P1050343

176

Jerzy Bart miński

[2]

Ej podaj że mi rączkę na zilone łączkę, ej podaj że mi “obie, pogadamy sobie.

(A. Socha, Kawęczyn)

Typ drugi (K) reprezentuje wersję zredukowaną pieśni, z opuszczonymi refrenami, repetycjami muzycznymi wersów*, wstępnymi wykrzyknikami itp.:

W zicloncm gajiku ptaszęta śpicwajo, już mojego Jasia na wojnę woiajo.

Wołajo woiajo, konik usiodłany.

Komuż mie zostawiasz, Jasiuniu kochany?

Zostawiam cie temu, co króluje w niebie, trzy lata wysłużę, wrócę sie do ciebie.

W ciemnym lasku ptaszek śpiwa, tam dziewczyna trawkę zbira.

Podaj że mi rączkę na zilone łączkę, ppdaj że mi “obie, pogadamy sobie.

Wreszcie trzeci zbiór tekstów (P) należy do opozycyjnego wobec obu poprzednich typu opowiadań prozaicznych (potocznych oraz bajkowych, ale słownikowo bliskich potocznym), np.:

Mój chłop taki był puwolny, wszędzie, ja tam — nicht ni powi... Mie nazywąjo Jędryszkowa bo to jemu Jędrych było, mujemu chłupowi. A Manastyrskich je więcy, to Manastyrska to nie wiedzu, a jak Jędryszkowa — to już wiedzu chto. Tak. (A. Monastyrska, Jacnia)

Za Niemców to znowu byłem za drutami długo. Za drutami byłem, panie, w Zamościu, tu na śledztwie. To, panie, przygntli na śledztwo, jak przyprowadzili nas, jak nas bili, to — pałami takimi grabowemi, na śledztwie. Kładli na takie kuziołki. panie, taki jak co sie drzewo rżnie. I tako, na tern, jeden ud razu przychodzi — za feb, i panie na kuziołek i pało. Taku grabów u palu. Mieli takie pały i walili byz przerwy. To kogo zabili, to zabili, a kto tam cirpliwszy, to wytrzymał. (W. Pakuła, Jacnia)

Guspodarz jeden miał służące. Służąca to była. Ji miał diabła. A ten diabeł spał na górze wstępie I tego... i jak “oni wyjiżdżali sobie gdzieś tak lo w goście, to ten diabeł zawdy im upuwiadał coś, u wszystkim upuwiadał. A ta służąca to miała narzyczonego, ji do ni chodziuł narzyczonyj. Jak oni sobie tam guścili sie, tam z tern narzyczonym, to ten diabeł zawdy “upuwiadał tej tej guspudyni. ...co wracała du domu. (K. Pakuła, Jacnia)

Na zbiór R złożyło się 158 pieśni z trzech wsi: Jacni w pow. zamojskim (116 pieśni), Bychawki w pow. bychawskim (9) i Kawęczyna w pow. zamojskim (33). Były to pieśni weselne, erotyki i ballady. Próbę S otrzymałem z eksploracji tej samej grupy tekstów, ponieważ jednak uwzględnione zostały wszystkie powtórzenia

• Wersja rccytacyjna tekstu pieśni jest oczywiście sztuczna, w naturalnym wykonaniu funkcjonuje ppśtaó rozwinięta. Można jednak powiedzieć, że wersja S zawiera w swojej wewnętrznej strukturze wersję K jako swój podstawowy kościec, podlegający w śpiewie transformacji adaptacyjnej. Szerzej o tym i o rcpetycjach muzycznych wobec rytmicznych redupłikucji zob. J. Bartmirtski Struktura językowa Inctpilu pleśni ludowej, |w zbiorze:] Semiotyka I struktura tekstu, pod red M, K. Mayenowcj, Wrocław 197).