0000001 26

Podstawowym zadaniem usprawniania jest zapobieganie degeneracji mięśni oraz ich zanikowi. Dlatego codziennie wykonuje się zabiegi elektrostymulacji, w których porażone mięśnie napinają się pod wpływem działania prądu galwanicznego.

Dwa razy dziennie należy też wykonywać ćwiczenia bierne porażonej kończył ny oraz ćwiczenia czynne z oporem nie porażonych grup mięśniowych. Ćwiczę-, nia te zapobiegają przykurczom, pozwalają na utrzymanie pełnej ruchomości stawów oraz wspomagają krążenie żylne porażonej kończyny.

W celu zapobiegnięcia zniekształceniu uszkodzoną kończynę unieruchamia się w specjalnym stabilizatorze (ryc. 48), utrzymującym stawy w pozycjach fizjologicznych.

Ważnym zadaniem usprawniania jest też przyspieszenie regeneracji włókien nerwowych, a tym samym ożywienie mięśni. W tym celu uszkodzoną kończynę utrzymuje się przez całą dobę w specjalnym ocieplaczu, w którym temperatura wynosi 37—38°C. Wskazane są też zabiegi ciepłolecznicze, takie jak okłady parafinowe lub borowinowe (ryc. 49).

Wraz z zakończeniem regeneracji nerwu należy przerwać stosowanie elektro-stymulacji i podgrzewania kończyny, a rozpocząć intensywne ćwiczenia w celu przywrócenia pełnej siły, masy i wytrzymałości mięśni.

Marek Forgalski

ĆWICZENIA DLA CHORYCH LECZONYCH OPATRUNKAMI GIPSOWYMI I WYCIĄGAMI

i z różnymi szkodliwych

Leczenie uszkodzeń narządu ruchu wiąże się, niestety, zazwyczć ograniczeniami aktywności ruchowej, co nierzadko prowadzi do zmian wstecznych w tkankach organizmu.

Chorzy po zdjęciu gipsu lub wyciągu są często zaskoczeni wychudzeniem i zmniejszeniem sprawności chorej części ciała. Dla uniknięcia nieporozumień należy przypomnieć, że typowymi następstwami kilkutygodniowego unieruchomienia kończyny są:

1.    Ból przy próbach ruchów' w unieruchomionych uprzednio stawach.

2.    Odruchowe, obronne napięcie mięśni, dodatkowo zwiększające bolesność.t

3.    Ograniczenie ruchomości stawów w wyniku obkurczenia tkanek okołostawowych (torebki stawowej, więzadeł, ścięgien) oraz zmian zanikowych chrząstek stawowych.

4.    Zmniejszenie elastyczności, siły, masy i wytrzymałości oraz zwiotczenie

mięśni.    . I

5.    Upośledzenie czynności naczyń krwionośnych, będące przyczyną obrzęków' i sinicy skóry kończyny.

6.    Zmiany skórne — brak elastyczności, stwardnienie, łuszczenie naskórka.

7.    Zaburzenia czucia powierzchniowego i głębokiego (przestrzennego).

8.    Zaburzenia koordynacji ruchowej (precyzja ruchów) chorej kończyny.

Wszystkim wymienionym skutkom bezruchu przeciwdziałają ćwiczenia lecznicze, które należy podjąć tak wcześnie, jak tylko jest to możliwe.

Większość ćwiczeń leczniczych można i należy wykonywać samodzielnie, zgodnie z podanymi wcześniej wskazówkami. Trzeba mocno podkreślić, że uzyskanie oczekiwanej poprawy zależy głównie od samego pacjenta, od jego chęci, motywacji, samodyscypliny i pilności w wykonywaniu ćwiczeń tak w szpitalu, jak i po powrocie do domu.

1ZOMETRYCZNE NAPINANIA MIĘŚNI

Do najważniejszych ćwiczeń w okresie unieruchomienia w gipsie lub na wyciągu zalicza się izometryczne napinania mięśni. Ćwiczenia te, opierające się na statycznej pracy mięśni, skutecznie przeciwdziałają zmniejszaniu sprawności mięśni, nerwów i naczyń krwionośnych.

Mówiąc najkrócej, napięcie izometryczne mięśnia oznacza taką jego pracę, która nie wywołuje w stawie żadnego ruchu.

A oto metodyka wykonywania napięć izometrycznych:

1.    Mięsień należy napinać z możliwie jak największą siłą.

2.    Czas trwania pojedynczego napięcia wynosi 5—6 sekund.

3.    Czas trwania odpoczynku, czyli pełnego rozluźnienia mięśnia, 8—10 sekund.

4.    W zależności od wskazań należy ćwiczyć co godzinę, 2 lub 3, za każdym razem wykonując około 30 napięć (w seriach po 10 z przerwami 1—3 minuty).

5.    Przejście ze stanu spoczynku do pełnego napięcia powinno trwać 1—1,5 sekundy.

Uwaga! Nie wolno wykonywać nagłych, gwałtownych skurczów mięśni. Rozluźnienie mięśnia ma przebiegać również powoli.

Napięcia izometryczne wykonywane wbrew zewnętrznemu oporowa są bardziej intensywne, dają większy efekt, ale z reguł)' są przeciwwskazane w okresie unieruchomienia. Znajdują natomiast szerokie zastosowanie w okresie późniejszym — po zdjęciu gipsu lub wyciągu — jako tzw. krótkie ćwiczenia izometryczne.

Ćwiczenia synergistyczne

Ćwiczenia te polegają na pobudzeniu do pracy jednych grup mięśniowych w wyniku działania innych mięśni. W gimnastyce leczniczej szczególnego znaczenia nabierają zależności pomiędzy poszczególnymi grupami mięśni, które występują u każdego człowieka.

53