rozdzia� 3 stronar 73

I

m

4

*

v

B

I

■

•    sekwencyjna -.umiarkowana współzależność, produkt jednej jednostki staje się elementem nakładów dla innej, współzależność jest tu jednak na ogól jednokieilinkowa (np. montaż samochoclu. gdy odrębne zespoły produkują poszczególne zasadnicze czyści)

•    wzajemna - najbardziej złożona forma, występuje wówczas, gdy ma miejsce dwustronny przepływ działalności pomiędzy jednostkami, realizowane działania mogił wpłynąć na sytuację pozostałych np. działalność hotelu i wzajemna zależność między wydziałami: rezerwacji, rccc|Kji i zaplecze.

l’o raz pierwszy metodę harmonizacji Adamiecki zaprezentował publicznie w 1903 roku w odczycie pl. „O zasadach organizacji pracy zbiorowej", a pierwsze badania w tym zakresie prowadził najprawdopodobniej w latach 1895 — 1897 w Hucie Bankowej w Dąbrowie Górniczej. Skłoniła go do tego niecodzienna motywacja, a mianowicie cudzoziemscy majstrowie przyczynę niezadowalającej produktywności walcowni upatrywali w opieszałości polskicłi robotników, i jak sam pisze: „Drażniło (o moją ambicję narodową zwłaszcza, iż pr/y bliższej obserwacji przekonałem się, że robotnicy pracowali gorliwie". Prowadząc pomiary czasu trwania czynności i przerw w pracy, w ostatecznym rezultacie uzyskał kaskady kresek biegnących strumieniami, czyli słynne harmonogramy Adamieckiego, zaprezentowane na rysunku 3. Główną przyczyną wielkich strat czasu, a zatem i niższej wydajności, okazał się brak zgodności między poszczególnymi operacjami, obrazowany przerwami między strumieniami kresek — czyli brak harmonii. „Przyczyna malej produkcji polega głównie na tym, że poszczególne czynności rzadko kiedy odbywały się we właściwej chwili, co wywoływało przerwy, względnie przeciążenia".⁷’

Źródło; [3,*. W|.

Rys. 18. Harmonogram przebiegu produkcji w walcowni według Adamieckiego

Źródło: Martyniak Z., Prekursorzy nauki organizacji i zanądzania,

PWE, Warszawa 1993, s. 100,

” na podst. Adamiecki K., O nauce organizacji, PWE, Warszawa 1985, s. 143 - 150; Maity-niak Z , Prekursorzy nauki organizacji i zarządzania, PWE, Warszawa 1993, s. 98- 101

-72-

Zastosowanie prawa harmonii pozwalana na:

-    wyeliminowanie przestojów czasowych tzw. wąskich gardeł,

-    wyeliminowanie przeciążeń i niedociążeń organizacyjnych,

-    wyrównanie czasów działaniu elementów wykonujących pracę podzieloną,

-    wzrost wydajności, skrócenie cyklu produkcyjnego,

-    ograniczenia powierzchni magazynowych,

-    właściwe projektowanie organizacji.

Można tego dokonać poprzez:

-    prawidłowy podział pracy (jednakowa wydajność w tej samej jednostce czasu w poszczególnych jednostkach),

-    zwiększenie zatrudnienia na mniej wydajnych stanowiskach,

-    przesunięcia między stanowiskami pracy.

Harmonizacji można, a wręcz należy dokonywać pomiędzy wszystkimi elementami, jednostkami, a nawet organizacjami, między którymi istnieje współzależność. Współczesne zastosowanie harmonizacji, koordynacji znalazło swoje rozwinięcie i szerokie zastosowanie np. w logistyce, czy leż w japońskim systemie produkcji - Kanbnn (jusl - in - limę). Działania logistyczne polegają na określeniu wszelkich czynności, które związane są z przygotowaniem dóbr przeznaczonych do przetworzenia lub wytworzenia, odpowiednio do potrzeb i według rodzaju, ilości, miejsca i czasu⁷⁴. Kanban, japoński system produkcji, spopularyzowany w latach 70-lych, to system dostaw „dokładnie na czas” i oznacza system gospodarki zapasami, w którym ilości wprowadzane do produkcji są dokładnie równe ilościom dostarczanym, w systemie tym sprowadza się materiały oraz dostarcza gotowe wyroby dokładnie na czas ich wykorzystania”.

Warto pamiętać, że we współczesnym zarządzaniu istnieje szerokie zastosowanie tych klasycznych zasad, między innymi i prawa harmonii, a zmierzające do maksymalizacji efektu ekonomicznego.

3.5. Reguła przekory

Kolejną klasyczną zasadą jest „Reguła przekory”.

Reguła przekory (łl. Le Chatelier i K.F. Braun)

Jeżeli układ znajdujący się w stanic równowagi zostanie poddany działaniu nowego czynnika zewnętrznego lub udział w działaniu poszczególnych czynników zewnętrznych ulegnie zmianie, to układ będzie dążył do zmniejszenia wpływu czynnika zewnętrznego i osiągnięcia nowego stanu równowagi, zbliżonego do stanu równowagi wyjściowej.

⁷⁴ Dowgiallo Z. (red.), Słownik Ekonomiczny przedsiębiorcy, Wydawnictwo Znicz, Szczecin 2000, s. 165

⁷⁴ Giiffin R.W., Podstawy zarządzania organizacjami, PWE, Warszawa 1999, s. 582

-73-