DSC98

wglądem prędkości. Prędkość prądów syiygijnych Jest największa, kwa-drnturowych ni najmniejsza. Kierunki prądów syiygijnych, pośrednich I kwadraturowych w analogicznych momentach cyklu pływu różnią się od siebie nieznacznie.

0.3.2. PRĄDY PŁYWOWE W STREFIE PRZYBRZEŻNEJ

Pod wpływem zmian głębokości moru w strefie przybrzeżnej i ukształtowania dna w pobliżu brzegu może dochodzić do zmiany położenia osi orbity fali pływu, co z kolei prowadzi do przesunięcia momentów zmian

kierunków 1 prędkości prądu pływowego.

WH

By*, li. Orbita pływu I prąd pływowy

• - na otwartya nono; b - w pobUtu bnogu

W wypadku dużych głębokości duża oś orbity fali pływu ułożona jest równolegle do powierzchni mona. W takiej sytuacji (rys. 6.9a) prędkość prądu pływowego jest minimalna w momencie, gdy wysokość pływu pokrywa się ze średnim poziomem morza. W tym czasie następuje zmiana prądu i równocześnie najszybciej zmienia się wysokość poziomu morza.

Od chwili rozpoczęcia się przypływu pojawia się prąd zwrócony w kierunku rozchodzenia się fali pływu. Osiąga on swoje maksimum w momencie wody wysokiej, a następnie jego prędkość stopniowo maleje do momentu przechodzenia lustra wody przez poziom średni W tym czasie następuje zmiana prądu na prąd odpływu, który swoje maksimum osiąga w momencie wody niskie].

W wypadku wody płytkiej duża oś orbity fali pływu przyjmuje położenie równolegle do pochyłości dna (rys. 6.9b). W rezultacie zmiana prądu następuje w momentach wody wysokiej l niskiej lub w momentach im bliskich. Maksymalne prędkości prądów przypadają na okres średniego poziomu wody.

Duży wpływ na charakter prądów pływowych wywiera kształt linii brzegowej. W wąskich cieśninach i zatokach obserwuje się prądy dwukierunkowe. Prąd dwukierunkowy półdobowy zachowuje prawie stały kierunek w ciągu 6 h, przy czym przez pierwsze 3 h jego prędkość stopniowo

gwMtoa sic;, a pracz następne 3 h — stopniowo maleje. Pod koniec szó-lKe| godziny prąd zmienia swój kierunek na przeciwny, jego prędkość

Rys. 6.10. Prąd pływowy « — dwukierunkowy; b — kołowy

Na otwartym obszarze morskim i w centralnych częściach dostatecznie szerokich cieśnin i zatok obserwuje się kołowe prądy pływowe. Charakteryzują się one tym, że ich kierunki zmieniają się stopniowo w okresie pływu, natomiast prędkości w poszczególnych momentach nieznacznie się różnią (rys. 6.1 Ob).

Według N. N. Zubowa taki charakter prądów pływowych wynika z na-stępujących przyczyn: Po pierwsze — siła Coriolisa odchyla ich kierunek w prawo na półkuli północnej i w lewo na półkuli południowej. Po drugie — wpływ tej samej siły powoduje, że powierzchnia morza przy zmla-? nie prądu pochyla się to w jedną, to w drugą stronę, co z kolei przyczynia się do odpowiedniego przemieszczania się wody.

Tak więc przy prądach pływowych o charakterze kołowym nie obserwuje się zwykłej wymiany prądów. Prąd pływowy ani na chwilę się nie kończy. Gdy ustaje właściwy prąd pływowy, powodujący wzrost poziomu morza ze swojej prawej strony, obserwuje się kompensacyjny prąd od I strony prawej ku lewej, itd.

123