13.11.2006
TEMAT: DYSONANS
DYSONANS POZNAWCZY- ( FESTINGER) nieprzyjemny stan emocjonalny wynikający z konstatacji niezgodności między dwoma przekonaniami dotyczącymi tej samej sprawy.
Ktoś może żywić przeświadczenie ze ktoś poleci w kosmos, a ktoś mówi ze człowiek nie przekroczy orbity okołoziemskiej.
Człowiek jest motywowany do usuwania napięcia.
DYSONANS W SŁUŻBIE EGO- cos, co dotyczy nas. Np. wiem ze pale i wiem ze palenie szkodzi. Zakłada się ze ludzie tak redukują dysonans żeby nie podważać własnego poczucia wartości. Np. pale, ale przynajmniej wiem, na co umrę.
METODA REDUKCJI DYSONANSU POZNAWCZEGO
TOTALITARNE EGO
AUTOAFIRMACJA
Ponosimy porażkę- chwieje to nasze poczucie wartości. Człowiek oddaje się innym rzeczom żeby zbalansować swoje poczucie wartości. Zaczynamy myśleć pozytywnie o innych strefach, w których jesteśmy dobrzy. Porażki w jednej sferze balansujemy z sukcesami z innych dziedzin. Pozwala to nam na snucie planów, oraz dobra samoocenę.
SAMOOCENA JAKO BUFOR - chroniący się lękiem przed śmiercią (koncepcja opanowania trwogi Pyszczyńskiego Greenberga i Solomona) lub lękiem przed wykluczeniem społecznym (koncepcja Tice). Religia pozwala nam Wierzyć, że nawet, jeśli umrzemy cieleśnie to i tak będziemy żyć po śmierci. Poczucie własnej wartości. Samoocena jest przyjemnością. Jeśli zaindukujemy myślenie ze człowiek umrze, to człowiek identyfikuje się z np. tożsamością społeczna. Do tego potrzebna jest wysoka samoocena. Tice twierdzi, że np. dzieci nie maja świadomości ze umrą boja się bardziej wykluczenia społecznego. Jeśli mamy wysoka samoocenę to nie zostaniemy wykluczeni z życia społecznego.
2. STRATEGIA SAMOUTRUDNIANIA
(EDWARD JONES, STEVEN BERGALS)
„jakkolwiek działanie lub wybór, które realnie lub pozornie obniża szanse podmiotu na osiągniecie sukcesu, ale facylituje możliwość atrybucyjnego uzewnętrzniania (lub usprawiedliwiania) niepowodzeń i uzewnętrzniania (przypisywania sobie) sukcesów”.
Sportowiec wybiega na bieżnię bez rozgrzewki, ponieważ nie zdążył zrobić sobie rozgrzewki, bo udzielał wywiadu w radiu.
Piękna dziewczyna chce być wybrana na miss polonia i wybiera sukienkę o kolorze pomarańczowym, który jej nie pasuje- zmniejsza sobie szanse na sukces
Student przychodzi na trudny egzamin na kacu- również zmniejsza szanse na sukces - zachowali się nierozsądnie- główną motywacja chęć osiągnięcia sukcesu.
Nie można być pewnym sukcesu. Ludzie w pewnych sytuacjach biorą udział żeby podnieść swoja samoocenę.
Jeśli mimo wszystko te osoby odniosą sukces to powiedzą sobie „moje zdolności są tak duże..”
3. STRUKTURA WYMIARÓW SAMOOCENY
Wymiary centralne
Wymiary ważne, ale nie centralne
Wymiary peryferyczne (jestem nieodpowiedzialny)
Przyznając się do złych wymiarów peryferycznych chroniąc wymiarów centralnych. Nigdy nie przyznajemy się do złego wymiaru centralnego.
JONES I BERGLASS- człowiek, który ma wysoką samoocenę nie będzie sobie utrudniać, bo ma podstawy żeby osiągnąć sukces. Jeśli ktoś ma niska samoocenę to tym bardziej nie będzie miał skłonności do strategii samoutrudniania, bo nie chcą się jeszcze bardziej dołować.
Osoby z dobra, ale chwiejną samoocenę będą mieli predyspozycje do strategii samoutrudniania. Np. student, który średnio się uczy dostaje się na oblegane studia, bo ma jakieś znajomości. Nie ma pewności czy to dzięki ojcu się dostał czy tak dobrze zdał egzaminy ze się dostał.
Eksperyment:
Stwarza się sytuacje- zaprasza się studentów
Leki z firmy farmaceutycznej
Tabletki na funkcje intelektualne (lepiej i gorzej)
Studenci wypełniają test iQ i połykają tabletkę a później znowu wypełniają test IQ.
Grupa z wysoka samooceną- na 20 pytań maja 16 pytań np. uzupełnij ciąg liczb 1,3,5 a)7, b) 8, c)9. 16 Razy dobrze 4 razy próbowali trafić dobrze (pytania bez dobrej odpowiedzi)
Grupa z chwiejna samoocena- 4 razy maja pewność a 16 razy próbują szukać rozwiązania. Tez się im mówi ze mieli dobrze 16/20. Mówi się im ze są w grupie 10% najlepszych uczniów na uczelni
Połykają tabletki
Jeden z lęków- aktawil- podwyższa funkcjonowanie intelektu
Drugi- Pandokril- obniża funkcjonowanie intelektu
Połykają tabletkę, która chcą.
Wybór pandocrinu
Mężczyźni (sukces niezasłużony 70%), kobiety 40%
Mężczyźni (sukces zasłużony 13%), kobiety 26%
Co to jest Karo?
Ryba tropikalna
Moneta indyjska
Góra w Azji
4. SAMOUTRUDNIENIOWE REAKCJE BEHAWIORALNE
środki farmakologiczne
Picie alkoholu
Nie wkładanie wysiłku w zadanie (egostyczna interpretacja wyuczonej bezradności), jeśli człowiek wyuczy się w 1 sferze bezradności to, jeśli powiemy im ze druga sfera jest średnio trudna to tez jest bezradny. Ale jeśli zadanie jest bardzo trudne to ludzie włożą więcej wysiłku w jego wykonanie
Nie wkładanie wysiłku w przygotowanie się do zadania
Odkładanie na „ostatnią chwilę”- odkładanie wszystkiego naraz i źle cos robią, bo maja dużo innych rzeczy do zrobienia.
Wybór bardzo trudnego zadania
Uczynienia zadania trudniejszymi (np. przeszkadzającą muzyką)
Wybór nieodpowiedniego partnera
Zaangażowanie altruistyczne (np. student, który przygotowywał się do egzaminu, to pomagał chorej sąsiadce)
Ułatwienie zadania rywalowi
5. ODCZUWANIE I DEMONSTROWANIE WŁASNYCH SLABOŚCI
Nasilenie symptomów lęku
Hipochondria
Skarżenie się na traumatyczne zdarzenia
Nieśmiałość
Depresyjność
Pogorszenie nastroju
Intruzywne myśli (pogorszenie funkcjonowania poznawczego) (np. w czasie egzaminu np. myślę czy wyłączyłem żelazko w domu- wizja pożaru- brak koncentracji na egzaminie)
Otyłość
6. LĘK JAKO STRATEGIA SAMOUTRUDNIANIA
Eksperyment
Pomiar poziomu leku
I pomiar 21, 93;
Test IQ- osoby o wysokiej samoocenie, lecz chwiejnej
Wzrost lęku-? 21.68
Lęk nie wpływa na wyniki testu- wypełnienie kwestionariusza II pomiar 20.52; - Zmniejszenie lęku
7. SPOSTRZEGANIE UTRUDNIEN W SYTUACJI ZADANIOWEJ
Percepcja przyszłego partnera interakcji
Percepcja warunków, w których wykonuje się zadanie- wolę testy od ustnych- przed pisemnymi i na odwrót
Spostrzeganie niesprawiedliwości- wiara w (nie) sprawiedliwość jako strategia smoutrudniania
8. RODZAJE SMOUTRUDNIANIA
Reakcje behawioralne
Demonstrowanie i odczuwanie własnych słabości (kobiety częściej niż mężczyźni)
9. KILKA PYTAŃ, KILKA ZASKAKUJĄCYCH ODPOWIEDZI
Samoutrudnianie strategią prywatna czy publiczna. Nieświadomie to robimy dla siebie, ale to się nasila jak jesteśmy wśród ludzi.
Czy samoutrudnianie przeszkadza? (BADANIA F. RHODEWALTA) ludzie broniący fizycznych bla to nie utrudnia, a jak psychiczne i intelektualne to utrudnia.
Strategiczne vs. Chroniczne samoutrudnianie
Korzyści wynikające z samoutrudniania.
10. GENEZA SYNDROMU CHRONICZNEGO SAMOUTRUDNIANIA
Rodzice nagradzali człowieka w jednej tylko sferze (niepowodzenie w tej sferze nie może być rekompensowane sukcesem w innej)
Rodzice nastawieni na popisywanie się dzieckiem w towarzystwie (narcyzm rodziców)
Rodzice przejawiali reakcje złości i wrogości w sytuacji porażki dziecka w sferze dla nich samych ważnej (wywołanie lęku przed porażką w tym obszarze)
11. 5 WSKAZÓWEK DIAGNOZY CHRONICZNEGO SAMOUTRUDNIANIA (S. BERGLAS)
Nasilenie samoutrudniania przed codziennymi zadaniami w sferze ważnej dla ego
Najczęściej spotykanymi symptomami: picie alkoholu, nadużywanie środków uspokajających, bóle psychogenne, astma, skłonności do ulegania wypadkom losowym
Początek przed ważnym pierwszym zdarzeniem (egzamin na studia, pierwsze małżeństwo etc..)
W biografii obecne sukcesy, obecnie snucie planów na przyszłość
Tendencja do osiągania wtórnych nagród od otoczenia (żalu, współczucia)?-Nieaktualne
12. CO MOŻNA ZROBIC ŻEBY ZMOBILIZOWAC ICH?
Ludzie mogą więcej (przekonywać ich o tym)
Nie musicie robić tak dużo jak się wam wydaje, bo nikt nie wymaga tego od nich.
TEMAT: ATRYBUCJA
[WYKŁAD 7]
1. ATRYBUCJA PRZYCZYN KŁOPOTÓW A MOŻLIWOŚCI SKUTECZNEJ TERAPII
Dwa rodzaje samoobwiniania (wg. R. JANOFF- BULMANA)
Charakterologiczne (masochistyczna interpretacja “JA”)
Behawioralne (ja jestem winna tego ze mnie zgwałcili, bo byłam nieostrożna)- -polepszenie samooceny i szybsze wyjście z sytuacji
2. BŁĘDNA ATRYBUCJA
Bezsenność i efekt odwróconego placebo (eksperyment STORMSA I NISSEBTA)-> [patrz wykład Łukaszewskiego] człowiek myśli o tym, co się zdarzyło dzisiaj RUMINACJA i tego, co będzie jutro nie pozwala nam zasnąć, bo jesteśmy zdenerwowani. ( Grupa kontrolna, grupa placebo, grupa odwróconego placebo)- fenomen atrybucji-
3. INNE ZASTOSOWANIE EFEKTU ODWRÓCONEGO PLACEBO
Terapia nikotynowa
Terapia seksualna (napięcie- obniżona samoocena)
Fobie (np. arachnofobia)
4. ATRYBUCJE A ZACHOWANIE
Badania BERNARDA WEINERA- altruizm (przyczyny wewnętrzne [atak serca] lub zewnętrzne [pobicie]); (przyczyny mogą być kontrolowalne [zdałem egzamin, bo się uczyłem] lub nie kontrolowalne[ człowiek leżący na chodniku, który dostał ataku serca]); (przyczyny stabilne [ktoś się ciągle upija i leży na chodniku], niestabilne [zwykle nie pija, a dzisiaj się upił i leży na chodniku]). Człowiek, który leży na chodniku-, jeśli człowiek jest śmierdzący i fu- to mu nie pomożemy, bo pewnie się upił, jeśli człowiek jest czysty i dobrze wygląda a leży na chodniku to mu pomożemy, bo pewnie miał zawal serca. Wewnętrzne, kontrolowalne przyczyny nie mamy współczucia i nie pomagamy- zasłużył sobie na to. Zewnętrzne nie kontrolowalne to mamy współczucie (wewnętrzna, nie kontrolowana,; zewnętrzna - nie kontrolowana)- skłonność do reagowania człowieka na sytuacje- np. pomoc.
Eksperymenty MARKA SNYDERA- ludzie dzielą się na ludzi, o których można powiedzieć ze są PRAGMATYKAMI (jak mogę dostosować się do środowiska, w którym aktualnie jestem) i są PRYNCYPIALNI (ludzie myślący w każdej sytuacji wg. Własnych wewnętrznych konce3pcji jak zostać sobą w każdej sytuacji)- koncepcja pragmatyzmu i pryncypializmu- ludzie mogą odmiennie myśleć o sobie.
5. IDEA KWESTIONARIUSZA NISBETTA
Wesoły- poważny- w zależności od sytuacji.
Oszczędny- hojny- w zależności od sytuacji.
Spontaniczny- refleksyjny- w zależności od sytuacji.
.....-.....- W zależności od sytuacji
Człowiek ma opisać samego siebie i ma wybrać jedno z 3 zagadnień. Jeśli dokładnie określa siebie to jest człowiekiem pryncypialnym, a człowiek, który wybiera opcje „W zależności od sytuacji” jest pragmatykiem- nie ma stałych cech osobowości. Nigdy nie jest taki i taki tylko zależy to od sytuacji.
Eksperyment- ludzie solący potrawę od razu przed spróbowaniem to pryncypialiści, a osoby, które soliły po spróbowaniu to pragmatycy.
Pryncypialista- w małym stopniu dostosowuje się do otoczenia. Nie zmienia się i wszystko robi tak samo. Pragmatyk dostosowuje się i zmienia się zależnie od sytuacji.
(AUTO) ATRYBUCJA VS. DYSONANS
Pragmatyczni ludzie są bardziej empatyczni. Kobiety pragmatyczne mają dużo perfum. Mężczyźni pryncypialni mają mało krawatów.
Dwa spojrzenia na eksperyment z niedostatecznym uzasadnieniem (nawlekanie koralików na drucik- cholernie nudne- potem ten ktoś, kto brał udział w tym eksperymencie miał mówić ze doświadczenie jest ciekawe i dostawał kasę 10 i 50 zł. Kwestionariusz posteksperymentalny- jest ciekawsze, jeśli za kłamstwo dostaje 10 zł, a nie, jeśli 50zł. Nie można siebie przekonać ze skłamałem, bo dostałem 5 zł.
Kluczowa rola pobudzenia w koncepcji dysonansowej
Dysonans poznawczy- ogromna moc eksplanacyjna, niska predykcja.