10B (2)

llll I.    KWiWł-lilUUfOftL^ ■ ll.H W ll.lll «l UH U l! I. UHL .U..........

zbawiony. Jednym / twjlxirdzicj drastycznych jest orzeczenie soboru florenckiego: „Nikt nic może być /bawiony, choćby jego jałmużny były wielkie i choćby przelał krew za Chrystusa, jeśli nie pozostanie w łonie Kościoła katolickiego i w jedności z nim". W tekście orzeczenia stwierdzono, że ani poganie, ani Żydzi, ani heretycy i schrzmatycy nic mogą być dziedzicami życia wiecznego, lecz (>ójdą „w ogień Wieczny, przygotowany diabłu i jego aniołom" (Mc 25,41). Straszliwa jest tu odw aga wyrokowania o wiecznym losie całych społeczności ludzkich! Pomnie przeraża.

Na tym ile Judasz tym bardziej nie ma ca Uczyć na wzglę

dy

Absolutnie. I rak wyrastaliśmy w duchu niechęci i duchow ej agresji podsycanej przez sam Kościół.

Jakie znaczenie ma Ewan jeba Judasza dla chrześcijaństwa? Czy jest tylko kolejnym apokryfem, na który można machnąć ręką i wtoryć między bajki?

Myślę raczej, że tf>niepowtarzalne wyzwanie powinno skłonić nas do głębszego odczytywania (mądrości kanonicznych Ewangelii. a w tym także tajemnicy Judasza i losu wszystkich innych „synów |icórek! j zatracenia". Jak skłonić chrześcijan, ż.cby. mając Ewangelie kanoniczne przed oczyma, życzliwiej spojrzeli także na Judasza?

Pogłębiajmy nasze rozumienie zbawienia Jaki jest nasz. Bóg? Ozy naprawdę jest miłością. Bogiem nic tylko sprawiedliwym, ule rów uicż dobrem i miłosiernym? (’zy Jego miłość jest całkow icie bezradna wobec daru wolności?

Nigdy nic przeczyłem, że istnieje rzeczywista moHitrotf isatmtrnia - zatracenia, które Jezus nazywał Gehenną i przed nim ostrzegał Tradycyjna doktryna uwieczniła pojęcie kury. W rzeczywistości kara gmina Boga to kara naprawcza i terapeutyczna. Sugeruje to tn.in. samo pojęcie kóklsis w przy powieści

0    Sądzie Ostatecznym (Mi 25.46), słowo przejęte /. sadownictwa (okrzesywanie. czyli przycinanie dzikich pędów roślin owocowych, winorośli lub migdałów, aby nic zdziczały t. Kata. która do niczego nie prowadzi

1    wyczerpuje się w negatywności samej od-efe kary naprawczej <gr. hUaiis) i «|»owicd/.ia-losię za karą odwetową, kata odpłaty (gr. li-mori/i). Tymczasem we wczesnych pismach Ojców Kościoła jest często mowa o karze leczniczej, terapeutycznej. Warto przypomnieć fakt godny uwagi ze w zględu na bliskość czasową w stosunku do pow stania Ewangelii Judasza. Otóż Klemens Aleksandryjski zwany chrześcijańskim gnostykicm <ztn. ok. 212) pisał w swoich „Kobiercach" (VI 1.102,5): „Bóg nic karze w sensie odpłaty lnic mści się| - pomsta bowiem jest oddaniem złego - ow szem, karze ko pożytkowi karanych, zarówno Ich wspólnemu, jak Indywidualnemu''. To rozumienie kary „godnej Boga" stopniowo zanikło w Kościele, zostało wypchnięte ze świadomości, nadając zgoła inny kierunek rozwojowi chrześcijańskiej nauki o sprawach Ostatecznych.

Judasz jest przedstawiany wręcz jako straszak. Są teo-n«. że wcale nie istniał tylko został wymyślony Jtu przestrodze^-...

Trudno zweryfikować tego rodzaju rcotic. Zabieg czysto pedagogiczny wydaje mi się mało prawdopodobny. Istnieje w Kościele obawa, że łaskawsze słowo o Judaszu może być zachętą do grzeszenia („Hulaj dusza, piekła nic nu!"). Więc niech lepiej zostanie taki czarny typ, mroczny symbol zdrady. Watro Jednak upt/ytomnić sobie, że w rzeczywistości Judasz odegrał dosyć drugorzędną rolę, w skazując miejsce nocnego przebywania Jezusa wraz z uczniami w ogrodzie < ietsemani. Znając Jego twarz, zainteresowani sami mogli to wyśledzić. Szpiegów nigdzie nic brakuje.

Czy obok tekstów „piekielnych" są w Nowym Testamencie również wypowiedzi dające nadzieję na ocalenie wszystkich?

Kościół skupił się w swoim nauczaniu na tych fragmentach w Biblii, które mówią o „nie gasnącym ogniu", o „męce wiecznej" i „wiecznej zgubie", a zapomniał o całym szeregu tekstów dających nadzieję. (wy startzającozro-zumicliśmy sens słowa „wieczny" w odniesieniu do Gehenny, o której mów ił Jezus? Wiadomo, że samo pojęcie pieklą <infentum) w sensie wieczności kary pojaw iłu się później.

Boga jest Inna niż nauka gnostyków. Judasz nic zostanie za swój czyn pochwalony. Ale p\ tajmy: czy Jezus nic przebaczył swojemu uczniowi tak. jak co uczynił wobec skruszonego lotta na krzyżu? Rehabilitacja mogłaby przynajmniej polegać na cym. żeby nic posługiwać się |>ezirosko judaszem jako symbolem wszystkiego, co najgorsze. Osłońmy tę tragk-z-ną postać większym miłosierdziem!

Już Dante umieścił go .w sercu piekła'.

No vsklinie, cło takich stereotypów prowadziła nas również wielka literatura, ł nas, w sztuce i lubcrca Rostworowskiego, Judasz miał sklepik i podkradał ze wspólnej sakiewki. Po prostu chciwy Żyd. Trzeba mieć odwagę spojrzeć inaczej.

Ale teologowie uczą. że do ostatniej chwrfli życia można się nawrócić.

Teologowie poodilzicl.ili przymioty Boga. twierdząc, że Jego miłosierdzie trwa tylko do śmierci, kiedy to zapada ostateczna decyzja, a do głosu dochodzi Boska sprawiedliwość. W chrześcijańskim nurcie nadziei na zbawienie wszystkich śmierć nic jest ostateczną granicą. Poi drugiej stronic życia trwają nadal dzieje człowieka z Bogiem i możliwe jest nawrócenie. W tej perspektywie także wizja Sądu Ostatecznego jest Inna. bardziej wew nętrzna. jakże odmienna od tej. którą często tak drastycznie ukazywano w malarstwie ikonograficznym.

Mówi się m.in. o wadze, na którą anioł kładzie ludzkie grzechy.

Przecież to są t\ Iko ludzkie wyobrażenia! Św Jan Apostoł uczy. że ..Bóg jest światłością’* <1 J l.S). Ta światłość nas ogarnie. Człowiek osądzi sam siebie, gdy Boża praw da na wskroś go przeniknie.

Ksiądz od łat głosi tezą. że piekto me jest wieczne, ze wszyscy będziemy zbawieni Z ambony raczej tego nie usłyszymy.

Są duchów ni. którzy prywatnie piszą mi w listach. że się ze mną zgadzają, choć nie odważą się tego wypowiadać publicznie, bo to może utrudnić Im życic, /nam przypadki, gdy wysoki rangą duchowny potrafił powie-czenla narodów" (22.it? Powiedziano także, że tam „nic już nie będzie obłożone klątwą" (22,3). Co robimy ze wstrząsającym proroc-twem Apokalipsy o Tym, który „przychodzi w raz z obłokami, i ujrzy Go wszelkie oko, i ci, krórzy Go przebili. I opłakiwać Go będą wszystkie plemiona ziemi” (Ap 1,7)? To przecież zapowiedź, powszechnej skruchy i żalu z powodu dramatu ukrzyżowania Niewinnego. Jak pojmujemy dziękczynną pieśń „w szelkiego stworzenia, które jest w niebie, i pod ziemią, i na morzu" (Ap 5,13)?

Przypisuje ni i się. że neguję samo istnienie piekła i głoszę, że „piekło jest puste". W takim ujęciu pojmuje się piekło jako miejsce, a to przecież przede wszystkim Hun infcrnal-ny, stan negacji czy buntu, wy rosły w samym wnętrzu istots stworzonej. Przeciwstawiam się jedynie doktrynie wiecznego piekła w dualistycznej eschatologii, nauki o ostatecznych losach świata, wraz z jej wizją rozdartego na zawv/c stworzenia Bożego.

W moim rozumieniu wieczne piekło byłoby straszliwą porażką Boga jako Stwórcy. Pedagoga. lekarza i Zbawiciela. To byłoby również swoiste piekło dla Niego samego. Nic w ierzę w to. że ludzie zbawieni mogliby cieszyć się pełnią szczęścia, wiedząc, że ktoś z. leli najbliższych lub znajomych skazany jest na wieczne męczarnie. Bóg musiałby dokonać swoistej „łobotomif, czyli operacji usunięcia z pamięc i zbaw ionych wszelkiego wspomnienia o tych, z którymi łączyło ich tak wiele w życiu ziemskim.

Ewangelia Judasza nic jest dla mnie zaskoczeniem ani zgorszeniem. Nie jjodważa mojego zaufania do Ewangelii kanonicznych, k-łi nieprzemijającej mądrości i piękna. Ghr/eści-Jaństwo kry je u sobie wielki i twórczy potencjał nadziei, którą trzeba odkrywać wciąż na nowo. Nic bójmy się tego trudu! DF

KS. PflOf.WACŁAW HRYNIEWICZ *st kierownikiem Ka~ tedry leotoąii Prawosławnej Instytutu Ekumenicznego w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim J.m., Pawta II (w latach 1997-2005 byt dyrektorem tegoż Instytu tu). Ostatnio opublikował,Bóg wszystkim we wszyst kich. Ku eschatologiibezdualizmu'.Vetblnuir, W.,rsa wa 2005.

10