skany
8

105

V. Konkurencja w gospodarce rynkowej

obserwując się wzajemnie. Próbują przewidzieć swoje reakcje i od tych przewidywań uzależniają swoje decyzje dotyczące ceny i ilości. Duża rozmaitość różnych sytuacji oligopolistycznych utrudnia wyjaśnienie tej formy konkurencji przy pomocy jednej teorii, dlatego też istnieje wiele takich teorii (modeli)¹. W literaturze najczęściej dokonuje się ich następującej klasyfikacji:

I.    Modele, w których oligopoliści działają niezależnie:

1)    modele, w których firmy reagują na zmiany wielkości produkcji u konkurentów:

a)    model Cournota,

b)    model Stackelberga,

2)    modele, w których firmy reagują na zmianę ceny u konkurentów:

a)    model Bertranda,

b)    model Edgewortha,

c)    model załamanej krzywej popytu (model Sweezy’ego).

II.    Modele oligopolu, w których firmy współpracują w celu wspólnego maksymalizowania zysku:

1.    model Chamberlina,

2.    model przywództwa cenowego.

Funkcjonowanie rynku oligopolistycznego omówimy w oparciu o model

przywództwa cenowego.

Przywództwo cenowe polega na tym, iż firmy (satelity) działające w warunkach oligopolu dostosowują swe ceny do ceny wyznaczonej przez firmę dominującą {lidera). Jest to najczęściej firma mająca największy udział w rynku i najniższe koszty. Ustala ona cenę na podstawie warunku MR — MC, i cena ta P_D jest najczęściej niższa od ceny P_s, która ukształtowałaby się na rynku satelitów (wyznaczona przez punkt przecięcia linii popytu z krzywą kosztu marginalnego MC_S> ilustrującą podaż satelitów). Pozostałe firmy na takim rynku dostosowują swoją produkcję do ceny P_D zgodnie z warunkiem P~MCs (oznaczenie D dotyczy lidera, S - satelity). Nie mogą one postąpić inaczej, gdyż mają wyższe od lidera koszty. Satelici zatem dostosowują do ceny P_D ilość produkcji Q$. Lider ma zatem częściowy monopol na rynku.

1

Szczegółowej klasyfikacji różnych form oligopolu dokonał H. von Stackelberg.