001

★ -k ★ ★ ★ ZRÓB SAM 1/82 37

★ -k ★ ★ ★ ZRÓB SAM 1/82 37

Tokarka

Tokarka stołowa do metali

Spośród wszystkich konstrukcji, których opisy dotychczas zamieściliśmy, prezentowana dziś tokarka jest najtrudniejsza do wykonania i najbardziej pracochłonna. Samodzielnie mogą ją wykonać tylko majsterkowicze z dużą praktyką, dysponujący maszynami do obróbki skrawaniem. Jednak w warsztacie majsterkowicza jest ona bardzo potrzebna, uniezależni bowiem wykonawcę od korzystania z usług rzemieślników.

Proponowana tokarka jest niewielka i lekka, dlatego do wykonywania prac można ją postawić na stole. Jest przystosowana do toczenia w uchwycie i kłach, wytaczania, wiercenia i rozwiercania, a także gwintowania i frezowania. Do frezowania jest potrzebny dodatkowy, specjalny uchwyt, który mocuje się na miejscu imaka narzędziowego {opis budowy uchwytu zamieścimy w jednym z kolejnych numerów ZS).

Konstrukcja tokarki jest znacznie uproszczona, mimo to dokładne wykonanie wszystkich części i prawidłowe ich zmontowanie zapewnia uzyskiwanie dobrych parametrów obróbki. Maksymalna długość toczonych przedmiotów wynosi 200 mm, a maksymalna średnica 150 mm - toczonych nad łożem i 50 mm -nad suportem.

Urządzenie jest napędzane jedno- lub trójfazowym silnikiem o mocy 0,3-0,4 kW. Za pomocą przekładni pasowej można uzyskiwać kilka prędkości obrotowych, wystarczą jednak trzy przełożenia, aby na wrzecionie otrzymać prędkość ok. 750, 1500 i 3000 obr/min.

KONSTRUKCJA I DZIAŁANIE

Podstawowymi zespołami tokarki stołowej są: łoże, wrzeciennik, suport narzędziowy i konik (rysunek zestawieniowy).

Łoże tokarki składa się z podstawy 1 wykonanej ze stalowego ceownika 140x60, do której są przykręcone dwie prowadnice - pryzmowa 4 i płaska 5. W lewej części, w osi łoża, są wywiercone dwa otwory o średnicy 13 mm, przeznaczone do umocowania wspornika wrzeciona 2. Na wsporniku wrzeciona 2 znajduje się korpus wrzeciona 10. Wrzeciono 11 jest umieszczone w korpusie na trzech łożyskach tocznych: stożkowym 68 typu 30305 o wymiarach 25x62x18, kulkowym wzdłużnym 69 typu 51305 o wymiarach 25x52x18 i kulkowym 70 typu 6204-Z o wymiarach 20x47x14 -zakończone od strony roboczej kołnierzem na uchwyt tokarski 66 typu PUTm 100 oraz chwytem Morse'a nr 2. Korpus wrzeciona 10 od strony roboczej zakrywa pierścień dociskowy 12 zabezpieczony wkrętem 59. Służy on do regulacji luzu w łożysku stożkowym 68.

W części lewej wrzeciona 10 znajduje się koło pasowe 65, którego rodzaj i wielkość należy dobrać do silnika elektrycznego i wymagań związanych z jego prędkością obrotową. Koło to jest ustalone tulejką dystansową 13 i nakrętką 60. Umocowanie koła pasowego na wale silnika należy rozwiązać samemu.

Ruch noża tokarskiego we wzajemnie prostopadłych dwóch kierunkach odbywa się za pomocą suportu poprzecznego i wzdłużnego. Podstawą suportu wzdłużnego jest płyta 7 oparta na prowadnicach łoża i dociskana płytą dociskową 19 przez wkładkę dystansową 20. Ruch suportu wzdłużnego jest powodowany obrotem śruby pociągowej 25 przez kamień (nakrętkę) 37 umocowany na płycie suportu.

Śruba pociągowa z lewej strony jest umocowana na wsporniku 36, z prawej zaś na uchwycie 31 z oporem 32. Pokrętło 141, ustalone wkrętem dociskowym 58, ma trzy trzpienie / 42 i chwyt 143.

Do podstawy suportu wzdłużnego są przykręcone dwie prowadnice pryzmowe // 6, na których opiera się płyta suportu poprzecznego 9 przytrzymywana płytą dociskową 21 przez wkładkę dystansową 22. Przesuwanie tego suportu odbywa się za pomocą śruby pociągowej 26 przez kamień 23 umieszczony w płycie dociskowej. Śruba pociągowa jest zabezpieczona przed ruchem osiowym uchwytem 39 i oporem 40 przykręconymi do czoła prowadnic. Na pokrętle // 44 śruby pociągowej znajdują się trzy trzpienie // 45 i chwyt // 46. Pokrętło jest ustalone na części chwytowej śruby pociągowej wkrętem dociskowym 59. Na płycie suportu poprzecznego znajduje się obrotowy imak 38 dociskany śrubą 30. Noże tokarskie mocuje się w imaku dwiema śrubami 27. Prowadnica wraz ze śrubą pociągową suportu poprzecznego jest zabezpieczona przed zanieczyszczeniem osłoną 28.

Konik tokarski jest przeznaczony do podpierania toczonych długich przedmiotów oraz mocowania narzędzi: wierteł, rozwiertaków i gwintowników. Podstawowymi częściami konika tokarskiego są: płyta 8, wspornik 3 i korpus 14. Do unieruchomienia służy dźwignia 18 połączona ze sworzniem mimośrodowym 17, który przez łącznik 16 i śrubę 49 dociska płytę 24 do łoża tokarki. Wewnątrz korpusu ko-