0000033 (2)

Dziecko je o swojej porze, a w przerwach między posiłkami nie dostaje nic do „przegryzania”.

Nie należy dziecka zmuszać do jedzenia i obojętnie przyjmować jego samowolną głodówkę.

W granicach rozumnych należy uwzględnić smak dziecka i poczucie estetyczne.

Należy się liczyć ze zmiennością apetytu u dziecka, tj. okresami dobrego jedzenia lub niechęci. Dieta powinna być urozmaicona. Poszczególne posiłki nie powinny być zbyt obfite: lepiej później dodać niż uczyć dziecko pozostawiać resztki.

Ze względu na występowanie krzywicy w tym wieku (największe nasilenie objawów tej choroby spotykamy między

6    mieś. a 2—3 r. życia) konieczne jest podawanie tranu w okresie zimowym (lub preparatów zawierających witaminę D).

Dziecko między 1—3 r. życia pracuje intensywnie nad opanowaniem chodzenia i biegania. Ruchy dziecka są jeszcze niezdarne, stąd często upadki i związane z tym stłuczenia i sińca, a czasami nawet nieszczęśliwe wypadki spowodowane niedostateczną opieką nad dzieckiem. Nie należy jednak dziecku ograniczać sw^robody ruchu (naturalnie obserwując je i pilnując). Im więcej ma dziecko urozmaicenia w terenie (górki i dołki, małe schodki, plotki itp.), tym lepiej wyćwiczy sobie mięśnie i kościec, opanuje równowagę ciała i wzmocni cały organizm.

Dziecko w tym wieku nie powinno „chodzić na spacer”, ale zaprowadzone lub zawiezione w wózku tam się powinno bawić.

WIEK PRZEDSZKOLNY (3—7 LAT)

Podobnie jak w okresie wczesnego dzieciństwa — do 3 r. życia — kiedy dziecko szybko rośnie i mało przybywa mu na wadze, i teraz nadal utrzymuje się przewaga wzrostu nad wagą. Różnica, jaka zaznacza się w wyglądzie dziecka — wzrastająca szczupłość — powstaje ze stopniowego zanikania tkanki tłuszczowej, której pewne rezerwy po okresie niemowlęcym utrzymywało jeszcze dziecko między 1 a 3 r. życia.

Przyrost przeciętny wzrostu między 3—7 r. życia wynosi 5—

7    cm rocznie, wagi około 2—3 kg. Kościec i mięśnie rosną, są fi 4 jednak bardzo jeszcze wrażliwe i delikatne. Nic też dziwnego, ze ujemne działania takich czynników, jak dłuższe stanie, siedzenie, długie spacery, dłużej trwająca ta sama zabawa ruchowa — męczą dziecko, a z czasem mogą prowadzić do tworzenia się zniekształceń i wad postawy. Słabość kośćca przy szybkim wzroście tłumaczy nam też pojawienie się nieraz cięższych zmian krzywiczych lub ich pogorszenie przy złych warunkach odżywiania: braku w pokarmach wapnia, fosforu i witamin, braku słońca i swobody ruchu.

Dziecko w wieku 3—7 lat biega, skacze, zgina się, podnosi coś z ziemi itd., przy czym ruchliwość ta jest przeplatana częstymi wypoczynkami. Ten „głód ruchu” wywołany jest naturalną potrzebą dziecka do ćwiczenia mięśni, kośćca, serca i płuc. Taki „naturalny ruch” — zabawa, główny element życia psychofizycznego dziecka, nie wyczerpuje go. Dziecku pomaga zresztą tutaj jego mała waga, sprawne serce, szerokie naczynia, dostateczna pojemność płuc. Z wiekiem dołącza się coraz większa zręczność ruchu i lepsza współpraca mięśni, związana z lepiej działającym układem nerwowym — stąd oszczędność wysiłku. Nadal jednak dziecko lepiej znosi wysiłek, choćby dość intensywny, ale krótkotrwały. Poza szybkim wzrostem kośćca, narastającą koordynacją ruchów, dziecko przedszkolne cechuje duża pobudliwość nerwowa. Wyraża się ona w częstej zmienności usposobienia, skłonności do płaczu i śmiechu, hałaśliwości, szybko występującym znużeniu, często w niespokojnym śnie, w tzw. tikach, np. ogryzaniu paznokci, mruganiu oczami, grymasach twarzy itp.

W wieku przedszkolnym ulega przerostowi układ limfatyczny. Widzimy więc u dzieci częściej niż w innych okresach życia powiększone migdalki podniebienne, nieraz przerost migdałka jamy nosowo-gardłowej (tzw. wyrośli adenoidalnych), utrudniający dziecku wtedy swobodne oddychanie nosem, powiększenie się licznych węzłów obwodowych na szyi, pod pachami, w pachwinach. Przerost układu chłonnego u dziecka w tym wieku tłumaczymy samoobroną organizmu wobec coraz częstszych zakażeń. Ustrój próbuje opanować zakażenie (wtargnięcie zarazków) przez zatrzymanie ich i ewentualne zniszczenie w węzłach (gruczołach) limfatycznych. A wiek 3—7 lat to okres coraz częstszego wystę-

65

Rozwój fizyczny dziecka — 5