Województwo podlaskie
Z Wikipedii
województwo podlaskie |
|
|
|
|
|
Siedziba wojewody |
|
Urząd Wojewódzki |
Białystok, |
Urząd Marszałkowski |
Białystok, |
20 187,01 km² |
|
59,5% |
|
B |
|
20 |
|
PL-PD |
|
|
|
ul. Mickiewicza 3 |
|
Pieczęć woj. podlaskiego
Województwo podlaskie (biał. Padlaskaje vajavodstva, lit. Palenkės vaivadija) - jednostka podziału administracyjnego Polski, jedno z 16 województw. Położone jest w północno-wschodniej części kraju, w geograficznym środku Europy. Przez jego środek przepływa Narew. Stolicą jest Białystok.
Utworzone w 1999 roku z województw poprzedniego podziału administracyjnego:
białostockiego (w całości)
łomżyńskiego (oprócz 5 zachodnich gmin powiatu ostrowskiego)
suwalskiego (tylko gminy powiatów: augustowskiego, sejneńskiego i suwalskiego z miastem Suwałki)
Atutami tego województwa jest nieskażone środowisko, z fragmentami pierwotnej puszczy oraz unikalnymi rozlewiskami Biebrzy. Województwo ma charakter rolniczy, lecz coraz większą rolę zaczyna odgrywać turystyka.
Spis treści [pokaż] |
Dane szczegółowe |
||
Wsie |
3272 |
|
Sołectwa |
3307 |
|
Gminy |
118 |
|
Miasta |
38 |
|
Powiaty |
17 |
|
Użytki rolne |
1 200 600 ha |
|
Gęstość dróg |
52,4 km/100 km² |
|
Dochód na |
1106 zł |
|
|
Województwo podlaskie znajduje się na terenie Niziny Podlaskiej, Pojezierza Suwalskiego i Niziny Mazowieckiej.
Województwo podlaskie graniczy z:
Białorusią 260 km
Litwą ok. 100 km
Obszar województwa podlaskiego nie pokrywa się z Podlasiem. Tworzy je:
w 36% Podlasie
(większość powiatu białostockiego, powiat bielski, powiat hajnowski, powiat moniecki, część powiatu siemiatyckiego, część powiatu sokólskiego, wschodnia część powiatu wysokomazowieckiego)
w 35% Pojaćwieska Suwalszczyzna
(powiat augustowski, północna część powiatu grajewskiego, część powiatu sokólskiego, powiat sejneński, powiat suwalski)
w 20% Mazowsze ziemia łomżyńska i ziemia wiska
(większość powiatu grajewskiego, powiat kolneński, powiat łomżyński, powiat zambrowski, zachodnia część powiatu wysokomazowieckiego, zachodnia część powiatu białostockiego)
w 7% Polesie
(część powiatu siemiatyckiego)
w 1% Ruś Czarna
(część powiatu siemiatyckiego)
Ponadto nie zawiera ono 42% Podlasia - części na południe od Bugu (są to ziemie od Węgrowa po Międzyrzec Podlaski
W województwie podlaskim jest 38 miast, w tym 3 miasta na prawach powiatów. Miasta zostały uszeregowane według liczby mieszkańców. Liczba ludności i powierzchnia wg GUS z 31 grudnia 2005 r.
Białystok - 294.830 (102 km²)
Suwałki - 69.268 (65,50 km²)
Łomża - 63.819 (32,71 km²)
Augustów - 29.971 (80,93 km²)
Bielsk Podlaski - 27.787 (26,88 km²)
Zambrów - 22.782 (19,02 km²)
Grajewo - 22.718 (18,93 km²)
Hajnówka - 22.159 (21,29 km²)
Sokółka - 18.945 (18,61 km²)
Łapy - 16.611 (11,90 km²)
Siemiatycze - 15.178 (36,25 km²)
Kolno - 10.772 (25,08 km²)
Mońki - 10.461 (7,66 km²)
Czarna Białostocka - 9.611 (14,28 km²)
Wysokie Mazowieckie - 9.279 (15,24 km²)
Wasilków - 8.872 (28,15 km²)
Dąbrowa Białostocka - 6.165 (22,64 km²)
Sejny - 5.971 (4,49 km²)
Choroszcz - 5.424 (16,79 km²)
Ciechanowiec - 4.923 (26,01 km²)
Supraśl - 4.554 (5,68 km²)
Brańsk - 3.800 (32,43 km²)
Michałowo - 3.621 (2,15 km²)
Szczuczyn - 3.576 (13,23 km²)
Knyszyn - 2.851 (23,68 km²)
Krynki - 2.709 (3,85 km²)
Lipsk - 2.500 (4,97 km²)
Stawiski - 2.455 (13,28 km²)
Zabłudów - 2.396 (14,30 km²)
Suchowola - 2.255 (25,95 km²)
Drohiczyn - 2.092 (15,68 km²)
Nowogród - 2.014 (20,55 km²)
Jedwabne - 1.908 (11,47 km²)
Tykocin - 1.906 (28,96 km²)
Goniądz - 1.903 (4,28 km²)
Rajgród - 1.677 (35,18 km²)
Kleszczele - 1.438 (46,71 km²)
Suraż - 980 (33,86 km²)
Podział administracyjny |
Powierzchnia |
Siedziba |
Miasta |
||
grodzkie |
|||||
102 |
295,210 |
|
1 |
||
65 |
69,234 |
|
1 |
||
33 |
63,572 |
|
1 |
||
ziemskie |
|||||
2,985 |
136,797 |
15 |
|||
2,054 |
72,424 |
10 |
|||
1,385 |
60,047 |
8 |
|||
1,288 |
59,719 |
10 |
|||
1,658 |
58,966 |
7 |
|||
1,354 |
50,887 |
Łomża * |
9 |
||
967 |
50,120 |
6 |
|||
1,460 |
48,603 |
9 |
|||
1,624 |
48,130 |
9 |
|||
733 |
44,798 |
|
5 |
||
1,382 |
42,960 |
7 |
|||
940 |
39,676 |
6 |
|||
1,307 |
35,136 |
Suwałki * |
|
9 |
|
856 |
21,331 |
|
5 |
||
* nie zalicza się powiatu ziemskiego |
piramida płci i wieku - dane z 30 czerwca 2007[3]
Dane z 30 czerwca 2008 r.29:
Opis |
Ogółem |
Kobiety |
Mężczyźni |
|||
jednostka |
osób |
% |
osób |
% |
osób |
% |
populacja |
1 191 925 |
100 |
611 131 |
51,3 |
580 794 |
48,7 |
powierzchnia |
20 187,01 km² |
|||||
gęstość zaludnienia |
59,04 |
30,27 |
28,77 |
W rozległych lasach i puszczach (Puszcza Białowieska, Augustowska, Knyszyńska, Zielona), z których niektóre jako jedyne w Europie zachowały swój pierwotny charakter, można spotkać bogactwo unikatowej fauny i flory. Szata roślinna regionu jest niezwykle bogata i urozmaicona, co sprzyja bogactwu świata zwierząt. Spotkać tu można łosie, wilki, rysie i żubry żyjące w Puszczy Białowieskiej i Knyszyńskiej.
Krajobraz urozmaicony, ukształtowany na północy podczas zlodowacenia bałtyckiego, na pozostałym obszarze podczas zlodowacenia środkowopolskiego. Najwyższe wzniesienia występują na północy (Rowelska Góra - 298 m n.p.m.), gdzie dominuje krajobraz pagórkowaty pojezierny. Pojezierza: Zachodniosuwalskie, Wschodniosuwalskie, Ełckie) oraz sandrowy pojezierny (Równina Augustowska); w środkowej i południowej części przeważają równiny peryglacjalne (wysoczyzny: Kolneńska, Białostocka, Wysokomazowiecka, Drohiczyńska, Wzgórza Sokólskie, Międzyrzecze Łomżyńskie, Równina Bielska), urozmaicone wcinającymi się w nie kotlinami i dolinami rzek, na zachodzie leży skraj sandrowej Równiny Kurpiowskiej. Na powierzchni przeważają piaski, żwiry, gliny morenowe, a w dolinach i kotlinach rzek iły, piaski i torfy rzeczne.
Klimat w porównaniu z innymi regionami Polski jest bardziej surowy, a Suwałki, są nazywane "polskim biegunem zimna". Jest on pod silnym wpływem mas powietrza kontynentalnego; średnia roczna temperatura powietrza poniżej 7°C, w części północno-wschodniej poniżej 6,5°C. Jest to jeden z chłodniejszych obszarów w kraju (zimy najchłodniejsze w Polsce, poza górami, o temp. poniżej 5,5°C); amplitudy temperatur powyżej 23°C, większe niż przeciętne w kraju. Opady wynoszą średnio 550 mm na południu województwa, do 700 na północy. Z warunków klimatycznych wynika długi okres zalegania pokrywy śnieżnej (ponad 3 miesiące) oraz skrócony okres wegetacyjny roślin 190-205 dni.
Województwo podlaskie należy do najczystszych ekologicznie regionów Polski - najniższa emisja (poza województwem warmińsko-mazurskim) zanieczyszczeń pyłowych (5,4 tys. ton) i gazowych (23 tys. ton).
Bardzo niska gęstość zaludnienia 61 os./km², największe zaludnienie (poza miastami) w zachodniej i środkowej części województwa podlaskiego; w Białymstoku i okolicach mieszka 1/3 ludności; niższy od średniej krajowej stopień urbanizacji 57,8%; wyższy przyrost naturalny 1,2, ujemne saldo migracji (0,6);
Podlaskie jest województwem najbardziej zróżnicowanym w Polsce pod względem etnicznym i kulturowym. Od stuleci sąsiadują tu różne narodowości i wyznania. Poza ludnością polską mieszkają tu:
Białorusini (ok. 48 tys.),
Litwini (ok. 6 tys.),
Tatarzy (ok. 0,5 tys.),
Występuje tu najliczniejsze w Polsce skupisko ludności prawosławnej (ok. 300 tys.), w Grabarce znajduje się ośrodek pielgrzymek prawosławnych (dane z 1999 roku).
Województwo podlaskie jest regionem o ogromnym, nie w pełni wykorzystanym, potencjale turystycznym (niska ilość miejsc noclegowych, brak infrastruktury). Małe miasteczka, ciekawe budowle, miejsca kultu religijnego oraz wspaniała przyroda tworzą klimat i niepowtarzalny urok województwa.
Ochroną prawną objęto blisko 40% powierzchni województwa. Szczególnym uznaniem cieszą się 4 podlaskie parki narodowe - najstarszy w Polsce Białowieski Park Narodowy, a także o największej powierzchni czyli Biebrzański Park Narodowy. Dwa pozostałe parki narodowe to wigierski i narwiański.
Ochrona przyrody i środowiska naturalnego w województwie podlaskim obejmuje także 3 parki krajobrazowe, 85 rezerwatów przyrody oraz 2051 pomników przyrody.
87 rezerwatów przyrody oraz liczne obszary chronionego krajobrazu.
Monaster Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Supraślu
Synagoga w Orli
Konkatedra św. Aleksandra w Suwałkach
Ważniejsze zabytki województwa (do uzupełnienia).
Średniowiecze
Katedra św. Michała Archanioła i Jana Chrzciciela w Łomży (1504-1526)
Renesans
Ruiny zamku w Tykocinie (XV w.)
Cmentarz żydowski w Tykocinie (XVI w.)
Monaster Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Supraślu (XVI-XVIII w.)
Barok
Klasztor dominikanów z kościołem Nawiedzenia NMP w Sejnach (1610-1619)
Stary Kościół Farny w Białymstoku (1617-1626)
Synagoga (1642) i Dom Talmudyczny w Tykocinie (XVIII w.)
Klasztor karmelitów trzewiczkowych z kościołem Matki Bożej z Góry Karmel w Bielsku Podlaskim (poł. XVII w.)
Zespół Pałacowo-Parkowy Branickich w Białymstoku (XVII-XVIII w.)
Letnia rezydencja Branickich w Choroszczy (1752-1759)
Kościół Świętej Trójcy w Tykocinie (1742-1750)
Kościół Wniebowzięcia NMP w Siemiatyczach (1719-1727)
Klasztor dominikanów z kościołem św. Jana Chrzciciela i św. Szczepana Męczennika w Choroszczy (poł. XVIII w.)
Zespół klasztorny O.O. Kapucynów w Łomży (1770-1798)
Ratusz w Bielsku Podlaskim (1977-1979)
Pałac w Pawłowiczach koło Sokółki
Klasztor Bernardynów w Tykocinie (1771-1791)
Zespół klasztorny franciszkanów w Stawiskach (XVII - XIX w.)
Klasycyzm
Bazylika pw. Narodzenia NMP i św. Mikołaja w Bielsku Podlaskim (1780)
Sobór św. Mikołaja w Białymstoku (1843-1846)
Kościół św. Anny w Kolnie (1834-1839)
Klasycystyczny dwór murowany w Małym Płocku (1835 r.)
Kościół św. Antoniego w Sokółce (1848)
Synagoga murowana, bezstylowa, pochodząca z 2 połowy XVIII wieku w Kolnie
Wiek XIX
Pałac Lubomirskich w Białymstoku (II poł. XIX w.)
Pałac Hasbacha w Białymstoku (koniec XIX w.)
Zespół pałacowo-parkowy Buchholtzów w Supraślu (1892-1903)
Zespół fabryczny Beckera w Białymstoku (XIX/XX)
Ogrodzenie i brama cmentarza parafialno-komunalnego w Kolnie (1809 r.)
Kościół Parafialny w Turośli (I poł. XIX w.)
Kościół Parafialny w Grabowie (I poł. XIX w.)
Cmentarz żydowski w Kolnie (ok. 1817 r.)
Cmentarz żydowski w Stawiskach (I poł. XIX w.)
Kościół parafialny w Porytem (I poł. XIX w.)
Zespół poczty w Stawiskach (II ćw. XIX w.)
Neobarokowa dzwonnica murowana przy kościele pw. św.Anny w Kolnie (1862 r.)
Zespół klasztorny SS. Benedyktynek w Łomży (1863 r.)
Kościół Wniebowzięcia NMP w Łomży (1877 r.)
Cmentarz rzymsko-katolicki w Porytem (II poł. XIX w.)
Kościół Trójcy Przenajświętszej w Zambrowie (1879 r.)
Kościół Trójcy Przenajświętszej w Grajewie (1882 r.)
Kościół św. Jana Chrzciciela w Wysokiem Mazowieckim (1888 r.)
Gmach Seminarium w Łomży (1866 r.)
Ratusz w Łomży (1822-23)
Liczne zabytki przy ul Dwornej w Łomży
Dwór w Wojnówce
Wiek XX
Bazylika Wniebowzięcia NMP w Białymstoku (1900-1905, neogotycka)
Kościół św. Wojciecha w Białymstoku (1906-1912, neoromański)
Kościół św. Rocha w Białymstoku (1926-1947, modernistyczny)
Kościół Najświętszego Serca Jezusowego w Augustowie (1905-1911, eklektyczny)
Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej i Świętego Kazimierza w Mońkach (1921-1935, neobarokowy)
Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Łapach (1918-1927, neoromański}
Twierdza w Osowcu.
Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (Akademia Medyczna w Białymstoku - do 21.03.2008r.)
Wyższa szkoła Menedżerska
Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku
Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Białymstoku
Niepaństwowa Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Białymstoku
Wyższa Szkoła Kosmetologii i Ochrony Zdrowia w Białymstoku
Wyższa Szkoła Matematyki i Informatyki Użytkowej w Białymstoku
Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku w Białymstoku
Wyższa Szkoła Agrobiznesu w Łomży
Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości im. B. Jańskiego w Łomży
Nadbużańska Szkoła Wyższa w Siemiatyczach
Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego i Turystyki w Supraślu
Wyższa Szkoła Suwalsko-Mazurska w Suwałkach
Wyższa Szkoła Służby Społecznej im. ks. F. Blachnickiego w Suwałkach
Wyższe Seminarium Duchowne w Drohiczynie
Województwo podlaskie, jakkolwiek w niewielkim stopniu pokrywało się z aktualnym obszarem, istniało pod tą nazwą także w latach 1513-1795 (Województwo podlaskie (I Rzeczpospolita)) i 1816-1837. Poniżej jednostki administracyjne istniejące dawniej na obszarze aktualnego województwa podlaskiego.
Polska Rzeczpospolita Ludowa / III Rzeczpospolita
II wojna światowa
Bezirk Bialystok (1941-1945)
Obwód białostocki (BSRR) (1939-1945)
II Rzeczpospolita
I wojna światowa
Ober-Ost,Bialystok-Grodno District (1915-1919)
Imperium rosyjskiego
Gubernia grodzieńska (1842-1915)
Obwód białostocki (Rosja) (1807-1842)
Królestwo Polskie (kongresowe)
Królestwo Prus
Prusy Nowowschodnie (1795-1807)
Wielkiego Księstwa Litewskiego
Królestwa Polskiego
Księstwo Halicko-Wołyńskie
Przypisy
↑ 1,0 1,1 Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2008 r.. Informacje i opracowania statystyczne (2008). Ireneusz Budzyński - kierujący. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507 . [dostęp 2008-08-13].
↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym.. Informacje i opracowania statystyczne (2008). Lucyna Nowak - kierujący. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1734-6118 . [dostęp 2008-10-29].
↑ : GUS, Rocznik demograficzny 2008, s. 545.
Wrota Podlasia - Podlaski Portal Informacyjny - oficjalny portal Województwa Podlaskiego - prowadzony przez Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego
Herb województwa podlaskiego
Z Wikipedii
Obecny herb województwa podlaskiego
Tarcza herbowa województwa podlaskiego jest podzielona w pas na dwie części. U góry herbu przedstawione jest godło Polski - Orzeł Biały, a na dole - herb Litwy, czyli Pogoń, co ma symbolizować, że Podlasie należało do Polski i Litwy.
Herb został ustanowiony uchwałą Nr XXXIII/251/01 Sejmiku Województwa Podlaskiego z dnia 19 lutego 2001 roku.
"Herb Województwa Podlaskiego przedstawia na tarczy czerwonej dwudzielnej w pas w polu górnym Orła srebrnego z dziobem złotym, takimiż łapami oraz złotą koroną na głowie, w polu dolnym rycerza na koniu białym, w zbroi srebrnej i w takimż szyszaku, z mieczem srebrnym o złotej rękojeści wzniesionym w prawej ręce, na lewym ramieniu trzymającego tarczę błękitną z podwójnym krzyżem złotym na błękitnym polu. Ostroga rycerza i uprząż końską złote, siodło i czaprak koński błękitne."
Herb województwa w I Rzeczypospolitej
I Rzeczpospolita [edytuj]
W latach 1513-1795 herbem województwa podlaskiego były połączone na tarczy dwudzielnej w słup 2 herby: polski i litewski - orzeł bez korony w polu czerwonym i Pogoń litewska.
Flaga województwa podlaskiego została przyjęta uchwałą Nr LIV/448/02 sejmiku województwa podlaskiego z dnia 30 sierpnia 2002 r. Płat flagi województwa podlaskiego ma kształt prostokąta o proporcjach 5:8 (stosunek szerokości do długości), składa się z czterech pasów poziomych, równej szerokościw następujących barwach, kolejno od góry: biały, czerwony, żółty, i błękitny. Pas górny biały odnosi się do godeł herbu Orła i Pogoni; czerwony do barwy tarczy herbowej; pas żółty do złotej korony, dzioba i łap Orła, krzyża na tarczy rycerza, rękojeści miecza, ostrogi rycerza, i uprzęży końskiej; dolny błękitny do tarczy jeźdźca, siodła i czapraka końskiego.