eksp3

jest ogrzewany rurami parowymi, obracającymi się wraz z bębnem. Do prażenia surowców roślinnych w produkcji namiastek kawowych jest stosowany piec w postaci obracającej się kuli (rys. 4.13).

Rys. 4.12. Prażalnik bębnowy do dekstryn (przekrój podłużny) [8]

1, 2 — wsyp krochmalu, 3 — wysyp dekstryny, 4 — transport pneumatyczny dekstryny, • 5 — wyciąg gazów i pyłu dekstryny, 6 — dopływ powietrza, 7 — doprowadzenie pary,

8 — odpływ skroplin, 9 — przenośnik ślimakowy na wale prażalnika

Rys. 4.13. Piec kulowy 1 —obudowa, 2 — właściwy piec, w postaci dającej się wysuwać (w celu załadowania i wyładowania) kuli, zawierającej zasuwę i przewód odprowadzający gazy, 3 — palenisko, 4 — koła zębate, służące do obracania kuli, 5 — koła pędne pasowe (pojemność pieca do 250 kg ziarna)

4.5.10. Ekspandowanie i ekstrudowanie

9 śrĘ

Ekspandowanie polega na gwałtownym rozprężaniu, uprzednio ogrzanego i będącego pod wysokim ciśnieniem materiału, w chwili momentalnego przejścia do ciśnienia atmosferycznego.

Ekspandowanie może być prowadzone w sposób okresowy, w urządzeniu zwanym armatką (rys. 4.14). Zawiera ona grubościenny cylinder, do którego wprowadza się odpowiednio nawilżony surowiec, np. ryż, i po zamknięciu wpra-

wia w ruch obrotowy wokół podłużnej osi oraz ogrzewa. Zwiększająca się temperatura i ciśnienie parującej wody powodują denaturację białka, kleikowanie skrobi i inne zmiany. Po kilkuminutowym ogrzewaniu i osiągnięciu ciśnienia ok. 1,0 MPa otwiera się cylinder, a jego zawartość zostaje wyrzucona (wystrzelona) _na siatkę. Jednocześnie następuje gwałtowne odparowanie i rozprężenie części wody, zawartej wewnątrz ziarna, co powoduje ok. 10-krotne zwiększenie ich objętości. Otrzymuje się tzw. ziarna dęte, które po ostudzeniu powinny być chrupkie, łatwo mięknące w ustach i mieć specyficzny smak.

Rys. 4.14. Armatka do rozpęczniania ziarna [8]

1 — obrotowy cylinder wysokociśnieniowy, 2—pokrywa, 3—manometr, 4—przeciwwaga

Ekspandowanie może być także prowadzone w sposób ciągły — materiał (np. mąkę lub grys kukurydziany) wprowadza się do wielokomorowego zaworu obrotowego i poddaje działaniu strumienia gorącej pary o wysokim ciśnieniu. Uplastyczniony materiał przetłacza się przez dyszę, gdzie nagła redukcja ciśnienia powoduje rozprężenie pary wodnej i wzrost objętości materiału. Ekspandowane produkty o porowatej strukturze są wykorzystywane do wyrobów mięsnych, rybnych i innych.

Ekstrudowanie polega na wytłaczaniu termoplastycznym materiału, poddanego uprzednio obróbce mechanicznej.

Ekstrudowanie prowadzi się w urządzeniach, zwanych ekstmderami (rys. 4.15. i 4.16). Głównym elementem roboczym tych urządzeń jest komora termiczno-ci-śnieniowa ze ślimakiem, płaszczem parowym i doprowadzeniem wody. Ekstrudo-wany materiał (np. odtłuszczona mąka kukurydziana) jest przesuwany, mieszany, rozcierany i ściskany przez obracający się ślimak. Temperatura surowca szybko wzrasta (w czasie 1+2 minut), wskutek ogrzewania parą i wydzielania ciepła, podczas wzrastającego tarcia i ciśnienia masy tłoczonej przez zmniejszającą się szczelinę między coraz gęstszymi zwojami ślimaka a ścianą zwężającej się komory.

139