Są to prawa charakteryzujące procesy w przyrodzie, pozwalają przewidzieć wiele procesów, odpowiednio je wykorzystać.
Określenie to wprowadził Stefan Moszczyński prof. SGGW w Warszawie. Jest to wkład wielu pokoleń w rozwój w zakresie udomowienia zwierząt i uprawy roślin dzikorosnących.
Formowanie prawa przebiega trzema etapami:
1. Gromadzenie faktów- człowiek śledząc zjawisko spostrzega prawidłowości postępowania się tego zjawiska
2. Formowanie hipotezy prawa naukowego- inaczej poznania racjonalnego-umysłowego, przejście poprzez fakty (od szczegółów do ogółów)
3. Sprawdzanie hipotezy- możemy przeprowadzić dwojako poprzez doświadczenie czyli eksperyment bądź też poprzez pewne schematy rozumowania
Jest metodą badania naukowego, musi określić sztuczne warunki eksperymentu. Eksperyment jest metodą badania zjawiska polega na wywołaniu jakiegoś zjawiska w sztucznych warunkach.
Alchemicy w poszukiwaniu recepty na złoto odkryli wiele praw i zasad chemicznych. Panowie odtworzyli technologię produkcji porcelany itp. Błędne hipotezy, które blokowały postęp teoria flogistonu- wydzielanie się nie wielkiej materii ognia przy spalaniu, obalona przez Lavoisierowi. Niepodzielność atomu- obalona przez Enrico Femii.
W historii geologicznej Ziemi wyróżniono 5 er:
S Archaikum •/ Proterozoikum S Paleozoikum S Mezozoikum S Kenozoikum
Era mezozoikum (kreda, jura, trias) to rozwój gadów Era kenozoiczna zwana jest wiekiem ssaków.
Chronologię kulturową człowieka możemy podzielić na:
S Okres archeologiczny ^ Historię opartą na dokumentach Czas archeologiczny jest studiami kultury ludzkiej:
1. okres eolityczny (praludzki)- człowiek staje się istotą ludzką (neandertalczyk, narzędzia kamienne, nie używano ognia)
2. okres paleolityczny( starsza epoka kamienna, człowiek neandertalski zaczął używać ogień, udomowienie psa
3. okres neolityczny (młodsza epoka kamienia)- broń, narzędzia ze szlifowanych kamieni, prymitywna uprawa roli
4. epoka brązu- Asyria ok. 3 lat p.n.e.
5. epoka żelaza- piramida Gizeh
Trzy hipotezy:
S oswajanie zwierząt przez wyrzucanie odpadów w pobliżu osad S przynoszenie młodych bądź rannych zwierząt do osad S budowanie zagród i zapędzanie zwierząt dzikich
Najwcześniej pies, konie sprowadzono nad Eufrat i Tygrys 3tys. Lat p.n.e. Człowiek neolityczny miał już prawie wszystkie znane dziś udomowione zwierzęta (z wyjątkiem kota i drobiu)
Głównym ośrodkiem udomowienia zwierząt była środkowa i zachodnia Azja, częściowo Egipt i Europa. Kury i słonie udomowiono w Indiach. Słoń Afiykański i struś w Afiyce. Osioł udomowiony został w Egipcie.