5599984286971915556186224596 n

► SPECJALNIE

dla    Praktycznej

i Po&bego Archiwim M«dycyny Wcwnetrcnej

Hemoglobina glikowana A1c w diagnostyce cukrzycy - uwagi praktyczne

I Tłumaczyła lek Ewelina Baczyńska

Konsultował dr łab. med Bogdan Solnxa. Zakład Diagnostyki Katedry B-ochemii Klimcmei Unwesytctu Jnojcllońskiego w Kruków*

William H. Herman, MD, MPH

anwyfi H Vk>k*V »**ion ct

liKAtAvt. £kV>:m»«>v_> 4f) •-'"W. d IKBW fMint, Atr Mk «<£•}!». SUni ^«u»u

Stefan S. Fajans, MD

Uwivr, tł <M>«» CtaMO «ł WJKUr.    »f«l

CuWn. fcyWH o< MmuI

Ufdrw. &v arba*. Wubęjn SuoyIi»*«iW»

W 1958 roku Allen i wsp. odkryli, że hemoglobinę Al (HbAlc) można wyizolować za pomocą chromatografii kationowymiennejż W 1968 noku Raj bar jako pierwszy doniósł, ze HbAl jest gli-kowaną formą hemoglobiny, a jej ilość we krwi U chorych na cukrzycę jest zwiększona.² W 1976 roku Koenig i wsp. zasugerowali, że skoro HbAlc powstaje powoli i na drodze nieenzymatycznej w ilości wprost proporcjonalnej do stężenia glukozy we krwi. mogłaby być użytecznym wskaźnikiem zarówno tolerancji glukozy, jak i wyrównania gospodarki węglowodanowej w cukrzycy.³ * Obecnie HbAlc jest powszechnie uznana za wskaźnik wyrównania metabolicznego cukrzycy i ryzyka rozwoju powikłań cukrzycowych oraz wykładnik jakości opieki diabetologicznej. W 2008 roku powołano zespół ekspertów reprezentujących American Diabetes Association, European Association for the Study of Diabetes i International Diabetes Federation w celu rozważenia możliwości wykorzystania HbAlc w rozpoznawaniu cukrzycy.¹

Cukrzycę rozpoznawano w przeszłości i do dziś na podstawie stężenia glukozy we krwi. W latach 50. XX wieku Fajans i Conn przeprowadzili (wdanie w grupie szczupłych, zdrowych osób, hez cukrzycy w wywiadzie rodzinnym, którym podawali doustnie glukozę, a następnie oznaczali głikemię w określonych odstępach czasowych.'' Rozkład stężeń glukozy we krwi był rozkładem normalnym, tzn. iednomodalnym z symetryczną krzywą w kształcie dzwonu, opisany przez wartość średnią i odchylenie standardowe. Cukrzycę zdefiniowano, używając kryteriów statystycznych, jako stężenie glukozy we krwi większe niz wartość średnia plus 2 odchylenia standardowe w 60., 90. i 120. minucie po doustnym obciążeniu glukozą. W latach 70. XX wieku Ben nett i wsp. zauważyli.

że wśród Indian Pitna, populacji o dużej częstości występowania cukrzycy, rozkład ghkemii był dwumodalny, tzn. składał się z dwóch zachodzących na siebie krzywych dzwonowych.⁷ Krzywa z mniejszymi wartościami glikemii reprezentowała wyniki uzyskane w populacji bez cukrzycy, a druga krzywa odpowiadała wartościom glikemii u chorych na cukrzycę. W 1979 roku National Diabetes Data Group użyła wartości anlymodal-nej stężenia glukozy, która optymalnie dzieliła dwa nakładające się rozkłady, do określenia kryteriów rozpoznania cukrzycy na podstawie wartości glikemii na czczo i po 2 godzinach od obciążenia glukozą.⁸ W 1997 roku American Diabetes Association przeprowadziło badanie przekrojowe dotyczące związku między glikemią a retinopa lią cukrzycową w celu ponownego określenia jako kryterium rozpoznania cukrzycy wartości glikemii na czczo związanej ze zwiększonym ryzykiem rozwoju retinopatii cukrzycowej.⁹

W ostatnich latach krytykowano głikemię na czczo i po obciążeniu glukozą jako kryteria rozpoznania cukrzycy z powodu niedogodności, konieczności zgłaszania się pacjentów do badania na czczo po całonocnym poszczeniu oraz wrażliwości tych parametrów na krótkoterminowe zmiany stylu życia podejmowane przez pacjentów przed wizytą u lekarza.⁵⁰ Wyniki pomiarów stężenia glukozy we krwi mogą być również obarczone błędami przedlaboratoryjnymi i laboratoryjnymi a ponadto wykazują znaczną zmienność osobni czą.⁹ Nieprawidłowo pobrane i przechowywane próbki krwi są podatne na glikolizę zachodzącą in 1'itro. Krew należy pobierać do probówek zawierających fluorek sodu, przechowywać w lodówce, a nie w temperaturze pokojowej, osocze powinno być szybko odseparowane - w przeciwnym razie