Mi� u dzieci rezus�w1

Harry F. Harlow MIŁOŚĆ V DZIECI REZUSÓW

U człowieka, pierwsza miłość dziecka skierowana jest ku matce. Czuła intymność tego przywiązania uważana jest czasami za świętą lub mistyczną siłę, za instynkt niemożliwy do zanalizowania. Poglądy takie, ani realne przeszkody stojące na drodze badań obiektywnych, nie powinny hamować doświadczeń nad tworzeniem się związku między dzieckiem i matką.

Pomimo ubóstwa danych doświadczalnych, literatura na ten temat jest bogata. Psychologowie, socjologowie i antropologowie zgodnie twierdzą, że dziecko uczy się miłości poprzez kojarzenie fizycznych cech matki, jej twarzy i ciała, ze złagodzeniem wewnętrznych biologicznych napięć, wynikających głównie z głodu i pragnienia. Tradycyjni psychoanalitycy mają skłonność do podkreślania, że podstawą uczuciowego rozwoju dziecka jest bezpośredni kontakt z piersią i ssanie. Ostatnio, pewna liczba psychiatrów dziecięcych zakwestionowała takie wyjaśnienie, jako zbyt naiwne. Niektórzy z nich utrzymują, że istotną rolę odgrywa czułe zachowanie się matki w akcie karmienia piersią, inni natomiast podkreślają znaczenie takich czynników aktu karmienia, jak kontakt, przytulanie, a nawet wrażenia wzrokowe i słuchowe, które współdziałają we wzbudzaniu miłości dziecka do matki.

Aby przełamać ten obecny, teoretyczny impas, na-

109