skanuj0006

Joystick, kontorler-pro toplasta

Pierwszy joystick powstał w 1961 roku. Gdy świat stał na krawędzi wojny atomowej (co oznaczało doskonałe warunki dla rozwoju nowych technologii), w słynnym bostońskim Massachusetts Institute of Technology pierwszy programowalny komputer na świecie - gargantuiczna maszyna TX-0 - został zastąpiony przez „minikomputer” PDP-1. To urządzenie wielkości lodówki rozpalało wyobraźnię młodych naukowców, którzy, chcąc zademonstrować jego możliwości, stworzyli pierwszą w pełni interaktywną grę komputerową Spacewar!, nieświadomie kładąc podwaliny pod przemysł, którego wartość można dziś porównywać do wpływów notowanych przez branżę muzyczną, a nawet filmową. Efekty były łatwe do przewidzenia; cenny czas PDP-1 zamiast na prace nad bronią nuklearną w coraz większym stopniu był trwoniony na gry, a Steve Russell - twórca Spacewar! - musiał tłumaczyć w wywiadach, że „najważniejszą cechą tego programu jest możliwość symulacji skomplikowanych systemów fizycznych i obserwowania ich w czasie rzeczywistym”. Można stwierdzić, że w zachowaniu kruchej równowagi sił między supermocarstwami pomagały więc wspierające „obserwacje” naukowców z MIT dwa prymitywne joysticki. W tamtych czasach o posiadaniu komputerów w domu nie myśleli nawet pisarze science fiction, toteż aby dać masom dostęp do nowej rozrywki, gry - wzorem kina - musiały przejść przez okres „jarmarczny”. Pierwsza próba komercjalizacji gier okazała się jednak krokiem wstecz, przynajmniej z punktu widzenia wygody obsługi. W1971 roku, w amerykańskich salonach gier, obok tradycyjnych fliperów, pojawiła się wzorowana na Spacewar! maszyna z grą Computer Space. Sterowanie odbywało się w niej za pomocą czterech przycisków, co nie spodobało się użytkownikom „pinballi”, przyzwyczajonym do obsługi jednego przycisku jedną ręką. Maszyny cieszyły się niewielką popularnością, a producenci musieli pomyśleć o przygotowaniu nowej wersji z łatwiejszym w obsłudze interfejsem. Tak narodziły się „wiosełka” (paddle) - proste urządzenia sterujące wykorzystujące jedno pokrętło, za pomocą którego gracz mógł przesuwać prezentowane na ekranie automatu obiekty, np. rakietkę do ping-ponga w grze Pong. Jeden wymiar był jednak poważnym ograniczeniem. Gdy w połowie lat 70. XX wieku w Europie Zachodniej trwała rewolucja punkowa, po drugiej stronie oceanu, w Krzemowej Dolinie, rumieńców nabierała rewolucja technologiczna. W sklepach pojawiały się komputery domowe Apple, a firma Atari wprowadziła na rynek konsolę 2600 z charakterystycznymi, czarnymi joystickami wyposażonymi w jeden pomarańczowy przycisk. Tak miały wyglądać niemal wszystkie kontrolery do gier przez następne lata, a drążki Atari staną się synonimem „oldsku-lowych” gier. Dziś ich wizerunek zdobi oferowane w zachodnich sklepach z akcesoriami dla graczy koszulki z hasłem „roots” ('korzenie’), a w ramach mody na retro-gadżety sprzedawane są identyczne joysticki, tyle że nie podłącza się ich do konsoli ani komputera, lecz wprost do telewizora - nieskomplikowana z dzisiejszej perspektywy konsola umieszczona jest w środku. W latach 80. komputerowa rewolucja obejmuje cały świat - takie maszyny jak ZX Spectrum, Commodore czy Atari trafiają także do Polski, głównie za sprawą „prywatnego importu” oraz sprzedaży w sklepach Peweksu, Baltony czy Składnicy Harcerskiej. Majka Jeżowska śpiewa, że „kto się nie zna z komputerem, ten zawsze będzie zerem", toteż wielu rodziców inwestuje w sprzęt, który ma pomóc w wykształceniu ich pociech. Jak przystało na przedstawicieli rodzącego się społeczeństwa informacyjnego, świetnie potrafiły one mieszać pracę z rozrywką, a komputery - po podłączeniu joysticka - zmieniały się z narzędzi służących nauce w maszyny służące wyłącznie rozrywce. W tych czasach joystick stał się również symbolem sporu wokół terminologii komputerowej - anegdotyczne jest już dziś wylansowane na zasadzie żartu, ale podchwycone przez językowych purystów hasło „Joystick a sprawa polska” Niestety pomimo organizowanych przez prasę komputerową konkursów, język polski nie doczekał się słowa, które mogłoby godnie zastąpić importowany oryginał.

Amerykański kulturoznawca Henry Jenkins napisał, że w społeczeństwach łowieckich dzieci bawią się łukiem i strzałami, a w społeczeństwie informacyjnym - informacją [2006, s. 128], Można to stwierdzenie sparafrazować i stwierdzić, że w epoce komputerów

329