IMG‰17
magają gruntownego przyswajania wiedzy pedagogicznej, doskonalenia umiejętności, ale wymagają też, by nauczyciel stawał się w coraz większym stopniu nie tylko odbiorcą wiedzy, ale i (w dostępnych dla siebie zakresach) jej współtwórcą. Właśnie w dociekaniach nad zawodem nauczyciela ten wątek jest zawsze żywy. Pytanie o kształtowanie twórczej postawy nauczyciela znalazło wyraz w szeregu publikacji.
Ostatnio przedmiotem prac badawczych stała się problematyka interpersonalna, występująca w relacji nauczyciel-uczeń, nauczyciel-nauczyciel, nauczyciel--nadzór pedagogiczny. Wynika to zapewne z uświadomienia wpływu omawianych zagadnień na wyniki kształcenia i wychowania. Analizowano takie zagadnienia, jak struktura interakcji w relacji nauczyciel-uczeń, wpływ osobowości nauczyciela na wyniki jego pracy, na postawy i zachowania uczniów, konflikty w zawodzie nauczycielskim itp. Stwierdzono znaczny stopień konfliktowości zespołów nauczycielskich, określono przyczyny tych konfliktów, ustalono kierunki i sposoby działania profilaktycznego. Problematykę interpersonalną analizowano również w układzie nauczyciel-nadzór pedagogiczny. Z przeprowadzonych analiz wynika bogaty rejestr wskazań dla kształtowania stosunków współpracy między nadzorem pedagogicznym a nauczycielem. Wskazano na ważną rolę stosunków międzyludzkich w pracy zawodowej nauczycieli, określono rozmiary i przyczyny konfliktów, określono ich rodzaje i konsekwencje dla pracy pedagogicznej i sytuacji osobistej nauczycieli, określono sposoby i metody zapobiegania konfliktom. Wskazano na istotny wpływ postawy i stylu kierowania dyrektora szkoły na sytuację w zespole nauczycielskim. W tym aspekcie trzeba zwrócić uwagę na postępujący — i to dość intensywnie w ostatnim okresie — proces rozwoju teorii organizacji i zarządzania oświatą, na problematykę struktury zadań i obowiązków pracowników nadzoru pedagogiczne-go.
W ostatnich dziesięcioleciach rozwinęły się również badania historyczne, prognostyczne i porównawcze. Tylko pozornie wydaje się sztuczne połączenie tych trzech grup tematycznych. Istota badań historycznych, prognostycznych i porównawczych wyraża się w tym, że dają one pełniejszy wymiar aktualnym problemom zawodu nauczycielskiego (mimo że metodologiczne podejście w rozwiązywaniu tych kręgów tematycznych jest przecież różne).
Badania historyczne nad zawodem nauczyciela dotyczyły przede wszystkim rozwoju instytucji kształcenia i doskonalenia nauczycieli oraz działalności nauczycieli w okresie niemieckiej okupacji Polski podczas II wojny światowej. Dużo uwagi poświęca się nauczycielskiej organizacji związkowej, a więc po-wstawawaniu i rozwojowi działalności organizacji nauczycielskich w różnych regionach kraju oraz roli ruchu nauczycielskiego w rozwoju nauki i oświaty. Omawiane badania historyczne mają istotne znaczenie w wykrywaniu prawidłowości rozwoju zawodu nauczyciela, wspierają inne dziedziny w dociekaniach badawczych, wzbogacają metodologiczny dorobek dyscypliny. Są to jednak prace często dotycząc poszczególnych regionów, prace przyczynkarskic które mogą dopiero stanowić podstawę syntezy.
Potrzebę badań prognostycznych silnie podkrtj. lano w ..Raporcie o stanie oświaty...". Akcentowano w nim konieczność ustalenia .jakie muszą byt cechy osobowości nauczyciela, jaki zakres wiedzy, jakie metody działania, jakie musi posiadać on umiejętności praktyczne i organizacyjne stawiane przez modernizację i mechanizację nauczania, jaką ma zajmować pozycję w społeczeństwie, jakim musi dysponować dostępem do systemu badań naukowych, stanowiących bazę oświaty, jaki musi mieć stosunek do administracji szkolnej, aby mógł osiągnąć optymalne wyniki w nauczaniu i wychowaniu, współpracy z rodziną i systemem oświaty pozaszkolnej—i na tej podstawie przygotować programy kształcenia kadry nauczającej na różnorodnych poziomach i kierunkach systemu szkolnego". Intensywne poszukiwania odpowiedzi na wymienione pytania nie dały jeszcze wystarczających wyników. Dotychczasowe publikacje mają charakter raczej spektakularny i w niedostatecznym stopniu oparte są na realnych przesłankach. Trzeba tu jednak odnotować ukazanie się prac dotyczących metodologicznych podstaw opracowywania prognoz kadrowych.
Niewątpliwym sukcesem ostatniego okresu (z punktu widzenia rozwoju badań pedeutologicznych i refleksji futurologicznej) jest dokonanie w naszej oświacie charakterystyki ilościowego oraz jakościowego stanu kadr nauczycielskich i administracyjnych. W wyniku kilkakrotnie przeprowadzonej powszechnej ewidencji kadr nauczycielskich udało się zebrać dane dotyczące nauczycieli pełno- i niepełnozatrud-nionych według typów i rodzajów szkół, określić strukturę wieku nauczycieli, ich płeć, stopień obciążenia godzinami ponadwymiarowymi, ich kwalifikacje, stopień zgodności zatrudnienia z kwalifikacjami, obciążenie dodatkowymi zajęciami w innych miejscach pracy, płace nauczycieli oraz ich zatrudnienie i kwalifikacje w różnych typach szkolnictwa. Zbierane przedtem na drodze administracyjnej informacje nie dawały tak gruntownej podstawy informacyjnej o zawodzie nauczyciela w naszym systemie oświaty.
Ostatnio coraz częściej odczuwa się potrzebę badań porównawczych, problematyka zawodu nauczyciela wysuwa się bowiem na centralne miejsce w hierarchii spraw wielu systemów oświatowych. Obok problemów specyficznych, wynikających /. ustroju społeczno-politycznego, odrębnych cech systemu szkolnego, tradycji i typu kultury narodowej występują też w różnych systemach oświatowych cechy, zjawiska i procesy wspólne. W polskich naukach pedagogicznych istnieje już pewna tradycja i dorobek w ujmowaniu porównawczym poszczególnych zagadnień zawodu nauczyciela, np. systemu kształcenia nauczycieli w innych krajach. Ale wiele jeszcze zagadnień badawczych i praktycznych staramy się rozwikłać nie biorąc pod uwagę rozwiązań tych problemów w innych krajach.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Elementy wiedzy o języku: • doskonalić umiejętność liczenia sylab w zdaniu, •
3. Przyswojenie wiedzy teoretycznej i nabycie umiejętności praktycznych pozwalających w rumach pisan
Doskonalenie umiejętności komunikacyjnych wymaga więc stworzenia odpowiednich warunków, w których
1. WPROWADZENIE Poradnik ten będzie Tobie pomocny w przyswajaniu wiedzy i kształtowaniu umiejętności
1. WPROWADZENIE Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności dotyczącej przygotow
1. WPROWADZENIE Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności dotyczącej organizac
1. WPROWADZENIE Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności z zakresu wykonywani
WPROWADZENIE Poradnik ten pomoże Ci w przyswajaniu wiedzy i kształtowaniu umiejętności z zakresu
WPROWADZENIE Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i kształtowaniu umiejętności z zakresu
1. WPROWADZENIE Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności dotyczącej opracowan
więcej podobnych podstron