sa6 (2)

KSIĘGA PIERWSZA, ROZDZIAŁ 1 15

umieścił na środku żywe odbicie siebie samego: CZŁOWIEKA. To jest ten moment, kiedy w Mojżeszowej historii stworzenia świata, przedstawiwszy pobieżnie resztę na kształt malarza malującego dalekie tło i perspektywę obrazu, przystępuje do malowania człowieka i powiada: Stwórzmy człowieka napbraz i podobieństwo nasze!

' Jak zatem na tym obrazie wszechświata, do którego przyrównaliśmy poezję, wszystkie inne szczegóły poza człowiekiem są to 7rap£pya¹³ i jakby epizody, tak również w poezji naczelnym tematem będzie człowiek, a wszelkie inne twory odgrywać będą tylko rolę przedmiotu dodatkowego, wprowadzanego jedynie dla przyozdobienia i plastyczniejszego przedstawienia naczelnego tematu. Postawmy sobie przed oczami boską Eneidę Marona, który mając na obrazie epopei wymalować wizerunek idealnego władcy, jakby jakiś drugi Bóg i stwórca silą wyobraźni do życia powołanego księcia, najpierw jak na obrazie wznosi mu scenę, na której będzie występował, i na wzór malarza maluje go na tle dwojakiego krajobrazu! W ramach epopei tę część można nazwać kosmografią morza i ziemi. I tak w ks. I:

po mórz głębi i lądach pędzony;

Gdzie indziej zaś dodaje nadto niebo:

Jak morze, lądy różne, niegościnne kraje I nieba...

W innych znów miejscach maluje jedynie morze:

Pod twą wodzą mórz tyle przebylim...

oraz:

... jeno fale i niebiosa...

Kiedy indziej znów tylko ziemię (ks. V):

... piorun po piorunie Wali w góry i pola...

Często morza, ziemie i niebo na raz (ks. I):

Ziem okrąg, srebrem żagli mieniące się morza Wybrzeża i lud mnogi...

... przez morza wszystkie idąc ze mną

Gniew nieba nieraz znosił i morza toń ciemną (ks. VI)

Ziemie, przestwory morza i niebo głębokie...

I raz umieszcza Eneasza w lesie, drugi raz w okolicach górzystych, kiedy indziej na łąkach albo na pagórkach. Jeśli idzie o morza, to przedstawia go na Morzu Sycylijskim i Libijskim w ks, I. na Egejskim i Kretejskim oraz