WYKŁAD 1

Ewolucja konia

HYRACOTHERIUM (EOHIPPUS)

• Żyło przed 50 do 40milionami lat w Ameryce północnej i Eurazji

• Miało 25 do 40cm wysokości w kłębie i było długości 60cm

• Było niewielkie miało pięciopalczaste kończyny przednie ale opierało się ono na 4 palcach gdyż piąty palec był szczątkowy

• W kończynie tylniej tylko 3 palce dwa boczne były bowiem już w stanie szczątkowym słabo widoczne spod skóry.

• Żyło w lasach i żywiło się liśćmi

MESOHIPPUS

• 35miln lat temu przemierzał już w Amerykę północną na terenach obecnych stanów Nebraska i Dakota

• Był większy od swoich przodków 60-90cm

• Posiadał 3 palce na każdej kończynie największy środkowy-prymitywne kopyto

• Koń miał większą i dłuższą czaszkę oczy przesunięte do tyłu wydłuzone nogi i zmienione uzębienie zmianie nie uległa dieta

MERYHIPPUS

• 35-11 milionów lat temu

• Opuścił lasy przemierzał stepy obfite w tamtych czasach we pastwiskach

• Był pierwszym zwierzęciem trawożernym

• Miał 1metr wysokości

• Kształt czaszki przypomina współczesnego konia

• Nogi zakończone pojedynczym palcem przechodzącym w kopyto

PLIOHIPPUS

Żył przed około 6milionami lat. Był wzrostu dzisiejszego kuca Ok 120cm miał już wykształcone kopyta.

EQUUS

Żył przed około 2do 1 milionami lat temu. Pierwszy prawdziwy koń. Od niego pochodzi osioł, zebra, koń.

Podstawowe-fizyczne przystosowanie koni powstałe podczas milionów lat ewolucji.

Dzikie konie były w nieustannym ruchu

• W poszukiwaniu jedzenia

• W drodze do wodopoju

• Uciekając przed drapieżnikami

Dziennie konie były w stanie wykonać 20-30tys kroków a w boksach Ok 800.

Przystosowanie psychiczne opisał R. Miller cechują one każdego konia i są trwale zapisane w jego zachowaniach.

1. Ucieczka

Reakcją (naturalną i bezwarunkową) każdego konia na niepokojące czynniki jest ucieczka roślinożerca-pada łupem drapieżników. Koń nie posiada żadnych możliwości obrony. Jedyny ratunek-ucieczka (praca z młodymi końmi -wiele nowych rzeczy może być przerażające).

2. Spostrzegawczość

Konie są niesamowicie spostrzegawcze i reagują na każdy nawet najmniejszy ruch w otoczeniu gdyż może on zdradzić obecność drapieżnika który zaczyna polowanie.

3. Czas reakcji

Na niebezpieczeństwo koń musi zareagować ucieczką jak najszybciej żeby zwiększyć swoje szanse na przeżycie. Dlatego konie posiadają niezwykle szybki czas reakcji i łączą ze sobą wydarzenia następujące niemalże natychmiast po sobie co ma niezwykle duże znaczenie podczas szkolenia.

4. Szybkie odczulanie

Jeśli konie reagowałyby na każdy ruch czy szelest otoczenia ucieczką to całe życie musiałyby uciekać- brak czasu na jedzenie odpoczynek rozmnażanie. Szybka konieczność analizy sytuacji nie niosącej zagrożenia

• Wykorzystanie podczas szkolenia młodych koni i nie tylko-odczulanie

• Najważniejsze jest pierwsze skojarzenie i wrażenie dlatego nie można konia nastraszyć

5. Nauka

Prawo pierwszych skojarzeń. Konie zapamiętują jakie było ich pierwsze odczucie związane z danym przedmiotem czy sytuacją na tej podstawie będą na podobną sytuację reagowałyby w przyszłości. Ponadto konie uczą się szybciej spośród zwierząt udomowionych.

6. Pamięc

Konie pamiętają dużo nawet niewielkie szczegóły sprzed wielu lat. Jednak co jest niezwykle istotne w pracy z nimi potrafią też wybaczać. Dlatego nawet jeśli nasz podejście nie zawsze jest dobre to mimo wszystko wszystko możemy zbudować z nimi dobrą relację opartą na zaufaniu i przyjaźni.

7. Dominacja stadna

Konie to zwierzęta stadne tworzące ściśle określoną hierarchię opartą na szacunku i zaufaniu. Jeśli tylko człowiek potrafi odczytać sygnały wysyłane przez konie i sam jest w stanie się z nimi komunikować czytelny dla nich sposób to konie można zaliczyć do najłatwiejszych do zdominowania spośród udomowionych zwierząt.

8. Kontrolowanie ruchu

Swoją pozycję w stadzie budują to ilu osobników ruchu są w stanie kontrolować. Przesuwania i zmiany pozycji innych członków stada konie postawione wyżej w hierarchii mogą dokonać samym tylko spojrzeniem. Człowiek też może wejść w tą strukturę i poprzez kontrolowanie ruchu konia stać się jego przewodnikiem.

9. Mowa ciała

Cała tajemnica komunikacji z końmi to umiejętność odczytywania sygnałów nawet tych najsubtelniejszych które konie wysyłają np. poddanie się konie komunikują w niemal niezauważalny sposób i obowiązkiem człowieka jest umieć je odczytać i poprawnie na nie zareagować.

10. Wczesne dojrzewanie

Konie po urodzeniu bardzo szybko wstają na nogi i zaczynają podążać za swoją matką z neurologicznego punktu widzenia są one dojrzałe już w momencie narodzin-najważniejszych spraw dotyczących przetrwania musza uczyć się prawie natychmiast i błyskawicznie zapamiętać to co przekaże mu matka czy inni członkowie stada. Bez tych umiejętności źrebak nie miałby szans na przetrwanie. U tego typu zwierząt okres krytyczny w którym następuje wdrukowanie czyli imprinting jest bardzo krótki

WYKŁAD2

Wzrok psa jest dobrze dostosowany do polowania na małe szybko poruszające się zwierzęta. Przy czym nie odgrywa tu decydującej roli. Zdarza się bowiem że psy przegapiają nieruchomo stojącą przyszłą zdobycz.(Słabo rozróżnia szczegóły około 6razy słabiej od człowieka)

• Znakomicie rejestruje ruch

• Słaba ostrość widzenia nie rejestruje szczegółów

• Kolory bez czerwonego i zielonego

• Psy nie są wrażliwe na kolory widzą głównie w barwach czarnych białych o odcieniach szarości

Węch

Zapachy składają się z molekuł poszczególnych związków chemicznych unoszących się w powietrzu. Kiedy molekuły te docierają do specjalnej węchowej membrany wewnątrz nosa impulsy nerwowe przekazują informację mózgowi gdzie następuje analiza zapachowa.

Wzrok jest głównym zmysłem człowieka

Węch głównym zmysłem konia

Koń używa węchu w celu

• rozpoznania otoczenia

• sprawdzania pasz

• identyfikacji innych koni

• ogier węchem potrafi na znaczną odległość rozpoznać klacz gotową do przyjęcia jego zalotów

• w celu spr czy woda nie jest w brudnym wiadrze

Chleb noszony w kieszeni przechodzi zapachem człowieka i jako przysmak jest znacznie bardziej odpowiedni niż cukier.

Zmysł powonienia u psa

• Najważniejszy zmysł psa pierwszy który pojawia się i ostatni jaki zanika

• 70-250mln komórek węchowych człowiek 5-10(20)mln kot 60-65mln

• Pies ponad 500tys zapachów człowiek 2-4tys

Pies lawinowy ma za zadanie wykryc pod warstwą śniegu(niekiedy kilkumetrowa)obecność ludzi i przedmiotów do niech należących. Wykryte źródło zapachu pies musi przekonująco wskazać do zhwili przybycia przewodnika.

Jeden pies może przeczesać 1ha pola lawinowego.

Pies gruzowy

Pies ma za zadanie określić na terenie katastrofy(zawalone budynki trzesienie ziemi miejsce w którym czuje zapach człowieka miejsce to musi wykazywać przekonująco aż do chwili dojścia ratownika.

Dobrze wyszkolony pies gruzowy jest najbardziej niezawodnym urządzeniem do wyrywania ludzi w celu ratowniczym.

W jaki sposób psi węch jest taki skuteczny?

W nabłonku węchowym jamnika znajduje się 125milionów komórek węchowych owczarek niemiecki ma około 220mln a człowiek 5-10 (20)mln komórek węchowych.

Wilgotny nos ułatwia psu wąchanie rozkłada bowiem unoszące się w powietrzu molekuł umożliwiając im kontakt z nabłonkiem węchowym a jednocześnie usuwa dawne zapachy.

Lepsze węch posiadają świnie ale trudno byłoby zachować powagę przy osobie prowadzone przez świnię (kilka świń służy w policji w wykrywaniu narkotyków.

Węch gryzoni

Gryzonie należą do liderów w świecie węchowców okazuje się że do rozpoznawania konkretnej woni potrzebują Ok 50ms.

Tracą tę szybkość gdy zostanie im przysłoniono jedno nozdrze co dowodzi że komórki węchowe w obu kanałach nosowych przekazują różne sygnały do opuszki węchowej skąd wędrują one do mózgu- regionów analizujących zapach.

Zmysł słuchu

Słuch konia jest lepiej rozwinięty niż człowieka i może rejestrować sygnały niesłyszalne dla ludzkiego ucha.

Uszy zbierają dźwięki dużej powierzchni ucha zewnętrznego o lejkowatym kształcie każde ucho może obracać się w różnych kierunkach o około 180stopni niezależnie od drugiego.

Dzięki tej ruchliwości może bez poruszania głową rejestrować jednocześnie dzięki pochodzące z różnych kierunków. Nieruchome uszy oznaczają głuchotę.

Uszy konia są dobrym wskaźnikiem jego stanu emocjonalnego zbierają sygnały dźwiękowe oraz nadają sygnały.

Słuch konia rekompensuje niedostatek wzroku związany z możliwościami akomodacji oka do zmiennych warunków świetlnych.

Cecha ta wykorzystywana jest jak swego rodzaju echosonda:

Ciemne pomieszczenie- koń rży, rejestrując odbicia fal dźwiękowych, lokalizuje wielkość pomieszczenia, obecność przegród konstrukcyjnych albo sprzętów.

Koń- nie znosi hałasu. Ostry, podniesiony głos- należy stosować wyłącznie jako karę. Ciągłe pokrzykiwanie sprawia, że koń staje się otępiały.

Ruchliwość uszu jest sygnałem uwagi i zainteresowania otoczeniem.

Członkowie stada błyskawicznie reagują gdy któryś z nich nastawia uszy w określonym kierunku. Także one próbują zlokalizować dźwięk, aby błyskawicznie zareagować na pierwsze sygnały zagrożenia i uciec.

Gdy natomiast bodziec dźwiękowy cichnie uszy wracają do zwykłej pozycji.

Położenie uszu można rozpoznać nawet z dość dużej odległości, z jakiej widać tylko sylwetkę konia.

W postawie obojętnej uszy konia są wyprostowane i ustawione do przodu i trochę na boki.

ZMYSŁ SŁUCHU PSA

- 17 mięśni poruszających uchem- precyzja ustalenia źródłą dźwięku

- 35 tys. Drgań na sek. (człowiek 20tys.)

-odróżnia metronomy wykonujące 96 i 100 uderzeń na min.

Dawniej podejrzewano psy o zdolności telepatyczne.

Ludzie nie mogli zrozumieć w jaki sposób pies wyczuwa swojego pana już na schodach.

Dziś wiemy, ze psy potrafią spośród dziesiątków innych odgłosów bezbłędnie odróżnić kroki człowieka.

Psy odbierają także dźwięki niesłyszalne dla ludzkiego ucha.

Jednocześnie są zwierzętami wrażliwymi na najmniejsze wibracje, co sprawia, że przewidują trzęsienia ziemi.

DOTYK:
Receptory dotyku rozmieszczone są u konia podobnie jak u człowieka na całym ciele.

Proces ujeżdżenia konia odbywa się przy wykorzystaniu tego zmysłu.

Stosowanie przez jeźdźca pomocy, możliwe jest dzięki zmysłowi dotyku.

Łydki jeźdźca oddziaływają na receptory czuciowe w miejscach gdzie jeździec je przykłada.

Dlatego rozróżniamy DOTYK czyli to coc działa na receptory leżące bliżej powierzchni skóry, oraz silniejszą jego formę zwaną UCISKIEM odbieraną przez receptory lezące głębiej.

Ponadto wyróżnimy receptory SZYBKO ADOPTUJĄCE się i WOLNO ADOPTUJĄCE na bodziec, który na nie działa.

Typowymi receptorami wolno adoptującymi się są NOCYCEPTORY, czyli receptory bólowe ich zakończenia są nagie czyli bez torebki łącznotkankowej.

Najszybciej zniszczeniu ulegają receptory czuciowe w pyskach koni z czego cieszą się producenci bardzo nieraz wymyślnych wędzideł i innych patentów.

Zmysł dotyku pas i konia ma przede wszystkim duże znaczenie socjalne.

Umiejscowiony jest podobnie jak u ludzi na całej pow. Skóry.

ZMYSŁ SMAKU

Zmysł smaku jest ściśle związany ze zmysłem węchu.

Powiazanie to da się zilustrować przykładem z życia: człowiek czasami stwierdza, że jakaś potrawa smakuje smołą, choć przecież nigdy jej nie jadł, lecz jedynie wąchał.

U koni to powiązanie jest jeszcze wyraźniejsze dlatego wszystko co ma być zjedzone, najpierw musi być powąchane.

Znajomość funkcjonowania tych podstawowych zmysłów konia może być pomocna w zrozumieniu ich różnych reakcji na bodźce docierające do nich z zew. Może też pomóc w budowaniu porozumienia między człowiekiem a koniem.

W porównaniu z człowiekiem psy mają znacznie słabiej rozwinięty zmysł smaku: człowiek- 9 tys. Kubków smakowych, pies- 1,7tys., kot ok. 500 kubków smakowych.

Człowiek miał bowiem roślinożernych przodków.

Koń do hipoterapii może trafić dwoma drogami:

1. Jako Kon dorosły, nabyty w drodze zakupu lub darowizny

2. Jako młody koń, wychowany i uczony w ośrodku

Zakupując konia dorosłego do hipoterapii jednym z podstawowych warunków powinna być ocena stanu zdrowia, wykonana rzez lek. Wet.

Koń do hipoterapii powinien być dobrze odżywiony ale nie otyły, mieć nienaganne zdrowie dot. to głównie kopyt, stawów i kończyn.

Nie może mieć oznak grzybicy, niewskazane są otarcia.

Jeżeli wychowujemy konia u siebie zwracamy uwagę na cały cykl wychowania i szkolenia konia, z zamiarem użytkowania w hipoterapii:

-kontakt z człowiekiem

- kilka dni o urodzeniu (3-7) wskazane jest wyprowadzenie źrebięcia i matki na krótki 15-20 min. Spacer.

-w kolejne dni wydłużać spacery, istotnym jest pobyt na pastwisku w stadzie

- podczas codziennej obsługi: czyszczenie, podnoszenie nóg, głaskanie, przytrzymywanie

-unikanie w stajni krzyku, gwałtownych ruchów przy źrebięciu, straszenia, bicia

- komendy głosowe, nagradzanie smakołykiem lub głosem, głaskaniem, klepaniem.

-w I mies. , lub w pierwszej połowie II mies. Życia przyzwyczajamy do:

Założonego kantara

Prowadzenia: przy matce, za matką, be matki

- w II miesiącu podejmujemy próby wiązania źrebięcia na krótki okres przy matce podczas zabiegów i czynności te utrwalamy

- pracując z młodym koniem, pełnym energii dobrze jest przed treningiem wypuścić go na pastwisko i to samo zrobić po treningu, koń nabierze do nas zaufania i nie będzie czuł znużenia.

-ĆWICZYMY- UTRWALWAMY :

• Wchodzenie do wody, kałuż

• Chodzenie po różnych podłożach, w różnym terenie, wąskie przejścia, leżące przeszkody itp.

-Pokazujemy koniowi pomocne do hipoterapii : obręcze, piłki i inne

- prace na lonży zaczynamy po utrwaleniu prowadzenia, zwykle w drugim lub po drugim roku życia konia.

-treningi nie powinny nużyć, pierwsze treningi z siodłem nie dłużej jak 15-20 min.

- konia trzyletniego można przyuczać do pracy w zaprzęgu, celem wszechstronnego wyszkolenia konia.

-pierwsze zajęcia dla konia wprowadzanego do hipoterapii powinny się odbywać z osobami sprawniejszymi, koń musi się nauczyć utrzymywać pac jęta na grzbiecie korygując wszelkie niekoordynowane zmiany środka ciężkości.

Przed rozwojem sportów konnych konie do wysokiej formy doprowadzano często metodą prób i błędów najczęściej kosztem konia.

Trenowanie konia w zakresie powiązanych ze sobą elementów obejmujących : sprawność, elastyczność, równowagę, koordynację, szybkość, czas reakcji

Jest odmienne od ćwiczeń nad wytrzymałością mięśniową, siłą, oraz wytrzymałością sercowo- naczyniową.

PO CO ROZCIĄGAMY MIĘŚNIE KONIA:

Ruch zapewnia odpowiednią ruchomość stawów, jeśli mięśnie i tk. łaczna otaczająca staw są za krótkie i ścisłe, ruch tego stawu staje się ograniczony. Dlatego konieczne jest uzyskanie odpowiedniej równowagi mięśniowej pomiędzy przeciwstawnymi grupami mięśni oraz ich elastyczność która jest odpowiedzialna za jakość ruchu i uniknięcie kontuzji. Mięśnie zastane potrafią się skurczyć o ok. 10% ich dł. Natomiast mięsnie trenowane potrafią się rozciągnąć.

Chód konia pod względem liczby kroków na min. Przypomina chód dorosłego człowieka. Przeciętny dorosły człowiek wykonuje od 100d 120 kroków na min., średniej wlk koń (142-152 cm), chodzi stawiając 100 do 120 kroków na min.

Kucyk nie jest w stanie wykonać takiej ilości kroków, ma bardziej zmienny chód, z powodu krótszego kroku, nie będzie odpowiednim koniem do hipoterapii.

Koń poruszający się w tempie 100 kroków na min dostarcza w czasie jednej sesji hipoterapeutycznej (średnio 30 min.) 300 kroków, co daje jeźdźcowi kilka tys. Wychyleń tułowia w różnych płaszczyznach.

Trójwymiarowy ruch konia jest czynnikiem stanowiącym terapeutyczną wartość dla pacjenta, jeżeli pacjent nie jest w stanie przystosować się do ruchu określonego konia, (amplituda ruchu konia jest zbyt duża lub zbyt mała, dla danego pacjenta), wartość terapeutyczna maleje lub znika.

Ruchy konia różnią się miedzy sobą w zależności od rasy, wielkości konia, dł. Kroku, równowagi, posłuszeństwa, kondycji i wytrenowania. Ruch konia spełniający wszystkie powyższe kryteria może usztywnić po dwóch dniach spędzonych w stajni.

Bez odpowiedniego treningu ruchowego przed rozpoczęciem terapii nie można mówić o powodzeniu niewłaściwy koń może wykazywać przeciwwskazania dla jednego pac jęta a dla drugiego nie.

KORZYŚCI SOMATYCZNE

Od samego początku zwracano uwagę na korzyści somatyczne:

-Rozluźnienie mięśni spastycznych

-wzrost siły

-poprawka koordynacji i odruchów równoważnych

-poprawa czynności układu krążenia i oddychania

STOSUNEK PACJENTÓW DO KONI:

Badania Hale(RFN) 1976- swój stosunek do konia dzieci przedstawiały w rysunkach, ajpierw dominują ciemne rysunki, gdzie dziecko jest w pewnej odległości od konia, później rysunki rozjaśniają się a kontakt staje się bliski - Kon prowadzony za uzdę, w końcu dziecko jedzie na koniu uśmiechnięte i zadowolone.

WARUNKI PRACY KONI:

Zabiegi terapeutyczne przeprowadzone są w miejscu Koniowu znanym i przez niego zaakceptowanym: na zew. lub poza dachem na krytej hali

Jeżeli podłoże i budowa kopyt na to pozwalają, zabiegi są realizowane na koniu bosym bez podków.

Teren powinien być ogrodzony, najlepiej wysokim żywopłotem, izolującym plac ćwiczeń od zew. sygnałów optyczno- akustycznych, niepokojących i rozpraszających uwagę konia i pacjenta. Chroni też przed podmuchami wiatru.

Na terenie pracy zespołu hipoterapeutycznego nie powinny znajdowanć się osoby postronne i zwierzęta.

Szerokość bramy w ogrodzeniu powinna umożliwić bezpieczne miniecie się w niej 2 jeźdźców.

Cenna jest dostępność pastwiska i obszernych okólników.

Harmonogram zabiegów nie może naruszać stałych pór karmienia konia

Jest niedopuszczalne bez decyzji lek. Wet. Dopuszczanie do pracy konia co do którego są podejrzenia złego stanu zdrowia.

W KRYTEJ HALI:

Pomieszczenie ujeżdżania o standardowych wymiarach czyli 20x60m lub 20x40m zapewnia ona ciszę i możliwość skupienia dla wszystkich łącznie z koniem na pracy i ciągłość zajęć bez względu na pogodę.

Podłoże miękkie, ale nie grząskie solidne podłoże pokryte ok. 5-7 piasku nie powinno być pyliste, koń chodząc po elastycznym podłożu może dłużej pracować, podobnie jak hipnoterapeuta, twarde sztywne podłoże powoduje, ze koński chód staje się mało elastyczny co może być przenoszone na pacjenta zwłaszcza na jego kręgosłup. Polewanie pylistego podłoża powoduje, że koń może się poślizgnąć.

Czas pracy konia z pacjentem-4godzinny dziennie

Przykładowy podział dnia pracy:

Rozprężenie koni 2godz zabiegów z przerwami co 0,5godziny na zmianę pacjenta 1godz przerwy rekreacyjnej i znów 2 godziny zabiegów w trybie jak wyżej.

W drugiej części dnia:

Jazda w terenie jako forma treningu kondycyjnego gimnastyki 1relaksu psychicznego konia swobodny ruch na wybiegu.

Sprzęt do hipoterapii

Do prowadzenia zajęć potrzebne jest:

• Ogłowie wędzidłowe

• Pas hipoterapeutyczny

• Wypinacze

• Lonża

• siodło

WYKŁAD 4

Konieczność indywidualnego dopasowania konia do aktualnych potrzeb pacjenta powoduje szczególne trudności w doborze odpowiednich koni do tej metody rehabilitacji.

Zakładając że prawidłowość budowy jest skorelowany z użytkownością konia szukając konia do hipoterapii powinniśmy wziąć pod uwagę ich pokrój nie traktując tego aspektu jako jedynego najważniejszego.

Prócz cech pokrojowych behawioralnych i innych kryteriów koń do hipoterapii powinien być wyszkolony.

Wady budowy pokroju najczęściej ujawniają się u koni podczas ruchu wpływając bezpośrednio na jego jakość i wykorzystanie w pracy poszczególnych partii mięśni i trójwymiarowy ruch konia.

Wybierając konia do hipoterapii oceniamy cechy pokroju klasyfikując do dwóch grup:

Kryteria ogólne

Kryteria szczegółowe (przydatność do hipoterapii)

Kryteria ogólne:

Odnoszą się do koni w każdym rodzaju użytkowania. Należą do nich:

• Wrażenie ogólne zrównoważenie i symetria budowy poszczególne partie ciała są proporcjonalne i płynnie ze sobą połączone.

• Prawidłowość budowy: prawidłowość budowy poszczególnych części ciała w szczególności budowy i postawy kończyn co gwarantuje poprawny i bezpieczny chód.

• Umięśnienie: wskazuje na siłę konia jego przydatność do określonego kierunku użytkowania.

• Ruch: analizujemy prawidłowość poszczególnych chodów konia. Najważniejsze w kwalifikacji konia do hipoterapii są cechy które wpływają na bezpieczeństwo ruchu pod pacjentem jakość stępa budowa grzbietu wytrzymałość części ciała konia najbardziej obciążonych podczas pracy.

• Wysokość: przyjmuje się że konie do hipoterapii dla dzieci powinna cechować niska wysokość Ok 120-150cm a dla osób dorosłych średnia wynosząca około 160cm. Wysokość w kłębie związana jest z koniecznością zapewnienia łatwego i bezpiecznego dostępu do jeźdźca pacjenta w celu skutecznej asekuracji z ziemi lub pomocy w ćwiczeniach.

• Oczy powinny wzbudzać zaufanie

• Głowa powinna być proporcjonalna do wielkości konia

• Szyja powinna być prosta dobrze umięśniona jej długość powinna być proporcjonalna do wielkości konia

Zbyt krótka szyja utrudnia kierowanie koniem i zakłóca mechanikę ruchu czyniąc wykrok krótkimi i mało posuwistymi

Długa szyja konia jest korzystna dla pacjenta w ruchu głową z szyją pełniącą rolę wahadła utrzymującego konia w odpowiedniej równowadze działając jako regulator ruchu szybkości i kierunku.

Niskie osadzenie szyji powoduje przeciążenie partii przodu i często jest poślednią przyczyną potykania konia.

• Kłąb powinien być wyraźnie zarysowany szeroki umięśniony i długo łagodnie przechodzący w grzbiet

Wąski zbyt wysoki-wyrastający kłąb nie będzie wygodny dla pacjenta.

Kłąb powinien daleko sięgać w stronę zadu co wydatnie wzmacnia grzbiet który sprawia wrażenie stosunkowo krótkiego.

Krótki gruby sztywny kark i niski kłąb powodują że koń jest trudny w kierowaniu i ma krótki wzrok. Wysoki kłąb powiązany jest zwykle z ukośnie ustawioną długą łopatką co wpływa na lekkość i swobodę ruchów.

• Grzbiet do hipoterapii jeden z najważniejszych elementów konia ze względu na wielowymiarowy ruch grzbietu w czasie poruszania się konia stępem.

Koń do hipoterapii powinien być dobrze umięśniony elastyczny grzbiet o nie wystającym kręgosłupie.

Falowanie końskiego grzbietu tak istotne dla pacjenta powodowane jest rytmicznymi wyprostami kręgosłupa powstającymi poprze wyrównywanie jego fizjologicznych krzywizn podczas ruchu konia.

• Lędźwie są przekaźnikiem ruchugenerowanego przez partię zadu na przóe konia.

Powinny być krótkie szerokie dobrze umięśnione. Mówimy wtedy o koniu dobrze związanym.

Odwrotnie: długie słabo umięśnione lędźwie i szerokie głęboko zapadnięte słabizny cechują konie „rozwleczone” słabo związane.

• Klatka piersiowa od jej głębokości szerokości i długości zależy w dużej mierze sprawność konia jego zdolność do pracy. Pożądany przekrój podłużnie owalny.

• Brzuch: powinien być proporcjonalny do wielkości konia pojemny ale nie za duży. Obwisły lub rozepchany będzie wadą zakłóca koniowi ruch.

• Kończyny przednie położenie środa ciężkości konia powoduje że kończyny przednie dźwigają 60-65% masy ciała.

Spełniają zatem główną rolę podporową i amortyzującą.

Wraz z masą pacjenta okazuje się że kończyny te są bardziej obciążone niż tylne. Wzrasta ono podczas ruchu konia dlatego narażone są na kontuzje i choroby.

Odpowiednie nachylenie i skątowanie kości zapewnia tłumienie wstąsów.

Przedramię dobrze umięśnione długie szerokie grube wyrostek łokciowy wyraźnie zarysowany i długi odsunięty od tułowia.

Łokieć wysunięty w klatkę ograniczał ruch kończyny.

Nadgarstek proporcjonalny ale jak największy dobrze zarysowany mocny (nadpięcie i kopyto).

• Zad i kończyny tylne: stanowią motor ruchu konia powinny być prawidłowo zbudowane dobrze umięśnione-budowa poszczególnych elementów.

Kryteria szczegółowe

• Równowaga naturalna zależy od budowy ciała konia zapewnia mu optymalne ruchome dla każdego konia właściwe tylko jemu.

• Ulega to zmianie gdy na grzbiecie konia zasiądzie jeździec ruchy jeźdźca i konia powodują zmiany środka ciężkości naturalna równowaga zostaje zachwiana.

• W hipoterapii dostosowanie położenia ciała jeźdźca i jego punktu ciężkości do szybkości i kierunku ruchu konia będzie zwykle utrudnione.

• Zakłóca to naturalną równowagę konia w ruchu.

• Doświadczony wyszkolony koń terapeutyczny będzie dążył do dostosowania swojego ruchu w stępie do możliwości ruchowych pacjenta próbując zminimalizować zakłócenie ruchu wynikające z niepełnosprawności osoby na nim siedzącej.

Ocena stępa

Oceniamy patrząc z boku z tyłu zwracając uwagę na takt rytm długość i równomierność wyskoku wysokość podnoszenia i tor ruchu kończyn częstotliwość stawiana kroków energię posuwistość elastyczność i swobodę ruchu oraz równowagę.

Takt

Stęp jest czterotaktowym chodem kroczącym w czasie pełnej sekwencji tego chodu słychać cztery wyraźne uderzenia kopyt o podłoże w równych odstępach czasu.

-tor ruchu kończyn powinny się one poruszać w płaszczyznach równoległych względem kręgosłupa i siebie.

Każde odchylenie kończyn od prawidłowego toru przebiegu w czasie poruszania się powoduje nieprawidłowe jej obciążenie i utratę energii ruchu.

Częstotliwość stawiania kończyn nie może być zbyt duża ponieważ terapia realizowana jest w wolnym tępie.

Izdebski podaje że optymalna terapeutyczna częstotliwość stępa wynosi 80-11o kroków na minutę

Przeciętny dorosły człowiek wykonuje 110-120 kroków na minutę średniej wielkości koń (142-152cm) chodzi stawiając 100-120 kroków na minutę.

Kucyk nie jest w stanie wykonać takiej ilości kroków ma bardziej zmienny chód z powodu krótszego kroku nie będzie odpowiednim koniem do hipoterapii.

Koń poruszający się w tempie 100kroków na minutę dostarcza w czasie jednej sesji hipoterapeutycznej średnio 30min 3000kroków co daje jeźdźcowi kilka tysięcy wahań miednicy i tułowia w różnych płaszczyznach.

Energia ruchu zależy od stopnia zaangażowania kończyn tylnich które powinny sięgać w ruchu daleko do przodu pod tułów konia.

Energiczny ale spokojny step jest szczególnie ważny dla odprężenia i wzmocnienia mięśni obręczy biodrowej oraz dolnej części kręgosłupa pacjenta.

Posuwistośc sprężystość elastycznośc swoboda ruchu. Dzięki min koń będzie miał lekki chód lekko noszący i miękki co ułatwi dosiad. Te warunki są trudne do spełnienia dla kuców.

Równowaga stęp jest chodem dobrze zrównoważonym

W sekwencji ruchu dominują podparcia na 3 i 4 kończynach a rzut środka ciężkości jest zamknięty w czworoboku podparcia.

Koń powinien się charakteryzowac dobrym ruchem zarówno na prawa jak i lewa stronę.

Wady chodów chód niski chód wysoki krótki wykrok chód wąski strychowanie potykanie chód szeroki- kołysanie krótki wykrok inochód i inne.

PARAMETRY OPTYMALNE NIE WYKLUCZAJĄCE INNYCH ROZWIĄZAŃ

• Wałach

• Wiek powyżej 5 lat

• Przygotowanie do pracy w hipoterapii\

• Wysokość umożliwiająca asekurację zharmonizowana z wielkością pacjenta

• Chód rytmiczny sprężysty wydajny

• Pożądane także ukształtowanie poszczególnych części ciała jakie w zasadzie odpowiada wzorcowi pokroju (między innymi: uroda postawa ramy prostokątne głowa proporcjonalna miernej wielkości szyja prosta umięśniona kłąb dobrze wykształcony szeroki niezbyt wysoki kłoda podłużno-owalna, grzbiet prosty, w miarę szeroki i długi dobrze umięśniony wyrostki kolczyste kręgosłupa niewyczuwalne łopatka długa lędźwie szerokie dobrze związane zad silnie umięśniony długi pozopmy postawa kończyn prawidłowa)

Cechy ustroju psychicznego decydujące o przydatności do rozwiązywania najszerszej pojętych problemów terapeutycznych oraz minimalizując prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji nieprzewidywalnych(zrównoważony charakter, inteligencja, spokojny temperament ,przyjazność, ufność, łagodność, cierpliwość, chętne i starannie wykonywać poleceń, tolerancja bez odruchów obronnych na nagle i niespodziewane bodźce wzrokowe i słuchowe i dotykowe, brak narowów i nałogów).

Zważywszy że powyższe warunki mają bezpośredni związek z zapewnieniem pacjentowi jest największego bezpieczeństwa wskazana jest znajomość pełnego życiorysu danego konia zwłaszcza pod katem zdarzeń traumatycznych lub pozyskanego z profesjonalnego godnego zaufania ośrodka hodowlano-wychowawczego.

Niewłaściwe jest dzielenie ras na hipoterapeutyczne i niehipoterapeutyczne to obserwuje się u osobników niektórych raz więcej niż przeciętne skupienie właściwości zalecanych przy uprawnianiu konia.

W Polsce taką opinię ma populacja rasy huculskiej. Fakt ten nie oznacza że4 wszystkie hucuły są przydatne do naszych potrzeb tak jak nie wyklucza posiłkowania się wyselekcjonowanymi konikami polskimi ślązakami, fiordami, szetlandami, kucami Felińskimi, potomstwem różnych krzyżówek z udziałem kucy lub koni małych i przedstawicielami innych dostępnych ras.

Ważne jest by bez względu na rasę wybór dokonywany był indywidualnie według w/w kryteriów dotyczących sfery psychiki.

Należy dążyć do posiadania przez ośrodki hipoterapeutyczne po kilka koni różnych celem możliwie precyzyjnego dostosowania odpowiedniego konia do aktualnych potrzeb pacjenta.

Wzajemne relacje ludzi i koni mają miejsce od tysięcy lat. Udomowienie konia miało wpływ na historię człowieka.

Grecy stosowali jazdę konną dla ludzi nieuleczalnie chorych w celu leczenia duszy.

Zdrowotne oddziaływania jazdy konnej propagandowa już Hipokrates który zalecał jazdę konną jako gimnastykę pobudzającą funkcje organizmu i łagodzącą schorzenia.

Pierwsze zapisy na ten temat zalet jazdy konnej pochodzą z XVI wieku w dziele „De arte gimnastyka” z 1559r. Merculialis zalecał jazdę na znanych z pięknego ruchu koniach asturyjskich ponieważ każdy łagodny naprzemienny ruch odebrany przez jeźdźca porusza brzuch nie powodując zmęczenia.

Gerard van swietan lekarz XVIII podkreśla rolę świeżego powietrza zalecił jazdę konną dla wzmocnienia snu oraz słabych włókien mięśniowych. A także zwrócił uwagę na szczególne korzyści osiągane w stanach melancholii.

W 1750r Francisco Fuller w pierwszym tekście dotyczącym medycyny sportowej wspominał o sztuce jazdy konnej oraz jej wpływie na ćwiczenia fizyczne a także stan umysłu i ciała.

W latach 1600-1800jezdzie konnej przypisano następujące korzyści:

• Stymulacja ukł pokarmowego

• Łagodzenie bólu w skazie moczanowej

• Przynoszenie ulgi w gruźlicy

• Wpływ na metabolizm ciała

• Zwiększenie siły

• Pomoc w problemach psychologicznych

• Polepszenie ogólnego zdrowia

W 1792r zaproponowano pacjentom szpitala psychiatrycznego w Yorku opiekę nad małymi zwierzętami królikami kurami itp. Opieka nad zwierzętami miała wpłynąć pozytywnie na kształtowaniu u pacjentów samokontroli.

W 67r podobny pomysł zrealizowano w Niemczech w szpitalu Bielefield. W specjalnie do tego celu wybudowanym parku chorzy na epilepsję mogli mieć nieograniczony kontakt ze zwierzętami.

W 1870 roku szwedzki lekarz John Braun opisał stosowanie leczniczej jazdy konnej-pierwsze celowe użycie.

Lata czterdzieste i pięćdziesiąte XX w. przyniosły epidemię POLIOMYELITIS znaną chorobą Heinego-mediny-wirusowa zapalenie rogów macicznych koni. W Skandynawii w 1946r pojawiły się pierwsze informacje na temat leczenia jazdą konną pacjentów po przebytej chorobie.

W 1970 utworzono w Niemczech kuratorium terapeutycznej jazdy konnej powstały wówczas 3 kierunki użytkowania konia.

• Hipoterapia

• Woltyzerk

• Sport dla niepełnosprawnych

Stosowanie tej metody rozpoczęto w Toronto a także USA.

Następnie ukazała się gimnastyka z koniem droga do wyleczenia Ernesta jako pierwsza tego typu pozycja w języku niemieckim.

W 1973 roku w ówczesnej NRD hipoterapia została wprowadzona jako jedna z metod terapii lekarz mógł od tego momentu zapisać zajęcia z hipoterapii na receptę jako lekarstwo.

W Polsce ta forma rehabilitacji nie była stosowana ze względu na brak odpowiednich specjalistów, właścicieli obiektów a także braku współpracy ze strony klubów jeździeckich.

Dopiero w 1905r w Krakowie w klubie jeździeckim krakus w Swoszowicach rozpoczęto organizowanie terapii jazdą konną.

W dniach 3 i 4 czerwca 1992r w ośrodku konferencyjnym instytutu polonii uniwersytetu jagielońskiego w Przegorzanach koło Krakowa miała miejsce pierwsza ogólnopolska konferencja obradująca pod hasłem „hipoterapia-teoria praktyka”.

Organizatorem konferencji była krakowska fundacja „hipoterapia- na rzecz rozwoju rehabilitacji konnej dzieci niepełnosprawnych”.

W drugim dniu spotkania jednomyślną decyzją zebranych konferencja została uznana za zjazd założycielski Polskiego Towarzystwa Hipoterapeutycznego (PTHip) pomyślanego jako forum polskich specjalistów zainteresowanych hipoterapią lekarzy rehabilitantów psychologów instruktorów jazdy konnej hodowców koni i ich entuzjastów.

DLA OSIĄGNIĘCIA POWYŻSZYCH CELÓW

Zrzesza lekarzy rehabilitantów psychologów instruktorów jazdy konnej hodowców koni oraz wszystkich którzy wiedzą w rozwoju hipoterapii jedną z dróg pomocy dla osób dotkniętych chorobą.

Walczy o prawa niepełnosprawnych pomaga im w odnalezieniu sensu życia

Powoduje zespoły specjalistycznie służące doradztwem i wydające opinie o podmiotach prowadzących działalność hipoterapeutyczną.

KANIONY POLSKIEJ HIPOTERAPII(słowo canon ozznacza po łacinie prawidło przepis po kandy miarę wzorzec)

ZOSTAŁY OPRACOWANE PRZEZ ZESPÓŁ SPECJALISTÓW I ZATWIERZDONE PRZEZ WALNE ZGROMADZENIE POLSKIEGO TOWARZYSTWA HIPOTERAPEUTYCZNEGO W 2002R.

KANONY POLSKIEJ HIPOTERAPII odpowiadają obu tym znaczeniom z jednej strony stanowią zbiór zasad norm reguł nakazów- z drugiej są wzorcem modelem do jakiego powinno się dążyć.

WRAZ Z ROZWOJEM HIPOTERAPII W POLSCE PEWNYM ZMIANOM POLEGAJĄCYM GŁÓWNIE NA ICH UZUPEŁNIENIU POLEGAJĄ TAKŻE KANONY POLSKIEJ HIPOTERAPII.

POLSKIE TOWARZYSTWO HIPOTERAPEUTYCZNE DOKONAŁO TAKICH ZMIAN W 2003R. NA WALNYM ZGROMADZENIEM W KRAKOWIE I W 2006R W OPOLU (ZMIANA DEFINICJI).

NAJNOWSZA WERSJA KONONÓW POLSKIEJ HIPOTERAPII ZOSTAŁA PRZYJĘTA NA NADZWYCZAJNYM ZGROMADZENIU PTHip W KATOWICACH W 2007 ROKU.

Hipoterapia jest to ukierunkowane działanie terapeutyczne mające służyć poprawie funkcjonowania człowieka w strefach fizycznej emocjonalnej poznawczej i/lub społecznej podczas którego specjalnie przygotowany koń stanowi integralną część procesu terapeutycznego.

Realizowana jest przez wykwalifikowanego hipnoterapeutę zgodnie z zaleceniami lekarza kierującego na hipoterapię i we współpracy z innymi specjalistami prowadzącymi danego pacjenta.

Oddziaływanie hipoterapii

STREFA FIZYCZNA- podnoszenie ogólnej sprawności normalizacja napięcia mięśniowego torowanie prawidłowego wzorca chodu koordynacyjnych zdolności motorycznych głównie równowagi i poczucia rytmu poprawa orientacji w przestrzeni i schemacie własnego ciała stymulacja i normalizacja czucia głębokiego i powierzchniowego.

STREFA EMOCJONALNO-MOTYWACYJNA - wzrost motywacji i akceptacji procesu terapeutycznego zwiększenie poczucia własnej wartości zmiejszenie zaburzeń emocjonalnych.

STREFA POZNAWCZA- stymulacja odbioru wrażeń zmysłowych poprawa percepcji wzrokowej i słuchowej stymulacji uwagi pamięci myślenia mowy i rozwijanie nowych umiejętności.

STREFA SPOŁECZNA- aktywizacja psychospołeczna rozwijanie pozytywnych relacji społecznych.

FORMY HIPOTERAPII

• TERAPIA RUCHEM KONIA- pacjent bez jakichkolwiek ćwiczeń poddawany jest ruchom konia

• Hipoterapia bierna-leczenicze działanie wywiera ruch konia i bezpośredni kontakt dotykowy pacjent znajduje się głównie w pozycji leżącej lub siedzącej brak ruchów czynnych pacjenta zastępowany jest przez terapeutę wykonującego ćwiczenia bierne(co stymuluje do współudziału w ruchu).

• Fizjoterapia na koniu-poza terapeutycznym oddziaływaniem ruchu konia-gimnastyka lecznicza na koniu prowadzona przez fizjoterapeutę:

• MODEL NEUROFIZJOLOGICZNY- najważniejsza jest prawidłowa pozycja siedząca i prawidłowy ruch ich jakość szczególnie wskazana jest dla pacjentów w wieku przedszkolnym.

• MODEL FUNKCJONALNY-najważniejsza jest funkcja na drugim planie postrzeganie prawidłowości pozycji ruchu szczególnie wskazana dla dzieci starszych powyżej 5 roku życia.

Efekt terapeutyczny jest sumą wpływu konia i aktywnego współudziału jeźdźca ćwiczenia wspomagane i czynne prowadzone są na koniu stojącym lub poruszającym się stępem (hipoterapia czynna).

• Terapia kontaktem z koniem - której istota jest emocjonalny kontakt pacjenta z koniem sytuacja terapeutyczna a nie sama jazda(pacjent może w ogóle nie siedzieć na koniu)

-pomaga pacjentowi w odblokowaniu i pogłębieniu relacji z innymi ludźmi. W tej formie nie jest konieczne dosiadanie konia.

-jest przeznaczona dla dzieci z zaburzeniami kontaktu społecznego nasilonym lekiem społecznym autystycznym psychotycznych z zaburzeniami zachowania i niedostosowanych społecznie a prowadzona przez hipnoterapeutę- psychologa pedagoga psychiatrę lub pod ich kierunkiem.

• Psychopedagogiczna jazda konna i woltyżerka- zespół działań podejmowanych w celu usprawnienia intelektualnego poznawczego emocjonalnego i fizycznego na koniu przy koniu.

• Psychopedagogiczna jazda konna-w której wykorzystuje się i intensyfikuje aspekty psychopedagogiczne całej rzeczywistości związanej z koniem i z jazdą konną w miarę potrzeb wprowadza elementy psychoterapii logopedii gry i zabawy edukacyjne z użyciem specjalnie przygotowanych pomocy dydaktycznych pielęgnację konia proste prace w stajni.

-przeznaczona jest dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym opóźnieniem psychoruchowym zaburzeniami emocjonalnymi deficytami w zakresie wzroku i słuchu a prowadzona przez hipnoterapeutę- pedagoga psychologa terapeutę zajęciową lub pod ich kierunkiem.

WYKŁAD 5

Sport osób niepełnosprawnych

• Olimpiady specjalne

• Parajeździectwo

• Udział zawodników w zwykłych zawodach (możliwy udział zawodników w parajeździectwie)

Olimpiady specjalne

Historia

• Założycielką i fundatorką special oliympics była Eunice Kennedy Shriver która w latach 60-tych XX wieku zaczeła organizować obozy sportowe dla dzieci i młodzieży

• W 1968r. odbyły się pierwsze Międzynarodowe Letnie Igrzyska Olimpiad Specjalnych w Chicago USA a pierwsze zimowe Igrzyska odbyły się w Colorado w 1977r.

Filozofia

• Olimpiady specjalne zostały stworzone w przekonaniu że osoby z niepełnosprawnością iintelektualną potrafią przy odpowiedniej zachęci i instrukcji trenować cieszyć się i czerpać korzyści fizyczne i psychospołeczne z uczestnictwa w sporcie który jest dostosowany do ich potrzeb i możliwości.

Przysięga sportowców olimpiad specjalnych-„Pragnę zwyciężyć lecz jeśli nie będę mógł zwyciężyć niech będę dzielny w swym wysiłku”.

Ruch olimpiad specjalnych

• Liderem tych olimpiad jest Timothy Shriver syn Eunice Kennedy Shriver założyciel ruchi który w 1977r objął funkcję Prezydenta tych olimpiad.

• Międzynarodowa organizacja zapewniająca osobom z niepełnosprawnością intelektualną całoroczny cykl treningowy oraz cykl zawodów w 25 letnich i 5 zimowych dyscyplinach sportu.

• Działa w 169 krajach i posiada uznanie Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (MKOL) dzięki czemu może wykorzystać słowo-olimpiada

• Ruch zrzesza działaczy trenerów wolontariuszy członków rodzin ponad 3mln zawodników i organizuje około 20tys zawodów i imprez sportowych rocznie.

Niepełnosprawność intelektualna

• Nie jest chorobą

• Odnosi się do możliwości umysłowych i ograniczeń funkcjonowania społecznego które nie poddają się leczeniu lecz usprawnieniu w zakresie wszelkich możliwych funkcji.

• Oznacza ograniczenie możliwości rozwoju i funkcjonowaniu intelektualnego a w konsekwencji utrudnione możliwości przystosowania społecznego

• Jest to stan nieodwracalny trwa całe życie

• Wymaga specjalnego programu nauczania nastawionego w szczególności na rozwój umiejętności praktycznych potrzebnych w życiu codziennym.

Olimpiady specjalne to szansa dla

• Osób z niepełnosprawnością intelektualną

• Członków ich rodzin

• Wolontariuszy

• Dla trenerów i ich nauczycieli wychowania fizycznego

Olimpiady specjalne w Polsce

• Lata 80-te XX wieku

• Ruch tych olimpiad w Polsce uzyskał w 1985r akredytację władz Special Olympics w Waszyngtonie

• 200 imprez w roku

• 20 dyscyplin sportowych w zimie i lecie w Polsce jest około 1,2mln osób z niepełnosprawnością intelektualną w tym 200tys z głębszą niepełnosprawnością intelektualną

Dyscypliny sportowe

• Pływanie, lekkoatletyka,gimnastyka koszykówka badminton bowling kolarstwo jazda konna piłka nożna golf judo gimnastyka artystyczna podnoszenie ciężarów jazda na wrotkach żeglarstwo tenis stołowy siatkówka piłka ręczna tenis ziemny

• Narciarstwo zjazdowe bieganie łyżwiarstwo figurowe i szybkie hockey

Przepisy

• Obowiązują przepisy FEI PZJ i Olimpiad specjalnych

• Wyklucza się uczestnictwo psób z zespołem Downa przy stwierdzonej niestabilności stawu szczytowo-obrotowego chyba że rodzice nalegają

• Zawodnicy przydzielani są do grup w zależności od stopnia niepełnosprawności nie bierze się pod uwagę płci i wieku.

Zasady

• 3 poziomy zaawansowania A(galop) B(kłus) C (stęp)

• Asekuracja -S jeździec potrzebuje fizycznej pomocy 1 lub 2 osób tylko w grupie B,C

• Samodzielność -I

• Przeciwwskazanie do kłusa anglezowanego lub wysiadywania w kłusie-P

• Rózne konkurencje w różnych grupach np. Próba Caprilliego typu A1 (galop samodzielny)

Grupy

• CI-STĘP SAMODZIELNIE

• CS- STĘP Z ASEKURACJĄ

• BI-KŁUS SAMODZIELNY

• BS-KŁUS Z ASEKURACJĄ

• A-GALOP

Klasyfikacja niepełnosprawności intelektualnej

• Lekkie IQ 50-69 poziom dziecka zdrowego 8-12lat

• Umiarkowane IQ 35-49 poziom dziecka zdrowego 7-8lat

• Znaczne- IQ 20-34 poziom dziecka zdrowego 5-6lat

• Głębokie IQ poniżej 20 poziom dziecka zdrowego 2-4lata

• Przed doborem do grup na zawodach- preliminacje np. wykonanie kilku wolt w stępie

• W olimpiadach specjalnych nie ma miejsc nie ma wyróżnień dla zdyskwalifikowanych- wstążka za uczestnictwo jeżeli pojawią się nagrody to dla wszystkich jednakowe

• Obowiązkowe toczki, strzemiona bezpiecznikowe

• Niezbędny wolontariat (najlepiej 1 wolontariusz 1 koń)

Dyscypliny parajeździectwa

• Ujeżdżanie-jedyna dyscyplina paraolimpijska

• Skoki przez przeszkody

• Powożenie zaprzęgani-jedynki i dwójki

• Rajdy konne

Dla kogo?

Osoby niepełnosprawne ruchowo(zaburzenia ortopedyczne i neurologiczne) oraz niedowidzące i niewidome.

Przepisy

• Obowiązują przepisy FEI (zakładki paraujeżdżenie i parapowożenie)-aktualizowane co 4lata

• Regulamin krajowy na stronie PZJ

• Igrzyska (paraujeżdzanie) odbywają się co 4lata zgodnie z formułą IO

• Pierwsze igrzyska olimpijskie na których rywalizowali jeźdźcy odbyły się w 1996 roku w Atlancie

Poziomy w paraujeżdżaniu

• Ia-programy wykonywane tylko w stępie

• Ib- głównie stęp niewielkie fragmenty w kłusie

• II-program w stępie i kłusie

• III- stęp,kłus, galop (obejmuje zmiany nogi w galopie przejścia)

• IV- odpowiada klasie N z elementami klasy C-ustępowania od łydki kontrgalopy piruety w stępie

Dla każdej grupy przydziela się lekarza/rehabilitanta-kwalifikatora

Piaf i pasaż są zabronione w paraujeżdżeniu

Od IO w Atenach 2004r zawodnicy startują na własnych koniach a przejazdy są oceniane przez 5 sędziów.

PAAPOWOŻENIE

• Uprawiane w 15 krajach

• Najczęściej uprawiane przez osoby nie będące w stanie jeździć konno

• Najbardziej popularne w USA i Anglii

• Minimalny wiek 16lat-jedynki i 18lat- dwójki

• Oprócz luzaka możliwa dodatkowa pomoc-tzw przewodnik (siedzi z tyłu lub z boku, interwencja w razie niebezpieczeństwa)

• Odpowiednio przystosowane bryczki dopuszczone modyfikowane lejce

Skoki przez przeszkody

• Najmłodsza dyscyplina

• System kwalifikacji zawodników taki jak w ujeżdżaniu

• Cztery poziomy sprawnościowe I,II,III,IV

• Wysokość przeszkód 90 i 110cm

• Najczęściej startują osoby po amputacjach oraz niewidomi i niedowidzący

Woltyżerka-najbliższa ideałowi dyscyplina sportu dzieci i młodzieży

Nie ma na olimpiadzie specjalnej

1. trudności w nauce

2. zaburzania zachowania (zahamowania-depresja lęki lub agresywność)

3. upośledzenia umysłowe

Hipoterapia dla osób niewidomych, głuchych

Rewalidacja - oznacza przywrócenie osób niepełnosprawnych do funkcjonowania w społeczeństwie wszelkie działania (psychologiczne , pedagogiczne) wobec osoby niepełnosprawnej rozciągnięte w czasie czyli od urodzenia do końca zycia.

Rewalidacja dzieci z dysfunkcją wzroku polega na pokonywaniu skutków braku lub ograniczenia zmysłu wzroku w zakresie poznawania rzeczywistości sprawności działania i adaptacji społecznej przygotowanie tych osób do jak najbardziej czynnego udziału w życiu społecznym i zawodowym a także na kształtowaniu ich osobowości poprzez wyzwolenie ze wszechstronnych stresów i stanów frustracji.

Osoby niewidome i słabo widzące niesa jednorodną grupą ze względu na odmienne przyczyny i okres uszkodzenie wzroku. Równie istotną sprawą jest głębokość i zakres tej dysfunkcji. Pamiętać należy że w tej grupie często spotykamy różnego rodzaju sprzężenia chorobowe towarzyszące uszkodzeniu zmysłu wzroku.

Osoby niewidome i niedowidzące mają problemy z orientacją w przestrzeni nie tylko z powodu ograniczeń w samodzielnym poruszaniu się ale również z powodu nadopiekuńczości rodziców i opiekunów.

Większość osob niewidomych porusza się w sposób odmienny od innych ludzi często cierpiąc na bole kończyn kręgosłupa spowodowane nieprawidłowym sposobem poruszania się.

U osób niewidomych obserwuje się szereg wad postawy: skolioza, krzywizny kręgosłupa, koślawość bioder i kolon. Osoby niewidome mają charakterystyczną sylwetkę podczas ruchu: ramiona wysunięte do przodu, głowa tułów cofnięte do tyłu, oraz chód koguci.

Rewalidacja dzieci z wadą słuchu polega na uwrażliwieniu resztek słuchowych, ćwiczeniach logopedycznych rozwijaniu słownictwa, rozwijaniu i ukierunkowaniu spostrzegania oraz ćwiczeniach pamięci wzrokowej i koncentracji.

Niewidomym należy najpierw konia brajlować czyli poznać jego kształt przy pomocy dotyku. To co my odbieramy jako piękno konia dzieciom niewidomym kojarzy się przede wszystkim z aksamitem jakże delikatnej i miłej w dotyku skóry.

Przy pierwszym kontakcie z koniem jakże ważne jest również przekonanie dziecka że koń pięknie pachnie.

W procesie terapeutycznym konie są przede wszystkim czynnikiem ułatwiającym nawiązywanie kontaktów.

Miarowy jednostajny chód konia w stępie poprawia rytmiczność i elastyczność chodu niewidomego rozluźniając mięśnie obręczy biodrowej. Poprawie ulega również czucie głębokie przez stałe wyczuwanie ruchów konia i konieczność dostosowania się do nich.

Możliwość całkowitego zawierzenia zwierzęciu jak przewodnikowi bezpiecznie omijającemu przeszkody powoduje uzyskanie komfortu psychicznego rozładowania napięć towarzyszących niewidomemu na co dzień podczas poruszania się pozwalając jednocześnie odczuć że prowadzi się konia samodzielnie.

Wykład 6

Działania hipoterapeutyczne

• fizjo na koniu

• psychopedagogiczna rola konia

• terapia koniem

• jazda konna dla osób niepełnosprawnych

Psychopedagogiczna jazda konna

Zespół działań podejmowanych w celu usprawnienia intelektualnego poznawczego emocjonalnego i fizycznego

Podczas jazdy konnej stosowane jest działanie edukacyjne pedagogiczne elementy psychoterapii terapii zajęciowej i logopedyczne

Zajęcia z hipoterapii są prowadzone osoby z przygotowaniem pedagogicznym lub psychologicznym.

Hipoterapia jest dla

• niepełnosprawnych umysłowo

• dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi

• dzieci z zaburzeniami psychicznymi

Osoby niepełnosprawne intelektualnie:

• Rozwijanie i usprawnianie, terapia zachowań

• Przyjemność rekreacyjna

• Prowadzenie programu zależy przede wszystkim od rekreacji

• PACJENT-TERAPEUTA

Co jest odmienne

• Zaburzenie z komunikowaniem się/samoobsłudze

• Utrzymanie bezpieczeństwa

• Przewidywaniu

• Myśleniu abstrakcyjnym

• Operacja pojęciami i symbolami

• Problemy z odległym celem

• Problem z czasem

• Czarno-białe pojmowanie świata

• Myślenie wyłącznie konkretnie

Konieczność kierowania ich życiem

Uczenie powinno być dostosowane do poziomu umysłowego oraz wieku pacjenta jego zainteresowaniu i możliwych form aktywności

1. dziecko/dorosły

2. dokumentacja lekarska psychologiczne rozmowa z rodzicami obserwacja

3. znajomość prawidłowego rozwoju dziecka zdrowego

Uczenie powinno obejmować to co jest ważne dla upośledzonego a celem kształcenia jest samodzielność i przyzwyczajenie upośledzonego do życia w codziennych warunkach

W uczeniu osób upośledzonych umysłowo należy pamiętać o stosowaniu zasad pedagogiki specjalistycznej.

Co daje obecność konia

• doznania ruchowe- pozwalają na odczuwanie ruchu i bezruchu rytmu zróżnicowaniu prędkości doświadczenia różnego przemieszczania się i położenia

• doznania zmysłowe-stwarzają możliwości dotykowe rozpoznania różnych jakości które płyną z ciała konia ciepło-zimno gładki szorstki miękki twardy mokry suchy specyficzny zapach dźwięki obserwacja poszczególnych części ciała

• pojęcia odrębności fizycznej konia

• ćwiczenia schematu własnego ciała

• poczucie sprawności

• dojrzałość społeczna odpowiedzialność za siebie konia (odprowadzenie do stajni)

• uczenie się obsługi konia (mała motoryka)

Uczenie się osób niepełnosprawnych intelektualnie problemy:

• bardzo mała chęć poznania świata

• nie umieją korzystać ze zdobytych umiejętności

• brak podzielności uwagi

• bardzo krótki czas skupienia

• problemy z zapamiętaniem informacji

• bardzo słaba przerzutność uwagi

Zasady pracy- cel bliższy (usprawnienie konkretnych czynności)

• pozyskanie uwagi dziecka

• zasada indywidualności

• proste i jasne komunikaty

• motywacja

• forma zabawy/rywalizacji z koniem

• dobra atmosfera

• nie ograniczać dziecka

• spokój

• cierpliwość

Koń nie ocenia nie strofuje nie okazuje niechęci akceptuje.

Dziecko widzi że dorośli mają respekt do konia a skoro on na nim siedzi to jest dla niego szczęści.

Ocena przydatności konia do hipoterapii

Typy koni użytkowych

Arab,folblut

*

Wierzchowy kombinowany*polski konik, wielkopolski

Zaprzęgowy-huculski, śląski, polski koń zimnokrwisty

1. Wstępna ocena źrebięcia skala 20ptk

• typ 5pkt

• pokrój 5pkt

• zdrowie 5pkt

• ruch 5pkt

2.Ocena eksterieru

Wymagana do uzyskania licencji hodowli-ocena orientacyjna zazwyczaj 2-3lata

3.Podstawowe pomiary

• wysokość w kłębie

• obwód napięcia

• obwód klatki piersiowej

Ocena użytkowości

• typ wierzchowy -samiec/samica tory wyścigowe

• typ kombinowany-samiec zakłady treningowe samica próby polowe

• typ zaprzęgowy samiec samica-zakłady treningowe championaty

alternatywne-mp mk (ABCDF) sport

4.Ocena przydatności do rozrodu

5. Ocena cech psychicznych-opracowanie testy płochliwości

6.Selekcja na podstawie rodowodu ,eksterieru, użytkowości, użytkowości

Koń do hipo

Parametry

Cechy ogólne

Cechy szczegółowe

Najważniejsze w eksterierze są

uroda,kopyta, chody, wygląd ogólny,

45pkt 10pkt 20pkt 5pkt=100pkt

Kończyny przednie i tylnie po 10 pkt czyli razem 20pkt

Cechy związane z użytkowością (wiek rasa eksterna)

• cechy psychiczne- zrównoważony charakter inteligentny spokojny temperament przyjazny ufny łagodny cierpliwy

• historia- znajomość życiorysu konia zwłaszcza zdarzenia tragiczne

• trening- przygotowanie do hipo

Klacz,wałach, powyżej 5lat cechy psychiczne pozytywne, budowa odpowiadająca rasie, chód do asekuracji, wysokość odpowiednia dla człowieka.

Wykład 7

Dogoterapia/kynoterapia

To metoda wspomagająca rehabilitację edukację rewalidację w której bodźcem do podejmowania działań jest odpowiednio przygotowany pies prowadzony przez wykwalifikowanego terapeutę.

• Ratownictwo

• Psy asystujące osobom niepełnosprawnym

• Psy pracujące w służbie policyjnej

• Myślistwo

• Pasienie

• Psy sportowe

Pies domowy a jego potrzeby

• 70milionów lat ewolucji

• Proces udomowienia kontra badania naukowe

• Potrzeby człowieka kontra potrzeby psa

• Predyspozycje i instynkty czyli co zostało psom po ich dzikich przodkach

Etologia i etogram

• Konrad Lorenz-twórca nowoczesnej etologi

• Etogram psa domowego

• Zachowania elastyczne

• Ruch

• Zabawa

• Reprodukcja

• Skakanie przy powitaniu

• Zachowania nieelastyczne

• Bezpieczeństwo

• Przyswajanie

• Dbałość o organizm

• Sen

Na czym psy opierają swoje relacje

• Zasoby-najważniejsza rzecz

• Różnica między stadem a grupą społeczną

• Relacje na linii pies-pies

• Relacja na linii pies-człowiek

Komunikacja psów

• Głowa

• Odwracanie głowy

• Mrużenie oczu i mruganie powiekami

• Wpatrywanie się

• Kulenie uszu i ich różne ustawienia

• Oblizywanie nosa

• Uszy

• Odchylone do tyłu

• Uszy przylegające do ciała

• Skierowanie do przodu

• Jedno do góry drugie na dół

• Pysk

• Oblizywanie się

• Ziewanie

• Napinanie mięśni

• Obnażanie dziąseł oraz zamkniętym pysku

• Obnażanie dziąseł przy otwartym pysku

• Tułów

• Podchodzenie po łuku

• Zastygnięcie w bezruchu

• Siadanie

• Kładzenie się

• Ukłon

• Łapy

• 
  Ogon

• Odchodzenie

• Rozdzielanie

• Obwąchiwanie i wąchanie podłoża

Szczekanie

• Z podekscytowania

• By zwrócić uwagę

• Ostrzegawcze

• Strofująco-obronne

• Ze strachu

• Z flustracji

Zmysły

• Węch-narząd lemieszowo-nosowy

• Wzrok

• Słuch

• Pozostałe zmysły

Emocje i układ limbiczny

• Układ limbiczny

• Emocje

• Procesy fizjologiczne i gospodarka hormonalna organizmu psa

Wybór psa

• Rasa

• Hodowla

• Szczeniaka

• Inhibicja gryzienia

• Fazy rozwoju i okresy lękowe

Przygotowanie psa do hipoterapii

• Socjalizacja i habituacja

• Powoli i dokładnie

• Szkolenie-jak i kiedy zacząć

• Więź zaufanie i predyspozycja

• Rodzaje terapii

• Edukacja

• Rehabilitacja (fizyczna, psychologiczna, emocjonalna, logopedyczna)

• Kiedy i czy pies jest gotowy

• Jak długo powinny trwać zajęcia i jak często w pracy można wykorzystac psa
  

25

---