K 130a

Regulowany zasilacz do miniwiertarki

Nowy Elektronik 130-K

Układ prosty, ale jakże potrzebny w warsztacie elektronika. Na pewno każdy zetknął się z sytuacją, w której obroty wiertarki były zbyt wysokie, aby wykonać zamierzoną czynność. Posiadając powyższy regulator nie będziemy mieli takich problemów, a jednocześnie przedłużymy żywotność naszej miniwiertarki

Na lamach czasopism dla elektroników rzadko są prezentowane układy, które prze-zraczcne są dla ich samych i znajdują zastosowane w domowych pracowniach. Prezentowany układ zasilacza przeznaczony |est do zasilana małych silników prądu stałego, służących między innymi w pracach modelarskich |ak i do zasiania mini wiertarek wykorzystywanych do wykonywana otworów w płytkach drukowanych. Sfnki w tego typu rodzaju elektronarzędziach są z reguły siniann piądu stałego z magnesem stałym. Obroty tych silników zależą głównie od przyłożonego do ich zacisków napięca zasilacza, jednak wraz ze wzrostem obciążenia prąd płynący przez uzwojenia wirującego wirnika powoduje spadek napoęcia na oporności wewnętrznej wirnika, powodując żrme^żCfte prę&ośo obrotowe? wirnika. Elekt ten szczegóbse występuje przy wiercenia otworów, gdy wiertło przechodzi na drugą stronę wierconej płytki drukowanej. Wskutek zwiększenia obciążenia spadają obroty, a wykonany ctwór delikatnie mówiąc nie jest najlepszą jakości, co utrudnia proces lutowania. Proponowany zasiacz spełnia dwie funkcje: służy do zasilania miniwiciLuki z możlrwością regulacji obrotów i ograniczeniem prądu udarowego przy rozruchu, oraz zapewnia stabilizację obrotów pizy zmionnynt obciążeniu poprzez kompensację spadku napięcia na oporności wewnętrznej silnika.

Budowa i działanie

Schenwt ideowy zaslacza przedstawia rys.t. Najważniejszym elementem jest tani i dobrze znany układ stablzatcza LM723, pracujący w podstawowej aplikacji dla napięć dadai-nich powyżej 7V. Zmienne napięcie wejściowe podana jest na układ prostowniczy Dl - CM i kondensator wygładzający Cl. Wzmacniacz błędu zna/dujący się w strukturze IC1 sterowany jest z leimczniu skompensowanego źródła napięca referencyjnego ok. 7,14Vkońcówka IN+. ftzeciwwagę stanowi napięcie z dzielnika wyjściowego P2, Rl2 końcówka IN-. W normalnych warunkach układ pracuje jako stabilizowany regulator napięcia w zakresie napięć wyjściowych 7 • 15V. z ogianiczeniem prądu zwarcia do wartości ok. 3A. Ograraczersc udaiowego prądu przy rozruchu silnika jest bardzo wskazana i wpływa korzystnie na jego żywotność. Przyjęcie wartości 3A jest pewnym kompromisem wynicającym z faktu rozpiętości rnaksymalrej mocy silnika nwiiwiertar ki. Silniki w obecnie stosowanych miriwiertaikach posiadają mcc od kiku do kilkudziesięciu wat. Pizy wykorzystywaniu układu do zasiania miniwiertarki o 'dużej* mocy. może się okazać, źo układ redukcji prądu udaiowego będzie działał już przy zwiększonym obciążeniu i zamiast. W rezultacie otrzymamy efekt odwrotny od zamierzonego. Zamiast zwiększenia napięcia wskutek wzrostu obciążenia, napięcie będoe zmniejszane. Rozwiązanie jest prosie i polega na zwiększeniu górnej granicy prądu udarowego. Wartość prądu udarowego można łatwo dostosować do własnych potrzeb przez odpowiednie dobrane rezystora Rit pamiętając o zatezrośo Jwyj=0,6/R11. oraz o zastosowaniu odpowiednch dod D1-D4. Jć* wspomniano we wstępie zaletą prezentowanego rozwiązana jest kompensowanie spadku obrotów przy zwiększonym obciążeniu tak, aby utrzymać je na siałym poziomie. Punkt pracy tranzystora Tl określa dziefnik R3. Pt. M w ustalonych waiunkach pracy na rezystorze R2 występuje spadek napięcia ok. 1.2V. Właz ze wzrostem obciążenia wzrasta napięcie na rezystorze Rt, które sumuje skj z napięciem ra R2. w konsekwencji tranzystor Tt zaczyna przewodzi. ftzewodzi także tranzystor T2. który dołącza rezystor R9 do dzielnika wyjściowego. Zrów-nolcglenic rezystora Rt2 z rerystorem R9 powoduje podniesienie nap«jci3 wyjściowego proporcjonalne do wartości rezystaiKji potencjometru P2. im większa wartość P2 f wyższe napięcie wyjściowe), tym 'podbicie'^- napięcia wyjściowego wskutek zwiększonego obciążenia jost większe, gdy obciążenie się zmniejszy napięcie wyjściowe wróci do poprzedniej wartości ustawionej (loiencjoinętrem P2.

Montaż i uruchomienie

Uki3d zmontowano na jednostronnym obwodzie drukowanym. Rozmieszczenie elementów zostało przedstawione na rys.2. Montaż rozpoczynamy od zwory. która umószczona iesi pod układem ICl. następnie inorilujeiiYy pozostałe elementy za wyjątkiem tranzystora T3. który należy zamontować na radiatorze, oraz potencjometrów Pi. P2 które łączymy z płytką za pomocą płaskiego przewotftj wielożyłowego. Układ jest prosty i zmontowany ze sprawnych elementów działa poprawnie, a uruchomienie polega jedynie na sprawdzeniu jego walorów użytkowych • regulacj napięcia wyjściowego, daałane ogranicznika prądj rozruchowego, oraz układu kcmpensacji spadcu napięcia wyjściowego wskutek chwilowego przeciążenia. Wartość potencjometru PI nałoży dobrać eksperymentalne zależnie ad mocy mirswiertoiki. w przypa&u gdy ‘podbicio* jest za mało skuteczne, należy skorygować wartość rezystora R9. Jak juz wspomniano tranzystor T3 zc względu na wydzielaną w rum znaczną ck. 50W moc chwtJcrwą Izadziałame ogranicznika prądu rozrucłwi. lub zwaicie zacisków wyjściowych) wymaga zamontowania na radiatorze. Zwiększenie prądu udarowego powyżej 3A wymaga stosowania cdjiowiednch diod 01-D4 kib mostka piostcwniczeBO przykręconego do radiatora.

I aa Asi-

Rys. 2 Rozmieszczenie elementów' na plylce drukowanej (skala 1:1)

Spis elementów		Cd - 47jzF/2bV
Rezystory:
HI -0.1-0.2&5W		Półprzewodniki:
R2-100		T1-BC557
R3 - 510		T2 • BCS47
RS* 510		13 - 7IP147
R8-S10		01 - 1NS404 * patrz tekst
R4 - 1,5k		D2 • 1NS491 * patrz tekst
R6 - lOk		D3-1N5404 ' pauz teksl
R7 - 4.7k		D4 • 1N5*1G4 * patrz teksl
R9 • 1k * patrz tekst		Db-1N4007
R10-100
RU - 0.1-0,22'SW'jwuziekst		Ukłauy scalone.
RI2-910		IC1-JJA723/DIL
Kondensatory.		Inne.
Cl - 47C0dF/35V stojący		PI - 1k
C2 * 2,2br/25V		P2-1k
C3 - lOOnF		Płytka 130-K