106 Maria Bojarska

W celu prześledzenia pracy układu przyjęto, że w chwili 1 = 0 tranzystor Tl jest nasycony a T2 zatkany. Wtedy zachodzi:

106 Maria Bojarska

= 0,65 V, (napięcie przewodzenia złącza B-E).

Wartości 7_Cmax, U_cmin znajduje się z charakterystyk statycznych tranzystora na prostej obciążenia R_c(rys.9. Ib). Należy zauważyć, że w chwili t_h poprzedzającej chwilę I = 0, nastąpiła zmiana stanu tranzystorów. Przed zmianą kondensator Cj był ładowany ze źródła zasilania — na okładce 1 gromadził się ładunek dodatni, potencjał okładki 2 był równy napięciu U_BE2 = 0,65 V. Stąd po zmianie stanów tranzystorów kondensator, na którym istnieje napięcie u_c = E_z- U_B£2, rozładowuje się w obwodzie R_h tranzystor Tl oraz źródło zasilania Wypadkowe napięcie w obwodzie rozładowania kondensatora jest w przybliżeniu równe 2E_z. Napięcie U_BE2 jest równe napięciu na kondensatorze (przy pominięciu napięcia między emiterem i kolektorem tranzystora Tl równego U_CE0) i rośnie od wartości w przybliżeniu równej E_z, zgodnie z krzywą rozładowania obwodu kondensatora. Przebieg czasowy tego napięcia jest przedstawiony na rys.9.2. Stała czasowa rozładowania obwodu kondensatora jest równa R\C). Jeżeli wartość napięcia na kondensatorze C_l wzrośnie do wartości równej w przybliżeniu 0,65 V (pomijając spadek napięcia na tranzystorze Tl w stanie nasycenia), zaczyna przewodzić tranzystor T2; napięcie u_CE2 = U_CE0. Kondensator C₂, przy odciętym tranzystorze T2, został naładowany do napięcia w przybliżeniu równego (E_z- U_BBl). Przy zmianie stanu tranzystora T2 ujemne napięcie zostaje doprowadzone do bazy tranzystora Tl, powodując jego odcięcie. Kondensator C₂ rozładowuje się w obwodzie: R_z, tranzystor T2 oraz źródło zasilania E_z. Jednocześnie kondensator C, ładuje się ze stałą czasową ^,0]. W chwili, gdy napięcie na kondensatorze C₂ wzrośnie do wartości w przybliżeniu równej 0,65 V, następuje kolejny cykl zmiany stanów pracy tranzystorów Tl oraz T2.

Na kolektorach obydwu tranzystorów otrzymuje się cykliczne, skokowe zmiany napięcia o kształcie w przybliżeniu prostokątnym (rys.9.2). Czasy trwania impulsów napięcia na kolektorach tranzystorów, oznaczone odpowiednio przez t, i t₂, oblicza się z parametrów obwodów rozładowania kondensatorów Cj oraz C₂. Dla obwodu rozładowania kondensatora Cj w chwili po przełączeniu tranzystora, kiedy wypadkowe napięcie w obwodzie rozładowania jest w przybliżeniu równe 2E_z, prąd płynący w obwodzie wyraża się zależnością

(9.1)

Ćwiczenie 9 — Układy impulsowe

a napięcie na bazie tranzystora zmienia się zgodnie ze wzorem:

Rys.9.2. Przebiegi napięć w multiwibratorze tranzystorowym