Bez nazwy 19

Karanie kogoś za to, że nie robi tego, czego robić nie chce, bo tego nie lubi lub się z tym nie zgadza, nie na wiele się przyda. Jeżeli natomiast np. trener i zawodnik chcą, by zawodnik osiągnął na czekających go zawodach sukces, do czego potrzebny jest odpowiedni trening i tryb życia, to w wypadku gdy zawodnik gdzieś się „zaprószy” i trener go ukarze, przypuszczalnie „łyknie” tę karę jak gorzkie lekarstwo. Potraktowałem kiedyś dość ostro jednego z moich podopiecznych, którym zajmowaliśmy się z ramienia Katedry Pedagogiki Specjalnej UW. Ale to było już wtedy, kiedy zarówno Tadeusz, jak i ja robiliśmy wiele, żeby zrealizować jego plany dotyczące muzycznej edukacji. Więc choć było mu przykro, choć był „wściekły” z powodu kary, która go spotkała (wyrzuciłem go z samochodu i nic nie wyszło z wycieczki, po której sobie dużo obiecywał), powiedział mi potem tak: „Mnie jak się czasem nie kopnie - to nie dolecę do mety”.

Analizując przedstawione wyżej oddziaływania, które wraz z oddziaływaniami etiotropowymi wchodzą w skład kompleksowego postępowania resocjalizującego, możemy wśród nich wyróżnić oddziaływania ergotropowo-reedukujące i oddziaływania semiotropowo-reedukujące.

Oddziaływania ergotropowo-reedukujące 'ujmowane jako element postępowania resocjalizującego ustosunkowania wobec oczekiwań społecznych reprezentujących interesy całego społeczeństwa polegają na wytwarzaniu skłonności motywacyjnych konkurencyjnych w stosunku do skłonności, dążeń i ustosun-kowań antagonistyczno-destruktywnych. Zakłada to odwołanie się do zainteresowań, wiadomości, umiejętności i uzdolnień osoby resocjalizowanej, tak aby wywołać u niej względnie stałą tendencję dążeniową, która powoduje pozytywne ustosunkowanie się wobec określonych norm prawnych i obyczajowych. Chodzi przy tym o to, by ta pozytywna tendencja była na tyle silna, aby mogła się przeciwstawić tendencji negatywnej wobec tych samych norm. Oddziaływania ergptropowo-reedukującejmają więc na celu reedukaćję niepożądanych'postaw przez wytwarzanie postaw konkurencyjnych. '

W przypadku osób, które cechuje zaawansowane wykolejenie społeczne, oddziały wapia ergotropowe najczęściej są niewystarczające. Trzeba więc je wzmocnić odziaływaniami semiotropowo-reedukującymi. Zaliczymy do nich rozmaite oddziaływania dyscyplinującej a więc odwołujące się do;represji i do wzmocnienia resocjalizacji poprzez Budzące zadowolenie zaspokajanie potrzeb osoby resocjalizowanej w zamian za respektowanie określonych norm. Do działań se-miotropowo-reedukujących zaliczamy również doradzanie wychowawcze i psychoterapię, ze szczególnym uwzględnieniem oddziaływań podtrzymujących konflikt wewnętrzny przeżywany wskutek efektywnych oddziaływań ergotropo-wych. Chodzi tu o konflikt wewnętrzny, który znany psycholog społeczny K. Lewin - nazywa konfliktem: zbliżenie-zbliżenie. Ścierają się bowiem w świadomości człowieka wartości dlań atrakcyjne i stoi on wobec konieczności wyboru jednej z nich /.../.

Konflikt tego rodzaju jest charakterystyczny dla bardziej wykolejonych społecznie osób, u których na skutek oddziaływań ergotropowo-reedulcujących zostały wytworzone motywacje i postawy przeciwstawne motywacjom i postawom manifestowanym poprzez czynności odznaczające się antagonistyczno-destru-ktywnym ustosunkowaniem. I zawsze trzeba się liczyć z niebezpieczeństwem, że dawne, a więc dłużej działające, skłonności mogą przeważyć nad skłonnościami wpływającymi od niedawna na czynności osoby resocjalizowanej. Dlatego też do ważnych zadań w postępowaniu resocjalizującym należy podtrzymywanie wspomnianego konfliktu, wzmacnianie odporności osoby resocjalizowanej na napięcie związane z tym konfliktem oraz takie interwencje wychowawcze i psychoterapeutyczne, dzięki którym wzrastają szanse dominowania tych tendencji motywacyjnych i ustosunkowań, które stanowią cel omawianego tu wychowania.

Istotą więc każdej bardziej zaawansowanej resocjalizacji jest uczenie się w warunkach wewnętrznego konfliktu. I jakkolwiek pomoc wychowawcy i psychoterapeuty, jest^ tu bardzo ważna, to jednak w każdym wypadku to uczenie się, a więc ii resocjalizacja, może dokonać się tylko pod warunkiem własnych wysiłków^- resocjalizującej się jednostki i w rezultacie jej własnych sukcesów. Zadanie osoby prowadzącej resocjalizację polega na zrozumieniu oraz zachęcaniu osoby resocjalizowanej, na dostrzeżeniu tego „momentu psychologicznego”, w którym przejawia ona w wysokim stopniu gotowość nauczenia się specyficznych reakcji, jak również na takim (pokierowaniu tą osobą, aby jej reakcja była prawidłowa, a następnie na zwiększeniu jej zadowolenia z własnego sukcesu. Wychowawca może być pewny gotowości jednostki do resocjalizującego uczenia się tylko wtedy, gdy będzie wiedział, że ma ona przed sobą wyraźny i atrakcyjny dla niej cel oraz że odczuwa potrzeby, które mogą być zaspokojone poprzez reakcje zgodne z normami współżycia społecznego, i gdy przekona się, że może ona prawidłowo rozpoznać sytuację i właściwie na nią zareagować. Kiedy osoba resocjalizowana osiągnęła ten moment gotowości, a więc zareagowała na sytuację,, osoba resocjalizująca powinna zapewnić jej pełną zrozumienia pomoc i kierownictwo. Silniejsza tendencja do takiego samego reagowania następnym razem, kiedy zaistnieje taka sama sytuacja, będzie stanowić dowód, że miało miejsce uczenie się resocjalizujące /.../.