ekonomia

Dochody publiczne są różne pod względem treści; można wśród nich wyróżnić następujące rodzaje dochodów:

-    daniny publiczne,

-    dochody publiczne z majątku i praw majątkowych,

-    pozostałe dochody.

Daniny publiczne są klasycznym ciężarem nakładanym na gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa. Ich główną cechą jest to, że podmiot ponoszący ciężar daniny publicznej nie otrzymuje w zamian żadnego bezpośredniego świadczenia (korzyści). Typową daniną publiczną jest podatek, akcyza, cło itp.

Dochody publiczne z majątku i praw majątkowych są rezultatem zaangażowania majątku (np. skarbu państwa, majątku komunalnego) w procesy gospodarcze.

Władze publiczne znajdują się w pozycji rentiera. Łatwo zauważyć, że ten rodzaj dochodów państwa (samorządu) jest najmniej konfliktogenny, gdyż jego źródłem są dochody wypracowane za pomocą majątku (praw majątkowych).

Przedmiotem kontrowersji może być np. wysokość stawek czynszowych za wynajmowanie składników majątku, wysokość dywidendy z tytułu udziału władz publicznych w majątku przedsiębiorstw itp, Do dochodów majątkowych zalicza się też dochody ze sprzedaży majątku (praw majątkowych). Dochody te mogą rodzić problemy, gdyż nadmierna aktywność państwa i samorządów w dziedzinie sprzedaży majątku prowadzi do konfliktu interesów bieżących z interesami średniookresowymi i długookresowymi. Chodzi o to, że wyzbywanie się majątku obecnie zmniejsza siłę dochodową państwa w przyszłości.

Do pozostałych dochodów publicznych zaliczają się przede wszystkim:

-    różnego rodzaju opłaty,

-    składki na ubezpieczenie społeczne,

-    składki na ubezpieczenie zdrowotne,

-    składki na różne fundusze publiczne (w przypadku Polski np. składki na Fundusz Pracy czy na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych).

Pozostałe dochody publiczne są niejednorodną grupą dochodów. Pewną ich część bez wahania można byłoby przenieść do kategorii danin publicznych. Tak jest np. z niektórymi opłatami, które są ukrytą formą podatku. Jednak dla opłat charakterystyczne jest to, że z reguły towarzyszy im jakieś świadczenie ze strony władz publicznych. Na ile w opłatach zawarte są elementy daniny, a na ile opłata jest ceną za świadczone usługi, decydują konkretne rodzaje opłat.

0    podatkowym lub ubezpieczeniowym charakterze składki na ubezpieczenie społeczne decyduje model organizacji i finansowania tej dziedziny. Jeżeli państwo realizuje system zaopatrzenia emerytalno-rentowego, w którym związek między wnoszoną składką a wypłacanymi świadczeniami jest mało przejrzysty, to podmioty wnoszące składkę postrzegają ją jako obciążenie o charakterze podatku.

Inaczej jest, jeżeli składka na ubezpieczenie społeczne jest traktowana jako cena, którą płaci podmiot za przyszłe świadczenia emerytalne, a sposób organizacji i finansowania ubezpieczeń społecznych jest oparty na zasadzie przezorności grupowej lub indywidualnej. Fundusze emerytalno-rentowe mogą mieć charakter funduszy publicznych. Jednak państwo może część odpowiedzialności materialnej pozostawiać do swobodnej decyzji pracownika i/lub przedsiębiorcy. Fundusze tworzone z takich dobrowolnych składek najczęściej mają charakter prywatnych funduszy emerytalnych

1    jako takie pozostają wprawdzie przedmiotem zainteresowania państwa, lecz nie wchodzą w skład finansów publicznych.