skanuj0062

t

t/

ZAGADNIENIE 18-POPULIZM-DEMAGOGIA

Starożytni Grecy dwa i pół tysiąca l3t temu stwterdzjli, że skuteczne kierowanie państwem wymaga odwoływania s.ę do op-nii społeczeństwa, składania oczekiwanych przez masy obietnic, wygłaszania najbardziej popularnych haseł. Oczywiście nie- po to. by spełnić owe cbietnice, ale by panował ogólny spokój i zadowolenie społeczne, które urnożi wają realizację celów rzairących. Tę sztukę rządzenia Grecy nazwali 'demagogią' (demos - lud. ago - prowadzić’, czyli 'kierowaniem ludu'.

Około 1760 rok j pojawiła się w .Anglii ‘demagogia oddolna', czyti tzn. luddyzm’. Za ojca luddyzmu uważa się tkacza Ludda. który zniszczył w firmie warsztat tkacki, będąc w przekonaniu, iż to przez wdrażaną w rym okresie mechanizację czynności tkackich otrzymuje coraz mniejsze wynagrodzenie i grożą mu utratą pracy.

W Stanach Zjednoczonych w 1892 roku pojawił ?żę podobny do demagogii i luddyzmu nxh nazwany populizmem. W pierwotnym, amerykańskim wydaniu populizm polegał na schlebianiu określonym grupom społecznym, stwarzaniu pozerów utożsamiania się z ich problemami, szafowaniu hasłami chwytliwymi, choć bez pokrycia w izocrywistcści. Za pierwowzór populizmu uważany jest farmerski ruch protestu, cfcafający w zorganizowanej formie jako Partia l udowa w l3ta;h 19&? - 1856. Domagała się ona m.in szwokicj pomocy od rzącłu dla rofrriełwn

W Rosji populizm dążył do rozpowszechnienia idei socjalistycznych wśród chłopstwa. PTop«yjcwriła r^ło 'uczenia się od nich podstawowych wartość. k.tóie wyrosły ze wspólnotowego. wiejskie#) życia To właśnie populizm legł u podstaw sukcesu cbu wielkich totaiitaryzmów rbiogtego stiiodet prawicowego faszyzmu ora? kmcomgo komunizm:/. Bolszewicy walczący o -władzę nad ogarniętą wojennym chaosem i głodem Ro-sją nie zawahali się p“zed żadnym kłamstwem, tyle tylko skanalizować społeczną nienawiść przeciw wtesnym wrogom i opanować kraj Cnłrpom ob-icali ziemię, żołnierzom - pokój, rebetnikom - dobrobyt i w końcu dcpięii swego, łamiąc następnie wszystkie cbielnice z czasów walki Kika lat później do boju ruszyli naziści, tK/naczac Niemcom, że winę za ich cierpienia ponoszą żydowscy bankierzy i sklepikarze. Wspólnym dziełem Lenina. Stalina. Mussotiniego i Hitlera stało się wszechpotężne państwo, które uczyniło ze swoich obywateli niewolników, obracając jedocześnie ich nienawiść przeciwko starannie dobranym wicgom narodowym lub 5c^|3scwym Naśladowcy takiego działania znaleźli się wszędzie (ruewet w USA, gdzie część recept Muślinie#) usiłował realizować Huey Lorg - gubernator Luizjany. populista, walczący później o prezydenturę z Rcc^^em}.'

Populizm rwjwększe nasilenie zyskał na przełomie lat 30 - tych i 40 - tych XX weku także w krajach Arr-erAi ł acińskicj (Meksyk, Brazylia) zaś w Argentynie przybrał formę ruchu politycznego (tzw. peronian) kórcwaoego przez Juana Domingo Per ona i 1895 -1974). przyszłego prezydenta (1946-1955 oraz 1973-1974) tego kraju. W rezultacie już w końcu lat 30-lych państwa demokratyczne na kuli ziemskiej możno dato się policzyć na palcach.⁵

W Pełcee w latach 90-tych XX wieku pojawił się nasz wh»sny. rodzimy ruch społeczny o podobnym podłożu i charakterze, którego liderzy marzą o jak najszybszej, nte&fccmpfileManej naprawie państwa

Pojada .populizm' jest sporne Dyskusje na ów temat nie duę/: wądoły do precyzyjnej i powszechnie przyjętej definicji Termin ten jest wieloznaczny i rdnosi się do wełu różnoroAłyd) zjawisk politycznych takich jak: peronizm, fsszyzm, socjalizm realny, nacjanfllian.

Wedug Ludwiga Krasucklego juchom populistycznych jest obfitują?/ w czynniki żywiołowe mch ogarniający szerokie rzecze społeczeństwa danego kroju, przede wszystkim jeg:- masy pracują, klasy i warstwy ptebejsfcie, lub znaczną ich część, zrodzony na tle niezadowolenia z dotychczasowego star.u rzeczy i dążący dc jogo radykalnej zmiany.³ Zatem populizm jest utożsamiany z wyjściem naprzeciw żądaniom dużym grupom społecznym poprzez obietnice rozwiązania in/dnych próbłomów w krótkim czasie, tanim kosztem w sposób prosty^-. Nateźy zwrócić uwagę. iż zwrócenie się do ludu ma być tylKo środuem, narzędziem. które posłuży do zdobycia władzy.

Populizm to riie idoologia w sersie, w jakim jest nią konserwatyzm, liberalizm czy socjalizm. K*edy te wyrażają jakiś określmy punkt wirfeenia. pogląd i ełementy trwałe - populizm formuje się przeważnie w opozycji wcbec którejś z nich. tworzy się p*$*zez ich negację. Nie oznacza to jednak, że populizm nie dysponuje .katalogiem* wartości jednak wielość pcpulizmćw powoduje, iż owe wartości muszą być odnoszone do konkrelnych warunków.

Populizm w Polsce

Populizm pojawia się fam. gdzie pojawiają się wielkie kryzysy cpołecz/e. chwieją się t/adycyjne systemy wartości, następują gwałtowne zmiany degradujące całe we^kie grupy społoczro, tam, gdzie szczególnie wy-ażnle widać niewydolność, słabość tradycyjnego systemu partyjnego - córa;' bardziej wyalienowanego, skorumpowanego i coraz mniej skutecznego w rozwiązywaniu konkretnych prefciemów.^4 1 W. M. Olowski, Peron konirj Mcćiar,Wprost", 30.1 V 2006. nr 17, s. 41 " Ibidem

•    Ludwik Krasucki. Pr/yc/.ynck dc dziejów populizmu ^Miesięcznik Literacki" 19X2, nr 8, s. 110-17

*    Janina Paradowska. Wiesław Władyka. Kto da więcej. Polski populizm '93. ..Polityka" 1993. nrl6, s. 1.11

]