowy, f) nagi, g) deskowy.

Stropy zwykłe rozpowszechnione są szczególnie jako stro­py międzypiętrowe w budynkach mieszkalnych. Dla polepszenia izolacji akustycznej i cieplnej legary układa się na polepie . Ślepy pułap z desek może być zastąpiony płytami gipsowymi, pumeksowymi itp.

Stropy podwójne stosuje się dla polepszenia warunków akustycznych. Strop górny jest nośny, dolny zaś samonośny, nie styka­jący się z górnym.

Strop kasetonowy (rys. 4-10) stosuje się w pomieszczeniach z boga­tym wyposażeniem (np. w budynkach zabytkowych). Belki konstrukcyj­ne

wyczerpywanie kubłami. W czasie głębienia wykopu trze­ba utrzymywać spadek dna w kierunku studzienki i pogłębiać ją stopnio­wo. Po osiągnięciu wymaganej głębokości należy wykonać rowki odpły­wowe, np. według rys. W celu ochrony tych rowków od zapełnienia gruntem z wodą i zadeptania

wskazane jest wypełnienie ich materiałem łatwo przepuszczalnym, jak tłuczeń, żwir, twardy gruz ceglany bez resz­tek zaprawy wapiennej, i przykrycie ich z wierzchu deskami.

Wytrzymałość konstrukcji murowych. Wytrzymałość na ściskanie muru zależy przede wszystkim od wytrzymałości cegły i wytrzymałości zaprawy, a ponadto od grubości spoin; od jakości wykonania, wpływu wyboczenia i w pewnym stopniu od rodzaju wiązania. Pojedyn­cza cegła w murze ściskanym osiowo pracuje nie tylko na ściskanie, lecz również na zginanie i ścinanie.

Ta różnorodność naprężeń powstaje wskutek różnic w grubości cegieł, niejednorodności zaprawy oraz odmienności współczynników sprę­żystości cegieł i zaprawy. Powoduje to nierównomierne przekazywanie sił z cegły na cegłę, z warstwy na warstwę, co w przypadku nadmiernych obciążeń prowadzi do pęknięcia cegieł nie w wyniku przekroczenia w nich wytrzymałości na ściskanie, lecz przekroczenia naprężeń zginających lub ścinających. To stanowi główną przyczynę, że wytrzymałość muru na ściskanie jest zawsze mniejsza niż wytrzymałość samych cegieł.

Wytrzymałość muru, szczególnie w słupach, zależy dużym stop­niu od prawidłowego wiązania i wypełnienia spoin pionowych, ponieważ przy ściskaniu powstają dodatkowo naprężenia rozciągające_ poziome w dwóch kierunkach.

W miarę zwiększającego się obciążenia ściskającego muru pojawia­ją się w poszczególnych cegłach początkowo mało dostrzegalne pęknięcia, które rozwijają się przede wszystkim z pęknięć włoskowatych cegły z okresu przed ułożeniem jej w murze. Następuje wówczas 1 faza znisz­czenia. Przy pojawieniu się takich pęknięć należy nałożyć na charaktery­styczne rysy paski kontrolne wykonywane zwykle z gipsu, zaprawy ce­mentowej lub szkła. Należy trwale zaznaczyć datę ich przyklejenia i obserwować, czy nie ulegną pęknięciu.

2 faza zniszczenia jest dalszym rozwinięciem zniszcze­nia fazy 1 pod wpływem wzrostu obciążeń wywołujących w murze na­prężenia równe 0,8=0,9 R"~. Pęknięcia pojedynczych cegieł powstałe w fazie 1 przechodzą w fazie 2 w nieprzerwane pęknięcia muru na wy­sokości kilku do kilkunastu warstw cegieł. W murach na zaprawie wapien­nej pęknięcia cegieł pojawiają się przede wszystkim na przedłużeniu pęknięć zaprawy w spoinach pionowych, natomiast w murach na zapra­wie cementawo-wapiennej i cementowej pęknięcia cegieł pojawiają się nie tylko na przedłużeniu spoin pionowych, lecz i w innych miejscach.

3 faza zniszczenia następuje z chwilą, gdy obciążenie osiąga wytrzymałość muru, a pojedyncze słupki lub bryły ukośne tracą stateczność, powodując rozpad całości muru.

Układy (wiązania) cegieł w murach pełnych

Dane ogólne. Murem pełnym nazywamy mur z cegieł peł­nych lub otworowych (dziurawek, kratówek), w którym nie ma ani kana­łów, ani też innych pustych przestrzeni między poszczególnymi cegłami (wyjątek mogą stanowić niezapełnione zaprawą spoiny podłużne). Ukła­dy cegieł w murach podlegające ogólnym zasadom prawidłowego roz­mieszczenia kamieni (por. 3.2.2) nazywają się pospolicie wiązaniami. Układem cegieł nazywamy rozmieszczenie cegieł w pewnym rytmicznym porządku.

W budownictwie znane są następujące zasadnicze wiązania: pospo­lite (inaczej blokowe lub kowadełkowe), krzyżykowe (weneckie), polskie (gotyckie), wielorzędowe. Ponadto istnieją inne wiązania dostosowane do specjalnych celów lub mające znaczenie historyczne.

Każde wiązanie wyróżnia się w powierzchni licowej muru, o gru­bości jednej cegły i większej, wlaściwym dla niego rysunkiem spoin, tzw. wątkiem.

Wątki mają odpowiednie do wiązań nazwy, np. wątek pospolity, krzyżykowy, polski (gotycki) itp.

W niektórych wiązaniach, np. pospolitym i krzyżykowym, zachowane są w całości zasady prawidłowego rozmieszczenia kamieni, w niektórych zaś istnieją pewne odchylenia od tych zasad, a więc np. w wiązaniu pol­skim i wielorzędowym nie ma calkowitegó przykrycia spoin pionowych pełnymi powierzchniami cegieł następnej warstwy.

Przy stosowaniu cegieł znormalizowanych grubości 65 mm i pozosta­wianiu spoin grubości 12 mm przypada na 1 m wysokości muru okrągło

Grubości murów ustalone są w zależności od tego, ile pełnej długoś­ci cegieł i połówek cegieł ułożonych jest w poprzek muru. Rozróżniamy więc mury grubości 1/2; 1; 1 1/2; 2; 2 1/2; 3; 3 1/2; 4 itd. cegieł. Wymiary tych grubości podane w cm są sumą długości cegieł i spoin podłużnych.

Wymiary pomieszczeń i budynków projektowanych na siatce modu­larnej (podstawowy moduł budowlany M-10) trudno jest dostosować do wymiarów cegieł, które nie mają wymiaru modułowego, a ponadto wy­kazują dość znaczne odchyłki od wymiarów znormalizowanych.

Z tych względów przy wymiarowaniu konstrukcji murowych poza stosowaniem wielkości n M, gdzie n jest liczbą całkowitą, można stosować wielkości n M, gdzie m wynosi 1 1/2; 2 1/2; 3 1/2; 4 1/2 itd. .

Wysokość muru może być skoordynowana z wielkością M przy za­chowaniu przeciętnej grubości spoiny wspornej ok. 12 mm . Otwory w murze powinny mieć wymiary między osiami spoin rów­ne n M.

Przy zachowaniu stałej osi przyjmuje się, że odchyłki wymiarowe rozkładają się symetrycznie względem tej osi.

Tolerancje wymiarów otworu i elementu osadzanego w otworze powinny być tak dobrane (i stosowane przy produkcji), aby największa wartość połowy luzu (lub całej spoiny) spełniała warunek

Stropy drewniane

Charakterystyka stropów drewnianych

Stropy drewniane są łatwe w wykonaniu, co stanowi ich zaletę, ale ustępują innym rodzajom strop5w, jak żelbetowe lub staloceramiczne, pod względem ognioodporności i usztywnienia budynku. Ze względu na łatwość porażenia drewna przez grzyby powodujące jego gnicie należy unikać stosowania stropów drewnianych nad piwnicami i innymi wilgot­nymi i mało przewiewnymi pomieszczeniami.

Rozróżnia się kilka typów stropów drewnianych:

a) zwykły, b) zwykły z legarami ułożonymi na polepie,

c) podwójny, d) kasetonowy, e) belkowy, f) nagi, g) deskowy.

Stropy zwykłe rozpowszechnione są szczególnie jako stro­py międzypiętrowe w budynkach mieszkalnych. Dla polepszenia izolacji akustycznej i cieplnej legary układa się na polepie . Ślepy pułap z desek może być zastąpiony płytami gipsowymi, pumeksowymi itp.

Stropy podwójne stosuje się dla polepszenia warunków akustycznych. Strop górny jest nośny, dolny zaś samonośny, nie styka­jący się z górnym.

Strop kasetonowy (rys. 4-10) stosuje się w pomieszczeniach z boga­tym wyposażeniem (np. w budynkach zabytkowych). Belki konstrukcyj­ne

---