15

6.4. Nośność obliczeniowa łączników 115

wzorach podaje norma PN-EN ISO 898-1:2001 dla określonej klasy własności mechanicznych śruby. Wartości R_n, i R_c dla wszystkich 10 klas śrub podane są też w tabl. Z2-2 normy.

Nośność obliczeniową śruby na ścięcie trzpienia określa wzór

5_Rv = 0,45 R^A_vm,

gdzie m - liczba płaszczyzn ścinania, A_v - pole przekroju czynnego śruby przy ścinaniu.

Wartości nośności S_Rv śrub M10NiM30 wszystkich klas, przy jednej płaszczyźnie ścinania trzpienia (m = 1) na odcinku niegwintowanym (A_v = A = = ud²!4), można odczytać też wprost z tabl. Z2-2.

Nośność śruby na docisk .S_Rb, odpowiadającą stanowi granicznemu z uwagi na uplastycznienie materiału łączonego wskutek docisku trzpienia do ścianki otworu, oblicza się wg wzoru

.S_Rb =

gdzie

1 a_v^!d,

a = min aid - 3/4.

( 2,5 (3,0 - w połączeniach sprężanych siłą 5 A 0,5i>₀),

przy czym — odległość skrajnych śrub w szeregu od brzegu w kierunku obciążenia, a - rozstaw śrub w szeregu, X? — sumaryczna grubość części podlegających dociskowi w tym samym kierunku.

Uzależnienie nośności S_Rb od rozmieszczenia śrub w połączeniu (od odległości fjj i a) ukierunkowuje sposób postępowania przy projektowaniu połączeń zakładkowych, ponieważ z warunku równej nośności łączników na ścięcie i docisk (5_Rv = ó_Rb) można określić minimalną wartość współczynnika a oraz odpowiadające jej minimalne odległości a-, i a.

W przypadkti występowania gwintowanej części trzpienia śruby w grubości złącza następuje zmniejszenie nośności śruby na ścięcie i docisk. Jako pole A_v przekroju śruby podlegającego ścinaniu należy wtedy przyjąć pole A, przekroju czynnego rdzenia śruby (wyjątkowo dla śrub klasy 10.9 - 0,8A_S), natomiast przy obliczaniu nośności na docisk zamiast średnicy d śruby należy przyjąć 0,7d (redukcja nośności na docisk o 30%).

Nośność obliczeniową śruby w połączeniu ciernym kategorii B 1ub C z uwagi na poślizg styku sprężonego należy obliczać wg wzoru

S_R, =    - 5,)m,

gdzie a_s - współczynnik zaieżny od rodzaju otworów w połączeniu (patrz tabl. 16), u ~ współczynnik tarcia zależny od rodzaju i sposobu przygotowania powie-