M U FREUDA ZA PIECEM
ozwój emocjonalny dzieci nie zawsze przebiega harmonijnie. Strach, lęk, złość, niezadowolenie to emocje, które przeżywamy wszyscy, ale jeśli dotkną nas w stopniu nasilonym i w czasie, kiedy odporność i dojrzałość układu nerwowego jest mniejsza, przynoszą zachwianie rozwoju.
Dziecko, które poddawane jest częstej krytyce, któremu stawia się zbyt wysokie wymagania, może wytworzyć w sobie niepewność własnej wartości. Towarzyszą temu poczucie bezradności, lek przed oceną złość na siebie i innych, nieśmiałość. Dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi przeżywają trudne cmoqc częściej i intensywniej niż ich rówieśnicy. Mają trudności z wyrażaniem uczuć w sposob właściwy Gwałtowne wybuchy zfośd są objawem, który najłatwiej zaobserwować w' szkole Mogą mieć różna postać: ataku siły' fizycznej na inną osobę, niszczenia przedmiotów. Bywa, żc dziecko kieruje złość na samego siebie, zadaje sobie ból fizycznyaJbo psychiczny, np. niszczy coś co dla ni^o jest ważne. Kiedy mechanizmy adaptacyjne nic są wystarczająco silne, zaburzenia emocjonalne mogą prowadzić do reakcji nerwicowych. Ze względu na złożoność symptomatologii nerwicowej u dzieci proponujemy omówienie jednej z nich: nerwicy' wegptaty^-no-somatycznc) z objawami mimowolnego moczenia aę i zanieczyszczenia kałem. Moczenie mimowolne jest to bezwiedne, niezależne od woli oddawanie moczu, w okresie kiedy dziecko powinno już kontrolować funkcje pęcherza. Samo moczenie mimowolne nic jest chorobą-jest objawem. Najczęstszą przyczynią moczenia mimowolnego jest infekcja w układzie moczowym. Jodnak u części dzieci objawy tc są wyrazem zaburzeń emocjonalnych: u biernych dzieci, które nic potrafią wyrazić giicwni lub udzied chaotycznie
ainku do otoćzmia^ę^o^^za aę u dzieci niepewnych, lękliwych, które nic były dostatecznie kochane albo których zachowanie jest ograniczane w niezdecydowany, kapryśny sposób. Może być eż objawem tkliwości, niezależnie od przyczyni lęku. Jest grupa dzieci, która w ren sposób reaguje na sytuacje stresowe. Takimi wydarzeniami może być rozpad rodziny oddzielenie od matki, zmiana miejsca zamieszkania, szpital, wypadek, narodziny' młodszegp rodzeństwa. Mogą to być powody bardziej „banalne” -pójście do szkoły, zmiana wychowawcę większość dzieci zostaje przyuczona do czystości w wieku trzech lat, ale pozostawia się margines błędu i mówimy' o mimowolnym moczeniu dopiero po dcończcniu czwartego roku życia. Zdrowe dziecko wr wieku 5 latnic powinno się jużmoczyć Jeśli nadal aę moczy'-należy' zgłosić ten nkt lekarzowi W pierwszej kolejności należy' wykluczyć przyczyny neurologiczne 1 związane z układem moczowym a dopiero potem rozważać możliwość etiologii psychosomatycznej. Mimowolne zanieczyszczanie aę kałem - tutaj jest nieco większe prawdopodobieństwo organicznej przyczyny' zaburzenia. Jednakże widc przypadków jest psychopochodnych, a ich etiologię odnajduje saęwzakłócrmi relacji między' rodzicami a dzieckiem. Tai objaw może wystąpić, gdy przyticzanic do czystości przeradza aęw uporczywą walkę między' matką a dzieckiem. Może wwstąpi: też u dzieci matek nazbyt dbałych o ich wypróżnienia, wciąż podających im leki przeczyszczające i czopki dla urcgu-Icwania trawienia. U bardzo biernych dzieci może być sposobem wytażenia wnogośd w' stosunku do otoczenia. Może też wystąpić jako składowa część ogólnej regresji u dziecka walczącego o uwagę rodziców'. Niekiedy' zdarza sic też u barebo zamkniętych w sobie, schizoidalnych dzieci, które uciekają od sprawiającego im ból środowiska interpersonalnego w regresyjny' wewnętrzny' świat prymitywnych marzeń na jawie.
Katarzyna Jaszewska Piotr Rotrowsld