S6300296 (2)

35.2.4. Wyposażenie i urządzenia pomocnicze sztolni. Obok zasadniczej konstrukcji tworzącej sztolnię energetyczną mogą wchodzić w Jej skład pewne dodatkowe urządzenia. Są to: 1) sztolnie komunikacyjne. 2) wlot do sztolni, 3) urządzenia odpowietrzające, 4) budowle służące do przekroczenia przeszkody.

Sztolnie komunikacyjne są budowane w dolinach w miejscach łatwo dostępnych dla transportu. Ich rozstawa nie powinna być większa jak 5-4-8 km. Mają one charakter budowy tymczasowej. W czasie eksploatacji sztolni energetycznej służą one jako dojście awaryjne w celach remontowych i z tego względu nie mogą być likwidowane, a jedynie zamknięte od strony sztolni głównej (rys. 3-149). W tym celu część sztolni komunikacyjnej wykształca się w postaci korka, zaklinowanego w skale. Po zakończeniu robót wnętrze korka wypełnia

Rys. 3-149. Przekrój poziomy przez zamknięcie sztolni komunikacyjnej

się betonem, pozostawiając tylko wąski przełaz zamykany od strony dojścia stalowymi drzwiami, obliczonymi na maksymalne parcie wody.

Wlot do sztolni jest to budowla umieszczona na początku sztolni, spełniająca kilka ważnych funkcji. Przede wszystkim służy do zatrzymywania przepływu wody przez sztolnię i odcięcia jej od dopływu wody. Jeżeli sztolnia jest ciśnieniowa, to strop budowli wlotowej w miejscu połączenia ze sztolnią powinien znajdować się na głębokości 2-=-3 m pod poziomem najniższego stanu wody, co gwarantuje uniknięcie napowietrzenia sztolni. Ponadto budowla wlotowa powinna zabezpieczać sztolnię przęd zasypaniem przez rumowisko i chronić przed oberwaniem się zbocza skalnego, w którym rozpoczyna się sztolnia (rys. 3-150).

Rys. 3-1S0. Budowla wlotowa do sztolni ciśnieniowej

1 — kraty, 2 — zbiornik, 3 — przewód płuczący, 4 — ścianka zakładana, S — napowietrznie, 6 — zasuwa. 7 — kanał obiegowy, 8 — sztolnia ciśnieniowa

Urządzenia odpowietrzające służą do usuwania powietrza ze sztolni ciśnieniowych. Przy łamanym profilu podłużnym sztolni energetycznej powstają strefy, w których może zbierać się powietrze, szczególnie w czasie napełnienia sztolni.

Z tego względu konieczne jest w tych obszarach zainstalowanie prostego i skutecznego urządzenia do odpowietrzenia. Istnieją w tym względzie dwie możliwości:

— jeżeli strefa odpowietrzana przykryta jest stosunkowo cienką warstwą skalną, odpowietrzenie może być zapewnione za pomocą otworu wiertniczego odpowiednio zabezpieczonego, jednakże pod warunkiem, że najwyższy poziom wody nie przekracza rządnej terenu,

— jeżeli warstwa podłoża, zalegająca nad stropem sztolni jest bardzo gruba w strefie, gdzie będzie zbierać się powietrze, instalujemy przewód kanalizacyjny zaopatrzony w zasuwę, który Jest wyprowadzony ponad teren w najbliższym dogodnym miejscu.

W pewnych przypadkach zachodzi konieczność poprowadzenia sztolni przez przeszkodę. Może to być rozpadlina skalna lub depresja terenowa. Zależnie od naturalnych warunków i charakteru przeszkody istnieją tu następujące rozwiązania:

Jeżeli przeszkodą jest dolina zupełnie płytka 1 plaska, to można wybudować — zależnie od potrzeby — kanał otwarty lub zamknięty, osadzony na nasypie lub ukształtowany w formie akweduktu opartego na filarach. Jeżeli przeszkodą Jest dolina dość głęboka, lecz wąska, to wówczas można wybudować most kanałowy z korytem o profilu otwartym lub zamkniętym z żelbetu, oparty na filarach 1 przyczółkach (rys. 3-151). Jeżeli sztolnia jest ciśnieniowa, to może okazać się w pewnych przypadkach, że zamiast mostu kanałowego korzystniej jest wybudować rurociąg żelbetowy lub stalowy oparty na filarach również stalowych.

Rys. 3-151. Kanał sztolni bezciśnieniowej doprowadzającej wodę do siłowni MOrcl (Szwajcaria) (iei

Jeżeli przeszkoda Jest rozległa, iecz płytka, a podłoże przedstawia dobre warunki fundamentowe, może okazać się celowe wykonanie przejścia syfonowego. W takim przypadku są jednak zwykle trudności z odwodnieniem syfonu, które musi być zainstalowane w Jego najniższym punkcie. Ponadto rozwiązanie z syfonem powiększa straty hydrauliczne.^-