1 25252525281 2525252529

Prace Komisji Językoznawczej BTN Nr XVIII, 2008 ISSN 0068-4570

Elżbieta Laskowska

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Bydgoszcz

Wartościowanie jako środek perswazji

1. Kilka wstępnych założeń

1.1.    W każdej wypowiedzi nadawca wyraża swoją wiedzę, przekonania, uczucia lub wolę. Zakładając możliwość wyrażania więcej niż jednej spośród wymienionych właściwości ludzkiej psychiki, przyjmuję jednak, że któraś z wymienionych właściwości dominuje i ta właściwość decyduje o funkcji realizowanego w wypowiedzi aktu mowy. Funkcje te mogą być następujące: informacyjno-weryfikacyjna, wartościująco-emo-tywna oraz funkcja działania¹. W dalszym ciągu swoich rozważań skupię się na funkcji wartościująco-emotywnej. Uwzględnię ją także wtedy, kiedy funkcja ta będzie towarzyszyła którejś z innych wymienionych tu funkcji.

1.2.    Każdej wypowiedzi towarzyszy cel wobec odbiorcy. Nadawca może mieć jeden z następujących celów:

-    przyjęcie przez odbiorcę informacji jako prawdziwej i/lub szczerej,

-    podzielenie przez odbiorcę sądu aksjologicznego nadawcy i/lub doznawanie pożądanego przez nadawcę uczucia,

-    uczynienie przez odbiorcę tego, do czego nadawca go nakłania.

1.3.    Swoje cele nadawca stara się osiągnąć za pomocą prostych lub złożonych działań językowych. Do prostych należą proste informowanie, np. Basia wróciła z Zakopanego, oraz proste nakłanianie, np. Podaj mi cukier. Działania złożone wymagają pewnych strategii. Do złożonych działań językowych należy perswazja. Perswazja dzieli się na propagowanie oraz agitację. Propagowanie może mieć charakter informacyjny

1

Zob. E. Laskowska, Dyskurs parlamentarny w ujęciu komunikacyjnym, Bydgoszcz 2004, rozdział I.