polski ubior0

14H. Pas przeworski, złocony.

wykonany ftrzfz złotnika krakowskiego Eugeniusza h leitza

nych noskach i z szerokim obcasem obciąganym skórą oraz karabelka ze srebrną rękojeścią, z pochwą pokrytą czarną imitacją jaszczura, ze srebrnymi okuciami i tarczą z herbem. Do czapki przyczepiono zaponę z dużym czerwonym kamieniem, kitę z białych czaplich piór ujętą w czarne strusie pióra, żupan zaś spinano spinką z okrągłym koralem w ząbkowanej oprawie. Do innych akcesoriów służących do zapięcia kontusza i żupana należały guzy metalowe wysadzane ametystami lub ich imitacją, lane kuliste oraz mosiężne, złocone o kształcie wydłużonym. Podobną formę stroju kontuszowego spotyka się również na fotografiach z tego okresu (fot. 95, 96).

W czasie powstania styczniowego czamara stała się najbardziej popularnym wśród Polaków mundurem powstańczym, a w okresie późniejszym była symbolem gotowości do walki o niepodległość, noszonym przez zapalczywych i najbardziej radykalnych patriotów. Z innych ubiorów powstańczych nawiązujących do polskiej tradycji narodowej i ludowej wymienić można szamerowany kożuszek, często uwieczniany na ówczesnych portretach i fotografiach (fot. 97). W czasie powstania styczniowego i po jego upadku ożywił się zwrot ku polskiej tradycji i polskiemu ubiorowi, który przejawiał się w naśladowaniu dawnych wzorów guzów do kontuszy, karabeli, czy też zabytkowych metalowych pasów, używanych do czamar i kontuszy (rys. 148, fot. 96). Zapanował w’tedy w ubiorze okres żałoby narodowej, a czerń stała się kolorem dominującym i symł>olem tej żałoby, obowiązującym zarówno w odzieży męskiej, jak i w kobiecej (fot. 98).

130