ajsztuczne: -popiół lotny wapienny. IIBieme: 1 Naturalne: a)wapień, bjdolomit, c)skaleń, d)piasek kwarcowy. 2Sztuczne: a)mączka ceglana. Oznaczenia: granulowany żużel wielkopiecowy (S), popiół lotny krzemionkowy (V), popiół lotny wapienny {W), pucolana naturalna (P), pucolana przemysłowa (Q), wapień (L), pył krzemionkowy (D), [Oznaczenie rodzajów cementów powszechnie stosowanych z uwagi na ilość składników mineralnych: ajcement portlandzki CEMl 0%, b)portlandzki mieszany CEMIIA 20%, CEMllB 35%, cjcement hutniczy CEMIIIA 65%, CEMI11B 80%, djcement pucolanowy CEMIVA 35%, CEMIVB 55%. Moduł hydrauliczny MH=%Ca0/(%Si02+%Al203+%Fe203)54,5 stosunek tlenków zasadowych do tlenków kwaśnych. Moduł krzemionkowy MK=%$l02/(%Al203+%Fea03)=(2,2-2,7). Moduł glinowy MG=%AI203/%Fe203=(1,5-2,5). Moduł wysycania MW=%CaO-<1 (65’%AI203+0,35‘%Fe203)/2,8*%Si02=1. [Przemiany fizyczno-chemiczno zachodząc© w procesie obróbki termicznej cementowej mieszanki surowcowej.
Końcowym celem obróbki termi mieszanki surowcowej jest uzyskanie klinkieru cementowego. Przemysłowy proces kllnkleryzacji mieszanki zachodzi w piecu obrotowym, w którym mieszanka przemieszcza się z określoną prędkością z jednego końca pieca w drugi, dostając się do strefy o coraz wyższej temp. Przy mokrej metodzie produkcji klinkieru umownie wyróżnia się 6 stref w piecu obrotowym. 1 Strefa odparowania: ajzakres temp w strefie 20-200°C, długość pieca 50-60%; bjmateriał przez dłuższy czas ma temp 100°C i dopiero w końcu strefy ogrzewa się do 200°C; cjprzemieszczając się i obracając w końcu strefy materiał ulega zgranulowanlu, d)nak!ad ciepła na odparowanie wody ze szlamu wynosi ok. 35% wszystkich nakładów energetycznych potrzebnych do wypału klinkieru. W suchej metodzie produkcji cementu strefal nie występuje, daje to możliwość skrócenia pieca i zmniejszenia nakładów energetycznych. 2$trefa podgrzewania i odwodnienia: ajzakres temp 200-800°C, długość pieca 50-60%, b)200-650°C wypalają się domieszki organiczne zawarte w surowcu, c)400-60CrC rozpoczyna się proces odwadniania (dehydratacji) i rozkład materiałów ilastych dając produkty reaktywne, przygotowanie do syntezy z tlenkiem wapnia, stan substancji w chwili powstawania wykazuje szczególną aktywność chemiczną, która wynika z faktu mocnego zdefektowania struktury. d)600-700°C początek termi rozkładu CaCOs. który jest możliwy w tym zakresie temp z uwagi na ścisły kontakt z aktywnymi produktami rozkładu minerałów ilastych, o)600-700°C powstają pierwsze produkty syntezy zachodzącej pomiędzy produktami rozkładu mineralnego surowców ilastych i wolnym CaO tworzącym się z rozkładu CaCOj -W ok. 700°C powstaje CaCTFezOs (CF). -Także w ok. 700°C (wkrótce po pojawieniu się wolnego CaO) rozpoczyna się powstawanie 2CaO*Si02 (OS), -w nieco wyzszej temp 700-750°C powstaje CaCA^Cb (CA). CF, CA jak również częściowo OS są przejściowymi związkami wapniowymi, które w wyższej temp wobec narastającej ilości CaO przyłączają dodatkowe ilości tego tlenku, przeobrażając się w związki bardziej zasadowe (o większej ilości CaO). 3Strefa dekarbonizacji (kalcynaqi): ajzakres temp 800-1000°C, długość pieca 20-25%, b)800-1000°C intensyfikacja rozkładu CaCOj. który zakończy się w temp ok. 1100"C. c)pojawianie się w układzie coraz większej ilości wolnego CaO pozwala na wysycenie się nim wcześniej powstałych związków, i tak: -BOCrC Ca0-Afe03-»12Ca0*7Afe03 (CijA?), -900°C CaOTe^ >2CaOfOi(h (C^F), -900-1000°C 12Ca0*7Ab03 >3Ca0*Ab03, (CjA) najbardziej zasadowy glinian wapnia. 4Strefa reakcji egzotermicznych: ajzakres temp 1000-1200°C. długość pieca 7-10%.b)iniensynkacja procesu spiekania wsadu bez udziału fazy ciekłej (stopu), c)1000-1100°C w wyniku reakcji wcześniej powstałego C?F i CsA rozpoczyna się synteza tzw. fazy ferytowej (glinożelazianowej) o zmiennym składzie w zależności od stosunku AbOyFe^ w mieszance surowcowej: nadajmy tej fazie symbol OKAF); najczęściej występującym przedstawicielem tej fazy jest związek o składzie 4Ca0*AljÓVFe?03 (CJ\F) zwany, brownmilleryteor. -gdy w mieszaninie surowcowej stosunek AfeOy FejOa >1 (AF>1) zanika całkowicie C^F a obok C^AF) występuje CjA; -gdy w mieszaninie surowcowej stosunek A/F<1 to CsA zużywa się bez reszty (zanika) a obok C^AF) występuje C?F: -w szczególnym przypadku, gdy A/F=1 zarówno CjAjak i C2F zużywają się całkowicie na utworzenie C^AF) i wówczas faza ta jest jedyna fazą tlenku CaO z tlenkiem AI2O3 i FesOs: d)1100-1200°C wzrasta szybkość syntezy krzemianu dwuwapmowego C2S, e)1100-1200°C rozpoczyna się spadek zawartości wolnego CaO w surowcu, fjtak, więc w temp 120CTC mieszanina surowcowa ulega istotnemu przeobrażeniu i składa się z: CjS, Ca(AF), C3A lub C?F. CaO. [CaO-C, AI5O3-A. FejOs-F, SiOrS, H2O-HJ. 5 Strefa spiekania (klinkieryzacji): a)zakres temp 1200-145CTC. długość pieca 10- \ 15%, bjostatecznym celem obróbki termicznej klinkieru portlandzkiego pozbawionego wolnego CaO a bogatego w wysokozasadowy krzemień wapniowy (krzemian trójwapniowy) 3Ca0'Si02 (CjS),
4