Bez nazwy 20

68 Terapia dzieci i młodzieży    i

' f

Tworzenie warunków bezpiecznych psychologicznie oraz sytuacji wzbogacających    |

świat stanów emocjonalnych o pozytywne przeżycia może sprzyjać procesowi zdro-    f

wienia. Budowanie dobrego nastroju nie jest zatem celem samym w sobie, jednak    }

sprzyja leczeniu i zdobywaniu nowych doświadczeń. Nastrój bowiem, jak wska-    j

żują badania, pozostaje w związku ze stosunkiem do samego siebie i do innych    j

ludzi. Ponadto wpływa także na procesy uczenia się (Łukaszewski, 2003). Nega-    j

tywny nastrój sprzyja koncentrowaniu się na sobie i swoich przeżyciach i powsta-    ;

waniu niskiej samooceny, podnosi poziom samokrytycyzmu. Osoby w dobrym na-    j

stroju natomiast wyrażają pozytywne oceny, lepiej pamiętają i przypominają sobie    |

pomyślne informacje, mają lepszy stosunek do samego siebie. Można zatem przy-    jj

puszczać, że dzieci będące w dobiym nastroju łatwiej będą przyjmować pozytyw-    j ne informacje o sobie oraz przypominać je sobie w innych, już nie terapeutycz- j nych, sytuacjach. Poza tym w sprzyjającej atmosferze emocjonalnej obniża się i gotowość do zachowań agresywnych, a zwiększa do prospołecznych. Wówczas to f istnieje większe prawdopodobieństwo, że członkowie grupy będą udzielać wię- j

cej pozytywnych informacji zwrotnych oraz przejawiać pozytywne zachowania i sprzyjające korygowaniu urazu. Ponadto przyjazna i swobodna atmosfera w gru- j pie służy także ćwiczeniu nowych zachowań i sposobów radzenia sobie z trudny- j mi sytuacjami. To także zadanie spotkań terapeutycznych, obok korektury sądów | urazowych i odreagowania emocjonalnego.    j

Źródła doświadczeń korekcyjnych

i

Proces socjoterapeutyczny zachodzi w toku spotkań grupowych. One to stają się płaszczyzną zdobywanych przez uczestników doświadczeń korekcyjnych. Nie i wnikając w mechanizmy zmiany socjoterapeutycznej, należy stwierdzić, że doko- ; nuje się ona dzięki relacji terapeutycznej, procesowi grupowemu oraz aktywności podejmowanej przez grupę i poszczególnych jej członków. Ta ostatnia jest inicjo- ; wana przez uczestników spotkań lub przez terapeutów.    [

Podstawowym źródłem zmiany są powstające w toku interakcji relacje tera-    :

peutyczne między poszczególnymi uczestnikami a terapeutami, między grupą    •

a terapeutami. Nawet w różniących się od siebie orientacjach terapeutycznych    i

pojęcie to przeważnie obejmuje wzajemne postawy i emocje oraz więź między    j

dorosłymi a uczestnikami terapii (Hayes, Gelso, 2004). Zadaniem terapeuty jest    i

tworzenie bezpiecznej atmosfery kontaktów. Określa ją głównie stabilny oparty    j

i

i

na zaufaniu kontakt z dziećmi. Sprzyja temu odpowiednia postawa terapeutów, która wyraża, odwołując się do Rogersą bezwarunkową akceptację, empatię i spójność (tamże).

Empatia polega na współczującym rozumieniu drugiego, na gotowości do dzielenia z nim jego emocji i nadawanego im sensu. Chodzi bowiem o rozumienie uczuć dziecka niezależnie od własnych emocji, ocen i myśli, które na ten czas ulegają zawieszeniu. Ważne jest także wchodzenie w świat dziecka - jego przeżyć, myśli, wartości, wewnętrznych odniesień. Na przykład rozpacz dziecka z powodu spóźnienia na zajęcia może być pojmowana na poziomie dorosłego, który oceniając z zewnątrz, nie widzi podstaw do takiej reakcji i nie przywiązuje wagi do tego zdarzenia. Empatyczne rozumienie to próba postawienia się w sytuacji dziecka, wniknięcia w jego sposób widzenia i odczuwania tego, co się wydarzyło, jako czegoś upokarzającego ze względu na naturalnie wywołanąuwagę grupy lub konflikt z wewnętrznym światem powinności (trzeba być zawsze punktualnym).

Bezwarunkowa akceptacja to akceptacja dziecka z jego wadami i zaletami, z jego przeżyciami i doświadczeniami, co jest możliwe dzięki empatycznemu rozumieniu. Niemal ludzkim odruchem jest zarówno wskazanie na niewłaściwe zachowanie, jak i wzmocnienie zachowania pozytywnego, czyli uzależnienie akceptacji od określonych warunków. Taka strategia nie uwzględnia więc owej Rogersowskiej zasady bezwarunkowej akceptacji. Jej respektowanie staje się możliwe wtedy, gdy pozytywne nastawienie wiąże się z empatycznym rozumieniem oraz właściwym i pełnym pojmowaniem przez terapeutę powierzonych mu zadań.

Spójność to kolejny czynnik sprzyjający budowaniu kontaktu terapeutycznego. Rogers przez spójność rozumie autentyczność terapeuty, zgodność zachowania z własnymi słowami, z wewnętrznymi przekonaniami. W praktyce ten warunek relacji terapeutycznej przybiera postać otwartej, szczerej komunikacji. Realizacja postulatu spójności, autentyczności wymaga od terapeuty akceptacji siebie oraz świadomości własnych uczuć i postaw.

Relacja terapeutyczna jest sama w sobie czynnikiem leczącym. Doświadczając otwartego kontaktu z dorosłym, dziecko przede wszystkim czuje się bezpieczne, co z biegiem czasu osłabia, a nawet eliminuje stan ciągłej gotowości i czujności. Tworząca się między nimi pozytywna więź niesie dziecku informację, że jest taki dorosły, który je szanuje, uznaje i rozumie, znosząc tym samym sądy urazowe (np. „nikt mnie nie rozumie”). Ponadto terapeutą występując tu jako wzorzec, prezentuje