523  Problemy etyczne�dań naukowych i diagnostycznych

13

BRKffc ■* SktŹM

Problemy etyczne badań naukowych i diagnostycznych

Jerzy Brzeziński

Mówiąc o etyczności badań psychologicznych (naukowych i diagnostycznych), bierzemy pod uwagę ich następujące aspekty: metodologiczny, psychologiczny, związany z respektowaniem praw uczestnika badań oraz związany z włączaniem rezultatów własnych badań w obieg społeczny.

Aspekt metodologiczny badania wiąże się z Jakością (rzetelnością i trafnością) wyników otrzymanych przez psychologa oraz z jakością komunikatu naukowego (raportu, plakatu. artykułu, pracy magisterskiej itp.), w którym te wyniki zostały przedstawione i zinterpretowane. Na aspekt etyczny metodologicznej oprawy badań naukowych zwrócił uwagę - bodajże najtrafniej - R. Rosenthal (1996, s. 37,39). ujmując go następująco:

Nikogo nie dziwi takt. że badania narażające uczestników na nebezpieczetelwo budzą sprzeciw moralny. Okazuje się jednak, że wątpliwości natury etycznej mogą wiązać sę również z przeprowadzaniem badań całkowicie bezpiecznych, ich wątpliwa wartość etyczna wynika bowiem z braków i niedociągnięć wykorzystywanych w nich planów badawczych [..] efektem ziej nauki jest zła etyka [oockr. nasze).

Etyczność badania psychologicznego (naukowego) związana jest tedy z następującymi, bardziej szczegółowymi, zagadnieniami:

(1)    przygotowanie badania - osadzenie problemu badawczego w kontekście dotychczasowych ustaleń referowanych przez literaturę przedmiotu, model 1 plan badania, operacjonalizacja zmiennych, schemat doboru próby;

(2)    statystyczny model badania;

(3)    przygotowanie raportu - aspekt etyczny związany Jest w tym wypadku ze sposobem zaprezentowania uzyskanych wyników; idzie bowiem o to, aby badacz nie ukrywał przed innymi członkami społeczności naukowej Informacji umożli-