2012 01 05 ;01;22

STYLIZACJA

prymarnej, albo predykat: dwóch robót razem nie poradzę (zrobić) albo metapredykat: Na nikogo się Spuścić (me mam się na kogo spuścić = nikł mi nie pomoże).

►    Reymont szeroko wykorzystuje również konstrukcje składniowe, w których czasownik umieszczany jest na końcu zdania, co nadaje całej konstrukcji postać archaiczną: ale się jeszcze wagowal, żeby zgorszenia we wsi nie czynić; kowal, któren wszystkich po cichu burzył, a i sam wciąż nastawaj żeby mu sześć morgów odpisać i morgę lasu, a już na resztę chciał poczekać; Józka! A mięso sama przedawaj; ludzie się już zwiedziały, to się ich tu naleci itd.

►    Pojawiają się też inne właściwe gwarom konstrukcje składniowe, w których obserwujemy nienormatywny szyk wyrazów oraz odmienną od języka ogólnego adaptacją form gramatycznych: gospodarz byłprze-ciech nie ledajaki (~ przecież był nie byle jakim gospodarzem); z rodu nie bele chto (~ nie byle jakiego rodu); słuchać się powinny (~ powinni słuchać) itd.

►    W tekście występuje również słownictwo i frazeologia gwarowa, np. wywczasować się; ogacić; nama, kiej; dyć; oczymgnienie; ino; klyźnić się; wątpia; wagować się; wnetki; zwiedzieć się; borgować; słońce już na dwa chłopa; obyć się nie obędzie; nie leda jaki; narządzić śniadanie oraz specyficzne porównania: zmogłem się wczoraj kiej bydlę; podzieliłby, się kiej wilk z oivcą itd.

Stylizacja gwarowa zastosowana przez Reymonta nie bazuje na cechach jednej, określonej gwary, którą można byłoby na podstawie wykorzystanych przez autora cech zidentyfikować. Nie chodziło zatem autorowi o wskazanie na język konkretnej grupy, identyfikowanej z konkretnym terenem, ale o uzyskanie kolorytu ludowego, który ułatwia wizualizację przedstawionych obrazów.

KOLOKWIALIZACJA Dorota Masłowska, Paw królowej⁷⁴

►    Kolokwializacja jest dość rozpowszechnionym sposobem stylizacji we współczesnej powieści obyczajowej. Jest to stylizacja na styl potoczny, dla którego charakterystyczny jest nienormatywny szyk wyrazów, specyficzne słownictwo i podwyższona emotywność. Fragment anali-

74 http://free.art.pl/maslowska/paw.htm.

zowany pochodzi z niedawno opublikowanej, skandalizującej powieści Doroty Masłowskiej, w której łamanie tabu stylu literackiego jest swoistym chwytem zabawowym.

Penis, penis, cycki i pochwa, chciałaby sobie ona dać zrobić żaluzje w oczach, bo powieki otwierają jej się ciągle, ciągle humor jej psują dobry te patologii społecznej pod jej własnym domem korowody, mogliby już z tym alkoholizmem ciągłym skończyć, wyburzyć te czworaki, to wszystko, zasadzić jakieś' klomby i dać żyć ludziom porządnym, myśli sobie ona: penis i pochwa, ile może dziewczyna delikatna to oglądać, codziennie to samo tv twoja patologia, MC Doris zasłony stanowczym gestem zaciąga, o w mordę tak właśnie robi ona, swoją drogą, myślę, skąd ta namiętność do takich negatywnych kłopo-tóiv w Dorocie Masłowskiej, na czarno-białe kolorowanki, w czworakach mieszkanko w dzielnicy złej Praga Ochota, i wtem ona w sercu postanawia nagle sobie: z turpi-stycznymi fascynacjami, szpetotą i negatywnymi świata aspektami zainteresowaniami koniec, czy świat tylko ciemne ma kolory, ile jeszcze mam dostrzegać egzystencji jedynie pesymistyczne strony ?

► Wyznaczniki potoczności w tym fragmencie mieszają się z typową dla dyskursu literackiego epickością, co stwarza niezwykłą mieszankę, której wynikiem jest efekt humorystyczny. Występowanie wulgaryzmów: penis, cycki i pochwa wraz z wysublimowanymi wyrażeniami filozoficznymi: turpistyczne fascynacje, szpetota, aspekty zainteresowań itd. wprowadza efekt kontrastu stylistycznego. Zauważamy również typowe dla spontanicznego stylu potocznego niespójności dyskursu: penis, penis, cycki i pochwa, chciałaby sobie ona dać zrobić żaluzje w oczach; mogliby już z tym alkoholizmem ciągłym skończyć, wyburzyć te czworaki; ile może dziewczyna delikatna to oglądać, codziennie to samo tv twoja patologia itd., nienormatywny szyk, naśladujący spontaniczne poszukiwanie odpowiednich wyrazów: powieki otwierają jej się ciągle; ciągle humor jej psują dobry te patologii społecznej pod jej własnym domem korowody; i wtem ona w sercu postanawia nagle sobie: z turpistycznymi fascynacjami, szpetotą i negatywnymi świata aspektami zainteresowaniami koniec itd. Interpunkcja, wykorzystywana przez autorkę jeszcze bardziej wzmacnia efekt niespójności. W tekście występują również typowe dla poziomu interakcyjnego frazemy emo-tywne: o w mordę oraz operatory organizacji treści: swoją drogą

365