Do wykonywania skrawków na ćwiczeniach botanicznych i farmako-gnostycznych stosuje się również krajanie materiału odręcznie. W tym celu dany obiekt umieszcza się w rdzeniu bzowym lub korku i za pomocą
Ryc. 24. Uchwyt do żyletki. A — część podstawowa uchwytu, B — część umocowująca iyl«k« li pomocą 2 Atub
brzytwy botanicznej lub żyletki ścina skrawki. Jest to sposób bardzo prosty, jednak nie nadający się do badań naukowych, wymagających seryjnego skrawania.
Utrwalanie ma na celu zabicie żywej tkanki i koagulacje białka w odpowiednim środku chemicznym przy maksymalnym zachowaniu składu komórek roślinnych. Pod wpływem utrwalania nie powinny powstawać struktury dające błędne obrazy histologiczne (artefakty).
Przy stosunkowo powolne) dyfuzji roztworu utrwalającego najszybciej zostają przepojone utrwalaczem obiekty cienkie. Natomiast grube i duże kawałki wymagają do nasycenia dłuższego czasu. Dobry roztwór utrwalający powinien szybko zabijać tkankę, lecz stopniowo wywoływać koa-gulację ciał białkowych. Zjawisko to występuje najlepiej przy stosowaniu utrwalaczy kwaśnych.
Utrwalanie przeprowadza się w temperaturze pokojowej. Wyjątkowo stosuje się temperaturę obniżoną (0—4°). Ma to głównie miejsce przy badaniu enzymów.
Utrwalanie przeprowadza się w ten sposób, że świeżą dobrze oczyszczoną tkankę kraje się na drobne kawałki i wkłada do roztworu utrwalającego. Grube organy I części roślinne, jak: pączki, szczyty pędów i korzenie, należy przed tym podłużnie porozcinać. Kawałki cienkie (do 3 mm średnicy) krajemy na odcinki 1—2 cm długości. Nadmiar włosków' należy w miarę możności z tkanki usunąć, gdyż mogą przeszkadzać w utrwalaniu materiału i wykonywaniu skrawków.
Kawałki tkanek wrzuca się do odpowiedniego utrwalacza w naczyniu zamykanym korkiem. Na dno naczynia kładziemy nieco bibuły filtracyjnej, aby materiał nie przylegał bezpośrednio do ścian naczynia, co utrudnia równomierne przenikanie utrwalacza do surowca. Utrwalacz należy używać w nadmiarze w stosunku do utrwalanego materiału (ponad 20-krotnie). Tkankę pozostawia się w utrwalaczu od kilku do kilkunastu godzin lub przez czas nieograniczony.
Jeśli tkanka nie opada od razu w utrwalaczu, naczynie z całą zawartością poddaje się działaniu obniżonego ciśnienia w eksykatorze próżniowym. W tych warunkach tkanki opadają na dno 1 następuje szybka infiltracja roztworu utrwalającego.
Równocześnie z utrwalaniem należy przygotować papierowe etykietki z wypisaną ołówkiem informacją o badanym materiale (data, rodzaj tkanki i utrwalacza). Etykietki przykleja się do naczyń lub wkłada do ich wnętrza.
35
3-