0000024 (9)

fpicondylus

lateralis

femoris

\Epicondyius medialis \femoris

Tuberculum

\intercondylare

ledia/e

Szczelina stawowa

tibiae

\Condylus medialis tibiae

Caput fibuiae

Ryc. 129. Staw kolanowy. Zdjęcie przednio-tylne. Strzałki wskazują szczelinę stawową (wg Nagyego).

rowany ku dołowi wierzchołek (apex patellae) oraz powierzchnie przednią (facies anterior).

Tak objętą rzepkę możemy przesuwać do góry, ku dołowi, w bok i przyśrodkowo. W tej samej okolicy poniżej wierzchołka rzepki wyczuwamy guzowatość piszczeli (tuberositas tibiae), a po stronie bocznej i przyśrodkowej kłykcie piszczeli (condylus medialis et lateralis tibiae). Po stronie bocznej goleni poniżej kłykcia bocznego piszczeli wyczuwamy wyniosłość, która odpowiada głowie strzałki (caput fibuiae).

Przesuwając palce od guzowatości piszczeli w kierunku dalszym goleni wyczuwamy ostry, lekko esowato wygięty brzeg przedni oraz gładką, szeroką podskórnie leżącą powierzchnię przyśrodkową piszczeli, która ku dołowi przechodzi w widoczny wyrostek stożkowatego kształtu — kostkę przyśrodkową (malleolus medialis). W dolnym odcinku po stronie bocznej goleni wyczuwamy powierzchnię boczną strzałki i guzowatość przypominającą kształtem główkę żmii — kostkę boczną (malleolus lateralis). Kostka boczna, wyraźnie zarysowująca się poprzez skórę, sięga niżej od kostki przyśrodkowej.

Na stopie wyczuwamy guz piętowy (tuber calcanei), powierzchnię boczną i przyśrodkową kości piętowej. Poniżej, nieco do przodu od szczytu kostki przyśrodkowej, wyczuwamy podpórkę skokową (sustentaculum tali). W tylnej trzeciej części długości brzegu przyśrodkowego stopy wyczuwamy guzowatość kości łódkowatej (tuberositas ossis navicularis), która stanowi klucz do stawu poprzecznego stępu (articulatio tarsi trans-versa). Przesuwając palec od guza piętowego po brzegu bocznym stopy natrafiamy na leżącą pod skórą guzowatość piątej kości śródstopia (tuberositas ossis metatarsalis V), która jest kluczem do stawów stępowo--śródstopnych (articulationes tarsometatarseae). Na powierzchni grzbietowej stopy wyczuwamy powierzchnie grzbietowe kości łódkowatej, sześciennej, klinowatej, śródstopia i paliczków. Na powierzchni podesz-wowej stopy wyczuwamy głowy kości śródstopia (najwyraźniej pierwsza i druga) i paliczki dalsze.

Kości dodatkowe stopy spotykamy w obrębie stępu. Na powierzchni tylnej kości skokowej znajduje się dość szeroki wyrostek tylny, który bruzda mięśnia zginacza długiego palucha (sulcus tendinis musculi flexo-ris hallucis longi) dzieli na guzek przyśrodkowy i guzek boczny wyrostka tylnego kości skokowej. Ten ostatni występuje czasem w postaci samodzielnej kości trójkątnej (os trigonum). Kolejną dodatkową kością jest kość trzeszczkowata, leżąca między kością sześcienną i podstawą V kości śródstopia, opisana przez Vesaliusza (os Vesalianum). Inne opisane kości dodatkowe stopy to kość sześcienna druga (os cuboideum secundarium) leżąca na stronie podeszwowej stopy między kością piętową, sześcienną i łódkowatą; kość piętowa druga (calcaneus secundarius) układająca się po stronie grzbietowej stawu skokowo-piętowo-łódkowe-go (articulatio talocalcaneonavicularis). Po stronie przyśrodkowej stopy można stwierdzić kość podpórki skokowej (os sustentaculi) i leżącą do przodu od podpórki skokowej kość piszczelową zewnętrzną (os tibiale extemum).

MECHANIKA STAWÓW KOŃCZYNY DOLNEJ WOLNEJ

Staw biodrowy (articulatio coxae) wzmocniony jest wiązadłem biodro-wo-udowym (lig. iliojemorale), łonowo-udowym (lip. pubofemorale) oraz kulszowo-udowym (lig. ischiojemorale). Wiązadło biodrowo-udowe hamuje ruchy obrotowe uda na zewnątrz i ruchy nadmiernego prostowania. Wiązadło łonowo-udowe ogranicza odwodzenie uda, natomiast kul-szowo-udowe hamuje obrót uda do wewnątrz i ruch przywodzenia. Położenie spoczynkowe stawu, w którym wszystkie włókna torebki stawowej są rozluźnione, uzyskujemy przez nieznaczne zgięcie, odwodzenie i obrót uda na zewnątrz.

Ruchy w stawie biodrowym mogą odbywać się dokoła nieskończonej liczby osi, z których opiszemy zasadnicze. Dookoła osi poprzecznej stawu odbywają się ruchy zgięcia i prostowania uda lub ruchy miednicy przy ustaleniu kończyn dolnych. Ruchy odwodzenia i przywodzenia, a przy ustalanej kończynie ruchy zgięcia bocznego miednicy, odbywają

153